|
2007
|
|
|
Esan beharrik
|
ere
ez dago, jatorrizko hiztunak plangintzaren erdigunea izan behar dira. Eurek emango diete euskalduntze prozesuan daudenei beharrezkoa duten elkarreragina, eredua eta, nola ez, motibazio integratzailea.
|
|
2009
|
|
|
Kultur jardueretan eta zerbitzuetan
|
ere
ez dago egitura indartsurik. Ez dago itzulpenak eta bikoizketak egiteko laguntzarik, laguntza gutxi daude euskarazko jardueretarako, gobernuak euskarazko argitalpen gutxiago plazaratu eta euskarazko liburu gutxiago ere erosten ditu.
|
|
|
ia guztia dago beste hizkuntza batean adierazita, testuak, errotuluak, propaganda, triptikoak, kartelak, tiketak... Esan beharrik
|
ere
ez dago filmetako pertsonaiek gaztelaniaz hitz egiten dutela, eta gizarte eta bizi estilo amerikarra proposatzen dutela.
|
|
2010
|
|
|
Gaiaz zerbait ikasi duen orok badaki hizkuntzaren gizarteerabileran gertatzen diren zenbait ohitura aldaketa finkatzeko, ezarpen aldi luzeak, behartzeko hainbat neurri eta hedabide andana behar izaten direla, biztanleriaren lekualdaketa garrantzitsuekin batera. kolore gehiegi egoteak adierazten du gaixorik dagoela hizkuntza. duela soilik bi edo hiru belaunaldira arteko egoera hizkuntza continuum bat bazen, azken aldian ordezkapena indartsu sartu da. ...beren hizkuntza utzi zuelako, printzatu egin da lurralde euskalduna. nafarroaren ipar mendebaldean eta gipuzkoaren barnealdean, gehiengoak euskalduna izaten jarraitzen du, baina urolaren goiibilguak, debabarrenak eta ibaizabal arroak ziriarena egiten dute, eta isolatuta uzten dituzte gehiengoa euskalduna duten beste ingurune batzuk, hala nola bizkaiko itsasertza eta arratia bailara. esan beharrik
|
ere
ez dago une horretan gehiengoa euskalduna zuten eskualdeak landa eremukoak zirela eta, beraz, biztanleria txikiena zutenak. euskararen ezagutza maila handia edo dezentekoa zuten eskualdeetan, bigarren edo hirugarren belaunaldiak ziren euskaldunenak. gainera, hiriburua eskualdeko batez bestekoaren azpitik ageri zen beti, eta gune erdaratzaile gisa jarduten zuen. egoera hori biribiltzeko, ez zen in... 2.650.000 pertsonako biztanleriatik 490.000 pertsona izango lirateke euskaldunak, gutxi gorabehera biztanleria osoaren %18, 5 begi bistakoa zen zer arrisku zetorkion gainera euskarari, eta ez dakienak edo ulertu nahi ez duenak, aski du ikustea zer bilakaera izan zuen garai hartan euskara baino erabiliagoa zen bretoierak, handik aurrera. gertaera horren aurrean, eaeko agintari politikoek euskararen erabileraren normalizazioaren oinarrizko legea onartu zuten 1982an. hizkuntza desagertzeko bideari buelta emateko aukera bakarra zen. horrenbestez, rlS bati aurre egiten zion munduko lehen lurraldeetako bilakatu zen, bere burua hizkuntza gutxitu baten erabilerei buruzko lege batez hornitzean, jada 1977an Quebecen (kanada) 101 legeak markatutako ildoari jarraituz. nafarroari dagokionez, jada aipatu dugu 1986ra arte ez zela hasi datu demolinguistikoak biltzen. horregatik, mapan ageri diren datuak bost urte geroagokoak dira, nahiz eta badirudien 1981eko koloreak oso antzekoak izango zirela. nafarroaren atzerapen demolinguistikoa legearen eremura ere hedatzen da; izan ere, ez zen halako legerik onartu, harik eta 1986an bertan euskararen Foru lege polemikoa onartu zen arte. lege horren bidez, hizkuntza gutxitu bat ofiziala soilik zati batean zuen lehen autonomia erkidego bilakatu zen nafarroa.
|
|
|
Datu hauek... hazkunderik ez dagoela demostratzen dute eta orokorrean ez ezik, Autonomi Erkidegoan
|
ere
ez dagoela hobekuntzarik estankamendua baizik.14
|
|
2011
|
|
|
has gaitezen errazenetik. hots, orain arte ikusitakoaren eta bibliografia teknikoaren arabera dudarik txikiena eskaintzen duenetik. datu seguru horien ildotik, bistan da garai batean gure gurea izandako diglosia tradizionala (egurenen 1867ko azalpenekoa, kasu) gogor pitzatu dela nonahi, eta ia desagertu egin dela euskal herriko eskualde gehienetan. urola kostaz, Tolosaren gerri bueltaz eta goierriko albo eremuaz, Markina ondarru Lekeitio triangeluaz eta Larraun goizueta Bortziri Baztan koadrangeluaz aparte eAeko eta Nafarroako herri herrixka jakinak ditugu, gero eta nabarmenago, joera nagusi horri erabat men egin ez dioten azken gordelekuak, azken baluarteak: arnasgune horiek ditugu behinolako (partez, nola hala, eraldatzen hasitako) diglosiaren azken egoitza. horiek
|
ere
ez daude diglosiak hain noraezekoa duen konpartimentazio soziofuntzionalaren (edota territorialaren) aldetik gero eta indartsuago, gero eta erdarak interbenituago baizik. hots, diglosia tradizionala bere azken hondarretara iritsi da gurean. hori bakarrik ez da geratu, bistan
|
|
|
Sorrerako gizarte giroaren zenbait hurbilbide egin izan da: hurbilbide horiek ez dute kasu askotarako balio ordea, eta balio luketen kasuan
|
ere
ez dago garbi ezaugarri horiek benetako kausalak izan diren, eta ez bide batezkoak. hori dela-eta zenbait adituk, perspektiba zinetikoaren eta dinamikoaren aldetik dituen mugengatik, diglosia bera kontzeptu ahula, hutsala edo osagabea dela uste izan
|
|
|
euskal komunitatea? ez dago jakiterik. eta, beraz, material ofizialak nolakoa izan behar duten
|
ere
ez dago jakiterik. hor dago arazoa baina ez da soziolinguistika mailakoa, maila goragokoa baizik, herri gisan non gauden ohartzeak badu honekin zerikusirik.
|
|
|
Azkenik, aipatzen den beste hutsune bat etikarekin zer ikusia du. gorago esan bezala hizkuntza ekologiaren alde etikoa oso garrantzitsua da eta etikarekin duen erlazioa indargunetzat har daiteke, etikak laguntzen baitu ekologiaren alde egoten. halaz ere, kide baten iritziz, etikoki
|
ere
ez dago dirudien bezain onartua, eta ikuspegi morala jada baldin badago ere, zalantza egiten du hain garbi dagoenik.
|
|
2012
|
|
|
Instituzioek arauez eta legeez dakite, eta gure instituzioak beste nazio kultura estatu batzuen legeen menpeko dira. Arlo honetan ahulak izateaz gainera, egon
|
ere
ez gaude indartsu. zailtasun objektiboek (indarrean dagoen legedia eta elkarrekin bizi garen bi identitateak) eta zailtasun subjektiboek (euskararen estigmatizazioa eta euskaldunon konplexuak) sortu duten anabasa argitzea behar beharrezkoa da. Badirudi lehen jabekuntza urratsa egin dugula:
|
|
|
Dislokazio fisikorik
|
ere
ez dago arnasgune horietan.
|
|
|
Dislokazio fisikorik
|
ere
ez dago arnasgune horietan. Aztergai ditugun herri horietan ez da gertatu ez txikiziorik, ez lurrikararik, ez antzeko ezer biztanleriaren suntsitzea ekar lezakeenik.
|
|
2013
|
|
|
Azkenik, hizkuntza batez ere ekintza soziala bada, eta ekintza hori heterogeneotasun eta desberdintasun egituratuzko testuinguru batean gertatzen bada, esan beharrik
|
ere
ez dago hizkuntza gertakaria ulertzeko nahitaezkoa dela testuinguruan kokatzea. Alde horretatik, gehiegizkoa dirudi erabilera eremua erabilerarekin eta sistemarekin parekatu eta hizkuntza gertakariaren zatitzat hartzea, Silversteinek (1985) egiten duen moduan.
|
|
2015
|
|
|
%4, 2k balekoa, %7, 9k txarra eta %12, 1ek oso txarra. Azken honetan
|
ere
ez dago desberdintasun nabarmenik kontinente edo herrialdeka aztertuta.
|
|
2016
|
|
|
Belaunez belauneko jarraipena inon baino sendoago segurtaturik daukate arnasguneek, luze zabaleko transformazio demografiko, ekonotekniko, soziokultural, politikooperatibo edo lurralde antolamenduzkoek beren oraingo egoera okertzen ez badute. Arnasguneak
|
ere
ez daude, ordea, guztiak osasun maila berean. Batetik arnasgune beteak daude:
|
|
|
Uste dugu hitz horiek beren horretan ekar daitezkeela euskal unibertsitate sistemaren irakaskuntzara, eduki soziolinguistikoei dagokienez behintzat; alegia, jakintza eremu horretatik begiratuta, Euskal Herriko irakaskuntzan
|
ere
ez dagoela erantzun egokirik lan merkatutik zein gizartetik egiten diren eskaerentzat.
|
|
2017
|
|
|
• hiztun berri gehienek etxetik kanpo ikasten dute irlandera, gehienbat hezkuntza sisteman. asko hezkuntza sistema orokorretik datoz, non irlandera ikasgai nagusietako bat den, baina ikasleen ehuneko 95en komunikazio hizkuntza ingelesa den. Murgilketa ikastetxeetan, berriz, komunikazio hizkuntza irlandera da, eta bertako ikasleak hiztun berri bilakatzen dira, baina esan behar da, han
|
ere
ez dagoela hori ziurtatuta.
|
|
2018
|
|
|
Nafarroan
|
ere
ez dago krisian hizkuntza politika. " Gure krisia aldez aurretik gertatu den prozesua izan da –gogoratu zuen Mikel Arregik, ez oraingoa....
|
|
|
Aldiz, tokian tokiko jarduera egokiak antzematen dira, gehienetan norbanakoen edo zenbait erakundeen inplikazioari esker. Osasun profesional elebidunen gabezia antzematen da, eta hizkuntzarekiko sentiberatasuna
|
ere
ez dagoela zabalduta langileen artean.
|
|
|
izan liteke unibertsitate bat, hedabide sare bat, kulturgintzako mugimenduak, edo zirkuitu egonkorrak... Arnasgune geografikoena
|
ere
ez dago gaizki esana, baina pixka bat erlatibizatu egin genuke horietan itxaropena jartzea" 7 Definizio horiek aintzat hartuta, esan daiteke Zumaia arnasgunea dela, eta Zumaiako zenbait talde, elkarte eta leku arnasgune soziofuntzional, gune hegemoniko edo dentsitateguneak.
|
|
2019
|
|
|
" guztia ala ezer ez" alde batera utzita" bere neurriko trajea" landu behar dute arnasguneetako arduradunek65 zer neurri? hor
|
ere
ez dago erantzun unibokorik: arnasguneetan ere neurriak eta neurriak daude. azpeitian posible den zenbait erosotasun, horrela, nekez eskura liteke Leitzan edo markinan, eta are nekezago gabirian, axpe arrazolan edo goizuetan. hori horrela dela eta gero ere seguruenik horrela izango dela jakinik, unean uneko konbinatoria posible hoberenaren zale bihurtu behar dute arnasguneen aldekoek.
|
|
|
euskalgintzaren esparruan zentrala da arnasguneak bizirik gordetzea eta, ahal delarik, barrura indartuz kanpora zabaltzea. maiz entzuna dugu honelakorik: " hori
|
ere
ez zegok gaizki, egin ahal izanez gero. Baina gurea da lehenbizi:
|
|
|
Munduko beste hizkuntza nagusien kasuan
|
ere
ez dago orekarik Interneteko bizitasun digitala eta hizkuntzaren errealitate soziolinguistikoaren artean. Hurrengo grafikan ikus daitekeen moduan, hiztun gehien dituzten hizkuntzak ez dira sarean gehien erabiltzen direnak.
|
|
|
Ikerlerro horretan jarraitzeko asmoa duenak hainbat abiapuntu ditu aurrera begirako ikerketetan, oraindik gabezia asko baitago hitanoaren inguruko literaturan. hona hemen proposamen batzuk. Soziolinguistikaren bidetik jarraitu nahi izanez gero, aztertzeko modukoa da —eta une honetan beharrezkoena, beharrik inon bada— nondik eta nola bultzatu daitekeen hitanoa. horretan, hitanoa indartzeko egitasmoak eta proposamenak
|
ere
ez leudeke soberan. herri hizkeren arlotik heldu nahi bada, herrian herriko hitanoaren ezaugarri morfosintaktikoak aztertu daitezke, esaterako. Aitzitik, ikuspegi diakronikoago batetik, hitanoak sorreratik gaur arte izandako bilakaera ikertu daiteke, bai funtzio sozialari erreparatuta, bai aldaketa gramatikalari erreparatuta.
|
|
|
— Gaia ikertu duten autoreen artean
|
ere
ez dagoelako ahobateko erantzunik. Lanaren 3 puntuan argi geratu da Ikt garapenak baliabideak beharrezkoak dituela, eta baliabiderik izan ezean, Iktek hizkuntza gutxituen kontra egin dezaketela. eta, hortaz, lan honek bere ikergaia aztertzeko zailtasuna onartzen du, eta ahalik eta hurbilpen zehatzena bilatu da ikerketan. horregatik, internet bereziki izan dugu aztergai, eta, interneten barnean, hizkuntza egoeraren adierazgarritzat ditudan zenbait alderdi.
|
|
2020
|
|
|
13 Telebistako edo irratiko audientzien neurketekin bezala, metrika digitalen neurketan
|
ere
ez dago euskal komunikabideen datuak sistematikoki eta modu bateratuan jasotzeko aukerarik. Euskara hutsezkoen jarraipena egiteko hainbat urrats egin dira Euskal Hedabideen Behategitik, baina komunikabide elebidunen eta erdarazkoen datuen argazki osatua falta da.
|