|
2005
|
|
|
Jarduera edo proiektu batean hasteko orduan, landetako emakumeek aukera gutxi dituzte. Horregatik, gaur egun
|
emakume
baserritarrek hiru erronka handi dituzte; funtsean, honela laburbil daitezkeenak: prestakuntza; asoziazionismoa (zeren elkarteen bidez askoz hobeto bideratzen baitira baserriko emakumeen premiak eta kezkak); eta azkenik, tokiko lan-taldeak aipatu behar dira, talde horiek garrantzi handikoak baitira ekimenak eta bideratzeko.
|
|
|
Gainera, lurralde guztietan finkatuta daude eta landa inguruen benetako dinamizatzaileak dira. Hala ere,
|
emakume
baserritarren aldetik ez dute eskari kopuru altuegirik jasotzen.
|
|
2007
|
|
|
hezkidetzari buruzko erakusketa, hilaren 9ra arte, Kultura Etxean 17:00etatik 20: 00tara.Era berean, joan den eguenetik emakume zinemagileei buruzko film sorta antolatu dute zine klubean. Gaur, 20: 30tan, Julia Solomonoffen Ahizpak filma egongo da.Zapatuan, azokaDagoeneko ohitura bihurtu da Arrasaten sasoi honetako
|
emakume
baserritarren azoka. Zapatuarako egin dute hitzordua emakume baserritar eta artisauek, guztira 60 saltoki ipiniko dituzte Biterin.
|
|
|
Gaur, 20: 30tan, Julia Solomonoffen Ahizpak filma egongo da.Zapatuan, azokaDagoeneko ohitura bihurtu da Arrasaten sasoi honetako emakume baserritarren azoka. Zapatuarako egin dute hitzordua
|
emakume
baserritar eta artisauek, guztira 60 saltoki ipiniko dituzte Biterin.
|
|
2008
|
|
|
Hitzaldia: Hitzez,
|
emakume
baserritarren taldea.
|
|
2009
|
|
|
94 94 20 Izena emateko azken eguna bihar izango da. Omenaldia egingo diegu
|
emakume
baserritarrei; haien lana aitortu eta eskertu nahi dugu, Jose Luis Navarroren hitzetan.
|
|
|
«Omenaldia egingo diegu
|
emakume
baserritarrei; haien lana aitortu eta eskertu nahi dugu»
|
|
2010
|
|
|
muturreraino zeramatzana, nire begietarako barregarri bihurtu arte, barregarria baitzen, zinez, arauzko errege erreginen ordez beste iruditxo haiek ikustea: gizonezko errementari hura eta
|
emakume
baserritar itxurakoa. Baina Gerhard harro zegoen, eta berehala eman zidan bere harrotasunaren berri, irri maltzur bat eginik:
|
|
|
Halakoa baitzen Gerhard, muturreko militante bat, bere etika eta estetika kontzeptuak —azken bolada hartan, marinel baten kapelua zeraman buru gainean, Kielen matxinatu ziren marinelen ohorez edo— muturreraino zeramatzana, nire begietarako barregarri bihurtu arte, barregarria baitzen, zinez, arauzko errege erreginen ordez beste iruditxo haiek ikustea: gizonezko errementari hura eta
|
emakume
baserritar itxurakoa. Baina Gerhard harro zegoen, eta berehala eman zidan bere harrotasunaren berri, irri maltzur bat eginik:
|
|
|
Baserritarrek, kalera etortzen zirenean, erosi behar zituzten hainbat gauza aurkitzen zituzten han salgai. Beste hainbat etxetara bezala, gurera ere goizero etorri ohi zen
|
emakume
baserritar bat esne freskoa ekarriz.
|
|
|
Espeziaren ederrak segitzen du. Irudi polita asko, emazteenak batez ere; gizon eta
|
emakume
baserritarrak garbiak eta ongijantziak. Azken hauek bere dotoretasunagatik nabarmengarriak dira, guztiek dituzte begitarte ederrak, hortz politak, ile beltz ederrak, ongi orraztatuak eta motots luzeak dilindan, maiz xingolez loturik; guztiak jantzi gorriekin gorpuan, azpiko gona urdin edo horiekin, eta oihala garbia eta aski fina. la guztiak oinutsik ibiltzen dira, gure euskaldun emakumeak bezala."
|
|
2011
|
|
|
Soineko gorriko bi neska gazte agertu ziren, uniforme urdineko bi soldadu gazte haiekin elkartu, eta denek barre egin, binaka jarri, eta besotik helduta joan ziren. Lastozko kapela xelebreko bi
|
emakume
baserritar pasatu ziren, ke koloreko asto eder bana zeramatela, seriotasunez. Moja hotz, zurbil bat igaro zen presaka.
|
|
|
Jakutegi plazan. 17: 30 Iñistorra elkarteak Urnietar
|
emakume
baserritarrak Urnietar Prestu izendatuko ditu Jakutegi plazan.17: 30 Kale antzerkia: Circotito ikuskizuna, San Juan plazan.
|
|
2013
|
|
|
Motibo kostunbristak agertzen zituzten koadro askok: gizonak karta jokoan edo ardoa edaten,
|
emakume
baserritarrak igitaiarekin lanean, nekazari giroko famili bazkariak... Natura hilak ziren beste zenbait, paisaia batzuk ere ikusi nituen, ametsetako airea zuten zaldi zuri batzuk ere bai...
|
|
2014
|
|
|
Urtero urtero, hutsik egin gabe, Gipuzkoako
|
emakume
baserritarrak biltzen dira urrian. Itzalpean izan diren emakumeak dira, isilpean egon direnak.
|
|
|
Gipuzkoako
|
emakume
baserritarren elkarteak Hitzez du izena. Emakume baserritarrei hitza jartzea 2007an erabaki zuten, Urola Kostako bost andrek.
|
|
2015
|
|
|
Esaterako, zergatik ez Errezilera joan eta Azoka izena duen denda txiki bat ezagutu: bertan bildu ziren orain 25 urte herriko bost
|
emakume
baserritar, kooperatiba bat bultzatu zuten eta aitzindari izan da gure inguruan. Egun hainbeste aipatzen den Kilometro 0 eta slow food mugimendua, hau da, bertakoa jan behar dela, orain 25 urte emakume talde bat bildu eta horrekin hasi zen, eta hor jarraitzen dute.
|
|
|
Kantitate horretatik, 2.000 euro bideratu dira Hitzez Elkartera. Elkartearentzat oso garrantzitisua da laguntza hori, izan ere, horri esker jarraitu dezakete
|
emakume
baserritarren alde lanean.
|
|
|
Hitzez elkateak, helburua
|
emakume
baserritarren ahalduntzean egiten du lan. Lan horri esker aurrera pausoak eman dituzte, baina oraindik urrats gehiago eman beharra dagoela adierazi dute; eta berak, bide horretan jarraituko dute lanean.
|
|
|
Datorren urterari begira bertako
|
emakume
baserritarren inguruko azterketa egin nahi du Hitzez Elkarteak, zer egoeretan dauden ikusi eta zer behar dituzten ezagutu.
|
|
|
Emakume Nekazariaren Estatutua aho batez onartu du Eusko Legebiltzarrak, nekazaritza sektorean emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna gauzatu nahi duena. Besteak beste, Gizarte Segurantzan
|
emakume
baserritarren afiliaziorako dirulaguntzak sortzea posible izanen da hemendik aitzina.
|
|
|
Etxalde Emakumeak eta EHNE Bizkaiako kidea da Esti Redondo (Zaldibar, 1976). Industrializazioak ikusezin bihurtutako
|
emakume
baserritarra berriro azalarazi du elikadura burujabetzaren aldeko borrokak. Era berean, Legebiltzarrak onartutako Emakume Baserritarraren Estatutua aurrerapauso bat da emakumeon lana ikustarazte aldera.
|
|
|
Kontua da, zenbat eta nola baloratzen dugun egindako lana, bai baserrian bai kalean.Euskal Herriko baserri eredua emakumearena izan da. Hala ere, gero eta latzagoa da
|
emakume
baserritarren egoera. Historikoki, emakumeak egin dituen lanak zerikusi gehiago izan dute antzinako eredu horregaz.
|
|
|
Historikoki, emakumeak egin dituen lanak zerikusi gehiago izan dute antzinako eredu horregaz. Baina, 50eko hamarkadan, eta, batez ere, 70ekoan, industrializazio eta intentsifikazio prozesuekin batera, emakumearen eredu hori baztertu egin da (dibertsifikatua; gauzak txikian egitekoa; familia elikatzeko, eta hortik aurrera komunitatea...); andra baserritar asko desagertu dira, estatistiketatik behintzat.Industrializazioak ikusezin egin du
|
emakume
baserritarra. Landa eremuari garrantzia kendu zion industrializazioak; elikadura produzitzeari garrantzia ukatu zion. Baserri batzuk handitu, industrializatu eta espezializatu egin ziren, eta, publikoki, behintzat, gizonak hartu zuen ardura guztia —titularitatea hartu du, gizarte segurantzan kotizatu du eta bizitza publikoan parte hartu du, baserritar edo produktore lez—, emakumea ezkutuan geratu da, baserrian egon arren eta ordu kopuru berdina lan egin arren.
|
|
|
Izan ere, laguntzak jasotzeko, jarduera publikoa egiteko, familiako diru sarreren erdia baino gehiago baserritik etorri litzateke; eta, oso zaila da gizonak kalean irabazitakoa baino soldata handiagoa ateratzea baserrittik. Emakumeon lana eta garrantzia ez da aintzat hartzen, ez estatistika ekonomikoetan ez beste hainbat esparrutan.Bestelako nezakaritza ereduek aldatu dute joera hori, ezta. Abiatutako prozesu agroekologikoek
|
emakume
baserritarren presentzia handitu dute. Elikadura burujabetzaren aldeko borroka edo prozesu horretan, berriz azaldu da emakumea:
|
|
|
Elikadura burujabetza horren zutabe garrantzitsua da nekazaritza iraunkorra.Legebiltzarrak Emakume Baserritarren Estatutua onartu du urrian. Nola baloratzen duzu. EHNEk aurkeztutako hainbat alegazio jaso ditu, eta aurrerapauso bat da
|
emakume
baserritarren lana ikustarazte aldera. Hala ere, estatutu orokor bat dela uste dugu, lehenengo pauso bat eman dela.
|
|
|
Produktua eraldatzea eta merkaturatzea ere nekazaritza lan moduan jasotzen du, ezta. Bai. Horretan lan egindako orduak
|
emakume
baserritarraren lan moduan jasotzen dira, bai. Kontuan hartuta horrexek direla emakume baserritarrek historikoki egin dituzten lanetariko batzuk, aurrerapauso moduan ikusten dugu.Elikadura burujabetzan eragingo dun horrek. Ikusteko dago nola zehaztuko den dena, baina, ematen du aukera zabaltzen duela emakume batzuek ustiapenaren gaineko titulartasuna lortzeko; andrek orain arte egin duten lan horren aintzatespen bat emateko bidea ere bada.Gizarte segurantzan kotizatzea eta titular lez agertzea bultzatzen ere lagunduko du.
|
|
|
Horretan lan egindako orduak emakume baserritarraren lan moduan jasotzen dira, bai. Kontuan hartuta horrexek direla
|
emakume
baserritarrek historikoki egin dituzten lanetariko batzuk, aurrerapauso moduan ikusten dugu.Elikadura burujabetzan eragingo dun horrek. Ikusteko dago nola zehaztuko den dena, baina, ematen du aukera zabaltzen duela emakume batzuek ustiapenaren gaineko titulartasuna lortzeko; andrek orain arte egin duten lan horren aintzatespen bat emateko bidea ere bada.Gizarte segurantzan kotizatzea eta titular ... Emakume baserritar gutxik kotizatzen dute.
|
|
2016
|
|
|
Bakoitzak bere ezaugarriak baditu ere, eskala txikiko ekoizpen dibertsifikatua nagusi da ekoizleen artean, eta profilak antzekoak dira gehienetan:
|
emakume
baserritarrak dira nagusi (%56), baita kontsumitzaileen artean ere. " Emakumeak jarraitzen du elikadura burujabetzaren aurpegi izaten, eta berdin gertatzen da azoketan", azaldu digu Begiristainek.
|
|
2017
|
|
|
baserritar emakume baratzezainak, nekazari gazte profesionalak, azoketako postuetako birsaltzaileak, ekoizle ekologikoak eta ekoizle ez profesionalak. Profilik" esanguratsuena"
|
emakume
baserritar helduena da; jasotako informaziotik, ordea," zaila" da ondorioztatzea beraiek ote diren ekoizpenean aritzen direnak, edo familiaren babesa duten ekoizpena aurrera ateratzeko. Profil hori nagusitzen da, adibidez, Eibarko eta Zarauzko azoketan.
|
|
2018
|
|
|
Hitzez elkartearekin
|
emakume
baserritarren inguruko dokumentala egin dute Goya anaiek. Gaur estreinatuko dute lana, Zarauzko Merkatu plazako lehen solairuan, 20:00etan.
|
|
|
Hitzez elkarteak hamar urte bete zituela eta, dokumentu bat sortzea proposatu zidaten. Gidoi gabe hasi ginen, hainbat
|
emakume
baserritar elkarrizketatzen. Hasieran, hiruzpalau egunean egiteko lan bat izango zela uste genuen, baina oso istorio indartsuekin egin genuen topo.
|
|
|
Beraz, proiektuari beste forma bat ematea erabaki genuen. Mutriku, Aia, Zarautz, Zumaia eta beste hainbat bazterretako
|
emakume
baserritarrak elkarrizketatu ditugu. Denetik ikusi dugu, oilasko haztegiak dituzten emakumeak, haragitarako zein esnetarako behiak dituztenak...
|
|
2019
|
|
|
Inguruan dituzten arazoez hausnartzeko ekintzak antolatzen ditu Hitzez
|
emakume
baserritarren elkarteak. Testamentua ondo egitearen garrantziaz aritu berri dira.
|
|
|
Baita gurasoek euren ondarea banatzeko testamentua egina zuten kasuetan ere. " Eta baserri bat tartean denean, are gehiago", dio Ana Mari Eizagirre Hitzez
|
emakume
baserritarren elkarteko presidenteak. Haren arabera, nekazari munduan," kalean baino arazo handiagoa" dago herentzia kontuekin," ikuspuntuaren arabera testamentu baten interpretazioa erabat alda daitekeelako".
|
|
|
Urola Kostako bost
|
emakume
baserritarrek sortu zuten Hitzez elkartea, 2007an, landa inguruneko emakumeen osasuna hobetzeko helburuarekin. " Historikoki, landa inguruneko emakumeek ez dute izan gunerik baserrian duten eginkizunen inguruko bizipen, zailtasun, beldur, poz eta antsietateak adierazteko.
|
|
|
Gaztea berehalakoan jabetzen da hitz hauek gordetzen duten zipladaz. Gero begi zorrotzez begiratzen dio
|
emakume
baserritarrari, eguneroko bakardadeak zenbaterainoko eragina izan ote duen harengan igarri nahian.
|
|
2020
|
|
|
: 00 Erroa eta geroa,
|
emakume
baserritarrei buruzko dokumentala, Sorginatxurrak taldearen eskutik, San Prudentzioko ermitan. Ondoren, xeixia.
|
|
|
: 00 Erroa eta geroa:
|
emakume
baserritarren ahotsak dokumentalaren emanaldia eta solasaldia, Antoniano aretoan. Hizlariak Ane Gorosabel eta Mirene Begiristain.
|
|
|
Historia luzea duen azoka bat da Zornotzakoa, eta urteekin bat aldatuz joan dira bai azoka, baita azokaren helburuak ere. Zornotzako Udalak antolatzen du, eta bertako
|
emakume
baserritarrak ezagutzeko eta sustatzeko helburuz sortu zela kontatu du udaleko Gizarte Ekintza eta Berdintasuneko zinegotzi Ainhoa Salterainek: «Hasieran, lehen helburua Zornotzako emakume baserritarrak ezagutaraztea zen».
|
|
|
Zornotzako Udalak antolatzen du, eta bertako emakume baserritarrak ezagutzeko eta sustatzeko helburuz sortu zela kontatu du udaleko Gizarte Ekintza eta Berdintasuneko zinegotzi Ainhoa Salterainek: «Hasieran, lehen helburua Zornotzako
|
emakume
baserritarrak ezagutaraztea zen». Beste helburu bat ere bazuen azokak bere sorreran:
|
|
|
Gogoratzen ditut Justaren mertzeria, Arturo Etxeberriaren Antigoaleko objektuen denda, barojatarren inprimategia, ondoan zegoen Jose Luis Barojaren liburu denda (geroago Lagun izango zena), Rekarteren aroztegia, arrietatarren bitxien tailerra, Isabel Urkiaren koadro denda, lahuertatarren fruteria, Berroeta ahizpen arropen denda... Eta ezin ahaztu arkupeetan egunero baratzeetako jenero saltzaile kokatzen ziren Martutene, Astigarraga, Igeldo edo Ibaeta aldeko
|
emakume
baserritarrak: Agustina, Ixabela, Sebastiana, Maritxu txikia...
|
|
|
Egin eta kitto! Lehen esan dugu ahozko ondareak zenbateko garrantzia duen. Bada, galdetu eta hitz egin inguruko
|
emakume
baserritarrekin, horrelako jakintza ezin da eta elkarbanatu gabe itzaltzen utzi! Eta hitz egin, ez adinekoekin bakarrik, gaur egun baserritik bizitzeko aukera egin duten emakume gazteak ere bai baitaude!
|
|
|
Zentzua zeukala pentsatu zuen Mikelak, Felisaren senarra eta semea gaixo zeudela akordatzean. Ez zen posible bestela bi ume izandako
|
emakume
baserritar bat odolarekin zorabiatzea. Iruinbarrenan urtero hiruna bat aldiz ikusten zuten etxekonekoen artean txerria odolustuta nola hiltzen zuten.
|
|
2021
|
|
|
Antolatuta gauden
|
emakume
baserritarrok debeku horien amaieraren alde borrokatzen egon gara etengabe; izan ere, elikagaien ekoizpena bultzatzen duten ekintzei betoa jartzeak gosea areagotzen du.
|
|
|
Lagun baten esanetan, entretenimendua izan da eurentzat, etxean elkarrekin euskaraz ikusteko saioa izan delako, eta hainbat elkarrizketa eta zalaparta ere sortu dizkie herriko plazan gertuko baserritarrekin. Hor, azpimarratu dit beharrezkoa dela
|
emakume
baserritarraren irudi zorrotz eta maskulinizatua haustea, ez bat epaile emakumeari eman zaion figurazioarekin, emakume baserritarrei zaurgarritasunerako eskubidea baztertuz.
|
|
|
Lagun baten esanetan, entretenimendua izan da eurentzat, etxean elkarrekin euskaraz ikusteko saioa izan delako, eta hainbat elkarrizketa eta zalaparta ere sortu dizkie herriko plazan gertuko baserritarrekin. Hor, azpimarratu dit beharrezkoa dela emakume baserritarraren irudi zorrotz eta maskulinizatua haustea, ez bat epaile emakumeari eman zaion figurazioarekin,
|
emakume
baserritarrei zaurgarritasunerako eskubidea baztertuz.
|
|
|
Zer diote
|
emakume
baserritarrek. Non daude?
|
|
|
Ezagutzen ditugu euren bizipenak, kezkak, iritziak...? ' Erroa eta geroa' dokumentalak Euskal Herriko leku oso desberdinetako
|
emakume
baserritarren ahotsak jaso ditu. Gazteenak 30 urte bueltan dabiltza, nagusienak 90etik gora.
|
|
|
Lehen sektorea ardatz duen asteari amaiera borobila emateko,
|
emakume
baserritarrak oinarri dituen Erroa eta geroa dokumentala izango da ikusgai hilaren 17an, Torresoroan, 18:30ean. Gogoan izan behar da ekitaldi guztietara joateko sarrerak eskuratu behar direla ohiko bideen bitartez.
|
|
2022
|
|
|
Emakume nekazariak ez dira zomorro arraroak, eta hala balira, oso espezie emankorra izango litzateke. Guztiok daramagu odolean
|
emakume
baserritar bat; denok izan dugu arbasotzat lurra landu duen amona bat, elikagaiak erein, landatu eta bildu dituena, haziak maitatu, hobetu eta trukatu dituena.
|
|
|
Emakumeen egunaren harira, hitzaldi bat emateko deitu zidaten, eta esan nuen ‘Ados, hitzaldia emango dut baina gutxienez kilometrajea ordaindu’ ‘A, ez, ez daukagu dirurik’ Ederki. Zure soldata justifikatzeko ekimen bat dago, ni gratis noa, eta hainbeste behar duzue
|
emakume
baserritar bat, baina emakume baserritarrak esaten badu kilometrajea ordaintzeko…
|
|
|
Emakumeen egunaren harira, hitzaldi bat emateko deitu zidaten, eta esan nuen ‘Ados, hitzaldia emango dut baina gutxienez kilometrajea ordaindu’ ‘A, ez, ez daukagu dirurik’ Ederki. Zure soldata justifikatzeko ekimen bat dago, ni gratis noa, eta hainbeste behar duzue emakume baserritar bat, baina
|
emakume
baserritarrak esaten badu kilometrajea ordaintzeko…
|
|
|
Intxaurraga, Karmentxu; Iturritxa, Eba & Salazar, J. Javier (1994): Euskal Autonomi Elkarteko
|
emakume
baserritarrak. Emakunde.
|
|
|
Egiari zor, azken urteetan zerbait mugitzen ari da. 2010ean Emakumeen Mundu Martxa Euskal Herritik igarotzearen harira elikadura burujabetzaren inguruan eman zen bat egite feminista bat, adibidez,
|
emakume
baserritarrak eta feminismoak gerturatuz, hiritar landatar muga itxurazkoak lausotuz (Urretabizkaia, 2012) [12]. Eta Etxaldeko Emakumeak [13] taldea:
|
|
|
análisis y perspectivas de futuro desde la Soberanía Alimentaria liburuak bi bloke ditu:
|
emakume
baserritarren jardunean eragina duten politiken azterketa zehatza egiten da lehen zatian, eta bigarrenean Hego Euskal Herrian zehar inzidentzia politikodun emakumeekin izandako talde lan saioen ondorioak aurkezten dira. Emakume baserritarrak izateaz gain, antolatutako eta diskurtso politiko landuko emakumeak dira.
|
|
|
Hori amankomuna izan zen parte hartzaile guztien artean jatorri (hirigune landagune), adin eta genero ezberdinak izan arren. “Landa eremuko emakumea” entzutean, aurreko erantzunen ildotik,
|
emakume
baserritarra izan zuten buruan hitzen inspirazio iturri. Horregatik, “emakume nekazaria” entzutean ohartu ziren aurreko bi kontzeptuak definitzeko buruan izan zuten erreferentzia hori izan zela.
|
|
|
Hala ere, tresna hori ez zen ezerezetik jaio. Euskal Autonomi Elkarteko
|
emakume
baserritarrak ikerlanak, “Emakumeen parte hartzea iharduketa kolektiboetan” atalean, agertoki hau irudikatu zuen:
|
|
2023
|
|
|
Zuri beltzeko irudiak erakargarriak dira berez, eta are xarmangarriagoak dira —eszenografikoki— haietan ageri diren pertsonekin egindako ebakinak. Batzuetan, esaterako, taldeko argazkitik
|
emakume
baserritarraren aurpegia banandu, lehen planora ekarri, eta haren gaineko hausnarketa egin du hizlariak. Beste hainbatetan, erretratatuen ezpainak mugimenduz astindu dira, ikuslearen harridurarako.
|
|
|
Pandemiako neurriak indarrean zirela egin zen iazko erakusketa, Bertatik bertara,
|
emakume
baserritarren bizitza izenburu izan zuena. Emakume baserritarrek omendu nahi izan zituzten emakume artisten kolektiboak eta Martxanterak talde feministak, eta margolanek, zeramika lanek eta ikus entzunezkoek osatu zuten, besteak beste.
|
|
|
Iaz, omenaldia
|
emakume
baserritarrei
|