|
2002
|
|
|
emakumearen lanaldi bikoitza, eskola, haurraren zaintza... Emakumeak gizarte modernoan duen funtzioaren inguruan dauden gogoeta asko biltzen ditu eleberriak, eta etengabeak dira emakumearen egoerari,
|
emakume
gorputzaren aurkikuntzari, etab. egindako erreferentziak. Emakume bakarra da protagonista, senarrak bost urte lehenago utzi zuenetik haurra bakarrik hazi behar izan duen ama.
|
|
|
Adibidez, Annie Leclerc, Hélène Cixous, Luce Irigaray edo Julia Kristevak mendebaldeko tradizio androzentrikotik aldendu nahi duen idazkera berri batekin esperimentatzen dute. Idazkera horren muina ahots literario berriaren bilaketa da, eta ahots horrek
|
emakume
gorputzaren esplorazioan bilatzen du bere espezifikotasuna. Ildo horretan, Urretabizkaiaren eleberria emakume gorputzaren aipamen eta deskribapenez josita dago.
|
|
|
Idazkera horren muina ahots literario berriaren bilaketa da, eta ahots horrek emakume gorputzaren esplorazioan bilatzen du bere espezifikotasuna. Ildo horretan, Urretabizkaiaren eleberria
|
emakume
gorputzaren aipamen eta deskribapenez josita dago. Emakume gorputzaren inguruko termino eta metafora sorta etengabeek sentsualitatea ematen diote testuari eta ikuspuntu berri, arakatu gabea agertzen digute, eta zenbait alderdi nabarmentzen, hala nola hilekoa, amaren eta semearen arteko harreman afektiboak (ia erotikoak), eta abar.
|
|
2005
|
|
|
Diskurtso medikoa erabili zen frankismoak defendatzen zituen ereduak inposatzeko, hots, emakumeak mendekotasun egoera batean mantentzeko eta
|
emakume
gorputzari soilik ugalketa funtzioa egozteko.
|
|
2007
|
|
|
Gizonik ez da izan sekula munduan nik adinako zoriona ezagutu duenik. Pentsatuko duzu orain nola litekeen halako gauza bat, bi
|
emakume
gorputz bakarrean. Pentsatuko duzu ezin egon litekeela gizonik haien altzora bil daitekeenik gustura.
|
|
2008
|
|
|
Polita zen Carla, beltzarana, ile kizkurra sorbalda gainetik behera, begi berde handiak eta irribarre polita, inuzentea. Ordurako
|
emakume
gorputza egina zuen. Titi txiki tenteak aterata zituen, eta ipurdi borobila.
|
|
2009
|
|
|
Cindy Sherman argazkilariak manikiak hartu eta jarrera erotikoetan erretratatzen zituen. Krugerrek publizitate leloak jartzen zituen
|
emakume
gorputzen gainean. Eta zuk nola adierazten duzu hori dantzan?
|
|
2010
|
|
|
Beste alor garrantzitsua, emakumearen gorputza feminitaterako hezita, sentikortasuna nola garatzen den ikustea litzateke.Bestalde, niretzat garrantzitsuena den autoestimua nahiz norbanakoaren baliabideetan konfiantza landuko ditugu eta baita biolentzia sexistaren jatorria ere, emakume guztien eskubide nahiz askatasunari begira egiten duen min eta kaltea, hots, biolentzia sinbolikoa aztertuz (eredu kulturalak) eta kontrol elemetu bezala duen erabilera instrumentala. Hori guztia garatzeko, hizkera sexista, jokoak, ipuinak,
|
emakume
gorputzaren objektualizatzea, botere nahiz maitasun erromantikoaren idealari lotutako beste pertsonaren kontrolaren errepasoa egingo dugu. Sexu beldurrak eraginda, ahul eta sentibera nola bihurtzen garen eta gure baliabideengan konfiantza galduz, gugatik kanpora segurtasun erreferenteak bilatzera nola jotzen dugun ere aztertuko dugu.
|
|
2011
|
|
|
ziborgak. Kito dira Iruñean gizon
|
emakume
gorputz biluziak, eta haragiaren berezko ahulkeriak. Beste urrats bat egin du gizakiak sanferminetan.
|
|
2012
|
|
|
Zuzen begiratu nion. Ezpaina txikiak zituen, haur batenak kasik,
|
emakume
gorputz hartan galduta.
|
|
2014
|
|
|
hurrengo berba eta kontzeptuak, erakusketaren espiritua ondo islatzen dutenak: genero indarkeria, tentsioa, oldarkortasuna, kontrola, besteaz jabetzea, obsesio eta beldurrak, bakartzea,
|
emakume
gorputzaren eta nortasunaren parodiazko prototipoak, deseraikitzeak, berreraikitzeak. Eta bideoak.
|
|
|
Irudi oso argia azaltzen zaigu, non berriro ere bestearen gorputzarekiko errefusaadierazten zaigun, baita gorputzen arteko distantzia eta hierarkia ere. Hemen, halaber,
|
emakume
gorputzaren eta haren desiren ikusezintasuna agerian geratzen da.Berriz ere pribatuaren eta publikoaren arteko talka sortzen da, intimitateko sekretubat kontatzearekin bat, sexualitate aldarri bat adierazten baitzaigu.
|
|
|
Eta azkenik, bizirik nagoela esaten hori daukagu, non nahiz etahaurrez ez den husten uzten bere gorputzak bizirik dagoela oroitarazten dio zenbaitfuntzio fisikoren bidez, eta horrek kontziente bihurtzen du, bizirik dagoela argi uztendio. Horrela,
|
emakume
gorputzaren funtzionaltasun eza irauli eta ernaltzeko gorputzemankor hori alde batera utziz, bizi espazio bezala ulertzen da.
|
|
|
Azken batean, bi poeta hauen obren arteko elkarrizketan gorputzaren ingurukopertzepzio ezberdinak ezbaian jartzeaz gain,
|
emakume
gorputzen beste irudikapenbat ikusi ahal izan dugu (edo hori izan da helburua behintzat). Eta gorputz neutrala gizon gorputz modura irakurtzetik aldarrikapen eta salaketaren bitartez besteirudikapen bat azaldu zaigu.
|
|
|
Aurrez ikusitako
|
emakume
gorputzen irudikapenek badute beste adierazgarri bat.Ohiturazkoa eta historikoa da emakume gorputzak artean, poesian eta ia diziplinaguztietan, lehenago esan bezala, begirada maskulino hegemonikotik irudikatuakizatea. Irudikapen horrek, begiradak baldintzatuta, emakume gorputzak historikokigeldi, bizigabe, pasibo irudikatu izan ditu2 Horrekin haustea izan da feminismoarenbeste erronka handi bat, irudikapen berrien iruditeria zabaltzea eta handitzea.
|
|
|
Aurrez ikusitako emakume gorputzen irudikapenek badute beste adierazgarri bat.Ohiturazkoa eta historikoa da
|
emakume
gorputzak artean, poesian eta ia diziplinaguztietan, lehenago esan bezala, begirada maskulino hegemonikotik irudikatuakizatea. Irudikapen horrek, begiradak baldintzatuta, emakume gorputzak historikokigeldi, bizigabe, pasibo irudikatu izan ditu2 Horrekin haustea izan da feminismoarenbeste erronka handi bat, irudikapen berrien iruditeria zabaltzea eta handitzea.
|
|
|
Aurrez ikusitako emakume gorputzen irudikapenek badute beste adierazgarri bat.Ohiturazkoa eta historikoa da emakume gorputzak artean, poesian eta ia diziplinaguztietan, lehenago esan bezala, begirada maskulino hegemonikotik irudikatuakizatea. Irudikapen horrek, begiradak baldintzatuta,
|
emakume
gorputzak historikokigeldi, bizigabe, pasibo irudikatu izan ditu2 Horrekin haustea izan da feminismoarenbeste erronka handi bat, irudikapen berrien iruditeria zabaltzea eta handitzea.
|
|
|
Esan dugunez, begirada hegemonikotik alde egin eta beste adierazpen batzuklortzeko irudikapen aktiboak bilatu izan dira, baina
|
emakume
gorputzak adieraztendirenean bezala, ezin dira ahaztu berriro hausnarketa eta kritika. Hau da, lehenemakume gorputzen aldarrikapena eta, aldi berean, emakume gorputz bezala identifikatua izanagatik jasotako zamaren salaketa ikusten bagenituen, orain, emakumeaktiboaren aldarrikapena egiten da, baina pasibotasun horren zama ere salatzen da.
|
|
|
Esan dugunez, begirada hegemonikotik alde egin eta beste adierazpen batzuklortzeko irudikapen aktiboak bilatu izan dira, baina emakume gorputzak adieraztendirenean bezala, ezin dira ahaztu berriro hausnarketa eta kritika. Hau da, lehenemakume gorputzen aldarrikapena eta, aldi berean,
|
emakume
gorputz bezala identifikatua izanagatik jasotako zamaren salaketa ikusten bagenituen, orain, emakumeaktiboaren aldarrikapena egiten da, baina pasibotasun horren zama ere salatzen da.
|
|
|
Emakumeon gorputzak historikoki gizonezko ahotsetatik deskribatuak, izendatuaketa adieraziak izan dira. Historikoki,
|
emakume
gorputzak ez dira izan begiradamaskulino hegemoniko batek zuen irudipena besterik. Hori dena artean, literaturan, poesian, zinean... argi ikusi da, baina baita medikuntzan, biologian eta beste edozeinzientziatan ere.
|
|
|
Hori dena artean, literaturan, poesian, zinean... argi ikusi da, baina baita medikuntzan, biologian eta beste edozeinzientziatan ere. Horrek
|
emakume
gorputzen ezagutza bat eragin beharrean, gorputzhorien objektualizazio zein anatomizazio bat eragin du. Kanpo begirada batetikegindako behaketa bat.
|
|
|
Emakumeen lana eta, zehatzago esanda, feministen lana beti izan da historiaberridaztea, eta horretarako, ezinbestean, beste irudikapen batzuen beharradago, androzentrismotik haratago doan irudikapena, non gorputz neutrala ez dengizonarena eta emakumearena «bestea». Ez da kasuala, 1960 hamarkadetakoartista feministen lanak hartzen baditugu,
|
emakume
gorputz berrien adierazpenakbehin eta berriz ikustea. Berridazketa horietan bi elementu topatzen ditugu:
|
|
|
Berridazketa horietan bi elementu topatzen ditugu: batetik,
|
emakume
gorputzen irudikapenen aldarrikapen bat, biluziak, aluak, bularrakerakusten dituztenak, emetasuna aldarri dutenak; eta bestetik, salaketa bat, gorputzhoriek eme bezala identifikatuak izanagatik, jendarteak ezarritako genero kargaguztia agerian uzten dutenak. Esan daiteke emakume izatearen aldarri eta salaketengurutzaketa bat dela.
|
|
|
Esan daiteke emakume izatearen aldarri eta salaketengurutzaketa bat dela. Gainera,
|
emakume
gorputzak kanpo begirada maskulinohegemonikoaren izendapen eta anatomizazio horretatik alde egiteko, feminismoak ikusi duen beste behar bat, autoezagutza izan da. Azken batean emakumeokgure gorputzen inguruan hitz egiten dugunean ez dugu soilik beste irudikapen baterakusten, baizik eta emakume gorputzaren inguruko ezagutza berriak sortu izanditugu.
|
|
|
Gainera, emakume gorputzak kanpo begirada maskulinohegemonikoaren izendapen eta anatomizazio horretatik alde egiteko, feminismoak ikusi duen beste behar bat, autoezagutza izan da. Azken batean emakumeokgure gorputzen inguruan hitz egiten dugunean ez dugu soilik beste irudikapen baterakusten, baizik eta
|
emakume
gorputzaren inguruko ezagutza berriak sortu izanditugu.
|
|
|
Meabek ere bide horri jarraitzen dio
|
emakume
gorputzak, sexudunak, sexualaketa emeak azaltzen dizkigunean, eta horrekin batera adierazten digu horren ondoriozbizi beharreko arau guztiak hor daudela, haien ebidentzia agerian utziz.
|
|
|
Azalaren kodeak (2000) kode berri bat eskatzen digun bezala («Bestelako kodeaaldarrikatu nahi dut» (2000: 77),
|
emakume
gorputzak izendatzeko beste modu batzukerabiltzen ditu, esplizituak. Hori Meabek modu argian egiten du, «Euria ari du nireklitori gainean» (2000:
|
|
|
Aitaeta suhia barruko arropa dendan daudenean ez al dira emakume horren gorputzarenjabegoa negoziatzeko kinkan jartzen? Goiz osoa garbiketan eman ondoren erabatakituta dagoen
|
emakume
gorputza exekutiboaren ohean etzatean zer umore motaespero da. Gorputz hori ez al dago objektualizatuta?
|
|
|
Horrenbestez,
|
emakume
gorputzen irudikapenak aukerak murriztea etamugatzea dakar. Ez bakarrik emakumeak ikusteko orduan, baizik eta, batez ere, emakumeen ekintzen, bizipenen eta ekarpenen dimentsioan, informazioaren etakomunikazioaren alor guzti guztietan:
|
|
|
Ezkutuan gorde ohi dugunariargia emanez, ateratzen den argazkiak existitzen den baina gure begientzat ikustenzailagoa den errealitate bat erakusten digu. Hala gertatzen da gure gizartearen tabuakharagiztatzen dituzten
|
emakume
gorputz guztiekin.
|
|
|
Baina kontua da, gaitasun naturalak gorabehera, aurretiaz«emakumeen gorputz»ei arreta eman nahi dien filtro batek baino ez dituela ikusikogisa horretan. Gorputza gorputz gisa ikusten da eta
|
emakume
gorputz gisa ikustenda, soilik ikupuntu berezi baten petik begiratzean; politikaren ikuspuntua barne.
|
|
2015
|
|
|
Emozioak dira antzerkiari eta kulturaren egoerari buruzko antzezlan honen ardatza, eta alde emozional horren adierazle aproposa delakoan, Euripidesen Medea klasikoaren testu zati batzuk sartu dituzte gidoian. Jose Martin Urrutia Txotxe zuzendariaren berbetan, “besteak beste, Karrikak
|
emakume
gorputza daukalako, genero ikuspegi landua du Zapoi obrak. Gaurko kultur munduan gailentzen den ikuspegiari kontrajarrita dago konpainia honen mundu ulerkera.
|
|
|
Eskuak bere gerrian pausatuko ditut beti bezala, aurrerantzean ez bezala. Oinazea
|
emakume
gorputzetan ezkutatzen da eta agur soinua du.
|
|
|
Andres izeneko arrantzale batekin harreman sentimentala eta sexuala dauka, eta horretan ere, subjektu da, harekin elkartuko den batzuetan Goio etxetik kanporatuz adibidez. Sexuak edertu egiten du ez sirena gorputzik ez neskatila gorputzik ez duen baina adin ertaineko gorputza daukan emakume hori, eta amaren gorputz biluzia, zilbor zuloan hasi eta sabelean behera zabaltzen den «orbain ikaragarria» duen gorputza izango da Goiok ikusiko duen lehen
|
emakume
gorputz biluzia.
|
|
|
Bai eta Espainia, kasaila eta ametsen fantasia, pilda eta lapar. Eta
|
emakume
gorputz hori, Delfosko tenpluren batetik ekarria iduri, Errinozero oiloaren okela. Errak, Dali!
|
|
2016
|
|
|
Nori okurritu zitzaion Paloma San Basilio jartzea Eliza Doolittle en paperean? Nola fusionatzen dira amona bilobak izan zitezkeen bi
|
emakume
gorputz bakar batean. Ezin sinetsi nezakeen eta Youtuben bideo bat ikusi behar izan nuen.
|
|
2017
|
|
|
Titiak aterako zaizkit (gogortu zaizkit jada), gerriak eta aldakek emakume forma hartuko dute pixkanaka. Burua hamaika aldiz errepikatzen dabil mutila naizela eta beste puntaren puntan, gorputza, egoskortuta,
|
emakume
gorputza osatzen ari da.
|
|
|
Zorbak eskuan hartu zuen buztinezko figuratxoa eta haztatzen hasi zen
|
emakume
gorputz txipi hura, hatzak dardaraz baratuz haren bular gogor eta zutetan.
|
|
|
aukera ematen digu jazarleen asmoei buruzko espekulazioei itzuri egiteko, eta, hala, sorgin ehizak emakumeen gizarte posizioan izan zituen ondorioetan jartzeko arreta. Ikuspegi horretatik, ugaltzea kontrolatzeko emakumeek erabilitako metodoak suntsitu zituen sorgin ehizak, zalantzarik gabe, deabruzko bidetzat kondenatu zituztelako; orobat,
|
emakume
gorputzaren gaineko estatu kontrola instituzionalizatu zuen. Ezinbesteko baldintza zen hori emakumea lan indarraren erreprodukzioaren mende jarri nahi bazen.
|
|
|
Hemen, adierazi nahi dut soilik sorgin ehiza berrien sustraietan munduko merkatuaren goranzko hegemoniak eragindako harreman komunalak deuseztatzea eta emakumeen bizitza nahiz ordaingabeko erreprodukzio jarduerak debaluatzea daudela, XVI. eta XVI. mendeetan bezala. Bitartean,
|
emakume
gorputza kontrolatzeko ahalegina aurrera doa fronte askotan; emakumeen, emankortasun tasa, altuari egotzi zaio munduko pobreziaren errua, eta bizitza erreproduzitzeko gai diren teknologiak sortzeko ahaleginetan ari dira etengabe, kapitala emakumeen gorputzarekiko duen mendekotasunetik askatzeko asmoz.
|
|
|
Ni ez naiz kulturismoan profesionala, baina zaletasun oso sendotua daukat. Ez dut ukatuko hondartzako denbora ondo pasatzen laguntzen zidala, niri ez zait irakurtzea gustatzen?, baina
|
emakume
gorputzak behatzeak bazeukan denbora pasa baino helburu serioagorik.
|
|
|
gizonen gorputzak toki itxi batean eta gu bertan harrapatuak, haiekin, baina haien parekoak izan gabe. Ezin inoiz haien parekoak izan, gure
|
emakume
gorputzetan. Ezin seguru sentitu inoiz, haiek ez bezalakoak sentituz beti.
|
|
|
disidentziak eta hausturak ikertzea, eta
|
emakume
gorputzez egiten diren zenbait irakurketa
|
|
|
Halaber, definizio mediko horren baitan hilekoa gertatzeko prozeduraren ikuspegi produktibo eta hierarkikoa gertatzen da; gorputz prozesu hori hipotalamoak modu hierarkikoan agintzen duela ulertzen baita, faktore eta kausa askotarikoen elkarlanean aditu ordez (Martin, 1987). Zergatik bada, metafora medikoek erakusten duten moduan, kontsideratzen dira maiz
|
emakume
gorputzen prozesuak modu negatiboan eta ugalketari horren hertsiki lotuak?
|
|
|
Horrenbestez, odol isurketaren aurrean zikloa ukatzeko beharra eta auto erregulazioa bultzatzen dira. Ukapenak sortutako arazoak, sentsazioak edota deserosotasunak jazartzaileak dira
|
emakume
gorputzetan.
|
|
|
kutsadura, nazka eta kontrolaezina den gorputz errefusa gisa. Hala, odolaren presentziak agerian jarri zituen genero desberdintasunak zein desberdinkeriak,
|
emakume
gorputzen naturalizazioa eta gorputz arauak borroka testuinguru hartan. Era berean, Aretxagaren analisian emakume haien agentzia eta erresistentzia gaitasuna nabarmentzen dira, euren gorputza borroka jokaleku bilakatu zuten heinean.
|
|
|
Elkarrizketatu asko kritiko agertzen dira konpresa eta tanpoien industriarekin, eta euren ustez industria horrek sortzen du nolabait zikin sentiaraztea. Egin dudan landa lanean, era berean, hilekoa maiz azaltzen da garbiketa prozesu gisa, eta azalpen horrekin ez da
|
emakume
gorputza zikintasuna eskema horrekin guztiz hausten (Esteban, 2001).
|
|
|
Ez nuen hain gertutik inoiz ikusi edade hartako gorputz bat biluzik: bularralde zabala, sabelalde puztua, ile gabeko azala,
|
emakume
gorputz bat zakilarengatik ez balitz. Leuna, garbia, distiratsua.
|
|
2018
|
|
|
Dosier txukun bat prestatu behar zuen, Léak lagundu zion marrazki eta akuarela onenak aukeratzen. Benetan gustatzen zitzaizkion
|
emakume
gorputz horiek, sugeen parekoak ziren. Ilusio handia zuten biek Pariseko abentura zela eta, nahiz eta Léak dagoeneko gurasoekin hitzartuta eduki Avignongo unibertsitatean geratuko zela, historia ikasten.
|
|
2019
|
|
|
Touché. Gizonezko bertsolari batek ez dio bere buruari galdetzen nola iritsi bertsora
|
emakume
gorputzetik. Are larriagoa, oraintsu arte ez du bere gorputzetik bertsora nola heldu (publikoki) pentsatu (beharrik izan).
|
|
|
Zure eskua nabari da. Inork ez zuen berak baino hobeto ezagutzen nire idazteko modua, inork ez ninduen horrela errekonozitzen nire
|
emakume
gorputzetik harago.
|
|
|
Fase horretan, lurraren fruituak lantzea ez da gizonaren jardun bakarra, baina oraindik ez daki nolako ahalmena duen; dudan dabil, teknikak ala magia; pasibo sentitzen da, Naturaren mende, hark ematen baitu, zoriz eman ere, existentzia edo heriotza. Jakina, gutxi asko ohartzen da baliagarri zaizkiola koitoa eta lurra bezatzeko teknikak, baina haurrak eta uztak naturaz gaindiko emaiak dira hala ere; eta
|
emakume
gorputzari darizkion emanazio horiek erakartzen dituzte mundu honetara biziaren iturri misteriotsuen uretan gorderiko aberastasunak. Halako sinesmenak bizirik daude oraindik tribu indiar, australiar, polinesiar askotan; bat datoz gizartearen interes praktikoekin, eta horregatik hartu dute halako garrantzia.
|
|
|
Inter faeces et urinam nascimur. Hain da handia kristautasunak
|
emakume
gorputzari dion higuina, non onartzen baitu bere Jainkoa ahalkez hiltzea, baina jaiotzaren orbana kentzen baitio: ekialdeko Elizaren Efesoko kontzilioak, Mendebaldekoaren Laterango kontzilioak, biek berresten dute Kristo birjina batengandik jaioa dela.
|
|
|
Gizonen begietan, eta haien begietatik ikusten duen emakume samaldaren arabera?,, egiazko emakume bat? izateko ez da aski ez
|
emakume
gorputza edukitzea, ez eme funtzioa onartzea maitale gisa, ama gisa; subjektuak bere autonomia aldarrika dezake sexualitatearen eta amatasunaren bidez;, egiazko emakumea?, berriz, bere burua Beste gisa onartzen duena da. Gaur egungo gizonen jarrerak badu toles bat emakumeari urradura mingarria egiten diona; hein handi batean, gizonek onartzen dute emakumea beren parekoa, beren berdina dela, eta, hala ere, lehen bezala exijitzen diote inesentzial segi dezan; emakumearentzat, bi destino horiek ezin dira uztartu; duda egiten du zein aukeratu, ez batera eta ez bestera ondo egokitu gabe, eta hortik datorkio oreka falta.
|
|
|
Joana da bular txikien eta aldaka estuen moda, hau da, emakume efeboarena?, baina ez da itzuli aurreko mendeetako ideal oparoa. Haragia izatea eskatzen zaio
|
emakume
gorputzari, baina diskrezioz; mehea izan behar du, eta ez gantzaz gizendua; gihartsua, malgua, sendoa izanik, transzendentzia seinalatu behar du; hobe da berotegiko landare bat bezain zuria ez izatea, baizik beltzarana langile baten soina bezala, eguzki unibertsalari aurre egitearen poderioz. Praktikoagoa denean ere, arropak ez dakar emakumeak sexugabe irudia izatea:
|
|
|
Lesbiana asko gizasemeen tankeran janzten dira, bai, baina ez dute hala jokatzen gizonak imitatzeko eta gizarteari desafio egiteko bakarrik: ez dute belusaren eta satinaren laztanik behar,
|
emakume
gorputz batean aurkitzen baitituzte ezaugarri pasiboak. Gizonekiko besarkada latzera kondenatutako emakumeak, hartaz gozaturik ere, eta hartan atseginik aurkitzen ez badu are gehiago?
|
|
|
Izan ere, bere gorputzean bertan, gizonari premia orokor bat zaio sexu premia, gosea eta egarria diren gisa berean, eta objektu partikularrik gabea: Besteak sortua da
|
emakume
gorputz jakin horrekin lotzen duen esteka. Lotura misteriotsu bat da, haren sustraiak dauden sabel lohi eta emankor hori bezala, indar pasibo halako bat:
|
|
|
Lizeoko ikasleak eta jostungaiak barrez, lehertzen? ...karri kontu sentimentalak edo lizunak esaten dizkiotenean, beren maite jolasez hizketan, gizonekin gurutzatzean, maiteminduak elkar musukatzen ikustean; ezagutu ditut ikasle batzuk Luxenburgo lorategietan propio ibiltzen zirenak, maiteminduen pasealekuan, barre egiteko; eta beste batzuk bainu turkiarretara joaten ziren, han topatzen zituzten andere lodi tripa handi eta bular eroriei burla egiteko;
|
emakume
gorputzaz trufatzea, gizonak barregarri uztea, amodioaz irri egitea modu bat da sexualitatea arbuiatzeko: halako irrietan, beren lotsari aurre egiteko modu bat aurkitzen dute, helduei erronka jotzeaz gainera; jolasean ibiltzen dira irudiekin, hitzekin, haien magia arriskutsua itzali nahian; esaterako, ikusiak ditut laugarren mailako ikasleak, barrez lehertzen?
|
|
|
ezkontzak ez dio beti etsiarazten neska maiteminduari, baina traba zaio; gorroto du adoratzen duen emakumea senar edo maitale baten boterearen mendekoa izatea. Halako pasioak sekretuak dira askotan, edo maila platoniko hutsean geratzen dira behintzat, baina halakoetan errazagoa da erotismo konkretu batera pasatzea, objektu maitatua gizonezkoa denean baino;
|
emakume
gorputzak ez du izutzen neska gaztea, ezta bere adineko neskekin harreman errazik ez duenean ere; ahizpekin, amarekin, maiz ezaguna du intimitate bat sentsualitatez sotilki blaituriko samurtasuna duena, eta, miresten duen emakumearen ondoan, oharkabean ere igarotzen da samurtasunetik plazerera. Mädchen in Uniformen, Dorothy Wieckek ezpainetan musu ematen dionean Hertha Thill i, musua amazkoa eta sexuala da aldi berean.
|
|
|
Dudarik gabe, gizon gazte birjinarentzat, lehenbiziko emakumezko maitalea ere iniziatzailea da, baina gizonak badu autonomia erotiko bat, erekzioan argiro azaltzen dena; haren maitaleak egiten duen bakarra zera da, gizonak lehendik ere desiratzen zuen objektua errealitatean eman:
|
emakume
gorputz bat. Neska gazteak, berriz, gizonaren premia du bere gorputza bera ezagutaraz diezaioten:
|
|
|
hots, hondatu eta desegin gabe presioari amore ematen diona, begiradaren edo hatzen pean irristatzen dena; gizonari bezala, emakumeari ere liluragarria zaio hareazko dunen eztitasun bero hainbestetan bularrekin konparatua, zetaren ukitua, edredoi baten samurtasun lumazkoa, lore baten edo fruitu baten belusa; eta, bereziki, neska gazteak gogoko ditu kolore pastel hitsak, tularen eta muselinaren arintasuna. Ez zaizkio gustatzen oihal lakarrak, legarrak, harri koskorrak, zapore garratzak, usain minak; amaren haragia da lehenik laztandu eta maitatu duena, anaiek bezalaxe; bere nartzisismoan, bere esperientzia homosexual lauso zein argietan, subjektu gisa agertzen zen, eta
|
emakume
gorputz baten bila ari zen. Gizon batekin dagoenean, emakumeak harrapakin bat aktiboki laztantzeko gogoa du esku ahurretan, ezpainetan.
|
|
|
L? Â ge d, hommen Michel Leirisek organo femeninoen bere ikuspegia deskribatzen duenean, esanahi batzuk ematen dizkigu, inolako mitorik landu gabe. Errealitate konkretu baten pertzepzioak dira
|
emakume
gorputzaren mirespena eta hileroko odolaren higuina. Ez dago ezer mitikorik emakume haragiaren ezaugarri boluptuosoak topatzen dituen esperientzian, eta ez dugu mitora jotzen ezaugarri horiek adierazi nahian loreekin edo harriekin konparatzen ditugunean.
|
|
|
Bolada nahasi horretan, haur gorputza
|
emakume
gorputz bihurtu eta haragi egiten da. Guruin eskasiarik ez badago edo subjektua haur aldiari josia geratzen ez bada, pubertaroko krisia hasten da hamabi hamahiru urterekin.
|
|
|
Harritu egin nintzen bakarrik zetorrela ikustean, normalean gutxienez beste bi lagun berekin izaten zituen zihoan lekura zihoala ere. Ezinezkoa zen ez mirestea haren ilea, haren hazpegi perfektuak; ezinezkoa ez konparatzea haren
|
emakume
gorputza nirearekin, jadanik bilo pixka bat ernetzen hasia pubisean eta besapeetan eta animalia usaina zeriona, eta, amari hartzen nizkion desodorante eta perfumeekin hura disimulatzeko ahaleginak egiten nituen arren, betiere azalera irteten zena besapeetan eta izterren artean zikinguneak eratuz. Sinetsirik nengoen jariatzen nuen kirats hark erakusten zuela nor nintzen egiazki:
|
|
|
Gorputzean jarri du begirada Unai Iturriagak ere kontrazalean, lautik bateko
|
emakume
gorputzak lehen neutro zen gorputza orain gatazka eremu bihurtu duena.
|
|
|
|
emakume
gorputzetik?
|
|
|
Emakume bertsolarienak gorputz publikoak dira begiratuak, epaituak, esanguratsuak eta haien errepresentazioa etengabeko negoziazio semiotikoaren emaitza da. Askotarikoak izan arren neurriz, estiloz, esanguraz, emakume bertsolarien gorputzek
|
emakume
gorputz generikoarekin dialogatzen dute (haren historiarekin eta etorkizunarekin) inguruko gorputz errealekin adina. Emakume gorputzak plazaratzeak ekarri du gorpuztasuna lehen lerrora bertsolaritzan eta, gorputzari lotuta, plazera, mina, bortxa, erotika, erresistentzia... haragitzen ari dira.
|
|
|
Hamaika dira arazo honi buruz idatzi diren saiakerak, Virginia Woolf “emakumeak eta literatura” binomioaren inguruko kezka sozialei, politikoei, immobiliarioei eta ekonomikoei begira jarri zitzaionetik; hamaika diren bezala, idatzi eta argitaratu ahal izateko emakumezko idazleek asmatu behar izan dituzten estrategiak: senarraren abizenarekin sinatu, alter ego maskulino bat asmatu, fisikoki desagerrarazi editoreak eta zirkulu literarioek ikus ez zezaten testu haien atzean
|
emakume
gorputz bat zegoela... Bentrilokuismo literario horren ondorio latzenak, agian, bazterketa soziala arintzeko suizidioa hautatu zutenek pairatu zituzten.
|
|
|
Gorputza eta itxurari aparteko arretarik eskaintzen ez diola dio, nahiz eta orain, astean hirutan gimnasia egiten duen. Edonola ere, kosta egin zitzaion bere
|
emakume
gorputzarekin adiskidetzea: bularrekin eta aldakekin, batez ere.
|
|
2020
|
|
|
Jaungoikoak berak zuzenean zigortu ninduela pentsatu nuen orduan, iñoiz baiño itsusiago eta hutsago agertu baitzitzaidan pekatua. Gaur, aldiz, emakume harek guztiz
|
emakume
gorputza ez zuela baizik ez nuke pentsatuko, eta kontutan ez nuela hartu... Mekanika saio bat izan bide zan gerokoa:
|
|
|
«Zergatik ez da izan artista emakume gorenik?», Linda Nochlinek. «Nola iristen da bertsora
|
emakume
gorputzetik?», Itziar Okarizek Uxue Alberdiri. Edo Bizenta Mogelek inork galdetu aurretik erantzundakoa:
|
|
|
Marchantek ez du hoteleko gimnasiora edo igerilekura joaterik, emakumeek debekatuta daukate. Orkatiletarainoko soineko lasaiak eramatera behartuta dago,
|
emakume
gorputzaren siluetarik ez antzemateko modukoak. Oraindik bi urte ez dira emakumeei autoak gidatzeko baimena eman zietela.
|
|
|
Beste behin ume sentiarazi zuen Rosariok bere
|
emakume
gorputz eta jolas gogoekiko erakusten zuen mespretxuarekin.
|
|
|
Aktoreen lanabesa beraien gorputza delako eta horren bidez erakusten dutelako beraien jakintza. Kanonetik kanpo ateratzen diren
|
emakume
gorputzak bitxi edo barregarri bezala irakurri ditu jendarteak. Emakume aktoreek gazte eta lirain izan eta uneko kanonarekin bat egiteko presioa jasaten dute beraien ibilbide osoan zehar.
|
|
|
Liburu hau argitaratzeko unean plaza ugari ari da ezagutzen Panpina; pandemiak denbora batez ibilbidea eten badio ere, erraztasunez ekin dio berriz ere plazak betetzeari. Emanaldietara joaten denak berehala sumatuko du publikoarekiko konplizitatea, Erika Rooibos pertsonaia protagonistaren
|
emakume
gorputz auto ironikotik bidaltzen dituen jendarte zirtoekin aukera izango du barre egiteko, hausnartzeko, eta hunkitzeko.
|
|
2021
|
|
|
Ez da berdina plazera
|
emakume
gorputz batean edo beste gorputz batean. Gauza onak eta ederrak ospatu, orduan, baina ahaztu gabe zeren gainean eraikitzen den hori, eta horrek ze orden eta ze oinaze daramatzan aurretik.
|
|
|
Eta bat batean, Afroditaren
|
emakume
gorputz harrizkoa aztertzen niharduela haren titiei erreparatzean, Yolanda etorri zitzaidan gogora.
|
|
|
Oso samur trantsitatzen da batetik bestera. Plazera eta mehatxua ez dira berdinak
|
emakume
gorputzetik edo gizon gorputzetik edo beste gorputz batzuetatik bizita. Uste dut badaudela bi erritmo paralelo askotan.
|
|
|
Eta hor trantsitu bat hastea. Ni ez naiz
|
emakume
gorputz konbentzional batekin jaio, eta hor ditut nire barruko borrokatxoak; lehen, esaten nuen ni nengoela gor
|
|
|
94 Cervantesek ez zekien zer egiten zuen, Shakespeare idazle kaotikoa zen, Hemingwayren Agurea eta itsasoa azalkeria bat da, Madame Bovaryk ez du beste munduko meriturik, Faulkner gezurtia zen, Lorcak ez zuen sinetsiko euskaraz poesia egin zitekeenik eta Virginia Woolfek gorroto zuen
|
emakume
gorputzarekin idaztea. Nola lortu dugu euskal idazleok astakirten kuadrilla hain estrafalario bat izatea?
|
|
|
Momentu horretan egin du azalera Minak, atzaparrak iltzatu ditu arrakala bat zabaltzeko, arrakala horren alde banatan apatx bana sartu, eta, ertzetarantz eramanez, zabaldu egin du
|
emakume
gorputz hori, erdi erditik.
|
|
|
Damu, zikin, lizun eta narras. Zure gorputza,
|
emakume
gorputza, gauzatzat erabili izanaz damu. Neure buruan desiraren objektu gisa nahi bezala amestu zintudan, eta orain ezegoki zait.
|
|
|
Horrenbestez, emakume egin eta izateko, ez da nahikoa
|
emakume
gorputza edukitzea, ezta irakatsitako femeninotasunaren rol eta ezaugarriak betetzea ere. Horrez gain, funtsezkoa da giza kondizioari uko egin eta gutxiagotasuna eta bestetasuna gorpuztea:
|
|
|
Sorgin ehizaren bidez emakumeari autonomia oro ebatsita, produkzioa eta erreprodukzioa bereizten ari ziren garaian, ‘bi sexuko eredu’ bitarrera jo zen. ‘Benetako sexuaren’ peskizan, ordura arte ez bezala, gizon zein
|
emakume
gorputzak dimentsio fisiologiko, hormonal, anatomiko, psikologiko eta moralean substantzialki diferenteak zirela argudiatu zuten garaiko teoria zientifikoek. Adibidez, ordura arte izen bera zuten organoak izen bereizgarriekin izendatzen hasi ziren:
|
|
2022
|
|
|
Uste dut gure borrokak intersekzionala izan behar duela, ez direla hierarkizatu behar zapalkuntzak, eta, niretzat, argi zegoen Suitzan atxilotu nindutenean tortura sistematikoaren salaketa ikuspegi horretatik egingo nuela. Zeren eta ni, bai, euskaldun gisa torturatu ninduten, baina nire
|
emakume
gorputza gudu zelai patriarkala bihurtu zuten. Hor sartzen da emakume, ama eta iheslari izatearen zailtasuna ere.
|
|
|
trauma hori. Berriro ere Poliziak, min handiena non ematen duen, hortxe eraso zidan, eta berriro nire
|
emakume
gorputzari eraso zioten esanez kontrola biluzik egin nahi zidatela: ez banuen egiten, umea umezurtz etxera eramango zutela.
|
|
|
Lamiaran... Mundakan beti esan izan da inguru horretan laminak bizi direla,
|
emakume
gorputza eta ahuntz hankak dituzten izaki mitologiko horiek. Eta ez hori bakarrik:
|
|
|
bide arriskutsuak, itsas trabesiak, hiru egunetako gurdi bidaia Calaisetik hiriburura, arrazoi argirik gabeko atzerapenak, iruzurgileen saiakerak, zurrumurruak, uluak, errepideko zuloak eta gauak, argi elektrikorik gabeko gau definitiboak. Dena, dena, dena
|
emakume
gorputz baten barrutik sufrituta. Baina heldu zen, bakarrik heldu ere.
|
|
|
Baina Maiaren ordez hartz arre bat dago, kurrinka hasi dena. Denek oihu egin dute izututa, eta, orduan, Maiak bere
|
emakume
gorputza hartu du berriro, barre algara artean.
|
|
|
Argi dago, beraz, protagonista izateko nahitaezkoa dela inguruan protagonista egingo zaituzten gorputz behatzaileak izatea, eta gorputz horiek protagonista egin zaitzaten zurearekiko identifikazio motaren bat konpartitu behar dute, ezinbestean. Oro har, baiezta daiteke
|
emakume
gorputzek ez dutela ondo “enkajatzen” protagonistaren irudiarekin eta, gainera, ez dagoela emakume gorputzak protagonista bilakatzeko prest dagoen gorputz behatzailerik. Beraz, gorputz baten lekua besteekiko duen erlazioaren araberakoa izango da, zehatzago esanda, beste gorputzek leku bat uzteko duten prestutasunaren araberakoa.
|
|
|
Argi dago, beraz, protagonista izateko nahitaezkoa dela inguruan protagonista egingo zaituzten gorputz behatzaileak izatea, eta gorputz horiek protagonista egin zaitzaten zurearekiko identifikazio motaren bat konpartitu behar dute, ezinbestean. Oro har, baiezta daiteke emakume gorputzek ez dutela ondo “enkajatzen” protagonistaren irudiarekin eta, gainera, ez dagoela
|
emakume
gorputzak protagonista bilakatzeko prest dagoen gorputz behatzailerik. Beraz, gorputz baten lekua besteekiko duen erlazioaren araberakoa izango da, zehatzago esanda, beste gorputzek leku bat uzteko duten prestutasunaren araberakoa.
|
|
|
Horrek erran zion: Jainkoak gizon bihotza eman dizu
|
emakume
gorputzean. Eta gizon jauntzien atxikitzeko baimena eman zion.
|
|
2023
|
|
|
Pasarte batzuk dira guk bizitakoak, besteak guk bizi genitzakeenak, edo kontatu dizkigutenak, edo imajinatu ditugunak... Kontua da
|
emakume
gorputz oso diferenteak daudela bertsolaritzan, eta guztiek ez dituztela egoera berdinak bizitzen. Komikiak aukera eman digu eszenaz eszena gauza diferenteak erakusteko.
|
|
|
Fausto Grossi, Ana Davila, Alberto Lomas… Eta, norbait bereziki aipatzearren, Beatriz Silvaren performanceak aipatuko nituzke. Feminismoaren sustraietatik abiatuta
|
emakume
gorputzaren objektualizazioari kritika zorrotzak egiten zizkion modu oso berezian: batez ere, bere gorputza erabiliz.
|