|
2010
|
|
|
Santoñan, Mieresen, Laredon. Hemen etsaien mende erori ziren eta armak kendu eta Castrora
|
eraman
zituzten, preso sarturik. Odorengo urteetan, 1941ean askatasuna lortu arte, lan gogorretan. Trabajadoretan?
|
|
|
Beste batzuk barruan zeuden eta neure gainera etorri zitzaizkidan etxeko atea ireki bezain pronto. Formalitate batzuk bete ondoren, etxeko guztiak jangelara bilarazi zituzten eta neroni nire gelara
|
eraman
. 01:30ak edo ziren.
|
|
|
Eskuburdinekin hemen ere ia 2 orduz: gauzak (ordenagailuak e.a.) hartu eta
|
eraman
. Neu lekuko.
|
|
|
+ Egoitzara sartu, burua makurrarazi eta begiak itxi arazita, sotora
|
eraman
ninduten. Beti begiak itxita eta buru makur hurrengo 5 egunetan:
|
|
|
errepikatu zuen gazteak. Ziztatu egin zuten ustea dut, erabat isildu baitzen.Handik ordu pare batera oihuka(. Epailearengana
|
eraman
!, errepikatuz) hasi arte, buruaz atean edo paretan kolpeak joz.
|
|
|
Infernua dastatzen hasia nintzen. Pello
|
eraman
eta ogitartekoa ekarri zidaten berandu samar. Osorik jan nuen, gustura.
|
|
|
Eta gau osoa itzarririk eman nuenez, lokartu nintzen. Ate hotsak eta oihuak zirela, esnatu eta lokartu aritu nintzen gauerdi aldean gora
|
eraman
ninduten arte. Burua altxa eta begiak irekitzeko baimena eman zidaten medikuarekin egoteko.
|
|
|
Lo geunden Xabier eta biok ohe bakarraren gainean, bakoitza zati erdia edo hartuz (makur makur eginda, baina ondo). Ateko danbatekoak eragindako sustoa gainetik kendu ezinik
|
eraman
ninduten pasilo batzuetan barrena, gela hotz batera. Sartu baino lehen Joan Mariren ahotsa entzun nuen aldameneko gela batean.
|
|
|
Begiak itxi!? Sartu eta burua makurrarazita
|
eraman
ninduten gorantz, goiko pasiloetan gorputza zuzendu eta begiak irekitzeko baimena eman zidatelarik. Hura arnasa hartzeko beta!
|
|
|
A/ Giro ez gizatiarrak bere hartan jarraitu zuen, hotsak, zaratak, ate kolpeak e.a. askoz leunagoak baziren ere. Ziegetan ere nahiko lasai utzi gintuzten, nirekin zegoen X. Oleaga birritan edo
|
eraman
bazuten ere.
|
|
|
Bi egoera berri ezagutu nituen: 1/ batetik, ziegara etorri ziren bila, atea goxo goxo jo eta ireki? eta gora
|
eraman
ninduten betiko moduan (hitzik esateke, burumakur eta begiak itxita, nahi zuten lekuan utzi bitartean). Hango gela txiki batean utzi ninduten bakarrik eta minutu pare bat edo igarota gizon bat iritsi zen:
|
|
|
2/ Bigarren egoera beranduago etorri zen. Berriz ere gorantza
|
eraman
ninduten eta oraingoan 2 polizia (g.z.?), hauek denak paisanoz jantzita ibiltzen baitziren egoitza hartan, zain nituen inkomunikazioa 2 egun gehiago luzatzeko papera sina nezan.
|
|
|
Forentsearengana ere
|
eraman
ninduten (eguerdi partean seguruenik) eta astelehenean. Entzutegi Nazionalera, eramango nindutela esan zidan.
|
|
|
ziega hartan emandakoa. Goizean
|
eraman
zuten Xabier Oleaga. Eta espetxera heldu arte ez nuen berriro ikusi.
|
|
|
Hango g.z. gizon emakumeenganako errukia, negar egiteraino
|
eraman
ninduena. Negargarri egiten baitzitzaidan hain portaera ez gizatiarra ikustea, beren deshumanizazio prozesuaz jabetzea: gu ezerezten gintuzten gizaki gisa eta gure giza eskubideetan, eta beraiek beraien izaera gizatiarra galduz zihoazen.
|
|
|
24tik 25erako gauean etorri zaizkigu g.z.ak ziegetara eta kanpora aterarazi gaituzte, furgoi ezberdinetan sarrarazi eta. Epaitegi Nazionalera?
|
eraman
gaituzte. Gauerdian han ginen.
|
|
|
Nire bila 05:30ean etorri ziren lo nengoela, seko. Iratzarri eta gora
|
eraman
ninduten epailearengana. Honekin batean 5 emakume ziren:
|
|
|
Formalitate batzuk bete ondoren, atzera lehengo gelatxora
|
eraman
ninduten. Bertan zenbait gauza idatzirik zeuden(. Denak ukatu!?
|
|
|
Eroaren eletzat har daitezke ene hitz hauek, baina ero baino guztiz ohardun naiz diodanaz. Jesusen Espirituaren arabera bizi eta
|
eraman
nahi dut egoera berri hau. Gai naizela uste dut, Bere bultzadaz.
|
|
|
2003 urteko otsailaren 20an hasi zen guretzat, dena?, guardia zibilak urte batzuk lehenago lanean ari baziren ere. Orduan 10 lagun
|
eraman
gintuzten atxilo eta EGUNKARIA itxi zuten, bai Andoaingo egoitza nagusia bai beste egoitzak (publizitatekoa Donostian, Bilbokoa, Gasteizkoa eta Iruñekoa) ere. Inkomunikaturik egondako 5 egunetan tratu txarrak eta torturak salatu genituen zenbait lagunok*.
|
|
|
7 Xabier abertzale:. Gazte gaztetik, bere euskalduntasunak eta bere euskaltzaletasunak abertzaletasunera
|
eraman
zuten. Eta arlo honetan ere bere konpromisoak hartu ditu.
|
|
|
Bost urte zituelarik, ama haurdun gelditu zen hirugarren aldiz. Baina patu txarrak
|
eraman
zituen, bai bera, eta bai barruan zeramatzan bi neskatilak, bi urte lehenago hildako beste neskatilaren herio bideari jarraiki. Heriotza hauek izugarri kolpatu zuten Xabier eta eragin handia izan dute bai bere izakeran eta baita bere bizimoduan ere.
|
|
|
Hau da, hemen eta han euskalduna. Bestaldetik, bizikera berezi horiek hiru hizkuntzen jabe izatera
|
eraman
dute, eta euskaraz gain, frantsesez eta espainolez ere ederki mintzatzen da. Euskal Herria izan da beti bere etxe naturala, bere habia eta baita bere aberria ere.
|
|
|
Protokoloak agintzen duen bezala euskaltzain berria atarian gelditzen da euskaltzainburuak sartzeko deia egin arte. Miren Lourdes Oñaederra eta Sagrario Aleman izan ziren Patxi hartu eta txalo zaparrada hotsez aldare aldera
|
eraman
zutenak. Aurretik bagenekien euskaltzain berriak idatzi zuen hitzaldiaren izenburua:
|
|
|
Era tradicional el que cada domingo, al salir de misa mayor, se congregasen los koplakaris, jóvenes y viejos, en los ostatu (posadas) del pueblo? 34 Lukaskoinek ere azpimarratu egiten du Matxinen garaiko bertso-zaletasuna, baita euskararen errotze sakona ere: . Egungo egunetan [1939 urtearen bueltan] baino maiteago baitzen orduan eusko mintzaira eta koplaren pullita? 35 Matxinek, alde egitean, berarekin
|
eraman
zuen bertsolaritza zaharraren lekukoa; hala ere, bertso iturria ez zen agortu Senperen. Hona hemen, zubi lana egin zuten bertsolari batzuen izenak:
|
|
|
Santanderren abuztuaren 13an fraideek utzi egin behar izan zuten komentua. An. Ruperto atxilotu eta Neila jaunaren Komisariara
|
eraman
zuten; hura desagertu zen eta geroztik ez da haren berririk jakin. A. Atanasio Aginagalderi gauza bera gertatu zitzaion5; A. Melkiades Basagoitia eta A. Simeon Ercilla fusilatuak izan ziren.
|
|
2011
|
|
|
Mende laurden bat zuei Madeleine, Antoinette eta Elisagure sortzaile izateagatikta gure lehendakarisa.Aro horretan antzerkia zentaldeko haize ta brisata haren haurra sortu zenuten.Agur zuri dantzarisa, arrakastatsu izan baiginen, eta aintzindari gisaBetti Beteluren eskutik tinkoLapurdin dantzaren hitza.Kantuz ere bai aritu ginaden, abesleku zen eliza, hala hasita, hola hazita,
|
eraman
genun bizitza.
|
|
|
Gerra hasi eta gutxira, tradizionalisten susmo txarrenak bete ziren. 1936ko uztailaren bukaeran, ideologia tradizionalista zuten batzuk atxilotu egin zituzten, eta Markinako kartzelan sartu; hauetariko bat Bilboko kartzelara ere
|
eraman
zuten. Atxiloketak egin zituzten miliziar ezkertiarren helburua zen Jose Luis Gaytan de Ayala() Markinako alkate tradizionalistaren ezkutalekua ezagutzea5.
|
|
|
Herritar asko militarrentzako debaldeko lana egitera
|
eraman
zituzten. Emakume abertzale eta euskaltzaleak erabilpen militarra zuten eraikuntzak garbitzera behartzen zituzten eta gizonak logistika beharrak egitera.
|
|
|
Zur eta lur gelditu nintzen eta bera mintzatzen ez zenez egun osoa ixilik
|
eraman
genuen bere oihanaren gaindi ibilki. Hamaika kilometro luze eta hiru zabaltasunean zeuzkan.
|
|
|
Nolazpait erran liteke, herriak dauzkan alegeran bizi hamar mila lagunek dezaguten zoriona zor diotela Elzeard BOUFFIER jaunaren eskuzabaltasunari. Ahalmen murritzeko bakarti horren obra den oasi miresgarria dela jaugoikoaren parekoa datorkit burura eta gure baserritar ez jakintsu maitagarriak isiltasunetik behin ere atera gabe eta duintasunik haundienean
|
eraman
lana azpimarratuko dut gure gogoetan luzaroan egon dadilan.
|
|
|
Bere aldamenean lur kiskalgarrietan etzanik, atsedena hartzen zuen kabala, arakan. Bere xahakotik edanarazi eta berantago mendi maldan zeukan arditegira
|
eraman
ninduen. Ura, gailena, tiratzen zuen zilo sakon sakon batetik zoinetan oinarrizko gindaxa lardaskatu zuen.
|
|
|
Sendakuntza prozesua luzea da eta irakurketekin, musika entzun eta irakurriz, eta lagun baten kontzertuak entzuten ematen du denbora. 1938an gaude eta anai gazteena seminariora joan eta Comillasen ikasten zegona, frontera
|
eraman
zuten eta tifusak jota hil zen Zaragozako ospitale baten. Hilabete geroago aita hiltzen zaio.
|
|
|
ireki zuen Salamankan. Hara
|
eraman
zituen J. Caro Baroja, J. Miguel deAzaola, L. Mitxelena, kartzelan bi aldiz egona, eta J. Migel de Barandiaran, besteak beste. Hau Saran bizi zen, ihes eginda poliziak jarri zion fitxa batengatik gerra hasi baino lehenago.
|
|
|
atzo beheko haritzeraino iritsi nintzen, ea gaur ere!? Beste batek aterpetxeko maindire zimurrak
|
eraman
eta tolestatutakoak dakartza. Ardiak badatoz artegira eta katua sasipean ehizarako zelatan.
|
|
|
Garazi aldeko eskola hartan izan zen bitartean, vespa bat erabili zuen harat honatekoetarako. Behin, ikasle bat Baionara
|
eraman
zuen vespa hartan azterketa bat egin zezan.
|
|
|
Irakaskuntzan emandako azken urteak Donibane Lohizuneko Ravel Kolegioan egin zituen. Hor lanean ari zela, frantses poliziek atxilotu zuten eta Fleury Mérogis presondegira
|
eraman
. Bertan izan zen bi hilabetez, etxean Hegoaldeko iheslari bat aterpetzeagatik.
|
|
|
Esaterako, 1973ko abuztuan Markinan gertatutakoan: A. Lino Markinako nagusi zen, guardia zibilek komentua miatu eta liburu, paper, multikopiagailu eta abar
|
eraman
zituztenean. A. Linok protesta bizia egin zuen miaketagatik, egiteko eragatik eta eraman zituzten aldizkari eta liburuengatik, hauek edozein liburu dendatan salgai zeudela adieraziz eta liburu subertsiboak ziren ala ez erabakitzea epaileari zegokiola esanez.
|
|
|
A. Lino Markinako nagusi zen, guardia zibilek komentua miatu eta liburu, paper, multikopiagailu eta abar eraman zituztenean. A. Linok protesta bizia egin zuen miaketagatik, egiteko eragatik eta
|
eraman
zituzten aldizkari eta liburuengatik, hauek edozein liburu dendatan salgai zeudela adieraziz eta liburu subertsiboak ziren ala ez erabakitzea epaileari zegokiola esanez. Orduan goardia zibilak barre egin zuen destainaz, esanez:
|
|
|
Lortu nuen pasaportea. Eta 1969ko urtarrilaren 25ean, goizaldean, bost herritar preso
|
eraman
gintuzten Bilboko komisariara. Imanol eta biok aparteko leku batean sartu gintuzten.
|
|
|
Kezkaz, halako giro garratzak gainez eginda, gaixorik, apurka apurka urrundu egin zen lehengo amets eta egitasmoetatik. Erretiratu egin zen; gaixotasunak edo gehiago ezinak erretirora
|
eraman
zuen. Urte asko eman ditu Corellan eta azkenekoak Gasteizko Karmeldarren gaixo etxean.
|
|
|
Karmeloko kartzelara bisitak egitera jendea eramaten zuen taxilari azkoitiar bati eskatu zion haren aitak semearen berri jakiteko eta hala, nagusien baimena izan ondoren, etxera
|
eraman
zuen, Azkoitira. Han lau urte igaro zituen, Nafarroako Alesbesko ikastetxean sartzeko aukera izan arte.
|
|
|
Jakina da, Monzonen heriotzaren berri izatean, herritarrak errepideetara atera zirela abertzale handiaren gorpua Baionako ospitaletik Bergarako hilerrira zeraman hil autoa igarotzean ohorezko agurra egin nahian. Muga pasatu bezain pronto, polizia espainiarrek autoa bahitu zuten eta tanketen artean
|
eraman
zuten Bergarako hilerriraino, errepideetan zain zeudenen omenaldia eragozteko asmoz. Hauxe izan zen, nire ustez, Monzon handiak, hil ondoren, agintari espainiarrei irabazi zien azken borroka, herritarrek Bergarako plaza eta kaleak gainezkatuz, Monzonek ongi merezi zuen azken agurra egin baitzioten.
|
|
2012
|
|
|
Inguruko erdaren eragina hain handia izanik behin baino gehiagotan uste izan dugu aparteko ahalegina egin behar genuela hizkuntza horien morrontzatik geure buruak askatzeko. Horrek, baina, inoiz hizkuntzaren lehen helburua ahaztera ere
|
eraman
gaitu, egin eginean ere idazlearen eta irakurlearen artean komunikazio erraza egitea dela.
|
|
|
Agian irauli ere esan nuke. Esaldiak
|
eraman
behar ninduke ni, eta ez nik bera. Nire zerbitzuan behar luke egon, ez nuke denbora guztia zalantzaz ibili behar hizkuntza hegemonikoetako idazleak lasai peto dabiltzan bideetan.
|
|
|
Liburu onak irakurtzen zalea zen nire aita eta halakoak zituen erromantzez bere seme alabek irakur zitzaten. Honek, nire amak guri errezarazteko eta Andre Mariaren eta santu batzuen debozioa gugan ezartzeko zuen arretaz, sei edo zazpi urteko nintzela, nik uste, itzartzera
|
eraman
ninduen. Neure gurasoengan bertutearen aldekoa baino besterik ez ikusteak laguntzen zidan horretan.
|
|
|
Izan ere, ez dut uste hiru hilabete baino gehiago zirenik huskeria hauetan sartuta nengoela, eta toki honetan zen monasterio batera
|
eraman
ninduten, halako pertsonei heziera emateko lekura, han zeudenak ni bezain kaskarrak izan ez arren ohituretan; eta hau hain disimulu handian izanik, nik neuk eta etxekoren batek bakarrik jakin zuen; bada, abagunearen zain egon ziren gauza berritzat inork har ez zezan: izan ere, nire ahizpa ezkondu ondoren, amarik gabe bakarrik geratzea ez zen komeni (2 kap., 6).
|
|
|
Barandiaran Ataunera itzuli zenean, Lapurdiko etxeen antzeko bat eraiki zuen bizitokitzat eta Sara izena eman zion, Lapurdiko herri horretan emandako urteen oroitzapen gisa. Barandiaranek hilarriak ongi aztertuta zituen eta jakin bazekien garai batean, ehorzketak etxeetatik eliza ondoko hilerrietara
|
eraman
zituztenean, euskal etxearen eta hilobiaren artean betidanik egon den lotura estua adierazteko, hilarrietan, familiaren etxe izena ezartzen zutela. Horregatik agindu zuen horrelako testua jartzea bere hilobian.
|
|
|
Gurutzearen egiturari begiratuz gero, badirudi XVII. edo XVIII. mendean egina dela, eta Hendaiako aitatxi zahar bati galdetuta jakin dudanez, hasiera batean Beltzeniako hilerrian kokatu zuten hildakoen betiko loa zain zezan eta gero1842 urtean, gurutzea hilerritik Jondoni Bixintxo eliza ondora
|
eraman
eta elizaren hormatik biziki gertu ezarri zuten. Ene ustez hargina ez zen oso trebea baina bai ezaguera kosmografikoz jantzia.
|
|
|
Monasterio eta komentuek (eta are gehiago tokikoak ez ezik Probintzietako zerbitzuak ere
|
eraman
behar izan dituztenean) beren eraikin eta ondare materiala nahitaez eratu behar izan dituzte, Larrean eliza, komentu etxea, ikastetxeak eta abar. Eskeko Ordenen artean monasterioen lur-sail handiak baino komentuetako baratza apalak eta urtean zeharreko limosna eskea izan dira fraideen sostengua, Larreako honetan ere ikus daitekeenez.
|
|
|
Patrokua jauregiko liburutegia ere hemendik
|
eraman
egin zuten, bonbardaketengandik babesteko, eta desagertu egin zen. Urberuagako bainuetxea ere hainbat aldiz bonbardatu zuten, eta dena lapurtuta eta hondatuta gelditu zen.
|
|
|
1937ko urtarrilean, Jesus Maria Leizaola, Justizia eta Kultura Sailburuaren aginduz, Markinako epaitegian eta kartzelan zeuden Markinako Barrutiko Notaritza Protokoloen Artxiboa eta lehengo Busturiako Merindadeko Notaritza Protokolo batzuk Gernikara
|
eraman
zituzten, Martínez abizeneko notario baten etxera. Markinak bonbardaketa anitz jasaten zituenez, toki, ustez?
|
|
|
Markinak bonbardaketa anitz jasaten zituenez, toki, ustez? seguruago batera
|
eraman
nahi izan zuten artxiboa. Protokolo hauek guztiak Gernikako bonbardaketan erre ziren, 1937ko apirilaren 26an.
|
|
|
4.000 Erresuma Batura, 3.000 Belgikara, 2.000 Sobiet Batasunera eta 10.000 Frantziara. Nik dakidala, ume markinar bakarra
|
eraman
zuten atzerrira eta beste bat atxilotu zuten, baina bi ume eta gaztetxo bat hil ziren eta beste bi ume gutxienez zauritu zituzten. Halaber, ume askok galdu zuten aita, anaia edo senideren bat, edo, denbora askoan, hauek ikusi gabe egon ziren, kartzelan edo atzerrian zeudelako.
|
|
|
Baina lehorretik goraipatzen da itsasoa, lehorretik. Ondarru II irakurri diot estiborrean txalupari, eta, bat batean, urrun
|
eraman
nau izenak. Nonbait izan behar du izen bera duen herriren bat, beste Ondarruren bat:
|
|
|
Billy Bones piratak kutxa handi bat zeukan Jim Hawkins en gurasoen ostatuan.
|
eraman
zuen Jin Hawkins kutxa zabaltzera, eta bertan aurkitutako mapak eraman zuen Altxorraren Uhartera. bultzatzen gaitu.
|
|
|
Billy Bones piratak kutxa handi bat zeukan Jim Hawkins en gurasoen ostatuan. eraman zuen Jin Hawkins kutxa zabaltzera, eta bertan aurkitutako mapak
|
eraman
zuen Altxorraren Uhartera. bultzatzen gaitu.
|
|
|
Gizaki orok eskubidea du bere antroponimia berea duen hizkuntzan eta eremu guztietan erabiltzeko; eta beste sistema grafiko batera
|
eraman
behar denean, ahalik eta transkripzio fonetiko fidelenean egin dadin.
|
|
|
Ha horietan egin nahi zituzten lantegien kontra aritu zen luzaz, irisartarren bizimodua, hizkuntza eta kultura aldatuko zituztelakoan. Berarekin batera Debalde andere abokata hitz motela
|
eraman
zuen. Neska txolin honek barre handiak sortu zituen ikusleen artean.
|
|
2013
|
|
|
Aita ziburutarra zuen eta ama aihertarra. Aita lanbidez aduanako langilea zen eta jarduera horrek
|
eraman
zuen sendi osoa Aldudera. Geroxeago lanbidez aldatu eta Hazparnera joan zen ostaler.
|
|
|
Aingüriak buruan zihoazela, senideek Mendiaga
|
eraman
zuten paradisuzko ate zuri zabalerantz. Denek kantatzen zuten Mendiagak eginiko Kantuz liluragarriaren azken bertsoa, baita ikus entzuleetako aunitzek ere.
|
|
|
Izugarria iruditu zitzaidan hain une laburrean hainbeste gauza batera ikustea diamante argi honetan, eta oso samingarria, gogora etortzen zaidan bakoitzean, argitasunezko garbitasun hartan, hain gauza itsusiak irudikatzen zirela ikustea, esaterako, nire bekatuak. Eta beraz, gogoratzen zaidanean, ez dakit nik nola
|
eraman
dezakedan, eta horrela hain lotsatua geratu nintzen, non ustez ez bainekien non sartu ere?.
|
|
|
Nori berea Jainkoaren legea! Laguntza hori ere ezinbestekoa izan dugu gure asmoak aurrera
|
eraman
ahal izateko. Aldizkariaren harpidedunak eta hiztegien erosleak ere ezinbestekoak izan ditugu.
|
|
|
San Joango aldapan gora gindoazela zelatan genuen arerioak tiro egin zigun, baina inor zauritu gabe. San Joango menditxoaren atzealdean harrera hotza egin zigun Oriamendiko 3 Konpainiako Kapitainak, Altuna jaunak; honek, era berean, A. Rokeren etxera
|
eraman
gintuen, han baitzeukan egoitza Teniente Koronel Lastra jaunak. Atean geratu ginen, kapitaina barrura sartuz; han hitz egin zuen une batean bere buruzagiarekin.
|
|
|
Meza ondoren dei egin zion aginte militarrak A. Romani. Ez dut jakin ahal izan zein etxetara, baina uste dut A. Rokeren etxera izango zela, han baitzeukan egoitza Lastra jaunak; han egin zuen aitorpena A. Simonek eta hara
|
eraman
gintuzten gu ere arratsalde hartan. Ez dakigu A. Romanek aitorpenik egin zuen; eta egin bazuen, zer esan zuen.
|
|
|
1 Arratsaldean Luzia Artaberen etxean militar bat agertu zen eta esan zion karmeldarra Gasteizera bidali zutela eta ea karterarik ez ote zuen utzi han dokumentuekin. Andreak baietz erantzutean, eskatu eta aldean
|
eraman
zuen. Ez dakigu zenbat diru edukiko zituen.
|
|
|
Bere lekuan adierazita geratu da, A. Roman hil ondoren nola pikete hark berak
|
eraman
gintuen, atxilotu gisa, Larrean eta inguruetan geunden bost erlijiosoak: Aita Jose Domingo, Avelino, Bizente, Rafael eta Anaia Eugenio.
|
|
|
–Bazekien A. Romanek fusilatzera zeramatela hiltzeko lekura
|
eraman
zutenean?
|
|
|
Gero, dantzarik gabeko bederatzi urteko aldia hartu zuen. 1969an Donibane Lohizuneko Begiraleak elkarteak dei egin zion hil berria zen Peio Colombet elkarteko lehendakariaren omenezko ekitaldi bat presta zezan, eta elkarte horretan jarraitu zuen dantza maisu gisa 1990 urtera arte, hau da, Heriok gure artetik
|
eraman
zuen arte. Miarritzen hil zen, bihotzekoak jota, San Martin trinketean, pilota partida bat jokatzen ari zela.
|
|
|
Gomá kardinalak, Iruñan zegola ez ote zuen ezer jakin Nafarroan egiten ziren sarraskiei buruz? Egia da errepublikak, bera sortu eta aurrera
|
eraman
zuen demokraziari ez ziola egoki hazten lagundu, bai partidu batzuk eta bai sindikato eta indarra zuten beste talde batzuk kontrolatu ezinik zegolako. Eta talde horiek basatikeriak burutu zituzten.
|
|
|
Konfiantza hartu zuen eta egun baten Hendaiara joan etorri bat egitera komitatu zuten. Topotik jetxi eta atoan Gestapoko kide bik atxilotu eta Alemaniara
|
eraman
zuten. Juizioan ezarri zioten erruetako nagusiena, Fidel García gotzainak nazismoaren kontrako txostena zabaldu zuelakoa izan zen.
|
|
|
Pedro Bastida bilbotar arkitektoa hartu zuen eraikuntzarako. Eta kaperako margoak egiteko Bastidaren bitartez, Aurelio Arteta Errasti
|
eraman
zuen. Fatxadan dauden irudiak, Salbatzaiela eta Andre Maria, Quintín de Torre Berastegik landuak dira.
|
|
2014
|
|
|
Hiru Probintzietan ere gerraurreko apaiz idazle nahiz eragileren bat edo beste gogoratzekoa da: Irunen (1914) eta berehala diozesian Sindikatuen Kontseilari gisa Jose P. Gurrutxaga tolosarra(? 1967), Polikarpo Larrañaga soraluzetarra (18831956), ela gaztearen eragile eta Gasteizko Diozesian Ekintza Sozialeko Idazkaritza
|
eraman
zuena (Bilbo, 1929); gerraondoan bildu eta argitara eman zitzaion bere pentsamendua (1976) 12, J. B. Eguzkitza apaiz lemoarra(), GizarteAuzia. Ugazaba eta langille arteko gora berak utzi ziguna (1935) 13, eta hirugarren bat:
|
|
|
Frontean edo presoekin kapeilau lanak
|
eraman
behar izan zituzten batzuen biografiak heldu dira hiztegiko orrialdeetara: Iruñe ondoko San Kristobal gotorleku presondegian, adibidez, J. M. Pascual(? 1998), Olaetxea gotzainak izendatuta (1938), edo J. Etxeandia Bilboko. El Carmelo?
|
|
|
Maite ditudanak ekarri ditut gogora, hiltzen den olatu txiki bakoitzeko bat.Halaber, ikusi dutzein azkar doan bizitzazelan ez den inoiz gelditzen, eta zein garrantzitsua den maite dituzunak zaintzea, hiltzen ari diren olatuek behin betiko eurekin bateradenak
|
eraman
baino lehen.
|
|
|
Azkenean, preso hartu eta Prusiara
|
eraman
zuten beste atxilo ainitzekin batera. Hau ere ederki kantatu zuen, sentimendu handiaz, 14 Gerlan presoner izeneko bertso ederretan.
|
|
|
Eta bestea, Vienako eraikuntza ezagun baten Schönborn jauregian, sarrera horman, bere aurpegiaren brontzezko erliebe bat zegola, eta nazitarrek desagerarazi zutela. Txatarra negozio batera
|
eraman
zutela esaten du oraingo biografia honek. Jakinik judutarra zela jatorriz eta arrazakeriaren kontra idatzi zituenak idatzita, nazitarren amorrua agirian geratzen da.
|
|
|
Eta erakunde horretako irakasle bat Ozeaniara joan eta hango herri basati batzuen bizitza, hizkuntza eta ohiturak jaso zituen. Gainera argazki makina eta hizkuntza eta kontakizun batzuk grabatzeko, gramofono antzeko tresna bat
|
eraman
zuen. Horien denen berri izan zuen eta 1906an beste bidaia bat antolatzen du, hango irakasle batek Pöch izenekoak egin zuenaren antzera.
|
|
|
Eta horrela 1913ko uda bukaeran etorriko da hona, bere 7 kiloko grabagailua aldean duela, euskaldunen material etnografikoa jasotzera eta bide batez grabaketak egitera. Antza denez, Julio de Urquijok
|
eraman
zuen bere kotxean toki batetik bestera. Batez ere galtzear zeuden herrietako ohiturak, lantresnak, hizkuntza eta argazkiak jasotzen zituen.
|
|
|
Bere anaiordeak bete zituen bere azken gogoak eta 100.000 koroa
|
eraman
zizkion Antropologia museoari. Bere babesle eta kolaboratzaileek bere aurpegiaren brontzezko erliebe bat jarri zuten Schönborn jauregian, burut zituen lan garrantzitsuen ezaugarri bezala.
|
|
|
Nazien izpi eta Gestapoko poliziak, janzkera eta guzti, hemengo kaleetan ibili ziren. Izpi pare batek engainatuta Jacob Gapp praile marianista Hendaiara
|
eraman
zuten. Eta, topotik?
|
|
|
Eta, topotik? jetxi zenean Gestapoko policía bik harrapatu eta Berlinera
|
eraman
zuten. Han Roland Freisler epaile odolzale eta ankerrak gilotinara bialdu zuen.
|
|
|
Liburu onak irakurtzen zalea zen nire aita eta halakoak zituen erromantzez bere seme alabek irakur zitzaten. Honek, nire amak guri errezarazteko eta Andre Mariaren eta santu batzuen debozioa gugan ezartzeko zuen arretaz, sei edo zazpi urteko nintzela, nik uste, itzartzera
|
eraman
ninduen. Neure gurasoengan bertutearen aldekoa baino besterik ez ikusteak laguntzen zidan horretan.
|
|
|
Uztailaren erdi aldean hizketan hasi ginen, bero bero eginda, eta Berttoli eta Hazia elkarteetako hainbat jendek hori aitzina
|
eraman
behar zela deliberatu zuten. Uztailaren bukaera alderako lehen batzarrak izan ziren eta batzar horietatik talde eragile bat sortu zen.
|
|
|
Bihoazkie, modu batean edo bestean, ikusgarri eder honetan parte hartu duten guzti guztiei, nire adiskidetasun eta agur beroa. Ez ditut ahantzi nahi abentura horretan kapitain ibili diren Zelin Duperou eta Xerar Urrutia, beraiei esker, urruñarrez osatutako tripulazioak
|
eraman
ahal izan baitu kabalkada zintzarrotsa izeneko itsasontzia portu onera. Nire esker eta sentimendu onena bientzat.
|
|
|
Haren heriotzaren urteurren esanguratsu honetan, lerroon bitartez, Arratiako bere umetako habiatik mundu zabalera hegaldatu zen Soloeta Dimari omen txiki bat egin gura izan diogu. Ez zuen denbora luzea eman jaio zen habian, baina euskal lumajea distiratsu ere distiratsu
|
eraman
zuen azken hatsa eman artean.
|
|
2015
|
|
|
Are gehiago, orduan utzi zion eske sari baseliza moduan jarduteari. Auzotarrek diotenez, frontea jausi zenean, 1937ko apirilaren bukaeran, miliziarrek
|
eraman
zuten San Lorentzo Txikiren irudia.
|
|
|
Petti buhamea Bidegorri familia aberatseko Ainez alabarekin ibiltzen zen. Neskatilaren aitak bere alaba buhame batekin maitemindurik zela jakin zuenean, sutan jarri zen, eta haren eraginez Petti Paueko presondegira
|
eraman
zuten. Kartzelako zulotik honela kantatuko du Pettik 10 jelkaldian:
|
|
|
Antonio Mariak, itzultzean, gertatukoaren berri eduki zuen eta bihotzak jota hil zen. Juanitak bizitza osoan
|
eraman
zuen amodio ukatuaren tristezia bihotzean. 19 bertsoan Iturrinok honela kontatzen zigun:
|
|
|
Becedasko sasimedikuaren porrota ikusita, albait arinen bere komentura bihurtzeko erabakia hartzen dau Teresak. . Nengoen bezala
|
eraman
behar izan ninduten. Hilik itxarotenzutena, arimarekin hartu zuten; baina gorputza hilda baino txarrago zen.
|
|
|
Katamarka ibiltzen hasi nintzenean, Jainkoa goresten nuen. Pazientzia handiz
|
eraman
nituen guztiak eta, hasiera hauetan edo izan ezik, poztasun handiz; izan ere, hasierako min eta oinazeekin konparatuz, hutsa neritzon guztiari Jainkoaren borondatearekin bat bat eginik nengoen, betiko horrela utziko banindu ere? (6, 2).
|
|
|
eser dadila beherengo tokian, Jaunak halaxe egin dezagula esan eta egintzaz irakatsi baitzuen. Presta bedi, badaezpada, Jainkoak bide horretatik
|
eraman
nahi badu. Nahi ez badu, horretarako da apaltasuna, Jaunaren zerbitzarien zerbitzuan izateaz eta Jauna goratzeaz bere burua zorionekotzat hartzeko, infernuan deabruen zerbitzari izatea merezirik, Haren Maiestateak haien artera ekarri zuelako.
|
|
|
Bada, nola gerta daiteke, Jauna, aingeruek Zu bakarrik uztea, eta zeure Aitak ere Zu ez kontsolatzea? Horrela bada, Jauna, nigatik neke guztiak
|
eraman
nahi dituzula, zer da nik Zugatik eramaten dudan hau. Zertaz kexatzen naiz?
|
|
|
Bere militantzia politikoak Hegoaldetik zetozen iheslariak laguntzera eta aterpetzera
|
eraman
zuen. Polizia frantsesek 2003an atxilotu eta Fleury Mérogis eko presondegira eraman zuten.
|
|
|
Bere militantzia politikoak Hegoaldetik zetozen iheslariak laguntzera eta aterpetzera eraman zuen. Polizia frantsesek 2003an atxilotu eta Fleury Mérogis eko presondegira
|
eraman
zuten. Bertan egon zen bi hilabete luzez.
|
|
|
Horiekin batera, E. Levinas judu lituniarrak(), azken muturreraino
|
eraman
nahi izan zuen ontologiarenazterketa, izakitik Izatera irekitzen zela, eta ondoren Izatetik harago joaten zela? (Ferrater Mora).
|
|
|
Jaiotzez judutasunetik zetorren H. Bergson() filosofoa, beraren pentsamendu librean, judutasun kristautasunen mugaldean ikus dezakegu. Arrakasta sozial handian eta egokiera eroso edo inguruabar moldakaitzetan
|
eraman
behar izan zituen azkeneko bere galdera eta zalantza erlijiosoak().
|
|
|
Haren aitak bidali zion merkatari baten bitartez Flandesetik haren amonari edo amari (ez bainaiz gogoratzen zeini). Benetan maite zuen, eta urte askoan eduki zuen, eta gero, heriotzako orduan
|
eraman
zezatela agindu zuen. Erretaula handia da; nik neure bizian ez dut hoberik ikusi (eta beste pertsona batzuk ere gauza bera diote).
|
|
|
12 San Joserenetik, Maria Bautista eta Ana Aingeruena
|
eraman
zituen. Gizakundekotik, Ines Jesusena eta Ana Gizakundeko (Tapia), eta Teresa Zutabeko (Quesada) eta Isabel Gurutzeko (Arias).
|
|
|
Hura biziki poztu zen jakin zuenean eta bera izango zela lehena hitzeman zidan. Nik burlatzat hartu nuen, eta halaxe esan nion; izan ere, beti fraide ona eta bildua eta estudioari oso emana eta bere gelan egoten zalea bazen ere, letraduna baitzen, halako hasierarako ez zitzaidan egokia iruditu; ez zuen izango espiriturik ezta ez zuen
|
eraman
ahal izango eraman behar zen laztasuna, ahula baitzen eta halako joerarik agertzen ez zuena. Berak baietz eta baietz esaten zidan, eta ziurtatzen zidan Jaunak duela egun asko deitzen ziola bizimodu estuago batera; eta horrela, erabakia hartua zuela kartusiarretara joateko eta haiengandik baietza jasoa zuela.
|