|
2000
|
|
|
Neuretzat ere erosi dut zerbait:
|
emakume
afrikar bat irudikatzen zuen latoizko brotxe fin bat.
|
|
2006
|
|
|
Euskadiko
|
emakume
afrikarraren bakearen liburua/ El libro de la paz de la mujer africana en Euskadi/ Le livre de la paix de la femme africaine en Euskadi. (e).
|
|
2007
|
|
|
Helburua da jendea, batez ere gazteak, sentsibilizatzea mundu osoan milioika errefuxiatuk bizi duten egoeraz, klima aldaketak eragiten dituen hondamendi naturalengatik edo gatazka armatuak eragiten dituzten giza hondamendiengatik. Gaur Madrilen aurkezten den bideo-jokoak
|
emakume
afrikar bat du protagonista: Aissa.
|
|
2008
|
|
|
Andreek beren umeak jasotzen zituzten eskuekin salbamendu ontzitik ikusteko, jakin zezaten umeak zituztela txalupan. Artetaren irudi bera zen
|
emakume
afrikar haiena.
|
|
|
Gainera, 2001ean, Osasun Ministerioak “Arrandi Parejo en la Vida” programa jarri zuen abian, amei, jaioberriei eta, oro har, haurrei arreta jarraitua emateko. GIBaz kutsatutako
|
emakume
afrikar askok ez dute antirretrobiralik hartzen haurdunaldian, estigmaren beldur direlako eta eskura duten informazio gutxi dutelako Bestalde, Borgo eskualdean, Beninen, “Elikadurako Oinarrizko Ekintzak” programa sartu zen 1997an, 6 hilabetetik beherakoek bularra emateko aldi esklusiboa izan zezaten. Urte horretara arte, 4 hilabetetik beherako haurren %14 bakarrik ziren bularra ematen zutenak; gaur egun, ordea, haurrek elikadura osagarria eta A bitaminaren osagarriak jasotzen dituzte, eta haurdun zeuden emakumeak, berriz, burdinaz eta azido folikoz tratatzen dituzte.
|
|
|
“Gero eta unibertsitario gehiago dago”, gogoratu du SOS Afrikako zuzendariak. 2004an, Wangari Mathai izan zen Bakearen Nobel Saria jaso zuen lehen
|
emakume
afrikarra, “garapen jasangarriari, demokraziari eta bakeari egindako ekarpenengatik”. Bera adibide bat da, baina ez bakarra.
|
|
|
Elkarteak Hegoafrikako Konstituzioa aldatzeko helburua zeukan, gehiengo beltzak biziki sufritzen zuelako egoera hartan. Izan ere,
|
emakume
afrikarrak apartheid aren biktima nabarmenak bihurtu ziren. 1960tik legeak erreformatu arte, beltzek debekatuta zeukaten hirietara sartzea, espazio hori zurientzako mugatuta zegoelako.
|
|
|
Haatik, zu eta biok, ene lagun estimatu hori, hemen jaio gara, lehen munduko biztanleak izatea egokitu zaigu eta zorte itzela izan genuela onartu beharra daukagu. Galdetu, bestela, erditzear egonik ere, patera edota kaiuko batean sartzeko adorea duen
|
emakume
afrikarrari zer deritzon bere patuari eta zer gureari. Galdetu, bestela, engainaturik edo erdi bahiturik gure putetxeetan lanean diharduen Europa ekialdeko neska ilehoriari ea zenbat balio duen seme alabak hona ekartzea.
|
|
2009
|
|
|
Ekonomia krisia dela eta, lotsa gutxiagorekin azaleratu ohi ditugu langile atzerritarrenganako xenofobia jarrerak. Egunerokotasuna hizpidera ekarrita, egunez egun ageri ohi zaizkigun adibideen adierazgarri da, esate baterako, martxoaren hasieran bi
|
emakume
afrikarrek Bilboko auzo batean jasan behar izan zuten erasoa. Hilabetea joan hilabetea etorri, giroa berotzen aritu izan dira auzo hartako bizilagunen elkartekoak, han ibili ohi diren emakume afrikarren zeharo kontrako gertatzeraino.
|
|
|
Egunerokotasuna hizpidera ekarrita, egunez egun ageri ohi zaizkigun adibideen adierazgarri da, esate baterako, martxoaren hasieran bi emakume afrikarrek Bilboko auzo batean jasan behar izan zuten erasoa. Hilabetea joan hilabetea etorri, giroa berotzen aritu izan dira auzo hartako bizilagunen elkartekoak, han ibili ohi diren
|
emakume
afrikarren zeharo kontrako gertatzeraino. Haietako biri bortizki eraso dietelarik, orain diote ez zutela espero jendearen asaldurak inolako erasorik ekarriko zuenik.
|
|
2011
|
|
|
Minbizia zuen, eta Nairobiko ospitalean zegoen tratamendua jasotzen. Kenyan jaio zen Maathai, duela 71 urte, eta Bakearen Nobel saria jaso zuen lehen
|
emakume
afrikarra izan zen. AEB Ameriketako Estatu Batuetan egin zituen biologia ikasketak, eta baso soiltzearen aurka egin duen lanagatik da batez ere ezaguna.
|
|
|
Muamar el Gadafi Libiako liderrak Condoleezza Rice AEBetako Estatu idazkariaren argazki albuma ezkutatzen zuen bere jauregian. Behin baino gehiagotan, Rice nire
|
emakume
afrikar beltzaran kuttuna deitu zuen jendaurrean.
|
|
2013
|
|
|
Gineako Errepublikaren kasuan, emakumea da herrialdea aurrera ateratzen duena; emakumeak egiten du lan, emakumeak hezten ditu seme alabak, eta herrialdeak berak ere emakume izena du". Europatik
|
emakume
afrikarraren inguruan ematen den ikuspegia, berriz," oso etnozentrista" dela uste du Agirrek.
|
|
2014
|
|
|
Jeanne Rolande Dacougnak hurbiletik bizi du
|
emakume
afrikar beltzen egoera, senegaldarra eta kultura arteko bitartekaria delako, besteak beste. Berdintasun eta genero arloko ikasketa espezializatuen amaierako lanean, migrazioak EAEko emakume afrikarrengan eragiten dituen aldaketez hausnartu du.
|
|
|
Jeanne Rolande Dacougnak hurbiletik bizi du emakume afrikar beltzen egoera, senegaldarra eta kultura arteko bitartekaria delako, besteak beste. Berdintasun eta genero arloko ikasketa espezializatuen amaierako lanean, migrazioak EAEko
|
emakume
afrikarrengan eragiten dituen aldaketez hausnartu du. " Pertsonak euren kultura egokitzen doaz, bakoitzak berea dakar jatorritik, baina beste herrialde batera heltzean kultura hori ulertzeko modua eta balioak egokitu behar dira.
|
|
2015
|
|
|
2001ean biziarteko senatari izendatu zuen Carlo Azeglio Ciampi lehendakariak. Urte hartan bertan Rita Levi Montalcini Fundazioa sortu zuen; fundazio horri esker, milaka beka eman zaizkie
|
emakume
afrikarrei ikasketak egiteko. Eta hurrengo urtean, 93 urterekin, European Brain Research Institutua sortu zuen.
|
|
|
Loa eta janaria ez zaizkit interesatzen, esan ohi zuen, eta lana, garuna aktibo mantentzea zen, haren ustez, luze bizitzeko sekretua. Goizez, berak sortutako European Brain Research Institutura joaten zen, ikertzaile gazteen lana gainbegiratzera; arratsaldez, berriz, bere fundazioan aritzen zen,
|
emakume
afrikarrentzako ikasketa bekak lortzeko lanean. Ez naiz inoiz gaixotu, zioen 100 urte betetzera zihoanean, eta nire garunak 20 urte nituenean baino hobeki funtzionatzen du orain.
|
|
2016
|
|
|
Osterantzean, lur jabeek uste duten moduan, sekreturen baten jabe dira beltzak; badakite nola deuseztatu fetua, haurdunaldiaren hasieran(...) Lurraldeko sendagile guztiek ondo ezagutzen dituzte lur jabeen kexa sarriak(...), naturaz kontrako joera baitu
|
emakume
afrikarrak: bere haurra birrintzen du.
|
|
2017
|
|
|
Erreparatu haren belarritako, kapela eta afrikar ezaugarri ez ohikoei: Komunako emakumeen eta esklaboak matxinadara adoretu zituzten
|
emakume
afrikar, basatien, arteko ahaidetasuna iradokitzen dute.
|
|
|
kontserbadorea, zuria, frantsesa, futbolaria, lesbiana, pakistandarra, laborista eta ministroa). Horregatik, betiere Buchanan eta beste ikerlari kosmopolitarren arabera, gizarte anitzetan ezin diozu garrantzi edo babes publikorik eman zure nazio edo estatu identitateari edo zure langile identitateari (genero edo arrazari), ez behintzat bestelako identitate batzuei baino gehiago, hala nola futbolari edo Loeweko bezero izateari, zeren eta berdin baitu langile klaseko
|
emakume
afrikar amerikarra edo latinoa izan eta astean 50 ordu lan eginda hilean 800 euro irabazteak edo xake elkarte bateko kide izateak: bi gauzek baldintzatzen dute zure bizitza eta identitatea neurri berean.
|
|
2018
|
|
|
alde batetik, nire helburuak eraldatzaileak izatea, eta bestetik, ni neu ikerketa objektuaren parte izatea. Zentzu horretan, arazo batzuekin ere egin dut topo, ni neu
|
emakume
afrikarra izanda, emakume afrikarrak ikertzen… Non dago ikertzailea. Non dago emakume beltza?
|
|
|
alde batetik, nire helburuak eraldatzaileak izatea, eta bestetik, ni neu ikerketa objektuaren parte izatea. Zentzu horretan, arazo batzuekin ere egin dut topo, ni neu emakume afrikarra izanda,
|
emakume
afrikarrak ikertzen… Non dago ikertzailea. Non dago emakume beltza?
|
|
|
Orduan… Ezin nuen sinetsi! Eta tira, master amaierako lan bat egin behar nuenez, ni hunkitzen ninduen zerbaiten inguruan egitea erabaki nuen, eta
|
emakume
afrikarrei eta hemengo migrazio prozesuei buruzko lana egitea erabaki nuen. Lan horretatik tiraka tesia egitera bultzatu ninduten.
|
|
|
Eta jarraian, tesiaren nondik norakoak kontatu dizkigu: “Bestetik argi nuen erdigunean
|
emakume
afrikarren bizitzak jarri nahi nituela, entzun zitezela. Hau falta zen.
|
|
2019
|
|
|
Migratzaile izatea zer den jakiteko, bizipen horiek izan behar dituzu, errazagoa da antzematen zein behar dituen iritsi berriak. Kariburen barruan esaterako, nik emakumeen formazio eta promoziorako zentroa sortu nuen, hona etortzen garen
|
emakume
afrikarrak beti iristen garelako ikasteko espiritu horrekin, baina gizarteak ez dizkigu horretarako ateak zabaltzen. Paperik ez baduzu, itzalean geratzen zara, formazioa ezin eskuratu, eta traba horiek gainera handitzen joan dira, okerrera egin dugu.
|
|
|
Sarri salerosketaren biktima gisa baino ez al ditugu ikusten
|
emakume
afrikarrak?
|
|
|
Oro har,
|
emakume
afrikarrez hitz egiten denean gutxiesteko da. Inoiz ez dira aipatzen adibidez eskubide berdintasuna borrokatzen lehen lerroan aritu diren emakumeak, bizikidetzaren alde lan handia egin dutenak… Kultura gutxikoak bagina bezala irudikatzen gaituzte, nahikoa prestaturik ez bageunde bezala, diote ahulak garela… Topiko andana.
|
|
|
Errepikatzen dut: migrazio bakoitza prozesu ezberdin bat da, ezin ditugu
|
emakume
afrikar guztiak biktima gisa etiketatu. Emakume portzentaje altu bat komunitatearen zutabe dira Afrikan, komunitateek funtzionatzen dute emakumeen lanaren inguruan.
|
|
|
Hartzen dituzten erabakiak errazegi juzgatzen ditu gizarteak batzuetan, baina ezin da egoera bati buruz hitz egin, egoera hori eragin duen zergatia ezagutu gabe. Oro har,
|
emakume
afrikarrek partekatzen duten ezaugarri bat nabarmenduko nuke: abilak dira irtenbideak aurkitzen, eta aurrera segitzeko baliabideak lortuko dituzte.
|
|
|
Haatik, zu eta biok, ene lagun estimatu hori, hemen jaio gara, lehen munduko biztanleak izatea egokitu zaigu eta zorte itzela izan genuela onartu beharra daukagu. Galdetu, bestela, erditzear egonik ere, patera edota kayuko batean sartzeko adorea duen
|
emakume
afrikarrari zer deritzon bere patuari eta zer gureari. Galdetu, bestela, engainaturik edo erdi bahiturik gure putetxeetan lan egiten diharduen Europa ekialdeko neska ilehoriari ea zenbat balio duen seme alabak hona ekartzea.
|
|
|
Hiria bizia da, arraza eta sinesmen guzietako jendea dago, nor bere modura jantzia: badira masaiak haien soineko eta apaingarri bereziekin; soineko arin eta sentsualekin jantzitako
|
emakume
afrikarrak, gizonezko soineko zuriz jantziak edo galtza bakeroekin, era bat beltzez estalitako emazteki islamiarrak..., eta turistak, nola nahi apainduak; gaizki, noski.
|
|
|
Lubakian hilik agertutako
|
emakume
afrikarra!
|
|
|
Luze egin zitzaion harako bidea, luzeegi. Taxi barruan
|
emakume
afrikarra ezagutzeko irrikaz zegoen; egonezinak blaitu zion gorputza telefonoa hartzera behartuz. Azkar ari zen teklak sakatzen.
|
|
|
Edo mutil laguna musukatu? Nola erantzungo zuketeen
|
emakume
afrikarra banintz. Eta igandeko hauteskundeetan gobernura iristea lortzen badute?
|
|
2021
|
|
|
Hainbat arlo eta ekintza gunetan lan egiten du Fatima Djarrak (Ginea Bissau, 1968) Nafarroan, eta, besteak beste, ablazioaren aurkako aktibista da. Berriki parte hartu du EH Bilduk zaintzaren inguruan antolatutako jardunaldi feministetan, eta
|
emakume
afrikarren zaintza sareez aritu da. Argi du mezua:
|
|
|
Flor de Africa Nafarroan dagoen
|
emakume
afrikarren erakundeko sortzailea zara. Nolakoa da bertako errealitatea?
|
|
|
konfiantzazko gune bat izateko, hizketarako eta aldarrikapenak egiteko. Nazkatuta geunden
|
emakume
afrikarrenganako aurreiritziekin eta estereotipoekin. Arrazakeria eta xenofobia dago.
|
|
|
Ez da ezagutzen haien errealitatea. Lehen,
|
emakume
afrikarrez hitz egiten zenean, herrialde batekin lotzen zituzten. Sentsibilizazio ariketak egin eta maila instituzionalean nahiz sozialean parte hartzen ari gara espazio publikoan, gizartean informazioa zabaltzeko.
|
|
|
Bai. Estereotipo izugarriak daude
|
emakume
afrikarren inguruan, eta ez bakarrik Nafarroan. Intelektualki, pertsona zuri askok uste dute besteen gainetik daudela, eta horrek ezin du horrela izan.
|
|
|
Jardunaldietan
|
emakume
afrikarren zaintza komunitarioko praktiken inguruan aritu zinen. Nolakoak dira?
|
|
2022
|
|
|
Hemen esan ohi da
|
emakume
afrikarrak otzanak direla, gizasemeek agin diezaieten uzten dutela. Baina usu emakumeak dira etxeaari eusten diotenak, eta juxtu horregatik, ez dute ezergatik justifikatu behar...
|
|
|
–Nahmak etxean segitzen du, onik –jakinarazi dio
|
emakume
afrikarrari.
|
|
2023
|
|
|
Apartheidaren aurka borrokatu zen Nadine Gordimer, eta literaturarako gai ere izan zuen auzia. Nobel saria jaso zuen lehen
|
emakume
afrikarra, eta lehen idazle hegoafrikarra izan zen. Jaio zela mendea bete da asteon.
|
|
|
Erresuma Batuan ere, antzekoa da egoera. Kalkuluen arabera, azkenaldiko murrizketek eta austeritate neurriek 14 milioi lagun bultzatu dituzte pobreziara.218 Diru sarrera baxuenen bosten bat osatzen dute beltzek eta asiarrek, eta haien bizi maila %20 jaitsi da.219 Manchesterreko eta Coventryko zenbait komunitatetako emakumeek austeritatearen ondorioez eginiko azterketa baten arabera, etxe pobreetan bizi dira, ustez,
|
emakume
afrikar/ karibetarren %40, emakume pakistandarren %46 eta emakume bangladeshtarren %50.
|
|
|
Mariak bazekian ez nintzela preseski fadoa abestera joan Angolara, baina, hala eta guztiz ere, behin ere ez zidaan erantzuki egin edo aurpegi txarrik jarri. Aitak jakin izan balu beltza jotzen aritzen nintzela
|
emakume
afrikar batekin, jakin izan balu zer nolako konfidentziak egiten nizkion nire atsegin neska angolarrari, bertan moztuko zizkidaan barrabilak. Emakume hari erakutsi nizkioan neure gogo barrenak, beste inongo emakumeri egin ez diodan bezala, nire asmo, jaidura, nahikunde eta herrak, bai eta nire bihotzaren zolan pulunpatzen ziren itsuskeria eta izugarrikeriak ere.
|
|
|
" 2018an' Emakumeok Martxan' programarekin hasi ginen. Afrikara bidaia batzuk egin genituen, mugikortasun prozesuetan murgildurik zeuden hainbat
|
emakume
afrikarrekin elkarrizketak izateko. Euren erronkak eta ametsak kontatu zizkiguten.
|