|
2010
|
|
|
Legionarioek guardiak preso hartu eta orduantxe hasi zen sublebazioa. Hilak 17
|
egun
zituen eta arratsaldeko bostak ziren. Goizerako, gorririk ez zen bizirik geratu behar Melillan.
|
|
2011
|
|
|
Ikus sarrera hau. Izenak 1894rako eta
|
egun
duen u bokala, lehen o zena, ondoko m ezpainbikoari zor zaio, alegia, honek itxi du.
|
|
|
Etimologia azalpena: Osagaiak hiri eta sarri dira; lehenak toponimian ez ohi du batuan
|
egun
duen adiera bera izaten, hots, ez ohi da ‘ziutatea’, ‘hiribildua, populaziogunea’ baizik. Populaziogune hau, gainera, arrunt txikia izan zitekeen, etxe izenetan (kasu honetan etxeak herrian, lehengo" hirian" zuen kokagunea adieraz zezakeen, hots, herriaren goiko, erdiko edo beheko aldean zegoen, Irigoiena n, Iriartea n edo Iribarrena n) ez ezik baserri izenetan ere azaltzen baita (cf.
|
|
2013
|
|
|
Hildakoaren arreba Martak esan zion: " Jauna, usaina dario; lau
|
egun
baditu".
|
|
|
Euskal Herrian
|
egun
ditugun unibertsitateek ez dute betetzen euskararen hegemonia gune edo dentsitate gune batek potentzialki beteko lukeen tokia. Gehiago edo gutxiago dinamika elebidunetara hurbiltzen diren unibertsitateak ditugu.
|
|
|
—Gaur zer
|
egun
dugu, hi, galdetu du norbaitek.
|
|
|
—Zer
|
egun
dugu gaur, galdetu diote etxekoandre bati.
|
|
2015
|
|
|
Erabat ados. Kalimotxoa, askoren ustetan oso identitarioa izanagatik inbentu bat da, hainbat eztabaidaren ondoren, sorteguna eta jaioterria finkatuak dituena.28 Taloak eta bestek, zaharrak izanagatik, berariaz asmo identitarioaz egindako praktiketan dute gaur
|
egun
duten zentzua. Beraz, gastronomia praktikek, oso identitarioak izan arren, ez dute, ez momentuz, gatazka handirik pizten, ezta haien faltsukeriaren salaketa ere.
|
|
|
Mundua nazio estatutan antolatuta dagoenez gero, eta guri ezarri zaigun nazio estatua oso kaltegarria izan denez, eta denez, gure libertatearentzat eta gure erabakimenarentzat, beste nazio estatu bat proposatu behar genuke, gaur
|
egun
dugun dependentziaren ordez geure eskumenaren araberako politika bat fundatu ahal izateko. Baina Euskal Herriko gizartea oso zatituta dago sozialki, independentziaren alde edo kontra.
|
|
2016
|
|
|
Bi eta hiru zenbat ziren galdetuz gero, bost aldiz jotzen zian lurra hankarekin. Asteak zenbat
|
egun
zituen galdetuz gero, zazpi aldiz. Hamarrari hamar kenduz gero zer aterako litzatekeen galdetzen zitzaionean, berriz, lurrean haztaka hasten omen huen, zeren hori baitzen zeroa adierazteko zeukan sistema.
|
|
|
Ez da ezaguna xahutu idazkien artean euskal idazkirik ote zenetz, ezta egotekotan horren gai zehatzik ere, eta
|
egun
dugun aztarna bakarra Manterolak jaso bertsoak ditugu. Horiexek biziki eri zegoelarik izkiriatu omen zituen, sendagileak nonbait bere gaitza arintzeko aitzakiaz eman zion osagarriri esker onez.
|
|
|
Jose Francisco Isla Rojo Villadanes deritzan Leongo herrixkan sortu zen 1703 urteko epail batek 24
|
egun
zituela. Espainiako erdal literaturaren goren mailako den satiraren maisu zuspilduak etorki goien hantua zuen sendi baten altzoan garatu zituen bizi hasmenta urriak, alabaina, arras gazte zela urrendu zen berebiziko lagundiaren abaroan, askazi berriez egarriaren asegarri.
|
|
|
Horietariko bat Zarauzko Iñurritza edo zenbaitzuk deitzen duten antzera San Pelaioauzoko Etxebeltz izeneko baserri gorrixkan sortu zitzaiguna genuke. Salbatore Mitxelena Lazkano 1919 urteko ilbeltzak hemezortzi
|
egun
zituenean jaio zen, bederatzi anai arrebetan hirugarrena zela. Hamaika urte zituela, jinkoaren deia baitaraturik edo sortetxeko pentze eta baratzak lantegi eta giza abaraskez betetze neurrigabekoak aztoraturik, Gernikaldeko Forura abiatua zen frantxikotar.
|
|
|
Lehenean, hainbat balio eta ideia noiz eta nola sortu ziren azaltzen dut. Bigarrenean, aurreko atalean ikusitakoek gaur
|
egun
dituzten paralelismoak aztertzen dira eta etorkizuna antolatzeko hainbat proposamen egiteko erabiltzen dira. Eta hirugarrenean berriz, antropologia eta mitologiari buruzko hainbat artikulu biltzen dira, lehen atalean egindako baieztapenen zuritzea, sendoago eta osatuago gera dadin.
|
|
2017
|
|
|
Batetik, hiperkapitalismoak amesten duen langile mota; eta, bestetik, nazio inperio bakoitzak amesten duen hiritar mota, Oskoletatik ateratzen direnean bestelako aditu mordoak bide zuzenetik bideratzen jarraitu dezan. Baina, honek
|
egun
badu arazo bat: ez dakigu zer etor daitekeen etorkizunean; are gehiago, egungo adituek ere ez dakite ezta nola egin diezaioketen aurre orainari.
|
|
2018
|
|
|
Hiztegiz euskara batuaren antzekoa dela ikusiko dugu, ekialdeko ukitu handiarekin". Baina hemen, anakroniaren ildoan, Aranak lehengo testuetan ageri diren ezaugarri horiek gaur
|
egun
duten banaketa geografikoarekin alderatzen ditu; ondorioz, bere ustez, gibel ‘atze’ ekialdekoa da, eta gaur egun hala da, baina ezin ahatz daiteke gibel hori bera dugula bizkaierazko 1596 urteko Refranes y sentencias errefrau bilduman (239 Quibelecachari, bularaldi onari ‘Gibel ekaitzari, bular aldi onari’, apud Lakarra, 1996, 306), Jaizkibel mendiaren (Gipuzkoa) izenean eta A...
|
|
|
Koldo Mitxelenak (1981) erakutsi zuenez, euskalkiak (eta horien ezaugarriak, hartara) ez dira duela hiru mila urte sortuak, ezpada Erdi Arokoak; zehazki, Erromako Inperioa erori ondoren euskal hiztunak batuago egon zirela proposatu zuen Mitxelenak, eta erkidego batuago hura V VI. mendeez geroztik bereizi ahala sortu zirela, apurka apurka, gerora ezagutu ditugun euskalkiak.243 Egoera linguistiko batuago hartan egiten zen euskara hari" euskaro" deitu zion Mitxelenak, eta" Euskara Batu Zahar" Lakarrak. Jakina denez, garai hartako egoeratik gaur
|
egun
dugunerako aldaketen bidea irudikatzea ez da erraza, idatzizko lekukotasun zuzenak V VI. mendetik urrun samar daudelako denboran. Horretarako dugun aukera bakarra da gaur egun ditugun euskalkiak eta lekukotasun zaharrek ematen diguten informazioa erabilita, testurik eta informaziorik gabeko garai hura nolakoa zen teorikoki berreraikitzea:
|
|
|
Jakina denez, garai hartako egoeratik gaur egun dugunerako aldaketen bidea irudikatzea ez da erraza, idatzizko lekukotasun zuzenak V VI. mendetik urrun samar daudelako denboran. Horretarako dugun aukera bakarra da gaur
|
egun
ditugun euskalkiak eta lekukotasun zaharrek ematen diguten informazioa erabilita, testurik eta informaziorik gabeko garai hura nolakoa zen teorikoki berreraikitzea: orain ditugun datuetatik denboran atzera joatea (Lakarra, 2011, 220).
|
|
|
Hori horrela, ezaugarri hori XVII. mende bukaerako eta XVIII. mende hasierako Pariseko hizkeraren bereizgarritzat har dezakegu, baina soilik estamentu sozial baten ahotan. Goi mailak eta Paris hiriak zeukan prestigioak eraginda, aren ahoskera hori beste estatu eta hizkuntzetako aristokraten artean hedatu zen ondoren (Danimarkan, Holandan, Alemanian...), eta azkenik maila apalagoko hiztunengana hedatu herrialde horietan guztietan, gaur
|
egun
dugun egoerara iristeraino.
|
|
|
hasperendunaren ahoskera (handi, hau edo ahal hitzetan ageri dena) eta bokal bereziarena (adibidez, lagun edo buru hitzetan duguna). Hasteko, bi ezaugarri horietako bakoitzaren hedadura historikoa ez da gaur
|
egun
dutena. Lehena Zuberoatik kanpoko hizkeretan egon zela (eta oraindik badela) badakigu, are penintsulako mintzoetan ere, Iruñean ere bai inoiz, eta egun ekialde euskaldun horretan baizik gordetzen ez dela, gero eta eremu urriagoan.
|
|
|
Iritzi berekoa da Morin, esaten duenean burua bere tokian duen pertsona batek humanitatearen zerbitzura ipini behar dituela ezagutza zientifikoak eta teknologikoak. Hezkuntzak
|
egun
dituen arazoak kuantifikatzera ohitu gara," behar dira kreditu gehiago, irakasle gehiago, derrigortze gutxiago, materia gutxiago programetan, lan karga arinagoak" (Morin, 2000, 129), baina ez diogu pentsamendu eta arrazoitzearen funtsezko arazoari ekin. Irakasleek oraindik ez dute argitu ikasleen garapenaren arabera haiekin nola eztabaidatu behar den.
|
|
2019
|
|
|
" Hala ere, ez dezagun gure burua gehiegi goraipatu naturaren giza konkista dela eta, halako konkista bakoitzagatik ordaina jasotzen baitugu. [...] Mesopotamian, Grezian, Asia Txikian edo beste edozein lekutan landatzeko lurrak eskuratzeko basoak txikitu zituztenek ez zuten inola ere pentsatu herrialde horiek
|
egun
duten suntsipen egoeraren oinarriak eratzen ari zirenik, basoak ezabatzearekin batera bilketarako hezegune eta urtegiak ere deuseztatuz. Alpeen hegoaldeko maldetako italiarrek ipar maldetan arreta handiz zaindutako pinu basoak xahutzen zituztelarik, ez zuten arrastorik ere eskualde hartako esne industriaren erroak mozten ari zirela.
|
|
|
Maiatzak 13
|
egun
ditu gaur. Une honetan eguzkia ageri da, nahiz eta (ia) bat batean euri zaparrada ere bota lezakeen; gurean maiatzak ondo baitaki erauntsi zakarrak eta eguzki leunak tartekatzen, etsaiak diruditen muturrak egun bakarrean adiskidetzen.
|
|
|
Aitzitik, Arabako Campusaren inguruan gaztainondoak dira nagusi, faltsuak eta zoroak ez diren nahiz Indietatik ez datozen gaztainondoak, hain zuzen. Maiatzak 13
|
egun
dituen honetan, eder ikusten dituzu arbolak, puri purian loreak, berdean berde hostoak.
|
|
|
Eguzkia ageri den une honetan galdetuko balizute zein duzun zuhaitzik kuttunena, agian, albo batean utziko zenituzke Euskal Herriko haritz sendoak, Arabako bazterrak aspalditxotik janzten dituzten pagadi trinkoak, adarretik bertatik jaten ematen diguten fruta arbolak. Izan ere, gaztainondoak dira zure begien pausaleku gaur, maiatzak 13
|
egun
dituen honetan. Beharbada, inoiz ez dituzu hiriko gaztainondoak hain ondo ulertu, hain sakon.
|
|
2022
|
|
|
Azaroak zazpi
|
egun
ditu. Gaukaria pasaporte bila dabil oraindik ere; 38 urteren ondoren.
|
|
|
Otsailak 29
|
egun
ditu aurten, bisurtea da. Mundua eta historia bera, modu diferentean interpretatu daiteke:
|
|
2023
|
|
|
[...] Egun, orrilak 24
|
egun
dituela, hotza dago. San Kristobaleko igeslarien erdiak, 380, bildu edo hil omen dituzte.
|
|
|
XIX. mendean eta XX.eko hasieran, bertsolaritzak ez zuen gaur
|
egun
duen onarpena eta, are gutxiago, zukeen maila aitorpena. Antoine d’Abbadiek Lore Jokoak antolatu eta garatu bitartean (ikus Euskara Jendea liburua), are geroago ere, bertsolariak sagardotegietako mozkor istorio ziren, alegia, ez zen serioa.
|