|
2005
|
|
|
Nuria Romo doktoreak (medikua eta ikerlaneko kidea) esan du medikazioa behar dutela gehien emakumeei arlo medikoan. Andaluzian, Madrilen eta Euskal Herrian egin da ikerketa, eta psikofarmakoak (antidepresiboak, lasaigarriak edo somniferoak) agindu zaizkien
|
emakumeen
esperientzietan eta errezetak egin zituzten profesionalen esperientzietan jarri du arreta. Horren ondorioz, emakumeek adierazitako egoera ez espezifikoetan (patologia argirik ez dagoenean), medikuek psikofarmakoak agintzen dituzte.
|
|
2006
|
|
|
Etnozentrikoa eta klasista. Mendebaldeko sektore batzuen (klase ertainekoen) balioak ordezkatzen dituen ideia sistema bat mundu osora zabaltzen da zientziarenbidez, guztiontzako egokiena bailitzan eta beste
|
emakumeen
esperientziak etaerrealitateak kontuan hartu gabe. Hedatze horretan biomedikuntzako eta psikologiako profesionalek dute berebiziko papera, baina mota guztietako eragileekhartzen dute parte, osasun langileek, psikologoek, gizarte langileek, politikariek, kazetariek... kontzienteak izan gabe askotan.
|
|
|
Antropologo honek, Donostialdeko eta Nafarroako Erriberako amekenpleguaren eremuan murgiltzeko abiatu behar dituzten estrategiak aztertu ditu beredoktoretza tesian. Ondorio gisa, euskal
|
emakumeen
esperientziak amatasunareninguruan askotarikoak direla berresten du: «Hainbat emakumek ez dute ama izangura, beste batzuk aspaldi izan ziren beste testuinguru batean, edo euren lehenesperientzia bizitzen ari dira.
|
|
2007
|
|
|
Azterlan horiek guztiek honako haudute helburu nagusi:
|
emakumeen
esperientzia psikoanalitikoetan aurkitutakoakeztabaida leku sistematikoa bihurtzea psikoanalisiarentzat berarentzat.
|
|
2012
|
|
|
Are gehiago, ikuspegi horretatik hainbat partaidetza eredu estalita geratu dira; izan ere, agintari politiko eta sozialen erabakietan zuzenean nahiz zeharka eragiteko asmoz herritarrek gauzatutako egintzatzat hartu delako partaidetza (Brady, 1999; Font, Montero, Torcal, 2005; Torcal, Montero, Teorell, 2005). Horrenbestez, genero ikuspegiak
|
emakumeen
esperientziatik parte hartzea zer den berriz definitzeko eta kontzeptualizatzeko desafioa dauka gaur egun. Ildo horretatik, feminismo politikoaren ekarpenetako bat emakumeen partaidetzaren adierazpenak eta formak ikusgarri egitea izan da eta, horrekin batera, arlo publikoko partaidetza gizonezkoen esperientzien eta arauen arabera definitzen duten paradigma eta kontzeptu androzentrikoak auzitan ja... Horretarako, tokiko guneetan emakumeek duten esku hartzea nabarmentzen dute, askotan ez formala eta komunitarioa izaten dena, eta eguneroko bizitzako elkartasun bilbeak eraikitzen laguntzen duena.
|
|
2016
|
|
|
Izan ere, zer pentsatu eman zidaten bi arrazoi esan zizkidan: batetik, nire esperientziak herritarrekin partekatzea interesgarria zela; eta, bestetik,
|
emakumeen
esperientziekin oso liburu gutxi egiten zirela eta emakumeak beti ikusezinak garela. Horiek entzunda, baiezkoa eman nion, nahiz eta lotsa eta estuasuna eman".
|
|
2017
|
|
|
Ildo honetan, lan ugarik emakumeen lan merkatuan aztertu dute: ingelesez second shift (Hochschil eta Machung 1998) edo italiarrez doppia presenza (Balbo 1991) bezalako kontzeptuak erabili dituzte
|
emakumeen
esperientziak aztertzeko. Biek ala biek zera adierazi nahi dute:
|
|
|
Posible izango da etxebizitzetan irizpide berriak ezartzea, ikuspuntua aldatuz gero, etorkizuneko erabiltzaileak espresatzeko kanalak irekitzen badira,
|
emakumeen
esperientzia eta beharrak ere kontuan hartzen baditugu. Azken finean, autokontzientziazio lana egiten badugu.
|
|
2018
|
|
|
Patriarkatuaren legea den egitura zapaltzaile eta erregulatzailea deskribatzeko orduan ikuspegi kritiko hori ere izan behar da gogoan. Jarrera feminista batetik irudimenezko iragan batera joz gero, tentuz ibili behar da
|
emakumeen
esperientziaren reifikazio politikoki arazotsurik ez egiteko, botere maskulinistak bere burua reifikatzeko egiten dituen baieztapenak gezurtatu bidenabar.
|
|
|
Teoria eta praktika uztartzeko ezinbestekotzat jo du errealitatea aztertzea, metodologia parte hartzaileen bidez askotariko
|
emakumeen
esperientziak jasotzea eta praktikak proposatzea. Adibide batekin hobeto azaldu nahi izan digu:
|
|
2019
|
|
|
Perspektiba feminista honek lau kontzeptu erabiltzen ditu tratu txarrak aztertzeko: generoa, boterea, familia eta
|
emakumeen
esperientziak (Añon eta Mestre 2005: 35): " La ley asume la tesis de que la agresión a una mujer es una violencia estructural fundada en normas y valores sociales que encuentran su fundamento en las relaciones desiguales y jerarquizadas entre los sexos" (Apud Lasarte, 2011: 112).
|
|
|
Horrek guztiak, nire ustez,
|
emakumeen
esperientziekin, genero ikuspegiarekin edota feminismoarekin lotutako elementu teoriko praktikoak barneratuko dituen marko teoriko berri baten beharraz hitz egiten digu. Interpretazio berri bat, bertsolaritzak bizi duen une historiko eta testuinguru sozialarekin bat egiten duena.
|
|
|
" Emakume bertsolari zaharragoak lehenengoz diskurtso feminista egiten entzun zintuztedanean, sentitu nuen horiek lehengo
|
emakumeen
esperientziak zirela, guk gaindituta geneuzkanak, garapena esponentziala balitz bezala eta guri dagoeneko eragingo ez baligute bezala. Nik uste nuen ni bertsolari gisa ikusten nindutela, baina segituan ohartu nintzen ezetz, lehenengo ikusten zena ez zela bertsolaria, ezpada neska, eta hortik abiatzen nintzela kantuan".
|
|
2020
|
|
|
Brigita ez da Inma Errea, baina bada itzultzaile, emazte eta ama, liburuak zorion iturritzat dituen fikziozko pertsonaia. Orriotan argitu nahi duen afera, literatura eta
|
emakumeen
esperientziak lotzen dituzten hari fin eta ia ikusezin horiek zertan dautzan, nolakoak diren, norantz doazen. Saiakera moduko bat egiten hasi da, hortaz, work in progress, zeinak autore jakin batzuen bitartez egiten duen aurrera:
|
|
|
Eta azierto bat da, esango nuke, batetik, protagonista fikzionatu izana, edo gutxienez tarte pixka bat utzi izana idazlearen eta testuaren artean; hartara, liburuko pasarterik zalantzagarrienak ere" iruzurra iruditzen baitzaio ama, edo gutxienik, emakume izan gabe, emakume batek ama gisa izan ditzakeen sentimenduak azaldu nahi izatea" egiantzeko suerta litezke, autorearen aurkako bazka izan beharrean. Eta azierto bat da, bestetik, aurretik literatura eta
|
emakumeen
esperientziak lotu izan dituzten testuen gainean ibiltzen dugulako bidea.
|
|
|
Artikuluan salatzen dutenez, krisiari erantzun egokia emateko, beharrezkoa da
|
emakumeen
esperientzia eta ahotsa aintzat hartzea, baina, haien lana ezkutuan geratzen denez, ez daude behar adina ordezkatuta erabakigune globaletan, hala nola Etxe Zuriak eratutako taldean. Horregatik, dei egiten diete gobernuei eta erakunde globalei aintzat har ditzaten COVID sexuak eta generoak duten eragin zuzena zein zeharkakoa.
|
|
|
Antolatzaileek azaldu dutenez, emakumeen bizipenak" kontakizun ofizialetik kanpo gelditzen dira behin eta berriro", eta COVID garaian ere horrela izan dela diote. Hori dela eta, herriko
|
emakumeen
esperientziak ezagutzeko eta hainbat gairen inguruan haurnartzeko testigantza bilketa jarri dute martxan.
|
|
2021
|
|
|
Ordura arte naturaltzat jotako subordinazioa politizatuz eta gorputz, kexa, aldarri eta espektatiba berriak plazaratuz, pitzatu egin zuen norbanako buru jabearen eredu modernoa, gizaki, norbanako, subjektu eta hiritartasun eredua birpentsatzeko arrakala, galdera eta aukerak sortuz: ...2018subjektua/ gizakia= gizona’ ekuazioa hautsi zuen, kontzeptu ustez neutralak politizatuz; ‘emakumea= etxekoandrea/ ama/ emaztea’ berdinketa naturalizatzeko saiakeren aurrean, emakume egin egiten d (ut) ela azpimarratu zuen, bestela egiteko irekidura zabalduz; gizakiAren aurrean, eginean den hezur haragizko subjektu kokatu eta baldintzatua jarri zuen mahai gainean, hezur haragizko
|
emakumeen
esperientzien testigantza andana bilduz; gizonaren transzendentzia desgorpuztuaren eta emakumearen immanentzia gorpuztuaren aurrean, gorpuztasuna arbuiatu eta ukatu beharrean berori onartu eta gainditu beharra argudiatu zuen; liberalen aurrean, eskubide abstraktuak materialki gauzatzeko gaitasuna galdegin zuen, produkzio harreman kapitalistak iraultzeko apustua eginez; familiarizazio politiken au... Hala, pitzadura ugari sortu zituen.
|
|
|
Ordura arte naturaltzat jotako subordinazioa politizatuz eta gorputz, kexa, aldarri eta espektatiba berriak mahaigaineratuz, pitzatu egin zuen norbanako buru jabearen eredu modernoa, gizaki, norbanako, subjektu eta hiritartasun eredua birpentsatzeko arrakala, galdera eta aukerak sortuz: ...ubjektua/ gizakia= gizona’ ekuazioa hautsi zuen, kontzeptu ustez neutralak politizatuz; ‘emakumea= etxekoandrea/ ama/ emaztea’ berdinketa naturalizatzeko saiakeren aurrean, emakume egin egiten d (ut) ela azpimarratu zuen, bestela egiteko irekidura zabalduz; gizakiAren aurrean, eginean diren hezur haragizko subjektu kokatu eta baldintzatuak jarri zituen mahai gainean, hezur haragizko
|
emakumeen
esperientzien testigantza andana bilduz; gizonen transzendentzia desgorpuztuaren eta emakumeen immanentzia gorpuztuaren aurrean, gorpuztasuna arbuiatu eta ukatu beharrean, berori onartu eta gainditu beharra argudiatu zuen; liberalen aurrean, eskubide abstraktuak materialki gauzatzeko gaitasuna galdegin zuen; familiarizazio politiken aurrean, bizitzaren sostengu eta zaintzarako funtsezkoak diren z... Laburrean, bestelako subjektua jarri zuen mahai gainean:
|
|
2022
|
|
|
Elkar, 2021) Altsasuko Liburuaren Astean Alaine Agirre gurekin egon zen Karena liburua aurkezteko. Bere eskarmentutik abiatuta, baita beste
|
emakumeen
esperientziatik ere, azaldu zigun nola sortu zitzaion liburu hau: ama izatearen nahia, haurdun geratu bikoterik gabe, intseminazioa, abortu bat erditu arte.
|
|
|
Hala ere, elkarrizketatuen ikuspegiak berak zenbait muga ditu, sistema heteropatriarkalean sozializatuak izan baitira haiek ere, eta aintzat hartu behar da muga horiexek berak izango dituela metodologia kualitatiboen bidez
|
emakumeen
esperientziak Gizarte Zientzietan txertatzeak ere. Puntu hori arazotsua da; izan ere, ez dago argi zergatik onartu behar den ikuspegi patriarkalak ez dituela emakumeen eguneroko bizipenak kutsatu, gainerako teoriak kutsatu dituen maila berean (Walby, 1990).
|
|
|
Erresistentzia feministaren zereginetako bat pentsaera heteropatriarkalak eratutako gizarte imajinarioak eraldatzea da2 Helburu du maskulino unibertsalei aurre egitea eta
|
emakumeen
esperientzia iturri epistemikotzat aldarrikatzea, gizartefenomenoei —bereziki, genero harremanetan izaten diren askotariko zapalkuntzaereduekin zerikusia dutenei— esanahia emateko eta horiek aztertzeko.
|
|
2023
|
|
|
«Oso garrantzitsua da sexu abusua jasan duen pertsona biktimatzat hartzea, sufritutakoa zerbait desegokia, bidegabea eta mingarria dela identifikatzeko. Abusu sexualen biktima diren
|
emakumeen
esperientziak argitara emanez, salaketa bultzatzeaz gain aitortza ere egiten zaie». Hala ere, emakumeek oztopo gehiago aurkitzen dituzte biktima gisa identifikatzeko, azaldu duenez:
|
|
|
Orain dela gutxi, genealogia feministak artean duen garrantzia azpimarratzen zuen tesi baten aurkezpenean egon nintzen. 90eko hamarkadako Euskal Herrian gorputzaren inguruan egindako artearen azterketa sakonean, aurreko
|
emakumeen
esperientzia eredu moduan erabiltzea zein garrantzitsua den azaltzen zuen Maite Luengoren tesiak. Orain, Xare Alvarezek Bilboko La Tallerren jarri duen erakusketa ikusten ari naizela, argi eta garbi ikusten ditut emakume horiek ehundutako sarearen eraginak.
|
|
|
" [E] makume zuriei zaila egiten zaie feminismoa sendotzearen truke arraza pribilegioari uko egitea, eta, horregatik, minbera zaie Truthen galdera kritikoa. Teoria eta politika feministak eskatzen duelarik
|
emakumeen
esperientziak aintzat hartzeko edo emakume beltzekin hitz egiteko, emakume beltzek zera galdetu behar dute: " Gu ez al gara emakumeak?"".
|