|
2001
|
|
|
Hautsa kaobaz tindatuko nuke
|
eguna
luzatzerik balego, poza mastekatzerik, negarra mozorrotzerik balego. Ausentzia moda balitz, soineko gorriz jantziko nuke, trenbide zatiekin josi eta txiklez lotuko nuke.
|
|
2002
|
|
|
Baña onetzaz bere gustiok ezkagoz aburu baten. Batzuk diñoe gabon ostean izanen dala neguak bere arpegi larria erakusten dakiana, besteak barriz, bein
|
eguna
luzatzen asi ezkero bildurra, negu bildurra, yoan legikela esan daroenak. Gexo luzeak bularrekoak batez be otzalla eta epalla autuak edo dituez notin gexuakaz osoro jaubetuteko.
|
|
2004
|
|
|
Negua pattal samarra doa eta azalpeko erreserbak luze iraungo du, geureak bezala landareenak. Minutuka minutuka
|
eguna
luzatzeari emana da dagoeneko eta loreak azaltzen hasi dira: mimosa, Sanjose lorea, haltza...
|
|
|
" Urteberri, itsuak ere igerri",
|
eguna
luzatu egin da. Baina, hala ere, laster gautuko du.
|
|
2005
|
|
|
Olatz Kortak kantaldia eskaini zuen bazkalostea laguntzeko, eta mahaiez mahaiko ibilia hasi zen, bata agurtu, besteari zorionak eman eta hirugarrenarekin kontuak trukatzeko. Hurrengo urtean elkartzeko gogoz agurtu ziren, batzuek jai
|
eguna
luzatu bazuten ere.
|
|
2007
|
|
|
Negua egun beltzekin lotzen dugu, baina ez eguna, egun argia luzatzearekin, eguzki gehiagorekin. Aurten bada,
|
eguna
luzatzen hasia den garai honetara arte itxaron du hotzak bere izotz erretzailea erakusteko: lehor, egunez eta gauez oskarbi, erreka lainoak eta izotz galantak.
|
|
2008
|
|
|
Baina 200 urtean Lurraren errotazioa aldatu egin da, etengabe ari delako aldatzen. Ilargiaren marea indarraren frikzioa balaztatzen ari da, eta, ondorioz,
|
eguna
luzatzen ari da, Lurrak denbora gehiago behar duelako bira bat egiteko (dinosauroen garaian, 23 ordu inguru zuen egunak, eta urtea 380 egunekoa zen). Azkenean, zesio atomoaren oszilazioz definitutako segundoa eta segundo astronomikoa ez dira berdinak, eta horrek 33 segundoko desfasea eragiten du.
|
|
2009
|
|
|
Santa Kurtzetik Santa Kurtzera doa siesta egiteko garaia,
|
eguna
luzatzen da eta. Maiatzaren hirua eta irailaren hamalaua dira, berez, Santa Kurtze egunak.
|
|
|
Bitxilore da berez, dirudienez. Baina pulittagoa gelditu da bixilore,
|
eguna
luzatzen hasi orduko, bixiaren pregoitan egunez egun, xabaldu eta zabaldu, goizetik arratsera irabazian ikusten dituzun pipittak txuri horixkatzen sumatzean. Dozena pare bat zenbatu ditut eguartean, belaze koxkortxo batean, batzuk margo ajeatuz, euri mende egonak eta haize baldarrez astinduxeak direlako.
|
|
|
Martxoa dugu urteko hamabi hilabeteetan erranairu gehien lapatu zaizkiona. Udaberriko argiaren zer suman zabilen baserritarrak, eskuinetik ez bazen ezkerretik, aldamenetik edo goi behetatik, aitzina nahiz gibeletik, nonbaitetik atera behar zion
|
eguna
luzatzen eta zabaltzen zihoanaren euskarri zimentarrizkoa. Martxoaren lehen eguna izan zen aspaldi batean, Aingeru Guardakoen eguna.
|
|
|
|
eguna
luzatzeko
|
|
2010
|
|
|
Udaberriz, ugariago janari eta jangaien aldetik. Baina, eguzkiak
|
eguna
luzatzean, arra kolorez bizitu ahala, habia egiteko lanak batetik, lokaldi tuntunaldikoa emearentzat, kanta saio ozen dotoreak arraren kargu... eta habiako bospasei moko gorrixken dei bistoso entzun gurakoa, bestetik. Eromen bat gutxi bailitzan, bi umalditarako talentu gaztetua urtero:
|
|
2011
|
|
|
Etorri zen, baina udaren ataria. Negua eta udaberri osoan
|
eguna
luzatu eta gaua mozten zihoan eran, gero eta euri gutxiago egiten zuen. Aspaldiko urtetako ur gutxiena izan zen.
|
|
|
Herri egutegian garrantzi handia daukie argi orduen kopuruaren inertzia alda tzen daben egunak. Horreetariko bat da abenduaren 24a, hurrengo egunetik aurrera, barriro be
|
eguna
luzatzen hasten da eta. Gabon egunaren inguruko jaiak deskribatuko doguz, beraz, atal honetan.
|
|
|
Hilabete joan da, eta mutila laketu da dagoeneko garajean. Igandea gaur, eta,
|
eguna
luzatu duela aprobetxatuz, atarian eseri eta urrutira kirikatzen ditu goienetxetarren ibilerak, txuletak parrillan erretzen ari direla. Anai arreben artekoak ematen dio atentzioa, neskak nola erabiltzen duen neba gazteagoa, txotxongilo baten moduan.
|
|
|
Handik egun batzuetara, abendu erdiko igande goiz zoragarri batean (Santa Luzia bezperan, apurka apurka gaua mozten eta
|
eguna
luzatzen hasten den sasoian), AHTren aurkakoek antolaturiko ibilaldira joan nintzen. Bezperan solasaldia izan zen Santutxuko Sorgintxulo gaztetxean, eta, bertaratutakoek aipaturikoaren arabera, planteamendu desberdinak azaleratu ziren:
|
|
2013
|
|
|
Negua igaro eta
|
eguna
luzatzen hasi orduko, Aste Santu ingurutik irail erdi aldera bitartean bada koadrila bat astelehenetik ostegunera iluntze partean Orioko ibaia adi adi jarraitzen duena. Peña petril bezala ezagutzen ditu zenbaitek, eta ezagutzen ez dituztenentzat ere ez dira oharkabean pasatzen.
|
|
2014
|
|
|
Euskadin lan
|
eguna
luzatuz
|
|
2016
|
|
|
Hartzaren esnatzea, xomorroak erretzea... hainbat dira
|
eguna
luzatzen hasi eta udaberria gerturatzen ari denaren simil gisa erabiltzen diren irudiak. Euskal Inauteriek kolore eta musika alaiekin ere esnatze hori dute oinarri.
|
|
|
Horren bueltan, hau etorri zait gogora: gaua laburtzen eta
|
eguna
luzatzen hasi dela ospatzeko zorionak ematea ohikoa den egunetan, oso ohikoa ez den bitartekoa bidali dit lagun batek, nekazari baten bideoa. Eskuetan pikatxoia eta aitzur zabala dituela egun melenga horietako beratu txoroari aurre egiteko arbolak landatzeko zuloak egitea bezalakorik ez dela dio.
|
|
2017
|
|
|
Ilargi beltzeko edo argi gutxiko hila, beraz, Eguberri ondoko hau. Aspaldiko garaietan ez bezala, eta seguruenez hedabideek akuilaturik gero beteko ez ditugun asmo eta helburuak pentsatzeko tenorea dugu honako hau nonbait, baita “balizko aldapa” bati ekitekoa ere.Elurra noiz etorriko ere egon gaitezke adi eta belarriak erne, zeru beltzari begira, baina izotz, laino eta elurraren gainetik
|
eguna
luzatuz doa, pittteka pitteka bada ere. Otsailaren hastapenean Andre Dona Agata dela ta izanen diren ospakizunen peskizan altsasuar kintoak euren dantza jardunak pinpirintzen ari dira pilotalekuan.
|
|
|
Mantel loreduna fatxada loredunaren isla zela pentsatu zuen Josebak,
|
eguna
luzatzeko ahalegina, nahiz eta susmatu ondoan zituenek egun hura bukatzeko gogoa izan, bazutela. Pizza jatera eseri ziren.
|
|
2018
|
|
|
Eguerdian egingo da giza katea. Egongo da
|
eguna
luzatzeko aukerarik?
|
|
|
Ondoren hiriburuetara bideratuko da jendea, erabakitzeko eskubidearen aldeko jaiari jarraipena emateko. Hala ere, eskualdean ere egongo da
|
eguna
luzatzeko aukera. Amurrion herri bazkaria egingo dute, eta Peru Selektah k girotuko du arratsaldea.
|
|
|
Eguberri eguna Eliza giristinoaren ospakizun nagusia bihurtu bada ere, besta horrek erro sakonagoak ditu. Neguko solstizioaren inguruan, egun horretan ospatzen da urteko gaurik luzeena dela eta hortik goiti
|
eguna
luzatzen hasiko dela. Lurraren zikloa urtero berdina da.
|
|
2019
|
|
|
Unerik gorena San Juan gauekoa izaten da: sorginak matxinatu egiten dira eta ilargiari
|
eguna
luzatzeko eskatzen diote, haren argi zuri eta magikoak dena alda dezakeelako. Dionisos ere gonbidatu egiten dute, gehiegikeria eta haragikerien jainkoa.
|
|
|
Ostiraleko eskolak amaitutakoan,
|
eguna
luzatzen ari zela baliaturik, eta Manexek berriro ere ez non eta ez han alde egin zuelarik?, bizikleta hartu, eta Biriatura itzuli nintzen. Nik ere hango aldapa pikoa aurrena bizikletaz eta hurrena oinez igotakoan, plazako Hiribarren jatetxera sartu nintzen.
|
|
|
Sasoi honetan, neguak ia lau aste bete dituenean, gure baserritar laboraria zeruari begira bizi ohi zen, noiz goiak
|
eguna
luzatuko, eguzkia noiz indartzen eta tentetzen ikusiko. Erreparatzen zion arratsetik mejora handian zihoala, ez horrenbeste goizetik.
|
|
|
Apiril biribile, zerrie urdandeian goseak hile; zerrizaina zokoan, arto puske kolkoan. Ez da parte onekoa garaitsu honetan hotza,
|
eguna
luzatzen doanean. Apirila hotz, udaberri motz.
|
|
|
Maiatzak bere gorabehera eguraldiarekikoak dituen arren, bateko egun sortatxoren bat izotz punttuan edo ipar baltz petralarekin, edo besteko ostotsak jo eta harri eta kazkabarrez dena triskatu behar, halere, margoanitza da, sasoi atsegina,
|
eguna
luzatzen eta argitzen doanekoa... Eguna, maiatz beteko zabaltasunaren jabe egin da, esan zigun dotore asko Etxaidek Joanak Joan, Piarres Topet Etxahunen gorabeherak kontatzen dituen eleberrian.
|
|
|
Ea portatzen zaigun, otsail ttikiaren lainezaz bederen. Lana errazago dauka beti ere,
|
eguna
luzatzen doalako. Poztuko ditu zaharrak eta gazteak ere:
|
|
|
Santa Krutz maiatzeko, morroiak siesta egiteko; Santa Krutz agorreko, siesta uzteko. Noski, maiatzean, artean,
|
eguna
luzatzen pausoka orduan, siestatarako astirik ere har daiteke; orain, eguna eta gaua berdinduxeak direnean, eta fruitu eta beste batubeharreko, lana sobrante denean, ez dago siestatarako betarik.
|
|
2020
|
|
|
Eguberriek paganismoan ospatzen ziren neguko solstizioko jaietan dute jatorria, izenak berak dioen bezala, Eguberrietan hasten baita egunak luzatzeko zikloa. Eguzkiaren jaitsieraren amaierarekin batera, antzinatik ospatzen da
|
eguna
luzatzearen hasiera, eta ospakizun hori Kristo aurreko sineskerietan errotuta badago ere, kristautasunak bere kutsua erantsiz bereganatu du, eta horren ondorioz, gaur egun kristauen ospakizun propioa bailitzan ezagutzen dugu.
|
|
2022
|
|
|
Aditu batzuen ustez, Agataren inguruko festek zerikusi handia dute inauteriekin, inauste edo kimatze garaiko erritoekin. Neguko solstizioaren ondoren,
|
eguna
luzatzen hasten denean, zuhaitz adarrak kimu berritzen hasten dira eta orduan izaten da zuhaitz adarrak inausteko garaia.
|