|
2000
|
|
|
Neure buruarekiko konfiantza sendotu ahala, konplexuak ere astinduz. ...rrez edo lauza txikiz edo belar izpiz zipriztindu gabe; umeen aurrean, buruz behera inoiz jauzirik egin gabe; Udalak (baina ez soilik Udalak) eman zizkidan aginduak (xelebreak gehitzekotan ibili naiz, baina eutsi diot tentaldiari) estu estu betez; alegia, nire garraiomodu ez ezik bizimodu ere bilakatu dena ahalik eta erarik arruntenean aurrera eramanez, inon enbarazurik edo ezustekorik sortu gabe,
|
eskatzen
zaizkidan erakustaldiei gogotsu erantzunez, baina muga jakin ba  tzuk sekula gainditu gabe; beti oharkabean eta isilik.
|
|
|
...sango nuke, soil soilik aparteko traszendentzia izan zuenari atxikitzen banatzaio; ez naiz, beraz eta tamalez, seguruenera, xehetasun txiki baina betiere apaingarrietaz arituko, hala nola eguraldiaz, zinpeko zaintzaileen jardunaz, publikoaren mozorro aldaketez eta heriotzez edota programaren beraren hainbat makinazio ezkutuez; eta ez naiz horretan ahaleginduko, ez alferkeriagatik edo gogoak halaxe
|
eskatzen
didalako, ez, arrazoi sinple eta zintzo bategatik baizik: ez naizelako horietaz oroitzen.
|
|
|
Kale berberak egiten ditu behin eta berriz, beste labirinto edo kobazulo edo uharte batean galduta dabilela pentsatuz, beste tranpa sorgindu eta saihestezin batean, helmugara iritsi dela ere zalantzan jarriz. Erremediorik gabe, taxi bat
|
eskatzen
du, berak ere hainbeste ikasi baitu. Etxeko zuzenbidea ez dutela aldatu ziur daki ahoskatu eta, kixkali egiten dio ahoa, kirio lakarrez korapilatzen urdaila.
|
|
|
Eta utziko ote zidaten parte hartzen? Kandido bakean uzteko
|
eskatzen
banien, beldurti bat nintzela pentsatuko...; ez, ez, jostorratza baino luzeagoa behar da gehienetan haria; baina egun hartan tamaina berdintsukoak nituen bai haria bai jostorratza.
|
|
|
Baina jatekoa eskatu berria nintzela, ezustean, Ruben sartzen ikusi dut. Ez dut ukatuko hasiera batean deseroso samar sentitu naizela (nahiago nuen inork zer
|
eskatzen
dudan, nola jan edo zer uzten dudan ez ikustea), baina bidailagunen artean hautatu behar izanez gero, Ruben ez da aukeraketarik txarrena. Horregatik, mahai guztiak beterik zeudela ikustean, ez zait gehiegi kostatu nirekin bazkaltzera gonbidatzea, horregatik eta bera ere bakardadezalea delako, oso lotsatia dirudielako, gustuko dudalako.
|
|
|
" Gerezi bat ahora eraman, eta zeure egin dezazula nahi dut, dasta dezazula, ahogoza dezazula. Baina gereziaren hezurra bota beharrean, goiz osoa ahoan erabil dezazula
|
eskatzen
dizut, eta berarekin josta zaitezela, eta gero, lanetik irteten zarenean, nirekin elkartzen zarenean, musu baten bidez ahora eman diezadazula". Eta ni, gerezi baten hezurra eztarrian trabatu izan balitzait bezalaxe sentitu naiz, eta gerezien antzera gorritu ere egin bide naiz, zeren, Rubenek, kopeta ilundu, eta honela galdegin baitit:
|
|
|
Baina ez da konfiantza faltagatik izan, zurekin buruz buru egon, eta maite zaitudala esan gura nizun, behar zaitudala, ezinbesteko zaitudala. Gura baduzu, prest nago guztiari buruzko xehetasun guztiak emateko, prest nago
|
eskatzen
didazun guztia betetzeko... Ezin zaitut galdu.
|
|
|
elurraren eta ilunaren etorrerarekin, hibernatzen duten animalien antzera, herrixka urrun horretako biztanleak zaku horietan bil  tzen edo babesten dira neguari aurre egiteko; eta irakasleak orduantxe ulertu du, izularriturik, arotzaren desagerpenaren arrazoia eta hark egindako proposamena: gaua eta negua elkarren berotan igarotzea
|
eskatzen
zion, elkarren arnasa birikaratuz, elkarren isurkinetan babestuz...; eta erotuko ez bada, emakume gaztea lehenbailehen joango da herrixka hartatik iheska.
|
|
|
Bai, badakit orain emaztea eta abokatu defendatzaileak haren asmo ona eta apaltasuna goraipatzen hasiko direla, baina ezin izango dute haren errugabetasuna frogatu. Korajea ematen du, baina gure herriak presidentea egokia izan dezan, nik Bill Clintonen kontrako epaia
|
eskatzen
dizuet, eta denon artean behingoz kargugabetu dezagula espero dut. Eta hori guztia, berriro diot, haren iraganeko lardaskeriak aipatu gabe.
|
|
|
Amaitzearren, hitz batera laburbilduko nuke orain arteko guztia: errugabetasuna, eta inongo zalantzarik gabe zuei horren aldeko epaia
|
eskatzen
dizuet.
|
|
|
" Gerezi bat ahora eraman, eta zeure egin dezazula nahi dut, dasta dezazula, ahogoza dezazula. Baina gereziaren hezurra bota beharrean, goiz osoa ahoan erabil dezazula
|
eskatzen
dizut, eta berarekin josta zaitezela, eta gero, lanetik irteten zarenean, nirekin elkartzen zarenean, musu baten bidez ahora eman diezadazula". Burutazio hori, noski, ezin zen Dabidena izan eta, bai letragatik bai estiloagatik, Patxirena zela sumatu nuen, izan ere oharrak ez baitzuen igorlearen batere berririk.
|
|
|
Patxik zirenak eta ez zirenak frogatu zituen. Ez zidan
|
eskatzen
ezta Dabid uztea ere (hori, haren ustetan, berez etorriko zela" idatzia" zegoen), soil soilik hilean behin, birritan, hirutan..., edo hogeita hamar bider geratzea eskatzen zidan, bere etxean, handik hurbil zegoen Dato hotel modernista ttikian Patxiren hitzetan, autoan edo gogoko nuen tokian. Baina nire aurpegierari erreparaturik, azkenean hatz erakuslea pausatu zuen nire ezpainetan.
|
|
|
Patxik zirenak eta ez zirenak frogatu zituen. Ez zidan eskatzen ezta Dabid uztea ere (hori, haren ustetan, berez etorriko zela" idatzia" zegoen), soil soilik hilean behin, birritan, hirutan..., edo hogeita hamar bider geratzea
|
eskatzen
zidan, bere etxean, handik hurbil zegoen Dato hotel modernista ttikian Patxiren hitzetan, autoan edo gogoko nuen tokian. Baina nire aurpegierari erreparaturik, azkenean hatz erakuslea pausatu zuen nire ezpainetan.
|
|
|
bere hutsa mundu osoaren aurrean onartu behar izan du, eta ez nire aurrean bakarrik, nork eta munduko herri asko botoi bat sakatuz birrindu eta porroka dezakeen pertsonak, eta pertsona horrexek barkamena eskatu dizue, baina batez ere, berriro diotsuet, niri eskatu dit. Eta zuei ere, herri tribunaleko kide guztioi, zuen kontzientziak pixka bat aztertu, eta barka dezazuela
|
eskatzen
dizuet. Baina barkatuko ez bazenute ere, jakizue nik berriro ere" Maite zaitut" esango diodala, esa  ten dizudala, Bill esan du, malkoren bat agerian, Clintoni (X) tinko begira, eta horretarako berdin zaidala Etxe Zurian edo txabolarik baztertuenean egon.
|
|
2001
|
|
|
Autoa dagoen lekuan utzi eta plazako kafetegira hurbiltzen dira. Itzaletan eseri, sonbrilla txuri urdin baten pean, eta bi patxaran
|
eskatzen
dituzte, izotzarekin. Ez dago beste inor eserita, ezta betiko izozkijale maingua ere.
|
|
|
Nire semeak ere gauza bera esaten du. Gero, zehatz dezala
|
eskatzen
diodanean, mutu gelditzen da. Ezjakintasuna oso bekatu ausarta da, gazte.
|
|
|
Tentsioak, beldurrak eta arriskuak uneoroko
|
arreta
eskatzen dute, eta halakoetan ez da beste ezertarako astirik gelditzen. Ezta oinarrizko imintzioen berri jakiteko ere:
|
|
|
Azal dezadan, ordea, koadroa: ikuzgailu zulotik beso zuri zaintsua gora, eskua zabal zabal irekia adio eginez bezala, esku bat gero eta uzkurtuagoa, ubeldua, mugimendu hilzorikoetan itoa; eta orduantxe, beti bezala, oraintxe, apenas entzun dezakedan, jada entzuten ez dudan, garrasi hari galdu bat zilindrotik irteten, auskalo zer
|
eskatzen
duena, edo didana, iganderoko ilunabar tristeetan.
|
|
|
Handik hasi, hemendik ebaki, hemendik ebaki, handik hasi, azkenean, okerrekoari heldu eta benetako kapela ez du txikitzen ba! Ahaide Nagusia, hurrengo egunean etorri beharrean, iluntzean bertan azaldu, gainera, jauntxoek dorretxe denak botatzeko agindua bota zutela eta berehala behar zuela kapela
|
eskatzen
. Zer egin?
|
|
|
Beste gauza batzuk erabili behar izan ditugu guk. Garai bakoitzak bere bizi patroia
|
eskatzen
du. Ez duzu uste?
|
|
|
Ez dut uste, ordea, inork, liburu horietan, Ibon Sarasolarena salbu3, erabateko iritzirik azaltzen duenik. Eta erabateko iritziak dira hemen
|
eskatzen
zaizkidanak.
|
|
|
Ez dakit irakurri duzuen gure Okondoko Ulibarrik, Abandoko ferratzaileak, utzi zuen gutun liburua; zegoen zegoenean argitaratua dago fotokopia bidez Gasteizen5 eta, egia esan, ez da oso erraza irakurtzen eta ez dut uste bekatu larria denik inorentzat hori ez irakurria izatea. Baina nolanahi ere pixka bat saiatzen baldin bazarete, beharbada aurkituko duzue Ulibarri honek aita Zabalari egin zion gutun horietako bat6 eta gutun horretan hauxe
|
eskatzen
zuen: orain maiz aipatzen diren foruak [itzultzea].
|
|
|
teatrorik ez du aipatzen, Barrutia izan bazen ala ez zen ez da agertzen. Egia esan, beste bat bada Espasan, lehenbiziko edizioan tomo" España" n agertzen dena, Literatura Vasca izenpean, eta hori, ni oso oker ez baldin banago, Leizaolak egina da, baina oso gauza laburra da, entziklopedia batean
|
eskatzen
dituzten neurrietan sartzekoa. Hurrengoa Lafitterena da; honena, ordea, alde batekoa bakarrik da eta izena La littérature dâexpression basque en Labourd, Basse Navarre et Soule [1941] eta alde honetakorik aipatu gabe.
|
|
|
Munduak bizi duen aro berri honetan euskarari leku bat aurkitu nahi badiogu, Mitxelenak
|
eskatzen
zuen benetako leku nahikoa, abiapuntua izan da euskararen kultur eta hizkuntz esparru osoan (guk zentzu kultural argi batez Euskal Herria deitzen dugun horretan, alegia) euskara herritar guztion kultur ondaretzat hartua izatea; herritar guztiona esan nahi dut: euskaraz jakin eta egiten dugunona, baina baita ere euskararik ez dakitenena ere.
|
|
|
Baina antiojorik gabe irakurri duenak berehala ikusten du liburu hori ez dela elizgizonentzat egina, laikoentzat baizik, munduan bizi den jendearen  tzat. Ikasia edo erdi ikasia izateak gutxienez kondizio bat
|
eskatzen
zuen, irakurtzen aski ongi jakitea. Denbora bertsuan Ziburuko Etxeberrik Manual devotionezcoa ondu zuenean dio berak bertsoz egin dituela bere gauzak marinelek eta kanta zitzaten, buruz ikasi eta gero, noski, 4 orrialdean, eta bestetan, irakur daitekeenez:
|
|
|
Hitza
|
eskatzen
dut, halaz guztiz, eta lotsa gutxirekin gainera, gure behin bateko neskatxen irudira. Neure lanbidetik behar ez beste saihesten ez naizelakoan, lehenbizi:
|
|
|
Borroka bideak aspaldidanikakoak ditugula esan dut, eta esaldi horrek muga zorrotzagoak
|
eskatzen
ditu. Hasiera hartan, eta gure hasierak berandukoak izan ohi dira guztiok dakigunez, ez genuen gehiegizko zalan  tzarik izan, dirudienez, hitzak hautatzeko orduan.
|
|
|
Dena den, Larramendik aldiak
|
eskatzen
zuen baino gehiago opa zigun. Estualdian zegoelako, noski, Mayans eta besteen akuiluari nondik itzuriko, baina premia horrek behartu zuen elizako eta egunoroko auzietarik urruntzera.
|
|
|
Jendeak nahi duena ematen omen zaio hemen jendeari. Hobeki esana legoke, apika, eman nahi diotena
|
eskatzen
ohitu dutela jendea.
|
|
|
Zergatik ez diogu ONUri
|
eskatzen
euskara behar beharrezko hizkuntzen  artean edukitzea. Nik ez dut uste euskaltzaletasuna eta zen  tzua elkarren etsai direnik.
|
|
|
Ken dezagun, arren, burutik euskara. Mintza gaitezen honetaz edo hartaz, euskaraz, bai, orduak eta gaiak
|
eskatzen
duten guztietan?, baina gaiari begira eta ez hizkerari bakarrik.
|
|
|
Gogoan eduki behar luke, ordea, halako hark ezinezkoa dela hizkuntza idazle hizlariek lantzea, era berean lantzen ez  badituzte irakurleek beren buruak. Badakit, noski, nekez ikasiko dituela irakurleak" irakurletasunak"
|
eskatzen
dizkion zerak âletraduna baldin bada, euskaraz letradunentzat egiten direnak irakurtzeko behar dituenak, erdaraz  koak irakurtzen dituen eranâ, inork irakasten ez badizkio. Halaz guztiz ere, irakurlegai bakoitza errugabe agertzen baldin bada ere, banan banan hartuz gero, ez da horrenbestez esan euskal irakurleok erabat errudun âeta errudun larri, gaineraâ ez garenik.
|
|
|
Ikastaldi horiek ez ziren mendi mutil harentzat izan âbehinola Eneko Loiolakoarentzat bezalaâ ezinbestean eta nekearen nekez egin behar diren egitekoak. Olerkari zaharretan âbukolikoetan epikoetan baino gehiagoâ aurkitu zuen betidanik poesiarako zekarren joerak
|
eskatzen
zuen bidea eta ez zen aurrerantzean bide horretatik baztertuko.
|
|
|
Hizkuntzaren jabe da Etxaide, zeharo eta osoro. Baina, horretaz gainera, jabetu ote da honelako irudimen edo asma lanak
|
eskatzen
dituzten zer eta nola guztiez. Ez behar adina, oso oker ez banago.
|
|
|
Hizkuntzaz kanpoko xedeei âElizaren eginkizunei, batik batâ Â begira zegoen jendeari, ez zitzaion gehiegi kostatzen, erraztasuna lagun, euskararen izaeraz eta egoeraz atzentzea. Berak
|
eskatzen
zuena, hizkuntzarekiko arreta gaiarekikoaz gainera, lortu zuen, besterengandik lortu, idazlerik  onenengandik. Hementxe dugu lekuko, inora mugitu gabe, bere saioak gerora ere hobetzen aritu zen Mendiburu.
|
|
|
Aldez aurretik badakigu segur aski zertaz min  tza daitezkeen Irakurraldiak, baina funtsezko batasunak ez ditu axaleko ñabardurak eragozten. Batez ere, gaiak agergarri bereziak eta aldian aldikoak
|
eskatzen
dituelako, eta agergarri horiek" exenpluak" dira maizenik, hitz jator bezain teknikoaz balia nadin. Eta etsenpluetan, denborak eta lekuak aldakor direlarik, horien arabera aldatzen dira aipatzen diren" zerak" ere.
|
|
|
Haren lana, halaz guztiz, ez zen arras antzua eta elkorra izan ondorengoentzat. Hor du, lekukorik
|
eskatzen
duenak batekin aski baldin badu, Larramendiren garransia, orain garrantzi bihurtua.
|
|
|
–Nola? Nork bere erara, modura eta moldera; barrenak
|
eskatzen
dion bezala. Horretarako jaio denari ez dio inork erakutsiko berari eta gaiari dagokion mintzabidea.
|
|
|
Bai, horrelaxe da noski. Baina ez da alferrik esana izango, gure arteko gor asko kontura daitezen, eginbeharra ez dela sarritan nolanahi betetzen, heroismo hutsa
|
eskatzen
digula. Zerbait esateko duena euskaraz mintzatzea, mintzabeharra jatorra badu, ez da erraz eta alaikiro hartu eta burutuko den erabakia.
|
|
|
Guztiok nahi genuena, duela ia hogei urte" Ibar" ek2
|
eskatzen
zuena, eskuetan daukagu: Axularren Gero argitaraldi berri batean.
|
|
|
agintzen duena egiteko prest ez dagoen gauzarik ezin dakiokeela besteri agin. Gogorik gabe eta gogo gaiztoz hasi nintzen, beraz; ez, ordea, kontzientziak
|
eskatzen
eta are agintzen zidanaren aurka.
|
|
|
Erromak deitu zituen kontseilari euskaldunen artean, ba ote zen, kristau euskaldunei edo euskaldun kristauei hainbeste dihoakien arazo horretan, gure hizkuntza hori ere artean baitabil, nahitaez?, kontseilari laikorik? Ez naiz kontentagaitza, eta ez ditut berrogeita hamar
|
eskatzen
, Sodomako hartan bezala, ez berrogeita bost, ez berrogei, ez hogeita hamar, ez hogei, ez hamar. Bat bakarraren izena eskatzen dut.
|
|
|
Ez naiz kontentagaitza, eta ez ditut berrogeita hamar eskatzen, Sodomako hartan bezala, ez berrogeita bost, ez berrogei, ez hogeita hamar, ez hogei, ez hamar. Bat bakarraren izena
|
eskatzen
dut. Lehengoaren ondoan, beste bi datoz.
|
|
|
Alde honetatik ezin aldera dezakegu beste hizkuntza erromanikoekin, adibidez, hauek beti izan baitituzte eta dituzte bestelako ereduak, kanpokoak baina ez arrotzak, zabar aldietan galdua irabazten lagun ziezaieketenak. Bestalde, eta hau axola handikoa da egungo egunetan batez ere, Penintsulako erromantzeak, idatzian behintzat, gaztelaniaz dakien edozeinentzat ulertzen errazak direlarik, euskarak, are idatziak ere, hasi masiak ezagutzea
|
eskatzen
du, bestela ulergaitza gertatzen da, are romanista edo indoeuropartzale ikasientzat ere.
|
|
|
Txillida, langileen artean langile, ez dabil, zenbaiten gisan, inondik etor dakiokeen omen eta ospe hutsalaren ondotik. Barrenak
|
eskatzen
duena mamitzen denean, behar bezala egin den lanak berekin dakar saria. Eta adieraz min horrek, gora goraka hegaldatzen bada ere, erroak ongi landatuak ditu lurrean, gizon den orok, gogoz eta gogotik bere egitekoetan diharduenean, utzi nahi lukeen kristau seinalearen pare baita.
|
|
|
|
eskatzen
zionean Gernikako haritzari, gehiegizko eskuzabaltasuna, benetako axolagabekeria, eskatzen omen zigun Euskal Herriko seme alabei. Bai baitzirudien, etxekoez ahazturik (ongi gobernaturik bagenitu bezala), ondasun eskasak erbestean barreiatzea eta sakabanatzea agintzen zigula.
|
|
|
eskatzen zionean Gernikako haritzari, gehiegizko eskuzabaltasuna, benetako axolagabekeria,
|
eskatzen
omen zigun Euskal Herriko seme alabei. Bai baitzirudien, etxekoez ahazturik (ongi gobernaturik bagenitu bezala), ondasun eskasak erbestean barreiatzea eta sakabanatzea agintzen zigula.
|
|
|
Eztabaidaren bi muturretan, ikuspegi kontrajarri bana dagoe  la esan liteke. Mutur batean," zenbait gairen inguruan neutral izaterik ez dagoela" uste, eta hedabideei gatazkan jarrera jakin bat hartzea
|
eskatzen
dietenen ikuspegia dago. Beste muturrean, berriz, gainerako balio guztien gainetik kazetariaren objektibitatea jarri, eta hedabideei errealitatearen ispilu huts izatera mugatzeko eskatzen dietenena.
|
|
|
Mutur batean," zenbait gairen inguruan neutral izaterik ez dagoela" uste, eta hedabideei gatazkan jarrera jakin bat hartzea eskatzen dietenen ikuspegia dago. Beste muturrean, berriz, gainerako balio guztien gainetik kazetariaren objektibitatea jarri, eta hedabideei errealitatearen ispilu huts izatera mugatzeko
|
eskatzen
dietenena.
|
|
|
Egia bada egiak aske egiten gaituela, xede bakartzat egia hartuta dabilen kazetariak biak ala biak beteko ditu: bai bere etikak
|
eskatzen
diona, bai bere lanbideak eskatzen diona ere. Egia ezagutaraztea barik bere egiatxoa zabaltzea beste xederik ez duen kazetaria, aldiz, Rubicon ibaia zeharkatzen ari delakoan egon liteke, baina arrisku latza du bertan itotzeko.
|
|
|
Egia bada egiak aske egiten gaituela, xede bakartzat egia hartuta dabilen kazetariak biak ala biak beteko ditu: bai bere etikak eskatzen diona, bai bere lanbideak
|
eskatzen
diona ere. Egia ezagutaraztea barik bere egiatxoa zabaltzea beste xederik ez duen kazetaria, aldiz, Rubicon ibaia zeharkatzen ari delakoan egon liteke, baina arrisku latza du bertan itotzeko.
|
|
|
Alde batetik, giza eskubide demokratikoen haustearen aurreko kon  tsiderazioa poliziaren ekintzetara ere zabaldu behar zen (hilketak, torturak, isolamenduak, presoen sakabanaketa, eta abar), eta, horrenbestez, kazetaritzaren militantzia demokratikoa ezin abiatuko zen lege eta eskubide hauste hauen gainean, biktima" etsaia" zelako, erakutsitako isiltasunetik. Beste alde batetik, aurreneko kasuetan ez bezala, ETAren arma indarkeria gizarteak
|
eskatzen
dituen eskubide demokratiko (nazional) batzuen esparruan kokatzen da, eta ez horiek ezerezean uztea eskatzen duen kontestuan, faxismoaren edo arrazakeriaren kasuetan gertatzen den bezala. Horrek ez du arma indarkeria politikoki edo etikoki justifikatzen.
|
|
|
Alde batetik, giza eskubide demokratikoen haustearen aurreko kon  tsiderazioa poliziaren ekintzetara ere zabaldu behar zen (hilketak, torturak, isolamenduak, presoen sakabanaketa, eta abar), eta, horrenbestez, kazetaritzaren militantzia demokratikoa ezin abiatuko zen lege eta eskubide hauste hauen gainean, biktima" etsaia" zelako, erakutsitako isiltasunetik. Beste alde batetik, aurreneko kasuetan ez bezala, ETAren arma indarkeria gizarteak eskatzen dituen eskubide demokratiko (nazional) batzuen esparruan kokatzen da, eta ez horiek ezerezean uztea
|
eskatzen
duen kontestuan, faxismoaren edo arrazakeriaren kasuetan gertatzen den bezala. Horrek ez du arma indarkeria politikoki edo etikoki justifikatzen.
|
|
|
Hedabideek, baita arrazoi ekonomiko horiengatik ere, gizarteak iritzi publikoaren eleduntzat hartzea behar dute. Eta zera
|
eskatzen
die honek guztiak, besteak beste, sistema politikoa iritzi publikoaren ordezkari gisa kontrolatzen duten instituzioen irudiari etengabe eustea. Gainera, ezinbesteko baldintza da gizarte prestijio hori sistema politikoarekin negoziatzeko ahalmena izango badute, hala harengandik lehen mailako informazioak eta mesede ekonomikoak jasotzeko (honen adibide ona dugu Plataforma Digitalen lizentzien aldeko gerra), nola lehentasun politikoen agenda inposatu ahal izateko.
|
|
|
Eta ezinezkoa izango zen, era berean, hedabideetako zuzendaritzak kazetari bakoitzaren jarduera profesionalari zentsura neurri zehatzak ezar  tzea. Informazio jardueraren iraupenerako bermeak mekanismo egonkorrak
|
eskatzen
ditu erredakzioaren jardunbidean eta eskatzen ditu, era berean, arau profesional sozializatuak, kazetariaren autonomiari, lotu gabe, esparrua zehaztuko diotenak. " Ideologia profesionala" 12 deitzen zaio horri.
|
|
|
Eta ezinezkoa izango zen, era berean, hedabideetako zuzendaritzak kazetari bakoitzaren jarduera profesionalari zentsura neurri zehatzak ezar  tzea. Informazio jardueraren iraupenerako bermeak mekanismo egonkorrak eskatzen ditu erredakzioaren jardunbidean eta
|
eskatzen
ditu, era berean, arau profesional sozializatuak, kazetariaren autonomiari, lotu gabe, esparrua zehaztuko diotenak. " Ideologia profesionala" 12 deitzen zaio horri.
|
|
|
Kazetaritzaren barne munduan, Ajuria Eneako Itunarekin bat etortzeak, edo ez etortzeak, aldeak bereizi zituen eta ezagumendu profesionalak identifikazio hori agerian uztea edo, nolanahi ere, identifikazio harekiko desadostasunak agerian ez uztea,
|
eskatzen
zuen. Sistema politikoak bideratu zuen muga hedabideen sistemara igaro zen, eta hartan ere âneutraltasunari buruz hitz egin dugunean azaldu dugun bezalaâ kontsentsutik at gelditzen zena biolentoen aliatu  tzat hartzen zen.
|
|
|
Miguel Angel Blancoren hilketaren aurkako gizarte mobilizazioa ezin da, beraz, hedabideen pertsuasiozko ekimenaren emaitza soiltzat hartu; haren interpretazioak ezinbestez
|
eskatzen
du erreferentzia egitea jendeak indarkeria giro hartan zuzenean bizi izan zuen esperientziari," oinazearen sozializazioa" zekarren estrategiari erantzunez zabaldu zen arbuioari, hilketaren kontestu eta ezaugarriei berei eta sistema politikoak jokaturiko paperari. Baina kontestu hartan, eta harekin loturik, 1997ko uztaila eta ondoko hilabeteak izan ziren salbuespen egoerako kazetaritza molde muturrekoenaren erakusgarria, enfrentamendu politikorako arma gisa erabili baitzen kazetaritza.
|
|
|
Presoena, esate baterako. Informazioa egiaztatzeko dauden arau guztien gainetik igaroz, ETAren su etenak presoen" diziplina" hautsi eta haietako asko, kartzelaldiko hirugarren gradua lortzearren," erreintsertziorako" neurriak
|
eskatzen
hasiak zirelako albistea zabaldu zuten hedabideek 22 Era berean, aipagarria da hedabide horiek 1999ko urtarrilaren 9an Bilbon presoen hurbiltzea eskatuz eginiko manifestazio eskergari eskaini zioten informazioa; albisteari eskaini zitzaion denbora edo espazioa, Eibarren kale borrokak Guardia Zibilaren aurka ustez egin zuen atentatu baten zurrumurruaren aurrean PP eta PSE alderdiek azaldu zuten ga... Beste datu esanguratsu bat dugu honako hau:
|
|
|
3. Kazetariek ez dute botere publikoekin edo sektore ekonomikoekin elkar aditurik jokatuko, ez dute haien eraginpean jardungo. Bake prozesuaren alde jokatzeak jarrera moderatzaileak bideratzea
|
eskatzen
du, distentsioaren, gizarte elkarrizketaren eta aldeen arteko ahalik eta ulerpen hoberenaren aldeko ahaleginean; hedabideen iritziz egoki eta demokratikoen diruditen ekimen sozialei eta politikoei arreta berezia jartzea; liskarrean, deskalifikazioan eta xinplekeriatan oinarrituriko mintzaira alde batera utzi eta botere publikoen eta gizarte eragileen gainean begira egotea, legezko eskubideak eta ...
|
|
|
Oker joz gero, zuzenketak eman lituzke ezagu  tzera, eztabaida sorturiko albistea, argitara ematerakoan, nabarmendu zen modu berean. Horrez gainera, araua eta ez salbuespena izango da iturriak identifikatzeko bidea, iturri sinesgarri batek diskrekzioa
|
eskatzen
ez duen bitartean edo pertsona mailako segurtasun arazoak edo bestelako arrazoi bereziak azaltzen ez diren bitartean.
|
|
2002
|
|
|
Horregatik idatzi zion gutun hura, idatzi zion bezalakoa. Ez zuen erantzunik
|
eskatzen
, ez galdera zehatzik planteatzen, soilik bere bizimoduaren zertzelada batzuk aipa  tzen zizkion. Gutun bat baino gehiago, bere laguna hitz joko batean berak ere jokatzen ez zekien hitz joko ilun batean endredatzeko aitzakia izan zela juzkatu zuen Josu R k, bulegoko leihora begira.
|
|
|
Bazitekeen. Baina, edozein modutan ere, haren galdera behin eta berriro errepikatuak erantzun bat
|
eskatzen
zuen nire partetik.
|
|
|
Beste batean gogotxartuko nindukeenak lasaitu egiten nau. Maîtreak jaka
|
eskatzen
dio aitari, eta nire zamarraren zain gelditzen da, baina nik ezetz, nahiago dudala aldean izan. Uniforme beltzeko neska begi bizi bati pasatzen dio aitaren jaka.
|
|
|
Baina informatzeko eskubidea interes orokor bat da. Gure sentiberatasunak
|
eskatzen
digu interes partikularrak zaintzea, jakina, ez gara harrizkoak, baina ez interes partikularrak orokorraren aurretik jartzeraino.
|
|
|
Hala balitz, ez dakit zergatik ez didan ezer esaten. Zer gertatzen da?, galdetu nahi nioke esfinge sudurmotzari, horixe litzateke normalena, baina isiltasunari eusten diot, ez naiz horri ezer
|
eskatzen
hasiko. Laster jakingo dut zergatik atera nauen gelatik.
|
|
|
Ia afaloste guztietan betetzen zuen aitak erritual bera: ama ardoa erretiratzen hasten zenean, aitak, gaztari bultzatu beharraren aitza  kiaz, azkeneko tragoa
|
eskatzen
zion, leungarri eta guzti, tragotxoa eskatzen baitzuen beti.
|
|
|
Ia afaloste guztietan betetzen zuen aitak erritual bera: ama ardoa erretiratzen hasten zenean, aitak, gaztari bultzatu beharraren aitza  kiaz, azkeneko tragoa eskatzen zion, leungarri eta guzti, tragotxoa
|
eskatzen
baitzuen beti.
|
|
|
Eta mundua salbatuko dutela uste duten beste zera horiek? Amak ahotsa jaisteko
|
eskatzen
dio, baina alferrik. Bihozgabe halakoak!
|
|
|
Zineko artistarena esan duen mutilak, paper zuria eta boligrafoa luzaturik, autografoa
|
eskatzen
dit.
|
|
|
|
eskatzen
badidate,
|
|
|
ezer
|
eskatzen
ez dute,
|
|
|
badakin ez dinadala
|
eskatzen
|
|
|
Eta Euskaltzaindia dakart hemen harira, anitzetan Euskaltzaindiari
|
eskatzen
baitzaio eman ezin duena, eta eman behar ez duena. Erakunde hau hizkuntzaren araugintzaz, normatibizazioaz alegia, arduratzen da, eta ez normalizazioaz.
|
|
|
Erakunde hau hizkuntzaren araugintzaz, normatibizazioaz alegia, arduratzen da, eta ez normalizazioaz. Hala arduratzen da Eusko Legebiltzarrean onartutako goi mailako lege batek hala arduratzeko
|
eskatzen
diolako, batzuen batzuk hau zenbaitetan atzentzen baldin badute ere. Euskaltzaindiak hizkuntza arauak eman behar ditu, eta gobernuak neurri politikoak hartu euskara bultzatzeko.
|
|
|
Hor ditugu Foru administrazioak, udal administrazioak (hauek ere administrazio baitira), eta abar: hemen, esaldiak," eta abar luze bat"
|
eskatzen
zidan, baina ez naiz erori tentaldi horretan, jabetu zarenez, etabarrak euskaraz neurrikoak izan baitira beti. Eusko Jaurlaritza alde izan du euskarak.
|
|
|
Orain, urteak pasatuta, euskaltzale sutsu batzuekin gertatzen den kasua ere goikoaren nahiko antzekoa da, udalari edo beste erakunde publikoei euskaraz egin dezaten eskatu baina etxean erdara erabiltzea maiteago baitute, komunista batzuek bankuko akzioez eta erosotasun kapitalista guztiez inguraturik bizitzea maite duten gisa. Nekez onartzen dugu hizkuntza ororen gainetik dagoela sentimenak erarik erosoenean adieraztea, bizitzak hala
|
eskatzen
duelako. Sentimenduek, bihotza gertutik ukitzen dutenez, mintzaira bizia eskatzen dute, ez hizkera hitsa edo eleketa zuhaila.
|
|
|
Nekez onartzen dugu hizkuntza ororen gainetik dagoela sentimenak erarik erosoenean adieraztea, bizitzak hala eskatzen duelako. Sentimenduek, bihotza gertutik ukitzen dutenez, mintzaira bizia
|
eskatzen
dute, ez hizkera hitsa edo eleketa zuhaila. Baina horiek guztiak geroago aztertzeko kontuak ditugu.
|
|
|
Nahi den ñabardurekin, hemen ere ñabardurak badirelako, bizitzako gauza guztietan gertatzen den gisa, deus ez baita beltza edo zuria, baina hitz egitea eta iritziak ematea egokiena da. Bada, pentsa dezagun pixka bat, zuk, beharbada, lekuz kanpo aurkitzen baduzu ere gogoeta hau, batzuetan adinak holako gauza aspergarriez arduratzea
|
eskatzen
baitigu.
|
|
|
Presaka ibili gara, goseak amikatuak egongo bagina bezala, kezkatuak euskal eskolarik ez zenez gero, ahalik eta gauza gehien euskaraz irakatsi behar dela pentsatuz eta eskatuz. Eta egia da gauza hauetan, hizkuntza erabileraren kontuetan esan nahi dut, ozenki
|
eskatzen
ez bada eta presio zuzenik egiten ez bada, euskara ez dela inon ere aintzakotzat hartzen. Hori da, zoritxarrez, euskararen egoera.
|
|
|
Ez dugu hizkuntza sormen egokirik. Eta dohain hori falta zaigunez gero, beste norbaiti
|
eskatzen
diogu etengabe gu egiteko gai ez garena berak egin dezan: Euskaltzaindiari, hain zuzen ere.
|
|
|
Horretaz jardutea ez litzateke alfer lana. Baina nire kezka da, lan horiek eginik ere, Euskaltzaindiak baduen gaitasun aski gizarteak
|
eskatzen
dionari erantzuteko. Ongi eta garaiz erantzuteko, jakina.
|
|
|
hola, izan ditzagun harremanak ingelesez, konparazione, Arandara bildoskia jatera joaten garenean, hango jatetxeko jabearekin. Edo mintzo gaitezen ingelesez, Tourmaletera joaten garenean Frantziako itzulia ikustera, inguruko ostatuetako ostalertsekin platerean ahatea ekartzeko
|
eskatzen
diegunean. Ingelesez, edo eskuekin keinuka, baina ez espainolez edo frantsesez, horiek baztertu behar ditugu gure eguneroko hizkeran.
|
|
|
Batzuk, bide batez, euskaraz jaten eta edaten zuten bitartean, euskaratik jaten eta edaten ere hasi ziren, hizkuntza ongi oratu ondoren. Hola, euskara modernizatu genuen, gaurkotu, oraingotu, eguneratu, Etxeparek
|
eskatzen
zuen tornuia bera ere, tornua, hortxe hortxe, ia ia eman genion denen artean. Jalgi ginen denak plazara (batzuk, plazara jalgi nahian, enparantzara jalgi ziren ustekabean).
|
|
|
Espainiar diruan esan nahi omen du horrek, hiztegi batzuek diotenez. ...ri argitzea gauza ederra da, zeren baserriko jendeek, ezta muga mugan bizi ginenek ere, ez baikenekien zer zen frankoa, adibidez, eta Estatu Batuetara bidaltzen genituen artzainek, edo Mexiko eta Txilera joaten ziren okinek, sortetxea kanpotik zuritu nahi zutenean, sakelak txanponez betetzen zituzten eta hala esaten zieten bere guraso zaharrei, etxearen paretetako harriak ongi hartu eta zartatzeko
|
eskatzen
zieten aldi berean: " Tori diru hau eta aldatu bankuan, urruneko moneta delakoz".
|
|
|
Baina kontatzen hasten naizela, burura etorri zait lehenbiziko zalantza, ez baitakit ongi zer hizkuntza mota erabili eta gauzak, berez ilun diren gauzak, argi ikusi nahi ditudalako hasiera hasieratik: forma kontua baldin bada ere, ez dakit hika edo zuka egin behar dudan, gazte bati hika egitea eskatzen baitu hizkuntzak, edo guri bederen hala
|
eskatzen
zigun lehenago, baina hika hasiz gero ere ez dakit nik ez ote litzatekeen testu hau pixka bat ulergaitz gertatuko. Egia esan dezadan, niri ere zailago egingo litzaidake adizki guztiak ongi harrapatzea eta behar den maneran erabiltzea, lagun arteko hizkera mota honek bere zailtasunak erakusten baititu behin paper baten gainean zerbait apailatu nahi duzunean.
|
|
|
Egia esan dezadan, niri ere zailago egingo litzaidake adizki guztiak ongi harrapatzea eta behar den maneran erabiltzea, lagun arteko hizkera mota honek bere zailtasunak erakusten baititu behin paper baten gainean zerbait apailatu nahi duzunean. Gainera, horrela hasiko banintz, eta hika erabiltzea erabakiko banu, aukera egin nuke ondoren toka eta nokaren artean, eta ez da kontua inor ere mintzea hemen, neska bati hizkera mota honek
|
eskatzen
duen gisa egin behar baitzaio, hala nola mutil bati ere. Hortaz, bada, zukako forma hartuz gero, nire lehenbiziko zalantza konpondua gelditzen zait.
|
|
|
|
eskatzen
zaizuna:
|
|
|
Baina kontatzen hasten naizela, burura etorri zait lehenbiziko zalantza, ez baitakit ongi zer hizkuntza mota erabili eta gauzak, berez ilun diren gauzak, argi ikusi nahi ditudalako hasiera hasieratik: forma kontua baldin bada ere, ez dakit hika edo zuka egin behar dudan, gazte bati hika egitea
|
eskatzen
baitu hizkuntzak, edo guri bederen hala eskatzen zigun lehenago, baina hika hasiz gero ere ez dakit nik ez ote litzatekeen testu hau pixka bat ulergaitz gertatuko. Egia esan dezadan, niri ere zailago egingo litzaidake adizki guztiak ongi harrapatzea eta behar den maneran erabiltzea, lagun arteko hizkera mota honek bere zailtasunak erakusten baititu behin paper baten gainean zerbait apailatu nahi duzunean.
|
|
|
Gainera, sarriegi, irakasgai bat baino gehiago hartu behar du bere gain. Euskara kontuetan ere ziurgabetasun handia sentitzen du, batzuetan doi doi gainditu baitu unibertsitatean sartzeko
|
eskatzen
zaion euskara azterketa. Hori guztia aski ez delakoan edo, ez du ikaslibururik euskaraz.
|
|
|
baldin bazekien, ongi, ez zion inori ere kalterik egingo, baina ez bazekien, hor konpon marianton. Orain, legeak aldatu dira, eta funtzionarioei, modu batera edo bestera, euskaraz egitea
|
eskatzen
zaie.
|
|
|
administrazioko lanpostu bakoitzak markatua du lanpostu hori beteko duen langileak zenbateraino jakin behar duen euskaraz egiten, eta zer nolako epea duen euskara, dagokion mailan, ikasteko. Batzuen ezintasuna, beste batzuek erakusten zuten nagitasuna, eta hiritarrok
|
eskatzen
genuena kontuan izanik, ez dakit bazen urte haietan beste irtenbiderik edo beste politikaren bat asmatzerik. Bere garaian ez ziren agian beharreko neurriak hartu jende euskalduna sartzeko, eta nekez har zitezkeen ere gizarte hau den bezalakoa delako eta jendea, euskalduna nahiz erdalduna, falta zelako eta politikoak ere ez direlako eredugarri suertatu kontu hauetan, egia esan behar baldin bada:
|
|
|
Kostu honen kontua argiago gertatzen da, beharbada, hezkuntza kontuetan, zeren, nondik behatzen dugun, hemen bai kristalaren koloreak gibelean dagoenari ere ematen diola kolore! Irakasle batzuk erkinduak daude
|
eskatzen
zaienari, euskara ikasteari lehenik eta euskaraz irakasteari bigarrenik alegia, ezin diotelako erantzun, kontu hau anokia nahiko estua duen jertse bat burutik beheiti sartzea bezalatsu baitzaie. Edo neketan eta arras bortxaturik erantzuten diotelako.
|
|
|
Ez dakit; beharbada ez da beste biderik, eta ezinbestekoa da euskarak ahulezia horretan segitzea epe luze batean. Ez dakit, benetan diot, euskaltzaleok nahi dugun kontsolamendua den horrela pentsatzea edo benetan errealitateak
|
eskatzen
duen zerbait den. Baina batera nahiz bestera izan, ez dut dudarik euskaltzaleok hartu behar dugula aitzindaritza hausnarketa honetan, ez dugula besteren esku uzten ahal gogoeta hau, eta jakin behar dugula non gauden:
|
|
|
Eta hiztegi horrek beste buelta bat behar du, baina gaur egun erakusten dugun abiadurarekin urteak eta urteak ditugu, munduak aurrera presaka egiten duen bitartean, fundamentuzko zerbaiten mahai gainean jartzeko. Segur aski ere, hola egin du lan Euskaltzaindiak, erabaki guztiak ongi funtsatu ondoren bakarrik har daitezkeelako, eta horrek lan mantsoa
|
eskatzen
baitu, beste elkarte batek, esaterako, nekez egin dezakeena. Baina ez dakit zer egin dezakeen prozedura honekin segituz terminologia berriko hitzekin.
|
|
|
Kontuan izanik betiere gertatu diren aldaketa funtsezko hauek: egungo mundu honek lehenagokoak baino lastertasun handiagoa
|
eskatzen
du; Euskaltzainditik kanpo idazle eta ikertzaile asko daude, oso prestatuak eta oso prestuak; euskara jagoteko gobernu oso bat dugu, eta Foru Aldundiak, besteak beste, ametsetan ere ikusten ez ziren baliabideekin gainera. Eta horren aurrean Euskaltzaindiak berdefinitu behar ditu bere eginkizun nagusiak.
|
|
|
Eman izan den argumentua da ikastolek bere eredua dutela, urteetan landua, eta eredu hori ororen gainetik mantendu behar dela, euskararentzat, Euskal Herriarentzat alegia, oso ona eta bereziki aproposa delako. Horregatik ez direla sartzen ahal sare publikoan, nahiz urteetan haiek izan ziren, arrazoi guztiarekin gainera, beti publifikazioa
|
eskatzen
ibili zirenak. Egia da, abertzale baten ikuspuntutik, aski gauza ona dela elkarte bat izatea, bere besoak Euskal Herri osora hedatzen dituena, baina aitortu behar dut eredu horrek dituen berrikuntza pedagogikoak aztertu nahi izan ditudan bakoitzean ez dudala aurkitu halako desberdintasun nabarmenik eskola publikoetan milaka irakaslek egiaz egunero egiten duten lanaren eta ikastoletan egiten den lanaren artean.
|
|
|
Zer esango luke jendeak" el tren llega cada cinco minuetos" ikusiko balu idatzia irudi garesti horietan egunez eta gauez, gaur bai eta bihar berdin, inork ere zuzentzeko ahalegin txikienik egin gabe eta kezkarik apalena erakutsi gabe? Baina euskaraz ez da deusik ere gertatzen, ez zaio inori ere konturik
|
eskatzen
horregatik, euskara bildukia baita, azal kontua. Sinboloa baita garrantzizkoa, ez azpian dagoena, eta hortaz, kuota betetzearekin aski baita.
|
|
|
Baina honetan ere berezia nahi dugu izan, nonbait, euskararekin, eta beste hizkuntzetan arruntzat jotzen dena ez dugu begiko gure hizkuntzan egitea. Eta nola Atxagak duen ziurtasuna beste hizkuntza erabiltzaile askok ez duen, Euskaltzaindiari legeak aitortzen diona (Estatutuan dago hori) bete zezan
|
eskatzen
hasi ziren ziurgabetasuna sentitzen zuten hauek. Eta orduan, orduan bakarrik, Euskaltzaindiak, eztabaida askoren ondoren, beste hitz bat aipatuko dut orain," ohiko" onartu zuen, lehenbiziko aldiz, berriz ere diot," ohizko" delakoaz ez baitzuen ezer ere esana lehenago.
|
|
|
Honekin esan nahi dudana da gaur egungo hizkerak nahitaez
|
eskatzen
dituela beste baliabide batzuk euskalkian nekez aurkituko direnak, euskalki horretan kontzeptu horien beharrik izan ez bada segurik. Jakina, euskalkien ñabardurak eraman behar dira batasun eredura, baina lekuko hizkera ez da nahiko gaur egun, nire ustez.
|