|
2000
|
|
|
...la oroz gain; eta badakit, hargatik, ezen erabiltzen zituen hitzak eta keinuak, eta egiten zituen komentarioak, kasik oharkabean egiten zituela, zeren eta hark ez baitzuen nehori ere kontu eman beharrik, azken finean, eta bai hartu bertzeei, etxeko jauna izanik; baina oharkabetasunak ez gaitu bertzeei min egitetik libratzen, kulpatik libra bagaitzake ere, zeren ohartasuna zein oharkabetasuna, biak
|
ere
berdintsu eta orobatsu izan baitaitezke, bertzeei eragin minaren eta kaltearen kausa. Eta ni mindurik sentitzen nintzen maiz aitaren jokamolde harekin eta deus guti egin nezakeen haren kontra.
|
|
|
Baina, salbuespenak salbuespen, zalantzarik ez dago ezen landareen mundua guztiz bertzelakoa dela. Eta ez landareen artean gerlarik eta borrokarik ez dagoelako, zeren eta haiek
|
ere
berdintsu eta orobatsu baitabiltza, nor gehiago, hatsarrean batik bat, errotzeko behar duten lur puskaren bereganatzeko; ordea, borroka haiek ez dira hain nabarmenak eta odola ez da nehoiz ere isurtzen, eta, gainerat, noiz eta landare edo zuhaitzen bat bere lur puskan errotzen den eta fintkatzen, bakean uzten ditu aldamenekoak. Horregatik ote nago, jaun André, mundu begetalaren kanon estetikoetarik gero eta hurbilago, halako suertez, non, bertze erlijione batekoa banintz eta arimen transmigrazionean sinetsiko banu, zuhaitz baten baitan piztu nahi bainuke bertze munduan, eta ez tigre baten baitan?
|
|
|
Zeren, bere burua azote bat gehiagoz apaltzenago eta beheratzenago zuenak ez ote zuen goratzenago bere burua gradu bat gehiagoz, ez dakit Jainkoaren aitzinean, baina bai bertzearen aitzinean? Eta ez ote da halakoa izaiten, anitzetan, gure jokabidearen funtsa eta muina, eta ez ote nintzen ni
|
ere
berdintsu eta orobatsu ibili handikeriazko amets hantuetan galdurik. Zeren eta amesten hasi bainintzen, aita Tomméren laudorioen ondotik, ezen Urbiaingo doktorea edo Urbiaingo jakintsua izan nintekeela, Hiponako edo Akinoko maisuen eredurat, haien mailan eta graduan...
|
|
|
Edo, bertzela erranik, ez zuen ontzat emaiten ezen pertsona bat salbatzeko estakuruarekin eta haren desenkusarekin —edo familiaren ohorea salbatzeko, hobeki—, bertze bi kanporat kondenatu behar izaitea. Baina, bertzalde, Mattinen eta aitaren bekatuetarik harat, osabaren hitz haiek guztiz biluztu ninduten, nihaur
|
ere
berdintsu eta orobatsu ari nintzenez, bekatu bat bekatu handiago batez estali nahian. Zeren nik ez bainuen anaia, bekatutik eta galbidetik salbatzeko asmotan, salatu, baina mendeku hutsagatik eta mendekuaren satisfatzeagatik... ohorearen estakuruaz baliaturik, hori bai, eta obligazino moral ustezko bat apaingarri harturik.
|
|
|
Handik ordu batzuetarat, berriz, zuhaur etorri zintzaizkidan jauregirat, erraiteko ezen osaba Joanikotek eta Maddalenek beren buruaz bertze egin zutela eta haien gorputzak suak erraustu zituela... Eta nola sinetsi nuen istant hartan ezen egiten ari ginen guztia zuzena zela, zeren haien gorputzek bordako sutan akabatu baitzuten, eta haien arimek
|
ere
berdintsu eta orobatsu behar zuten, infernuko garren artean, bekatu mortalean hil zirelako! Eta, berria eman ondoren, osaba Joanikoten karta bat eman zenidan... baita zure koadro hura ere.
|
|
|
Guztiei etorri zitzaiela harat joaiteko gogoa. Maddalenek —zeina osabaren erranetarat ari baitzen, nik orduan ez banekien ere— afariko saltsa bati baino gehiagori egotzi purgak edo haiei nahastu belar urak ere izanen zuten hartan zer erranik, zeren Maddalenek, kozinari aparta zen neurrian, baitzekien jan edanei nahastu beharreko belarren eta espezien berri, baina segur nago ezen bertzela
|
ere
berdintsu eta orobatsu gertatuko zela. Izan ere, ez ote gara, bada, halakoak, jaun André, Adan eta Ebaren denboratik, zeren zuhaitzetik ez jateko debekua jaso zutenean piztu baitzitzaien haiei ere hartarako gogoa eta desira, halako suertez, non egin behar ez zutena egin baitzuten hondarrean?
|
|
|
Eta Villagrandeko dukea ere harat joan zen, nahiz eta bertzerik ere egin zezakeen: izan ere, ikusi zuenean aitak ezen dukea
|
ere
berdintsu zebilela, eskuak sabelerat eramanik, bere eskaintza egin zion: " Bego berori bere lekuan, zeren eta oraintxe ekarriko baitiogu kakontzi aulkia"; baina dukeak, bere larrian ere, ez zirudien hain desgogara, eta, pentsa zitekeenaren kontra, txan txazale agertu zitzaigun, ordu arte erakutsian bezala, eta hala ihardetsi zion aitari:
|
|
2002
|
|
|
–galdetu zuen Pertseok, gerritik ezpata atera eta beherantz hegan eginez gorgonen albo alboraino iristeko?. Hirurak
|
ere
berdintsuak iruditzen zaizkit. Hirurek dute sugez osatutako ilajea.
|
|
|
Beste egun hartan, ordea, urduri jarri zen. Eta hurrengo egunean
|
ere
berdintsu gertatu zitzaion. Baina, bezperan ez bezala, egun hartan ez zuen jasan ahal izan egoera, eta berriro ziztatu zuen zaina arratsaldez.
|
|
|
Emmanuel parasito bat dun. Komunitatearekin halaxe zunan, eta hirekin
|
ere
berdintsu ari dun.
|
|
2003
|
|
|
Bizitzaren une jakin batzuetan konturatu ohi gara gure erabakiak etorkizuna baldintzatuko duela, bizitza hartara edo honetara eramango duela. Ezinegona sumatzen dugu horretaz jabetzen garenean, batez
|
ere
berdintsu erakartzen gaituzten bi aukerak inkonpatibleak direnean.
|
|
2004
|
|
|
Lévi Strauss’ek
|
ere
berdintsu azaldu du estrukturaren ezagugarri nagusia: " Estruktura batek sistema izakera du:
|
|
|
Umetan –ume nintzelako, hain zuzen ere, eta etxeko ume bakarra–, ia guztia egiten uzten zidaten, baina koskortzen hasi nintzenean
|
ere
berdintsu segitu nuen, futbol izar bat izateko bidean nengoelako, itxura batean.
|
|
2006
|
|
|
jendea taldetxotan nola biltzen eta banatzen zen ohartu nintzen: desintoxikazio zentroko jendea gogorarazten zidan, nahiz eta oso diferenteak izan motibazioz eta giroz; sakonean denok
|
ere
berdintsuak garen seinale.
|
|
|
Postreetarako hustua genuen botila, eta bigarrena eskatu zenuen. Ez diot gertatutako ezeren errurik ardoari egotzi nahi, bestela
|
ere
berdintsu joango ziren gauzak, nik uste.
|
|
2007
|
|
|
Eta oraindik
|
ere
berdintsu daude jarrerak zenbait girotan.
|
|
2008
|
|
|
Oraindik tarte luzea egin dute beste pasaporteekin, beste edozertan bezala honetan
|
ere
berdintsu galtzen dira orduak. Ez da Europan irudikatzen ditugun muga horietakoa, Malikoa utzi, Senegal ibaiaren gaineko zubia pasa eta lehen herrira iristeaz bat polizia etxera joan gara.
|
|
2009
|
|
|
Arrese Beitia bien maisua zalantza gabe. Beste biak konparatzen badira, Arrutik nahikoa Emeterio Arreseren tankeran lan egiten duela esango nuke (honen inspiratzaileak ere Campoamor, Zorrilla eta gisakoak dira), problema berdintsuekin eta soluzio
|
ere
berdintsuekin; beharbada Arrutik poesia, landuaren, kezka gehixeagoz, Emeteriok bizitza zibilean txertatuago, beraz medio sozial franko diferente baten isla emanez bere gaietan eta formetan ere.
|
|
|
areagotua; bazkalordua iritsi zen, eta Ada gizalegearen gutxieneko arauak betetzen saiatu zen, sekula ez hobeto esanda; esan nahi baita bere borondatearen ahalegin batez bete zituela: ahalegin nabarmena baitzen berea, mahaikideek egiten zizkiotèn galderei erantzuterakoan igartzen zitzaiona, erantzun behar zuen bakoitzean hiruzpalau segundotan atzeratzen baitzuen erantzuna, hitzen erlojua tarte hartan gelditu balitzaio bezala, burua zatikatua zuelako, ausaz, zati bat Ana Kareninarekin, eta beste bat bazkaltiarrekin; arratsaldea
|
ere
berdintsu joan zitzaion, sukarrik gabeko sukarraren mende; ondorioak, baina, afalorduan ordaindu behar izan zituen, nabarmen ordaindu ere, Ada galduta bezala ibili baitzen, Ana Kareninarengandik afaltiarrengandik baino hurbilago, antza, erantzuteko tartea hartu ez ezik, gaizki ere erantzun baitzuen, bi aldiz gutxienez; batean, Teofilo Mariak igande arratsaldean lasterketa zirkuitura joateko gonbi...
|
|
|
Nikolairen lekuz kanpoko ekintza ezkutatzeko edo askatu zituzten berehala bahituak; eta pentsatzekoa da Nazario eta Teofilo Mariarekin
|
ere
berdintsu jokatuko zutela, neurri haren aurkako bi arrazoi ikusi izan ez balituzte: lehena zen orbetarrek, iritzi publikoari begira, beren marka eta seinalea zutela, berezia bezain nabarmena?
|
|
|
zerraizkionak zituen arren, neskak atsegin zuen bere probak egitea, bere buruan halako konfiantza bat hartu zuenean nabarmendu zitzaion joera hura, hogei hogeita bat urterekin?, arrakastarako bidean jarri zutenak; izan ere, egun batean? 1930eko martxoko egun bat zen, udaberriaren atarian?, nexkentzat izan zitekeèn jertse berde bat egin zuen, tximeleta txiki gorriz josia, dendara eraman, ama izebek hamaika bider esan zioten, zer polita eta zer polita!?, eta dendakoek biharamunean enkargatu zizkioten beste batzuk, egindako hura egun berean, erakusleihoan jarri ahala? saldu zelako; eta nola haiek
|
ere
berdintsu saldu baitziren, bolada hartan ez zioten besterik eskatu, tximeletak zituztèn jertseak, edo txoriak zituztenak, hauek ere atsegin baitzituzten erosleek?, harik eta hiriko gainerako jostun eta jertse egileak kopiatzen hasi zitzaizkion arte, Adaren ideia bereganatuta, formak handituz edo nahastuz, txoriak tximeleten artean sartuz, edo tximeletak txorien artean?, eta koloreen gama zabaldu... Domingo, esate baterako, ordurako etxetik alde egina zena, sarritan mintzatu izan zitzaion iraultzaz, zeina beti udaberriarekin lotzen baitzuen ezinbestean:
|
|
|
Regina enean bere lantegi txikia nahi zuela, alegia; bere erabaki hark bazuen bihozkadatik zerbait, baina bihozkada bat baino gehiago ere bazen; eta nola gogoz lan egiten baitzuen eta gustu handiarekin, bezero batzuk ere egin zituen berandu baino lehen: ...ean –1930eko martxoko egun bat zen, udaberriaren atarian–, nexkentzat izan zitekeèn jertse berde bat egin zuen, tximeleta txiki gorriz josia, dendara eraman –ama izebek hamaika bider esan zioten, zer polita eta zer polita! –, eta dendakoek biharamunean enkargatu zizkioten beste batzuk, egindako hura egun berean –erakusleihoan jarri ahala– saldu zelako; eta nola haiek
|
ere
berdintsu saldu baitziren, bolada hartan ez zioten besterik eskatu –tximeletak zituztèn jertseak, edo txoriak zituztenak, hauek ere atsegin baitzituzten erosleek–, harik eta hiriko gainerako jostun eta jertse egileak kopiatzen hasi zitzaizkion arte, Adaren ideia bereganatuta, formak handituz edo nahastuz –txoriak tximeleten artean sartuz, edo tximeletak txorien artean–, eta k... Domingo, esate baterako, ordurako etxetik alde egina zena, sarritan mintzatu izan zitzaion iraultzaz, zeina beti udaberriarekin lotzen baitzuen ezinbestean:
|
|
|
Nikolairen lekuz kanpoko ekintza ezkutatzeko edo askatu zituzten berehala bahituak; eta pentsatzekoa da Nazario eta Teofilo Mariarekin
|
ere
berdintsu jokatuko zutela, neurri haren aurkako bi arrazoi ikusi izan ez balituzte: lehena zen orbetarrek, iritzi publikoari begira, beren marka eta seinalea zutela, berezia bezain nabarmena... itzalean egoten saiatu arren probintziako enpresaririk ahaltsuenetakoa baitzen Nazario, eskuin muturreko jarrerekin lotua; argazki bat ere gordetzen zuten hiritarrek, gainera, azken bolada hartan hartua eta hiriko egunkari batek baino gehiagok argitaratua, zeinean Teofilo Maria eta integristen hautagaia besarkada estu batean josita azaltzen baitziren, aurreko hauteskundeetan; esan nahi baita jende hura –orbetarrak– bereziki arriskutsua zela komunisten ikuspegitik, eta halako jendea neutralizatzea eta giltzapetuta edukitzea bete beharreko lehen araua zela, gerrari buruzko edozein eskuliburutan irakur zitekeenez; bigarren arrazoia, berriz, zera zen, komunistek noiznahi erabil zezaketela beren alde operazio hura, nola bahisari bat eskatzeko, hala balizko preso truke bati ekiteko, gerra luzea izan baitzitekeen eta gerra luze batean ugariak izan baitzitezkeen gorabeherak; zeudèn puntuan egonda, beraz, altxor bat zuten komunistek, eta hargatik hartu zuten, beharbada, gau hartan bertan, altxorra leku seguruan ezkutatzeko erabakia, Nazario eta Teofilo Maria toki gordeago batera eramaten zituztela, haien automobila Regina eneko sarrera nagusiaren parean utzita gero, kaleko burdinesiaren ondoan; eta, handik aurrera, badirudi komunistek bala bala zabaldu zutela berri pare bat hara eta hona:
|
|
|
" Dinamita!, plap, dinamita!, plap...", ehungailua utzi –burmuinak eztanda egiteko puntuan behar zituen, antza– eta liburua hartu zuen, halako batean; ezin izan zuen utzi!; hitz batek hurrengora baitzeraman eta orri batek hurrengora, eszenen sekuentzia hordigarrian; horditurik bezala baitzegoen, zinez, zainetan zuèn alkohola beste alkohol bat zen arren, irrika itsuen sotoetan zetzana, agian, eta arimaren joan etorriei lotutako sukarrik gabeko sukar bat eragiten ziona, jakin minak –orain zer egingo ote du honek, eta gero zer egingo ote du horrek, pertsonaiak arauak haustera eramaten zituztèn pasio saihestezinen mende– areagotua; bazkalordua iritsi zen, eta Ada gizalegearen gutxieneko arauak betetzen saiatu zen, sekula ez hobeto esanda; esan nahi baita bere borondatearen ahalegin batez bete zituela: ahalegin nabarmena baitzen berea, mahaikideek egiten zizkiotèn galderei erantzuterakoan igartzen zitzaiona, erantzun behar zuen bakoitzean hiruzpalau segundotan atzeratzen baitzuen erantzuna, hitzen erlojua tarte hartan gelditu balitzaio bezala, burua zatikatua zuelako, ausaz, zati bat Ana Kareninarekin, eta beste bat bazkaltiarrekin; arratsaldea
|
ere
berdintsu joan zitzaion, sukarrik gabeko sukarraren mende; ondorioak, baina, afalorduan ordaindu behar izan zituen, nabarmen ordaindu ere, Ada galduta bezala ibili baitzen, Ana Kareninarengandik afaltiarrengandik baino hurbilago, antza, erantzuteko tartea hartu ez ezik, gaizki ere erantzun baitzuen, bi aldiz gutxienez; batean, Teofilo Mariak igande arratsaldean lasterketa zirkuitura joateko gonbi...
|
|
2010
|
|
|
Non Jainko onbera? Nik gehiago ikusten baitut mundu osoko harakinen elkarteko burua. Russellek eta beste intelektual askok
|
ere
berdintsu?, zuk Jainko onbera bat ikusten duzun tokian! Sadeko markesa aingerutxo bat zen, zinez, harekin konparatuta?
|
|
|
–Garai hartan Kataluniako Estatutuari buruz ari ziren eztabaidan, eta Estatutuak esaten zuen Katalunia nazioa dela. Gure asmoa zen hemen
|
ere
berdintsu egitea. Gure beldurra zen, Euskal Herria nazioa dela onartuz gero, horrek erabaki subjektua duela.
|
|
|
Ezin bestela izan. Hogei ordutik gora behar izan zituen berria eman ziotenetik etxera iritsi zen arte, baina arrapaladan etorri ahal izan balitz
|
ere
berdintsu zatekeen, Amanneko hotelera sartu zenerako hasita baitzeuden Isidro Urzelairen hileta elizkizunak.
|
|
|
Informazio hori etorri ez balitzaio
|
ere
berdintsu jakingo zuen, handik gutxira komunikabideetan atera baitzen, erakundearen organigrama berriari buruzko sasi erreportaje horietako batean, Ameriketatik etorritako beterano batzuk itzuli zirela lanera, eta horien artean aipatzen zuten Joseba Urizar. Medio batzuek buruzagitzan kokatzen zuten, eta beste batzuek zeregin apalagoetan:
|
|
2011
|
|
|
–Kuneterokumeak ez dituk bakarrak, zoritxarrez. Justinok?. Urralburukumeak
|
ere
berdintsu zebiltzak?
|
|
|
Hurrengo egunetan
|
ere
berdintsu aritu ginen, ibaiertzeko erraldoiak akabatzen, harik eta, bertze egun batean, zu eta biok ibaiertzean elkartu ginen arte?
|
|
|
–Igual din, esan nion pixka bat zapuztuta?. Laratzaren azpian ez bada, ekonomikaren gainean, eta ekonomika ez bada, butanozko suan
|
ere
berdintsu izango dun. Denak ere pertza berotzeko ditun behintzat eta!
|
|
2013
|
|
|
Goiza hala hola igaro zuen? eta arratsaldea
|
ere
berdintsu zihoakion, baina hara: zurezko apaldegi bateko ohol bertikaletako bat puntu batean desjosi eta iltze batez berjosi gura izan zuenean, apaldegi hura hainbat pieza eta erremintaren bilgunea zen?, mailuaz huts egin eta ezker eskuko hatz erakuslea jo zuen; Dionixiok, jakina, oihuxka mingarri bat egin zuen, baita eskua behin eta berriz astindu eta hatzari putz egin ere, denbora batean.
|
|
|
Goiza hala hola igaro zuen... eta arratsaldea
|
ere
berdintsu zihoakion, baina hara: zurezko apaldegi bateko ohol bertikaletako bat puntu batean desjosi eta iltze batez berjosi gura izan zuenean –apaldegi hura hainbat pieza eta erremintaren bilgunea zen–, mailuaz huts egin eta ezker eskuko hatz erakuslea jo zuen; Dionixiok, jakina, oihuxka mingarri bat egin zuen, baita eskua behin eta berriz astindu eta hatzari putz egin ere, denbora batean.
|
|
2014
|
|
|
Bada, pentsa, lainoari begiratzen niola, ea altxatzeko seinalerik ote zegoen, katuak saguari begiratzen dion bezala; baina, gainerakoan, begiek ere ez ziguten balio kotoi meta batean hainbat miliatako sakoneran barrenduak egon bagina baino gehiago. Sentsazioa
|
ere
berdintsua zen: estugarria, epela, itogarria.
|
|
2015
|
|
|
Arropekin
|
ere
berdintsu jokatu zuen. Eskura zeukan lehenengoa hartu eta harekintxe aterako zen kalera, egun batean eta hurrengoan, alkandora marradun hura lohitua eta zimurturik zeramala ohartu zen arte.
|
|
|
Iaz
|
ere
berdintsu ibili ginen egun honetan. Gogoan dut, gainera, afaltzera joan aurretik Laja soinu jotzailearekin topo egin nuela taberna bateko txizatokian.
|
|
|
Hark, onartu ninduen sendiak eta adiskide nituen beste gazteek erakutsi zizkidaten hasierako urratsak orduan arras bitxia iruditzen zitzaidan mintzaira hartan. Tamalez, gaur egun ia alderantziz gertatzen zait hitz egiterakoan, zuei
|
ere
berdintsu, doi doi mintza naitekeela euskaraz, berehalaxe baitatozkit burura hebraierazko esaldiak bata bestearen segidan. Arbasoengandik jasotako hizkuntza gordetzearren laket zait zuekin, seme alaba maiteok, noizbehinka solasean aritzea.
|
|
|
Gutako bat zen, baina inork ez zuen zalantzan jartzen bera zela gure nagusia, estratega aparta zelako, ñabardurarik txikienari ere erreparatzen ziolako borroka hartan, guk ahalik eta biktima gutxien izan genezan. Angolan
|
ere
berdintsu jokatu zuen?. Vecino Alegretek Kubako Armadaren jeneral gisa esku hartu zuen Angolako gerran.
|
|
2016
|
|
|
Bernardek horixe zeukan bihotzean, batez ere jasotako zartengatik eta gertaturiko beste gauza zikinengatik ere. Ni
|
ere
berdintsu nintzen: etxean amodio guti eta eskolan zorrozkeria ugari.
|
|
2017
|
|
|
Niri
|
ere
berdintsu gertatzen zaidak, nagusi, deabru bat zeukaat barruan eta nik Zorba deitzen zioat. Barruko Zorba horrek ez dik zahartu nahi, ez horixe, eta ez zahartu duk, ez egundaino zahartuko ere.
|
|
|
ofizialki kontra zeuden, baina kide askok babestu egin zuten. Orain
|
ere
berdintsu.
|
|
|
txoriak eta txorakeriak besterik ez dituzte buruan, txoriburu halakoek. Eta honek
|
ere
berdintsu; bere nahi eta ametsak, apetak eta kutixiak kontatzen dizkit. Ezer desegokirik eta itsusirik ez, maleziarik ez balu eta amarrukeriaren eskolan ikasgairik ikasi ez balu bezala, baina ondo leziatua da horretan, ondo leziatua denez!
|
|
|
–Nire garaiko? batzuk
|
ere
berdintsu aipatu ahal nitzake hemen apika, aspalditxoan ez izan arren santu debozioko partikularrak. (Guri, emigrazio?
|
|
|
Ez dakigu zehatz mehatz zeren beldur diren, zer uste duten gertatuko dela arketipo eraiki horiek lehertuz gero: putak herritar arruntak dira, amak ez dira berez ez bihotz onekoak, ez kementsuak, ez maitetsuak, eta gizonak
|
ere
berdintsu, hori guztia jendearen, inguruabarren eta une jakinen araberako delako.
|
|
2020
|
|
|
Nafarroan
|
ere
berdintsua da adinaren araberako pobreziaren soslaia, Errealitate Sozialaren Behatokiko 2018ko txostenaren arabera: pobrezia larriaren tasarik apalena 65 urtetik gorakoen artekoena da, %4, 5ekoa.
|
|
|
Zernahi gisaz, nik
|
ere
berdintsu jarraitzen nuen: nire sekretuak hamaika giltzarrapoz babesten nituen, badaezpada.
|
|
2022
|
|
|
Lan ildoak gorabehera, ekimenak bultzatzerakoan sintonia egon ohi da: Hegoaldeko Kurdistaneko erreferendumean, EAJko eta EH Bilduko ordezkariak izan ziren 2017an, eta Ipar Kurdistanetik eta Rojavatik iritsi diren eskari gehienekin
|
ere
berdintsu jokatu ohi da, aho batez.
|
|
2023
|
|
|
Elena Agirreren ustez oso irudi metaforikoa zen hori: gizartea
|
ere
berdintsu sumatzen zuelako, noraezean eta biluzik.
|
|
|
–Eguerdi on, Basajaun. Hire bila genbiltzan –egin zion agur, ohi bezain jator, uretan balego bezala mugitu arren, astun, eta ondoren guztiek
|
ere
berdintsu egin zuten, banan banan. Ez zitzaion ahaztu, ez, hikaz hitz egitea, oihaneko biztanleei hala egin behar baitzitzaien.
|