|
2008
|
|
|
Askok uste izan dute, ena> atzizki hori, oikonimo edo etxe izenak izen datzeko Ekialdekoak izendatzeko erabili direla batez ere edo, gehienik ere, Gipuzkoako Ekialdean. Ez da horrela Euskal Herriaren mendebaldean, hots, Debarroan eta Bizkaian
|
ere
aski hedatua da eta aspalditik. Urietan (hiribildue tan) batez ere, zeren eta elizateetan etxeak. Baserrian?
|
|
|
Lehenengo bi puntuok labur bilduz, bistan dago elementu polisemikoa izanik
|
ere
aski ongi identifikatuak daudela alde> lexemaren adiera gehienak. Ez da halakorik gertatzen, aldiz, continuum> horren punta mutur bietako elementuekin:
|
|
|
90 Are gehiago: egi>/ tegi> atzizkiaren multzo izaera
|
ere
aski alde batera utzi izan da, Azkuez geroztikako zenbait azalpenetan.
|
|
|
Azkueren eta Bustintzaren bizkarrean. Beraiek arduratzen ziren, zenbait ezizen eta gainizenekin euren bakardadea ezkutatu eta Euskal Herriko zein munduko albisteak jasotzeaz, laburtzeaz, iruzkintzeaz, iritzi artikuluak idazteaz, etab. Azkenerako biak
|
ere
aski nekaturik bide zeuden, eta gainera zorrekin zer egin jakin gabe. Egoera horretan 1903ko gabonetan, Bustintza senideenagana joan zen oporrak igarotzera.
|
|
|
Alta, orain arte ekoitzitakoa ez da inondik
|
ere
aski izan Azkueri justizia egiteko. Izan ere, Azkueren gainean idatzitako testu batzuk, batez ere lehen omenaldien giroan egindakoak, borondate oneko baina eduki urriko ekarpenak ziren.
|
|
|
Hori zen logika. Ikusten denez sabindar gotorrek eztabaida akademikoa (ortografia ebaztea) bide osoki alderdikoietatik bideratu gura zuten, eta ez zitzaien inondik
|
ere
aski Akademia horretan sabindar eskola ere ordezkatuta egotea. Sabindarrek gehiengoa izan behar zuten,. Euzkoren?
|
|
|
Azkuek gaztetan lotura handi xamarra izan zuen bertakoekin, baina ez zuen lortu harreman hori kontsolidatzerik. Azkue batez ere Hegoaldera begira egon zen, eta bereziki jeltzaleekin akordiotan sartzeak Iparraldekoengandik urrundu zuen, berenez
|
ere
aski autonomoak zirenak.
|
|
|
Beraz Akademia sortzeko baldintza fisikoak gauzatzen zirela zirudien. Baldintza fisikoak ez ezik, Eleizalderekiko kimikak
|
ere
aski ona zirudien. Horren adierazgarri, 1918ko abuztuan, Oñatiko kongresuaren bezperatan, Eleizaldek zera idatzi zion Azkueri:
|
|
|
...purtar, 2 gipuzkoar, zuberotar 1 eta arabar 1 (beti ere jaio ziren tokiaren arabera sailkatuz, jada guztiak ez baitziren sortzezko probintzian bizi) 242 Nafarroa Beherea ordezkari gabe geratu zen, nahiz hango euskalkia hein batez Broussainek ordezka zezakeen Hazparnen baxenabartarlapurtar egiten baitzen (ez ordea Ademak, zeina lapurtera garbiaren aldekoa zen) 243 Euskalki ordezkaritzan gipuzkera
|
ere
aski urri geratu zen, bereziki zuen hiztun kopuru handia kontuan izanik. Soilik Intzagarai zen sortzez gipuzkeraduna.
|
|
2010
|
|
|
3 EENren beste zenbait gorabehera
|
ere
aski hurbiletik ezagutzeko aukera izana dut, horrezaz gainera, lege asmoaren sorrera garaitik beretik hasita.
|
|
|
euskaldun alfabetatuen kopuru estimazioak, bereziki, erabat neurriz kanpokoak dira 1981eko zentsoan. Datu guztiak
|
ere
aski nolabaitekoak dira ordea, eta kontuz erabiltzea komeni da. Euskaldun izatearen eta ez izatearen kontua ez da, edonork dakienez, txuri eta beltz arteko dikotomia.
|
|
|
49 Egiaren erdia zen hori, eta beste erdia hori bezain kontuan hartzekoa zen noski. 1880 ingurutik aurrera bertara etorritako erdaldun etorkin asko
|
ere
aski maila apalekoa zen, eskala sozioprofesionalari eta estratifikazio sozialari zegokionez. Baserritar euskaldun peto horiek bezain maila apalekoa, edo apalagokoa, Bustintzak eta abarrek argi azaldua zutenez.
|
|
|
euskal hizkuntza eta euskal kultura biziberritzeko ametsaren lehen fruituak ziren euskaldun berriok, herritar askorentzat. Horiek
|
ere
aski aipatuak ziren gizarte bizitzan, EEN legearen sorrera garaian. –Halakok edo holakok euskaraz ikastea lortu badu, nola ez dugu lortuko eskola sistema on batez belaunaldi berria osorik euskalduntzea??.
|
|
|
Kontua ez da lau herri horietakoa soilik. Hortik kanpora
|
ere
aski ezaguna da fenomeno hori: mende laurden honetako bilakaera nagusiaren ezaugarri baten aurrean gaude.
|
|
|
Ezagutza hori EAEko irakasmundura zabaltzen ari da apurka apurka, IRALEren bidez, bereziki. Garrantzitsua izanik
|
ere
aski mugatua eta fragmentarioa da ordea, irakas sistema osoari begira, mende laurden honetan gai horretaz egin dena: nire ustez unibertsitateak berak heldu behar lioke kontuari, aurrez aurre, irakasle gaien prestaeraz arduratzen diren ikasbideetan leku egokia emanez.
|
|
|
283 EAEko irakasleek dimentsio horretaz zer dakiten jakiteko ebaluazio gutxi egin da, dakidalarik, eta orduan
|
ere
aski neurketa apalak izan dira. Lehen hurbilketazko emaitzarik badago, ordea, eta ondorio batzuk deigarriak dira.
|
|
|
Historian zehar aski konpartimentazio territorial eta soziofuntzional diferenteak gertatu izan dira, hizkuntza biren edo gehiagoren elkarbizitza oinarri. Egungo egunean
|
ere
aski formulazio diferenteak dituzte hiztun herri txikiek. Luze zabaleko eztabaidaren ondoriozko adostasuna izan liteke, zientzi arauzko erantzun uniboko horren ezean, irtenbide erosoena.
|
|
|
« Zure familian nork daki (zekien) euskara? » galderari erantzunak
|
ere
aski dudazkoak izan daitezke, gurasoen eta are gehiago aitona amonen euskararen ezagutza maila neurtzearen zailtasunarengatik. Badakigu ere guraso batzuek haur denboran euskara ikasi zutela haurrei izkutatzen zietela.
|
|
2012
|
|
|
Harrezkeroko zibilizazio gehienetan hizkuntza bat baino gehiago elkarrekin bizi izan zirela dirudi, eta itzulpena, beraz, derrigorrezkoa zela zibilizazio haietako biztanle elebidun edo eleaniztunen arteko komunikaziorako. Mendebaldeko kulturaren oinarri izan diren literatura grekoan eta hebrearrean
|
ere
aski nabarmena da Ekialde Hurbileko eta Egiptoko kulturen eragina, eta uste izatekoa da, beraz, eragin hori itzulpenaren bitartekotzaz gauzatu zela (Mendiguren 1992: 30).
|
|
|
aipatuz amaitzen du Mendigurenek meza bezperei buruzko bere kritika, gorazarreak jatorrizkoaren neurri berean itzulita daudela azpimarratuz: . Honetan ezagutu beharra dago Orixeren trebetasun aparta, eta beste testuetan ez bezala edukinaren
|
ere
aski baliakide ageri dira bi testu motak? (Mendiguren 1988:
|
|
|
Poetaren benetako konpromisoa idazkerarena izan behar da. Konpromiso politikoa eta etikoa ez da aski, sentimenduak
|
ere
aski ez diren bezala, poesia ona egiteko, poesia txar ugari egin baita ideia onen izenean edo portaera zintzoen gorantzan. Poeta ez da bere ideiengatik edo bere portaeragatik, bere sentimenduengatik ere ez den bezala, baizik eta bere poemen balioagatik, bere idazkeragatik, bere hitzengatik (Sarrionandia 2006a:
|
|
|
Lehenek honaren alde direnak sustatzen dütüe, bereziki bertsü zonbait kantatüz. Horik xuriz jauntsirik dira elizamitilak bezala, eskülarrüak badütüe, bizkarrean hegalak, bai eta kürütxe ttipi xuri bat esküetan, bürüan
|
ere
askitan bilordeak. Gaixtoaren berme Satan eta zerbütxari bat edo biga.
|
|
2013
|
|
|
Etxeparek bezala, Zerbitzari k
|
ere
aski modu ezkorrean aipatu zituen metrailadoreak. Hala ere, erlearen konparaketarekin jarraituz, bala guziek ez zituztela soldaduak jotzen ohartarazi zuen, arma haren eragina erlatibizatuz.
|
|
|
Nahiz eta Eskualduna Hego Euskal Herriaz ez zen anitz mintzo, hala
|
ere
aski ardura agertzen zen eremu hori, bereziki desertoreak aipatzen zituztenean. Kasu horretan ohartzen gara «Espainiara» joan zirenak aipatzen zituztela.
|
|
|
Patrice Bousselekdioenaren arabera, prentsak zuen puztu afera hura, eta prentsa zen polemikaren erantzule nagusia. Eta polemika giroa eta iritziak emateko joera ez zen editorialera mugatzen, gainerako artikuluetan
|
ere
aski ohikoak ziren iruzkinak, artikuluaren hasierako edo bukaerako esaldi batzuen bidez, edo artikuluaren erdiko adjektibo batzuekin.
|
|
2015
|
|
|
Denei nabari zaizkie abantailak, onurak eta hutsuneak. Hartzen den egituratze mota hartzen delarik, ez da behin
|
ere
aski izango bizitza literario osoaren, literatura horretako gertakari guztiak, eta bakoitza, taxuz adierazteko. Ez da behin ere gogobetekoa izango.
|
|
2021
|
|
|
Gainera, nabarmendu beharra dago jatorri zelta dukeen jainko izenaren lekukotasuna Gipuzkoako hego sartaldekoa dela. Kontuan har alderdi hura Arabaren ondoan dagoela, alegia, ekarpen indoeuropar esanguratsua izan zuen lurraldetik hurbil zegoela, baina, era berean, ez da komeni ahaztea eremu hartan kultura erromatarra
|
ere
aski zabaldua zegoela (Zegamako hilarria horren lekuko dateke) eta, ondorioz, daitekeena dela Dialco erromatartzearekin iritsitako teonimoa izatea, eta, horrenbestez," topikoa" edo bertakoa ez izatea.
|
|
|
Oharño gisa esan dezagun, azkenekoz, DM hau aurreko sintagmari (edo dagokion perpaus zatiari) loturik ematen dugula hizkera doinuan, etenik gabe gehienetan. Hori dela-eta arruntean ez darama komarik aurreko aldetik idazteko orduan, baina komadun adibideak
|
ere
aski ugari eta arruntak dira literaturan: Israeldarrei, behintzat (Lardizabal); Afaria, behintzat (A.
|
|
|
erlaziozko izenak dira, puntu honetan aztergai ditugun gainerakoak bezala; hau da, osagarria eskatzen dute. Horretaz gain, esanahia
|
ere
aski lausoa dute (aurreko puntuko andregai motako elkartuetako mugakizunak bezala, hauek ere askotan adiera bat baino gehiago dute). Baina erlaziozko izenen artean, multzo berezia osatzen dute, kokapen izenak dira (Artiagoitia 2011).
|
|
|
42.23.6a Formak ez du azalpen beharrik; esapide hori osatzen duten bi osagaiak egunero erabiltzen ditugu. Osagaiak, zein bere aldetik ez ezik, esapidea bera
|
ere
aski ezaguna dute Hegoaldeko euskaldunek, nahiz beti ez erabili. Izan ere sekuentzia guztiak ez dira berdinak, hala ere; guztiak ez dira diskurtso markatzaileak, ez eta, beraz, guk hemen aztertzekoak.
|
|
|
Adberbio horiek, egia esan, galdetzailea bezain zabalak dira esanahiari dagokionez, moduaren mundua bera
|
ere
aski irekia baita. Esanahi horietako batzuk aipatuko ditugu segidan.
|
|
|
22.7.2a Adjektiboen edo bestelako adberbioen gradua markatzeko erabiltzen ditugun adberbioen artean oso da hedatuena, hizkera eta garai guztietan ageri dena. Guztiz
|
ere
aski arrunta da. Guztizki Iparraldean erabili da.
|
|
|
Gure artean, berriz, gauza horietako ardura joan den mendean sortu zen (Mitxelena); Ez dakit, Ebroko Ur konfederazioak baitu lan horren ardura (Elizondo); Ardura berezia hartu zuen botoiak zuzen lotzen, bakoitza bere xuloan (Epaltza). Baina Iparraldean adberbio gisa
|
ere
aski erabilia da ‘maiz’, ‘askotan’.. esan nahi duela: Bazterraren ederrak osagarria emaiten zion, bai eta liburuek hain ardura kentzen duten bihotzeko bakea (J.
|
|
|
Kantu hau
|
ere
aski ezaguna dugu. Euskaldun guztiak gizonezkotzat jotzen dira (kantazak, eta ez kantazan) kantu honetan ere:
|
|
|
Zabala). Baina absolutiboan singularrez egitea
|
ere
aski arrunta da: Makina bat euskaldun oroituko da bere gaztetan[...] (Mitxelena).
|
|
|
Diferentzia handiarekin, hiruren artean (hainbat, orduan, gero), gero rekin osatutako esapideak dira gutxien erabiltzen direnak. Ez da ia adibiderik tradizioan, eta gaurko idazleen artean
|
ere
aski gutxi ageri da: Zenbat eta aurrerago joan, gero eta lausoago zen nire baitan etxe haren oroitzapena (Igerabide); Zenbat eta gehiago hurbildu, soinua gero eta zehatzagoa zen (Gabiria); Zenbat eta gehiago iraun, gero eta gehiago haziko da (Berria).
|
|
|
(Zubizarreta). Horiekin batera ik daramatenak
|
ere
aski arruntak dira: Aurren aurrenik, garbitu egin behar!
|
|
|
13.4.2b Hala ere, horrek ez du esan nahi galdegaiaren tokian beti forma indartua erabili behar dugunik. Honako perpaus hauen tankerakoak
|
ere
aski arruntak dira gure eguneroko hizkuntzan, eta hor, galdegaia izanik ere, forma ez indartuak ageri dira: Zuk duzu errua; Ez da zer ekarri barberurik:
|
|
|
14.7a Predikatua eta izen sintagma lotzen dituen aditzari lotura aditza deitzen zaio, edo aditz kopulatiboa. Aditz horien artean usuena izan dugu, baina ez da bakarra, egon
|
ere
aski arrunta baita: Mutil txikia da; Zopa hotza dago.
|
|
|
Adibidez, erraz da nean amaiera duten perpausak bereiztea eta hauen egitura zein den eta, azkenik, zer nolako esanahia duten ikustea. tzean gisa amaitzen diren perpaus jokatugabeen forma ere erraz ikusten da. Perpaus horien osaera
|
ere
aski argia da. Hori dela eta, nean eta tzean alde horretatik desberdinak dira hein handi batean, nahiz eta biek azken muturrean inesiboaren n marka daramaten.
|
|
|
1.8h Aipa dezagun, pasiboen multzo honetan beste egitura bat
|
ere
aski deigarria gerta daitekeena: Etxe hau deabruak egina da.
|
|
|
Agerian dago, haatik, ezin eska dakiokeela horrelakorik euskalari bati baizik. Honek berak
|
ere
aski du gehienetan bereak ez dituen euskalkiak, euskalduna baldin bada, ulertzearekin. Ez da gai izaten beste euskalkiz mintzatzeko, ahoz nahiz izkribuz.
|