|
2003
|
|
|
Alargunei dagokienez âzehatzago esateko:
|
emakume
alargunei dagokionez, gizonezkoez ez baita ia hitzik esatenâ, zerurako bidea zabalduko litzaieke, alargunduz geroztik garbi gordetzea erabakiko balute, hau da, Kristo beste senarrik hartu gabe, zeharo elizkoi egingo balira.
|
|
2004
|
|
|
Gizon/
|
emakume
alarguna
|
|
2008
|
|
|
Hunkitu egin ninduen zeinen harro esaten zuen
|
emakume
alargun hark noren emaztea izan zen; nahiz eta urte asko igaro senarra hil zenetik, berak harrotasunez aipatzen zuen. Artean bere emaztea zen.
|
|
2009
|
|
|
Hiri berean
|
emakume
alargun bat bizi zen, epaileari, egidazu justizia etsaiarekiko auzian, eskatu ziona.
|
|
|
Nori ematen zaion arreta Bakartasuna termino femeninoa da. Batez ere
|
emakume
alargun edo ezkongabeei eragiten die, ez baitute ez seme alabarik ez hurbileko ahaiderik. Beste batzuetan, liskarrak eta etsaiak dira egoera horren arrazoia, eta, beraz, konpainiaren bidez bizi kalitatea hobetu nahi da.
|
|
|
Emakume horietako askok kontsumoa ohiko gauza dela onartzen du. Egoera zibilari begira,
|
emakume
alargunek eta bananduek kontsumitzen dituzte substantzia horiek gehien.
|
|
|
Gizarte sektore hori EAEko populazioaren %18, 7 da, alegia, 403.000 lagun. Egoera hori
|
emakume
alargunen kasuan larriagoa dela dio Madrazok. Hala, alargunek senarren soldataren edo pentsioaren %100 jasotzeko duten eskubidea aldarrikatuko duela esan du.
|
|
2010
|
|
|
Zer esan dizute hemen bildutako
|
emakume
alargunek?
|
|
|
Rachid Bouchared zuzendariaren eskutik, 7 J datan izan ziren Londreseko atentatuak ditu mintzagai. Frantzian bizi den musulman batek eta
|
emakume
alargun kristau batek uste baino gehiago dute amankomunean.
|
|
|
Bestalde, alargunen kasua dugu?
|
emakume
alargunen kasua hobe esanda?; gehienetan ez dute Gizarte Segurantzan kotizatu eta haien senarren kotizazioarengatik jasotzen duten alargun pentsioaren menpe egoten dira ia kasu guztietan. Horrela izanik, estatu mailan arazo eta gabezia ekonomiko gehien pairatzen dutenen artean alargunen taldea azpimarratu behar da, ezbairik gabe.
|
|
|
Nobedade gisa, dokumentu honek lehen aldiz eskatu zuen emakumeen mutilazio genitala legez debekatzea, publizitatean eta pornografian emakumearen abusua ukatu zuen, eta onartu zuen haurdunaldia eteteko aukera zegoela bortxaketa baten edo harreman korapilatsu baten ondorioz, edo amaren osasuna edo bizitza arriskuan jartzen badu. Aitortzen diren beste eskubide batzuk
|
emakume
alargun, adineko, ezgaitu eta arriskuan daudenen arlo ekonomikoari eta gizarte ongizateari buruzkoak dira. Azken talde hori emakume pobreek osatzen dute, baztertutako populazioetatik datozenak eta haurtxoei “haurdun edo titia ematen dieten emakume atxilotuek”.
|
|
2011
|
|
|
Bigarrena izan zen don Jaimek Alodia Arraizari egin ziona, Onofreren laguntzarekin. Alodia
|
emakume
alargun bat zen, Urgaingo buruzagi sozialistaren arreba. Augusto Arraizaren arreba, alegia?, don Jaimek ezin ahantzi baitzuen gizon hura izan zela Urgaindik ihes egitea erdietsi zuèn bakarretakoa, halako eran, non, behin batean, Alodia bere mandoetarik batean ikusi eta Onofreren errementaldegira joan zedila agindu baitzion.
|
|
|
3 Egoera zibila: ezkonduak edo alargunak Gaur egun, antzeko zifrak dituzte, baina gehienak emakume adineko ezkonduak dira (%46, 9),
|
emakume
alargunen aldean (%44, 5). 2009ko Biztanleria Aktiboaren Inkestako (HHI) datuak dira.
|
|
2012
|
|
|
Armiarmen ziztadak Armiarmak beste artropodo batzuk dira, ziztadagatik beldur direnak. Penintsulan,
|
emakume
alargun beltz beldurgarrien ordezkariak daude. Erraz hautematen dira, orban gorriak dituzten gorputz beltzean.
|
|
2013
|
|
|
Laudioko EAJren Udal Taldeak
|
emakume
alargunek bizi duten egoera salatuko du 27ko udalbatzan. Izan ere, bikotekidea hiltzean gastu asko berberak izaten jarraitzen duten arren, soldata edo jubilazio pentsioaren %52 bakarrik kobratzera pasatzen dira.
|
|
|
Laudioko EAJren Udal Taldeak
|
emakume
alargunek bizi duten egoera salatuko du 27ko udalbatzan. Izan ere, bikotekidea hiltzean gastu asko berberak izaten jarraitzen duten arren, soldata edo jubilazio pentsioaren %52 bakarrik kobratzera pasatzen dira.
|
|
|
Dena dela, pozik ziren denak berriro elkarrekin egoteaz, eta gau hartan, Aita Fontek bere disgustua disimulatu gabe aitortzen duenez," fandango bat armatu" zen. Festaren erdian,
|
emakume
alargun batek kopla lotsagabe samarrak kantatu zituen, eta gizon lagunak zigortu egin zuen. Hura ikusirik, Anzak errieta egin zion gizonari.
|
|
2016
|
|
|
Merezi dau Fratzisko Aita Santuaren berbak aipatzea: . Jesus Pedroren etxera joango da honen amaginarreba osatzera (Mk 1, 30); Jairoren etxean honen alabatxoa biztu eta Betaniako lagunen etxean Lazaro; Naingo
|
emakume
alargunaren negarrak entzungo ditu eta baita perlesiadunaren aitaren alarauak ere. Mateo eta Zakeo euren etxeetan aurkitzen ditu.
|
|
|
Esparzak dioenaren arabera, “bi hizkuntzak musukatzera iritsi ziren”, adibidez, XVIII. mendean Tafallan gaztelaniaz kantatzen ziren kopla batzuk Artaxoan (orduan euskalduna oraindik) euskaraz ematen zirelarik. Artaxoan jakina da koadrila bat epaitua izan zela 1765ean
|
emakume
alargun bati euskarazko jota bat kantatzeagatik. Honetaz gain, Nafarroako iparraldean jotaren neurri eta errima bereko kopla asko sortu izan dira, baita Gipuzkoa eta Bizkaitik heldutakoak ere, bereziki Karlistaden garaian.
|
|
2017
|
|
|
Tafalla euskalduna izan zen iraganean, eta ondoan, Baldorban eta Artaxonan, gerora arte iraun zuen euskarak. 1762an, esate baterako, Artaxonako gazte batzuek isuna jaso zuten
|
emakume
alargun bati euskaraz kopla iraingarriak kantatzen aritu zirelako. Txoriak ihes egin ote zion, azken unean buztanetik heldu ote zion eta horrelako kontuekin aritu zitzaizkion nonbait eta “Ai, ene txori gaixoa” bukatzen zituzten kopla horiek.
|
|
|
Alargundu zenean, sendalari profesional gisa hasi zen, eta ezagun egin zen laster, bere erremedio terapeutikoei eta exorzismoei esker. Ilobarekin eta beste bi
|
emakume
alargunekin bizi zen. Auzoko emakume alargun batek ekartzen zizkion bere sendagaietarako behar zituen espeziak.
|
|
|
Ilobarekin eta beste bi emakume alargunekin bizi zen. Auzoko
|
emakume
alargun batek ekartzen zizkion bere sendagaietarako behar zituen espeziak. Etxean hartzen zituen bezeroak, baina eskatzen zioten tokira ere joaten zen, animalia bat, markatzera?, gaixo zegoen norbait bisitatzera, jendeari mendeku hartzen laguntzera, edota sorginkeria medikoen eraginetatik libratzera (Cardini 1989:
|
|
|
178 Eta hamasei urtera ailegatzen ez zirenak, kasik ehun gehiago: 261 Familiko buru egiten zuten
|
emakume
alargunak edo ezkongabeak, berriz: 66 Eta emakumeak arruntean hartuta:
|
|
2018
|
|
|
Horrez gain, bereziki garrantzitsua da alargun pentsioen kalkulua berrikustea. EAJ PNVtik pentsio horren zenbatekoa hobetzea aldarrikatzen dugu, justizia sozialaren alde; bestelako errekurtsorik gabe dauden milioika pentsiodun
|
emakume
alargunak, batez ere ezin dira benefizentziaren menpe bizi. Halaber, harago joanda, nahitaezkoa da pentsioen transferentzia lortzea Euskadin etorkizuneko marko propioa eraiki ahal izateko.
|
|
2019
|
|
|
Garai batean, ia gauza bat balitz bezala zerabilen klanak edo aitaren leinuak: ...elkarri ematen zizkioten laguntzen parte bat zen; emakumearen kondizioa ez da sakon aldatu ezkontzak bere bilakabidean kontratu tankera hartu duenean; doteduna edo herentziaren parte baten jabea izanik, emakumea pertsona zibil bat dela dirudi, baina familiaren mende uzten dute doteak eta herentziak ere; aitaginarrebak eta suhiak sinatu dituzte kontratuak luzaroan, ez emazteak eta senarrak; hortaz,
|
emakume
alarguna da autonomia ekonomikoa duen bakarra. Neska gazteak aukeratzeko duen askatasuna oso mugatua egon da beti, eta ezkondu gabe egoteak bizkarroiaren eta pariaren mailara beheratzen du neska, salbu santutasunaz jantzirik dagoen kasu bakanetan?; ezkontza du bizibide bakarra eta existentziaren justifikazio sozial bakarra.
|
|
|
Herentzia guztia semeentzat zen, jakina, eta dotea ez zen filiazio bidez jasotako ondasun bat, baizik tutoreari inposatzen zitzaion zerbitzu moduko bat. Nolanahi ere, dotearen erabilerari esker,
|
emakume
alarguna ez zen pasatzen, herentziako ondasun gisa, senarraren oinordekoen eskuetara: gurasoen tutoretzapean geratzen zen ostera.
|
|
|
esaten zitzaion; haurren erdiak hilari zegozkion, eta beste erdiak bizirik zegoen senarrari. 4 Haurrik gabeko
|
emakume
alargun bati, ostera ezkontzen bazen,, emakume zerbitzari, zeritzon:
|
|
|
Gizarte arloan, herrian bertan osasun zerbitzuak zabaltzea da alderdiaren beste nahietako bat, beste herri batera joan beharrik ez izateko. Bestalde, gizarte laguntzen azterketa bat egingo dute, onuradunen profila ondo ezagutzeko, batez ere,
|
emakume
alargunena, haien bizi baldintzak hobetzeko.
|
|
2020
|
|
|
Akorduan dauka eurena ez zela pisu handia, baina orain primeran egokituko da antzeko batean. Izan ere,
|
emakume
alargun eta bakar batek ez du gehiago behar; altuenaz jota udan eta Gabonetan, urtean pare bat aldiz, etorriko zaizkio Niko eta Sonia egun gutxi batzuetako bisitan. Ez, ez du birritan pentsatu behar izan, ez du gehiago behar.
|
|
|
Baina alferrik, inoiz ez bazuen lortu bihotzean sakon sarturik zuen samina arintzen. Hiruzpalau
|
emakume
alargunekin batera Benidormera joana, eta Koñoaren kalean18 ibilia zen. Baina alferrik, senarraren gabezia ongi sustraiturik baitzuen bere baitan.
|
|
|
" Ikuspegi feministatik begiratuta, ados nago alargun pentsioa kentzearekin, mendekotasuna adierazten duelako. Baina alternatiba baldin bada
|
emakume
alargunok oraindik egoera okerragoan geratzea, bada, ez nuke kenduko momentuz. Lan merkatuko arrakalak betikotu egiten dira pentsioetan, eta egia da etorkizunera begira emakume askok urte gehiago egingo dituztela soldatapeko lanetan, baina oso modu prekarioan egingo dute lan".
|
|
|
" Miarritzen, adibidez, jende dezente etorri da Paristik eta, behin erretiratu eta gero hemen bizitzeko. Maiz bikotean etortzen dira, eta bietatik bat hiltzen da, normalean gizonezkoa, eta
|
emakume
alarguna bakarrik bizitzen da hemen, seme alabak urrun bizi direlarik. Ez da posible haientzat zaintza lanak egitea egunero, eta behar dituzu zerbitzuak eskaini.
|
|
2021
|
|
|
Aditzen diozu gizon heldu bati nola 11 urteko mutikoa zela mezetara joateari utzi zion betirako, apaizak dotrinan emandako jipoiarengatik eta ezarritako zigorrarengatik. Kontatzen dizu adineko
|
emakume
alargun batek, penatuta, nolako damua daukan apaizei kasu egin eta senarrarekin bizitza sexual zikiratua izanagatik. Entzuten duzu hilzorian dagoen gizonak galdetzen diela senideei:
|
|
|
Batzuek pentsio bat kobratzen zuten, baina emakumeak soldatapeko lan mundutik kanpo egoteak urritasun eta behartasun larrian jarri zituen alargun asko, baita beraien ardurapean zeuden seme alabak ere. Kasu hauetan,
|
emakume
alargunek ekonomia beltzaren barruan zeuden lanak egiten zituzten edo seme alabak lanean jartzen zituzten, baita oso gazteak zirenak ere, adingabeak lan munduan sartzeak zekartzan gehiegikeria eta istorio latzekin.
|
|
|
Bakar bat gipuzkoarra zen eta beste bi Aranjuezekoak, aurretik aipatutako gizonen emazteak. Auzoan zortzi
|
emakume
alargun eta ezkongabe bat bizi ziren. Horietatik, soilik hiruren lana aipatzen da:
|
|
|
Familia hauen guztien seme alabak 72 ziren eta batez besteko adina 9 urtekoa zen. Seme alabetatik lauk baino ez zuten lanik egiten; haietako hiru
|
emakume
alargunen semeak ziren.
|
|
|
Alargun bat bazegoen auzoan, bakarrik bizi zen Pontevedrako emakumea. Beste
|
emakume
alargun bat zen etxola horren jabe. Beste bi etxola Banco de Bilbaorenak ziren.
|
|
|
Guztira 42 bizilagun zeuden 12 nukleo familiarretan banatuta. Bi elkarbizitza kasu zeuden, bietan bi
|
emakume
alargun odolkidetasunik gabeko beste nukleo familiar batekin bizi ziren, egoerak behartuta. Jende gaztea zen gehienbat, Bilbon zein etxola auzoan denbora gutxi zeramana.
|
|
|
Hiru etxolatan familiaburuen amaginarrebak bizi ziren senar emazteekin batera. Beste etxola batean
|
emakume
alargun bat bizi zen bere lau alabekin. Laurek lan egiten zuten, baina asteroko 10 eta 15 pezetako soldatak baino ez zituzten.
|
|
|
Gune hau alargunen auzoa bezala izendatu daiteke. Bi
|
emakume
alargun zeuden familiaburu bezala. Haietako bat bi alabekin bizi zen eta alabetako bat alarguna zen.
|
|
|
Nik ez nekien ez mutila ETAkoa zenik, ez Gernikan zer gertatu zen. Auzoko 51 urteko
|
emakume
alarguna, 47 urteko koinata, bere senar Balentin Intxausti eta neu eraman gintuzten Gernikako Guardia Zibilaren kuartelera. Inolako azalpenik gabe hasi zitzaizkigun tratu txarrean; baserriko guztiok garbitu behar gintuztela esanez lehenengo, eta ostiko eta ukabilkadaka gero.
|
|
2022
|
|
|
Emakumeen elkartegintzan zein
|
emakume
alargunen eskubideen alde ibilbide luzea egin izan du Maite Bilbao Otegik (Laudio, 1954). Bihar izango da elizkizuna, 19:00etan Laudioko elizan.
|
|
|
Izan ere, Avillo elkarteko ordezkaria izatetik harago, herriko zenbait prozesu eta mugimendutan hartu izan du parte. Aiaraldea Komunikabidearekin 2015ean izandako elkarrizketan, argi eta garbi azaldu eta aldarrikatu zituen
|
emakume
alargunen eskakizunak eta erronkak.
|
|
|
Pentsionisten mugimenduan ere
|
emakume
alargunen egoera lehen lerrora ekarri zuen Bilbao Otegik. Euskadiko Emakume Alarguneko presidentea ez ezik, Espainiako lehendakaria ere izan da orain arte.
|
|
|
Etxetik lantokirako bidea luzea ote zuen galdetuta," urrun barik" zegoela aipatu dit. " Lagun batekin joaten nintzen lanera gehienetan, eta batzuetan, itzultzerakoan, tailerrean gurekin aritzen zen
|
emakume
alargun bat ere etortzen zen". Lantokian emakumeak ziren gehiengoa, aunitz neska gazteak, ezkondu bitarteko urteetan aritzen zirenak.
|
|
|
À Versailles! Ehunka dira orain gosetutako emakumeak, milaka agian,
|
emakume
alargunak, emakume zahartuegiak, kolpatuegiak, harakinak, arrain saltzaileak, irinik gabeko okinak, ume jaioberriak, hiru urteko umeak lurperatu behar izan dituztenak. Marie, Anne, Justine, denak elkarrekin.
|
|
|
Iluntasunean apenas igartzen zen auzoko etxeetako teilatuen distira hitsa: errementaldegian agure bat imajinatu zuen negarrez, bere hiru semeen galera deitoratzen; zapatariaren denda txikian,
|
emakume
alargun batek eta bere hamasei urteko semeak ozta ozta ateratzen zuten bizitzeko lain. Belarria zorroztuz, etxe txiki ilun eta lasai haietako bakoitzean entzungo zen intziri bat, pentsatu zuen Lucilek.
|
|
2023
|
|
|
1599ko izurritea zergatik izan zen bereziki krudela
|
emakume
alargun eta ezkongabeekin?
|
|
|
Gaua da, Addie
|
emakume
alarguna hurreratu da, azkenean, Louis alargunaren etxera. Zalantzaz beterik, atzera egin du, baina hurrengo eszenan ate hotsa entzun da eta horrek harridura handia eragin dio adineko gizonari.
|
|
|
Halako adostasunek agerian uzten zituzten ezkontza harreman monogamoen mugak; hain zuzen, ezkontza mota hori zen europar kolonizatzaileek ezagutzen eta onartzen/ inposatzen zuten bakarra. Jakina, borondatezko bestelako sexu harremanak ere izaten zituzten helduek; esate baterako, merkatari dirudunek neska dantzariak hartzen zituzten maitale gisa, edo
|
emakume
alargun edo ezkongabe aberatsek maitale gazteak. Orobat, modu irekian bizi zituzten harreman homosexual eta transgeneroak, eta hori arras eskandalagarria zitzaien britainiar kolonoei.
|
|
|
satiaren oinarri erlijiosoa zalantzan jarri, eta iradoki zuten alargunen kezkak batik bat materialak eta sozialak zirela, eta ez erlijiosoak.171 Alargunak ezin ziren berriz ezkondu, eta, seme alabarik ez bazuten (edo baita seme alabarik bazuten ere), baliabide gutxi izaten zuten aurrera egiteko edo are sexu indarkeriatik, haurdunaldi ez legitimoetatik eta abarretatik babesteko. Zenbait tokitan,
|
emakume
alargunak etxeko ordenarako eta gizonen leialtasunerako mehatxutzat jotzen ziren, eta, hori dela eta, aldirietan bizi behar izaten zuten, aurrera egiteko inongo egitura sozialik gabe. Sati a ezinezko egoera baten aurrean emandako erantzun ezohikoa zen, baina kolonialismo zuriak erlijioaz zekarren ikusmoldeak, gizarte hinduaren" printzipio egituratzaile" gisa ikusten baitzuten erlijioa, ez zuen aukerarik ematen alarguntzaren zailtasun materialez eta haren garrantzi sozialaz gogoeta zabalago bat egiteko.
|
|
|
Erdi Aroan bigarren ezteiak debekatuak ere izan ziren, eta, ospatzekotan, seme alaben tutoretza galtzea zekarten. Herri xeheak ere gaitzetsi izan ditu bigarren aldiz ezkondu diren
|
emakume
alargunak; eztei gauean zintzarrotsez jazartzen dituzte, halako umiliaziorik! Edonola ere, hobe sentimendu herrikoiak zalantzan jartzea, batik bat emakumeei zuzenduak direnean; gehienetan ez datoz jakintzaren aldetik, deserrotzen zailak diren aurreiritzietatik baizik.
|
|
|
Xipri Arbelbidek Iraultza Heletan liburuan XVIII. mende hondarrean sorterriko egunerokoa ikertu zuen eta, harriduraz, azaltzen du nola,
|
emakume
alargun zenbaitez gain, herriko biltzarrean etxekoandre eta, gutxi balitz, maizter ageri dira bertan:
|