Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak

Emaitzak: 42

2000
‎Egungo zientzia eremuan ematen diren ezaugarrien edo baldintzen artean, bat bere, egoera dimentsioaniztuna? da, nahiz eta espresio hau bera ere esanahi anitzekoa izan.Egungo zientziagintzan, ez bakarrik dimentsio asko kontuan hartu eta erlazionatu behardira, baizik dimentsio bakoitza ere nahiko modu anitzean edo konplexuan kontsideratubehar da. Omenaldi honetako kontesturako, dimentsio batzuk aukeratuko ditut, adibidemoduan, horretarako hizkuntzarekin oro har, eta euskararekin bereziki gure kasuan, ondoeta erraz lotzen direlako.
2001
‎2 ‘Definitu’, Elhuyar Hiztegiak dakarrenez, ‘hitz baten esanahia edo zerbaiten izaera zehaztasunez azaldu’ da. Nik ere esanahi horretaz erabiltzen dut ‘definizio’ hitza, beste hitz antzeko batzuekin batera.
2003
‎Gainera badaude kointzidentzia kuriosoak ere. Mari hitzak, adibidez, ongi etorria esan nahi du maputxez, eta guretzako ere esanahi handia du. Halako gauza asko daude".
2005
‎Bere antropologiaren izaera ulertzailea eta konparatzailea azpimarratzeaz gain, Humboldtek beharrezkoa ikusten du ere berau posible egiten duen giza-ahalmena edo" irudimena" (Embildungskraft) aztertzea. Esan beharra dago, dena den, kontzeptu honek garrantzi handia izan duela filosofiaren historian eta, garai honetan bertan, I. Kantek ere esanahi berezia aitortzen diola ahalmen honi, honek intuizioak antzeman ditzakeen hainbat elementu batzeko indarra duen neurrian. Antzeko zerbaiten beharrean dago ere haren antropologia konparatua, ze jarduera honek giza-karaktere ezberdinak aztertu nahi ditu, bai, baina hauen konstatazio enpiriko historiko baten eta beraien kontsiderazio filosofiko espekulatibo baten arteko erdibidea bilatuz.
2006
‎Frantziaren sinboloa Marianne soin talentutsuko anderea den moduan, Mikel, aleman herritar gizajoaren karikatura da, lotarako txanotxoz eta txankamehe, zarpazu jantzia eta gosearen begihandi(" der deutsche Michel"). " Mikel alemana" (edo Mikel" herrikoxemea" –" deutsch" ek hori ere esanahi ahal baitu) XVI. mendean agertu den figura da, herritar txiro, ezjakina adierazteko. Errukarria.
2007
‎Eusko Kultur Gaiak esamoldearen sakontasunari heldu aurretik, komeni zaigu hiruhitz horiek nola ulertzen ditugun argitzea; Kultura hitzak eta Eusko Gaiak sintagmak ere esanahi sakona eta nahasia baitute.
2008
‎Tributuei buruzko legeetan maiz sarri agertu da kontzeptu hori; batzuetan, tributuaren sortzapena aipatzen da, baina tributu betebeharraren sortzapena aipatu nahi izaten da. Jurisprudentziak ere esanahi horrekin darabil sortzapena, hau da, tributua ordaintzeko betebeharra sortzen den uneaz dihardu. Sortzapen terminoa ez da erabiltzen tributuak erator ditzakeen gainerako prestazioen sorrera adierazteko.
‎Ez, imajinatzea eta desiratzea ez dira gauza bera, eta bien arteko hurrenkera batek zein besteak ere esanahi desberdinak ditu. Baina nire interesa pizten duten auziak dira, Rosa ez da-eta halako katramiletan lotzen den pertsona.
2009
‎Hipotesi gisa, kultura gutxiengo bakoitzari asoziaturiko pertzepzioak taldeek barneratzea espero da. Diskurtso gainartzailea erreproduzitu eta honi ere esanahia ematea espero da, nork bere taldearen alde positiboak gailenduz edo bere nortasuna birdefinituz kategoria berrien bitartez.
2010
‎«Atzerri» 1596 urtetik katalogatutako euskal hitzak «norberarena ez den herrialdea» adierazten du jatorriz. Hedadura semantikoaz, «atzerria» norberarena ez den herria edo lurralde arrotza badaere, hots, etimologikoki «atzeko», «osteko» edota «gibeleko» herria, «herritik edolurraldetik kanpo bortxatutako egonaldia» dugu ere esanahi. Hirugarren urratsadugu hau.
‎Hala ere, Joan Paulo II.aren presentzia bera ere esanahi eta eragin handikoa izan zen eta ez Poloniarako bakarrik baizik baita inguruko nazio komunistentzat ere. Bestalde, badirudi urte haietan, Solidarnosk Poloniako sindikatuari, ez hitzez bakarrik, baita diruz ere laguntza handia eman ziola, nahiz eta gero ofizialki Vatikanoak ukatu.
‎Leialtasun linguistikoa, finean, banakoaren eta taldearen berezko espazio sinbolikoarekiko fideltasuna da, hain zuzen, hizkuntza badelako ere esanahi sozialen eta balio sentimentalen eramaile. Bada, besteren artean, leialtasun horretan oinarritzen da berreskuratze hura ahalbidetzen duen" normalizazio linguistikoa", zeinek —Aracilen hitzetan—" desfase historiko bati erantzun" nahi dion" egiazko makroerabakia" osatzen duen173 Azken batean, hor jokoan dagoen helburua gizartearen funtzio linguistikoak berrantolatzea da; eta, jakina, hori ezinezkoa da normalizazio prozesuak —kuestio hertsiki linguistikoak kontuan hartzeaz gain— bestelako kuestio sozio-politikoei ere jaramonik egiten ez badie.
‎Isiltasunak ere esanahia sortarazten du, hain zuzen, gertakari linguistiko bat delako edo, bestela esanda, berori ez esatean, ez aipatzean, ezkutatzean, jada esantzat ematean, aditzera ematean edota aurresuposatzean datzalako63.
2012
‎Ez du inoiz min hartzen, entrenamendu eta partida guztietan prest izaten da? Gauza horiek ere esanahi handia dute. Timor Puñal baino dotoreagoa da.
2013
‎Egia da Hamzaren ametsaren. Allah Handia goi argi eta goi arnasa? eta Koldorenaren arteko aldea izugarria zela, eguzkiaren sinboloak ere esanahi diferentekoak biontzat. Biek ala biek zuten, baina, eguzkia helburu, eta Hamzaren esku zegoen, bere esku ere bai?
‎Koloreek ere esanahiak eta sentsazioak eragiten omen dituzte. Gorria, horia, berdea&, zer esanahi ematen diezu zuk?
‎Mirari handiagorik...!". Egia da Hamzaren ametsaren –Allah Handia goi argi eta goi arnasa– eta Koldorenaren arteko aldea izugarria zela, eguzkiaren sinboloak ere esanahi diferentekoak biontzat. Biek ala biek zuten, baina, eguzkia helburu, eta Hamzaren esku zegoen –bere esku ere bai– eguzki hura sortzea...
2014
‎Hala ere, behin batean, Iparraldera ezkondutako lagun baten senarra hil zela oroitzen naiz, eta egun hartan, hunkituago nengoelako edo Hazparneko ostatu eta ohiturak ezezagunagoak zitzaikidalako, sartu egin nintzela. Hango elizen arkitektura berezia lehendik ezagutzen eta miresten nuen; egun hartan txunditu ninduena kanta hura izan zen, abesti erlijiosoa berez, baina halako joerarik izan gabe ere esanahi bete betea zeukana. Hala zioen kantak:
‎Hartzaileak, irakurleak, ikusleak edota entzuleak sortzen ditu esanahiak. Sortzaileak materialak bildu, eraiki eta oratzen ditu, eta hartzailearen lekuan dagoenean, hark ere esanahiak sortzen ditu.
‎" Linguistikaren ahotsak ere esanahitik ikertu du ahotsa, sistema koherente batean sartu nahi izan du. Ahaztu egin du ahotsak aurre egiten diola, espresuki, sistema koherente horri." CAVARERO, A. (2003) op., 187 or.
‎Esaterako, Marguerite Duras, Jean Marie Straub eta Daniele Huilleten zinean bezala. Akaso horrela ere esanahia lurperatu egiten ahal da.
2015
‎Arlo eta sentsibilitate desberdinetako pertsonek babestu gintuzten. Nire gurasoek esan zidaten ordungo alkateak, Julian Eizmendik [EAJ], idatzi bat igorri ziela, laguntza eskainiz, eta beraientzat ere esanahi handiko keinua izan zen.Noiz arte eragin dizu auzi ekonomikoak? 2008an kanpoan utzi ninduten. Baina bost urtez joan behar izan nuen hamabost egunean behin epailearengana, sinatzera.
2017
‎Horrez gain, globalizazioarekin batera hedatutako, pobreziaren feminizazioak? ere esanahi berria hartu du, gogoan izanik kapitalismoaren garapenak emakumeen bizitzan izandako lehenengo eragina horixe izan zela.
‎Auzo arabiarretan ia ez dute zaborra jasotzen, eta kalean dauden edukiontzietan erretzen dute; espaloirik ez dago, eta Mugetako Polizia dago zabalduta, berdez jantzita doan indar paramilitarra?, ez beste aldean uniforme urdina janzten duen Polizia. Baina zatiketarik handiena, fisikoa baino gehiago, mentala da; eta Israelek, gogor saiatu arren, ezin du benetako batasuna lortu juduentzat ez ezik kristauentzat eta musulmanentzat ere esanahi berezia duen hirian. 2016ko urrian, Labanen Intifada izena eman zioten palestinarren eraso bolada hasi zenean, Uri Ayalon errabino kontserbadoreak hauxe zioen:
‎Eta beste modu batera joko du zaunka egiten duenean paseotik irten aurretik, kasu honetan zorrotzagoa izango baita eta bokalizazioak ugariagoak. Baina zakur marminoek ere esanahi desberdinak izan ditzakete, iraupenaren arabera. «Oro har, zenbat eta handiagoa izan txakurrak sortzen duen iraupena, orduan eta argiago dago haren asmoa», dio Stanley Coren psikologoak, txakurren portaeran espezializatutako psikologoak.
2018
‎oposizio horretan eta haren bitartez «ni» bat ezartzen da, eta gero oposizio hori reifikatu egiten da halabeharrekoa balitz bezala, eta ezkutatu egiten da bitasuna bera eratzen duen aparatu diskurtsiboa. Identitatearen azalpen epistemologikoa albora utzita, beste ikuspegi bat hartzen badugu, identitatea esanahia adierazten duten jardunen testuinguruan kokatzen duena, esan ahal izango dugu diskurtso epistemologikoa bera ere esanahia adierazteko jardun posible eta kontingenteetako bat dela. Gainera, agentziaren auzia ere galdera honen bitartez birformulatu ahal izango dugu:
2019
‎–Amodioa? hitzak ez du inondik ere esanahi bera sexu batentzat eta bestearentzat, eta besteak beste horrek ekarri ohi ditu batzuk eta besteak elkarrengandik bereizten dituzten gaizki ulertu larriak. Byronek esana du, egokiro, amodioa okupazio bat besterik ez dela gizonaren bizitzan, eta bizitza bera dela emakumearentzat.
‎Astarloak, hasiera hartan, lehenengo gizon emakumeengan, kokatu zuen bere burua, eta, nolako hasiera izan zen hura azaldu zigun: hitzek ez ezik, silabek eta letrek ere esanahia dutela baieztatu zuen, eta, letraz letra, silabaz silaba, azaldu zuen jatorrizko hizkuntzaren hasiera:
‎Muga. Horrek ere esanahiren bat izango du, ezta, Eszter. Konturatu zara horretaz?
2021
‎XVI. eta XVII. mendeetan hedadura izan zuen diskurtso markatzaile honek ere esanahi bat baino gehiago dauka. Batzuetan kontzesio kutsuarekin ageri da euskara idatzian, Pouvreauren adibide honetan ikusten den gisan:
‎Semantikoki ere esanahi lausoa izatea da mugakizun horiek guztiek batean duten ezaugarria; horrexegatik behar dute osagarria, esanahia zehaztuko duena. Alde honetatik goian ikusi ditugun ‘modu adierako elkartuen’ edo ‘zati adierako izen elkartuen’ pareko dira.
‎Morfologikoki duten ezaugarriaz gain —aditzoinetik eratorririko mugakizuna izatea, alegia—, elkartu sintetikoek badituzte bestelako ezaugarriak ere esanahiari begiratzen badiogu. Izan ere, kale garbitzaile elkartuan ez da zalantzarik bi osagaiak, mugatzailea eta mugakizuna, zein diren:
‎Alegia, atzemate orokor bati dagozkionek osatzen dute saila: ‘norbaitek zerbait/ norbait prozesu/ jarduera batean atzeman’; ‘norbaitek zerbait/ norbait prozesu/ jarduera batean ikusi/ entzun (begiz/ belarriz atzeman) ’; ‘norbaitek zerbait/ norbait prozesu/ jarduera batean irudikatu (euskarri batean atzeman) ’ Existentzia predikatua, edo ageri izan ere esanahiz hurbil daude aurkikuntzakoetatik: Atarian neskatila bat ikusi dugu/ ageri zen/ bazen jendeari loreak banatzen.
‎Izango duten ala ez, ordea, ezin dezaket esan, ez bainaiz, profeta ez ezik, ezta igarlea ere. Hemen ere esanahia ukapenezkoa da: ‘ez naiz ez profeta eta ez igarle ere’.
‎Atal bakoitzak forma jakin bat dauka, eta oso desberdina. Horrekin jokatu nahi izan dut, formak ere esanahi bat izan dezan. Kartzelako poemak, esaterako, haiku moduan idatzita daude, oso poema laburrak; kartzelan normalean ez duzu luze idazten, ahotsa ez da izaten arnas luzekoa, niri behintzat gogoeta laburrak atera zitzaizkidan, eta horregatik haikuak.
‎Bigarrenak ere esanahia berbera du era metaforikoan erabilita, baina, bestela ere, erabiltzen da, askotan aditza elipsian geratuz. ‘Gurtol’ (gurdi+ ohol) ere erabiltzen da ‘kartol’ beharrean.
2022
‎" Ikusi zuenak eta en tzun zuenak zauskada handia egin zioten Txanton gizon ahul erkinaren biho tzari". La bayru Hiztegiak ere esanahi beretsuaz dakar, zirrara eta bihotzon do koa zen tzuki detzat ematen dituela, eta gaztelaniaz ‘vuelco, conmoción’ itzulpenarekin. Ho rixe da funtsean zauskada, baina adierazkortasun handiagoko si nonimoa du gu bihotz hitzarekin elkartuta.
‎Euskara zaharretik datorkigun beste aditz lokuzio polit bat irudi egin dugu, itxurak eman esanahi berarekin. Gipuzkoako parte batzuetan alegia egin ere esanahi horrekin erabilia da.
‎(h) azi+ aro. Azil aldaera, Caro Barojak" hazihila edo ilargia" bezala ulertzen duena, baita latinetik datorren zemendi (Erdi Aroko latinezko sementia hitzetik, eta hori semenetik) eta zemendil hibridoa ere esanahi berekoak lirateke. Eta badugu beste forma bat, nekazaritzarekin erabat lotua eta ez hain ezaguna:
‎Horrelako proposamen bat fidagarria izateko, arreta hori murriztua eta ausazkoa ez dela frogatzeko, analisia zehaztasunez egin litzateke, honako hauek arakatuz: a) esanahi zentralen sorta semantikoa hitz gisa, hau da, hiztegiko esanahi kopurua, hitza beste hitzetan monema gisa partaide denean ere kontuan hartuz; b) hitz horrekin eraiki diren lokuzioetako esanahi sorta semantikoa, batez ere esanahi metaforikoenetan; c) esaeretan eta atsotitzetan harturiko presentzia eta d) esanahiren batek besteengan eduki litzakeen elkarreraginak.
2023
‎20:00etan, berriz, Gazteluko plazan eman zion hasiera kanpainari Zurekin Nafarroa koalizioak. Ordu berean, PPk hautatutako espazioak ere esanahiko politikoa izan zuen: Konstituzio plaza.
‎Motela eta oztopoz betea izan da Irunen eta Hondarribian (Gipuzkoa) alarde parekideen alde dauden gizonek eta emakumeek egin behar izan duten bidea. Aurrera urrats bakoitza, ttipiena ere, lorpen handi bat izan da, eta aldeko keinu apalenek ere esanahi aski berezia izan dute. Bihar berriro berrituko dute usadioa Hondarribian:
Emaitza gehiago eskuratzen...
Loading...

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia