|
2005
|
|
|
–Hamabost
|
egun
ditugu oraindik iraileko azterketarako. Berriro saiatuko gara, gogor lan eginez.
|
|
|
Ekonomia, halatan, natur ingurunetik bereizirik agertuko zaigu. Beraz, esan genezake ekonomiaren eta naturaren arteko bereizte honetan dagoela gaur
|
egun
dugun arazo ekologiko gero eta handiagoaren arrazoi behinenetako bat.
|
|
|
Sarritan badirudi ezen
|
egun
dugun arazorik handiena baliabide berriztaezinak, petrolioa kasu, agortzea dela, eta bada gizakiaren asmatze ahalmenaren aldeko ahotsik ere, aurrerapen teknologikoen bidez baliabide horien agortzea dela-eta ordezkoak aurkitu ahal izan ditzagun.
|
|
2008
|
|
|
[Zorionak I.] Gaurko egunez jaio omen nintzen (martxoak 8
|
egun
zituen ostegun batean, ofizialki). Salda hau hoinbesteraino loditu baino lehenagoko aldi hartara doakit gogoa.
|
|
2009
|
|
|
Bestalde, hizkuntza plangintza publikotik eratorritako eginbeharren ondoan, komenigarria da enpresek beren buruari hizkuntza kudeaketa aurreratu bat garatzeko helburua ezartzea. Izan ere, arlo sozio-ekonomikoan indartsu ez den hizkuntza ahulezia orokorrera kondenaturiko hizkuntza denez gero, lehentasunezkoa da euskarak arlo horretan gaur
|
egun
duen presentzia areagotzea. Izurriteari ihes egingo geniokeen abiada berean egin behar dio ihes euskarak ikasgelako lau horma barruko hizkuntza izateko arriskuari.
|
|
|
Euskarazko irrati telebista publiko bat izatea ia ia mirakulutzat hartzen zen oraindik urte asko ez dela. Gaur
|
egun
baditugu, EITBren eskutik, euskara hutsean ari diren bi telebista eta irrati kate, eta horietan ehunka profesional komunikazioa euskaraz lantzen ari direnak egunero. Esparru publikotik, EITBrenetik alegia, pribatura jauzi egiten badugu, ohartuko gara badirela ia beste ehun hedabide pribatu, prentsa idatziaren arlokoak gehienak:
|
|
|
Ziur gaude hori guztia horrela dela. Ziur ote gaude, ordea, herri langileek gaur
|
egun
duela hogei urte baino ilusio handiagoa eta motibazio beroagoa dituztela euskaraz ere lan egiteko. Ziur ote gaude gaur egun duela hogei urte baino suharrago atxikitzen zaizkiola euskarari herri langileak eta arduradun politikoak?
|
|
|
Ziur ote gaude, ordea, herri langileek gaur egun duela hogei urte baino ilusio handiagoa eta motibazio beroagoa dituztela euskaraz ere lan egiteko? Ziur ote gaude gaur
|
egun
duela hogei urte baino suharrago atxikitzen zaizkiola euskarari herri langileak eta arduradun politikoak?
|
|
|
Besterik da digitalizazioaren, euskarri ugaritasunaren eta liberalizazioaren eskutik erruz handitu dela hedabideen ozeanoa, eta ur handi horietan uharte txiki baten antzeko ttantta moduan ageri dela euskararen presentzia. Horretaz berariaz jardungo dugu aurrerago, baina bistan da, duela hogeita bost urte ez bezala, gaur
|
egun
baditugula irrati telebista publikoak EITBren eskutik, euskarazko bina kate dituztenak; baditugula ehunetik gora hedabide pribatu, eguneroko prentsa idatzian, aldizkarietan, irrati eta telebistetan, eta hedabide elektronikoetan. Horien artean bereziki azpimarratu behar da badugula Euskal Herri osoan zabaltzen den egunkari bat ere, Berria hain zuzen ere; eta nabarmendu behar da, halaber, urteetan sustraitzen joan den garapena izan duela tokiko prentsak, udalerri edo eskualde mailako informazioa euskaraz ematen duten dozenaka aldizkariren eskutik.
|
|
|
Eta zuzenean hizkuntzei erreparatzen badiegu, berriz, erratzeko beldurrik gabe inork esan ote dezake gaur egun munduan omen ditugun ia zazpi mila hizkuntza horietako gehienek, indartsuenak diren hogeita hamarrak izan ezik eta Google ko lehen berrogeita hamar hizkuntzak salbu, datozen hamarkadetan eta belaunaldietan etorkizun oparoa bermatua izango dutenik? Hutsegiteko arrisku larregirik gabe, inork esan ote dezake munduko hizkuntza guztien %1 izatera ere iristen ez diren berrogeita hamar hizkuntza horiek eurek ere bermatutzat edo, aitortzen diegun etorkizun horretan, gaur
|
egun
duten indar bera izango dutenik. Edo ustez bermaturik duten etorkizuna neurri berean dutenik bermatuta?
|
|
|
Komeni da, beraz, euskararen etorkizunaz negar zotinka jardun aurretik, hizkuntzen etorkizunaren kontua dagokion testuinguruan eta perspektiban kokatzea. Komeni da, halaber, etorkizunari begira jartzen garela, gaur egun euskarak duen osasun neurria baloratzeari ekin eta gaur
|
egun
duen bizi indarrari nota jartzen diogunean, aldez aurretik balekotzat onartuko genukeen osasun helburua finkaturik izatea. Esan nahi dugu, 0tik 10erako puntuazio eskalan, euskarak lor dezakeen nota ezin hobea zein den finkatu genukeela, egin ahal den guztia eginda ere lortu ezin dena helburutzat hartzeak jakinaren gainean porrotari ateak alderik alde zabaltzea baitakar berarekin.
|
|
|
Joko zelai horretan saihetsezina gertatuko da ingelesa ez beste hizkuntzen arteko lehia, eta bistakoa da lehia horretan arrakasta lortzeko aukera handiagoak izango dituztela hegemonikoak diren hizkuntzek eremu urrikoek baino. Fishmanek aurreikusitako moduan, ingelesari gaur
|
egun
duen hegemoniaren murrizketa eta eremu urriko hizkuntzei estualdiak eragin diezazkiekeen egoera izan liteke hori. Izan ere, Europako Legebiltzarrak 2001ean onarturiko ebazpen batean zioen moduan, egia da" hizkuntza guztiek eta herri guztiek duintasun bera dutela", eta duintasun hori errespetatu behar dela nahitaez.
|
|
|
Savaterrek auzi honen gainean gaur
|
egun
duen ikusmoldearen argigarri dira ondoko hitzak (El PaÃs,):
|
|
2010
|
|
|
Patxi: Ze domaia helduden igandean jiten dela
|
,
egun zukeen bere tokia hemen neska horrek!
|
|
|
7
|
egun
baititu ilargi laurden bakoitzak, hortik 7 egun gure asteak.
|
|
2019
|
|
|
Kostako zokoan, gehiago irauten ere badaki: Norteak hiru
|
egun
ditu bereak.
|
|
|
Horietatik 5 urtetan, 12 egunetatik gora ukan dugu elurra lurmendu ezinik. 1986an, 28tatik 17
|
egun
genuen xuri gure lurra. Marka guztiak hautsi zituena, eta askoren akordutan dagona, 1956koa, noski.
|
|
|
Ilargiaren kontuetan, zailtasuna bere egunaren neurrian daukagu. Alegia, egizu kontu ilargiak bere bidea osatzeko, 28
|
egun
dituela, baina, egun luzexeagoa duenez, 25 ordu eta minutu batzuekikoa, bere ilargialdia betetzeko, 29 egun eta puxka bat behar duela. Zehatz jakin ahal izanez gero, noiz hasten den 27 egun hori eta noiz arte dirauen, posible zenuke erreparatzea.
|
|
|
Aurrera kargatxo segundo pizka horiena, pilatuz pilatuz, 400 urte pasatakoan, beste alderako egun baten adelanto edo aurrerakarga pilatu zaigu, eta horrela, 400 urtero, 1200, 1600 eta 2000 urte seinalatu horietan, bai, horietan bisustua egin egiten da, eta 29.a erantsi otsail ttiki puxtuari. Hori dela eta, 2000 urteak bai, 29
|
egun
ditu otsailean. 2000 urte handi dontsu horrek, ea ba, ea azkenean kitatze lanak par parrean uzten dituen, segundo gutxi gutxi batzuen koxka ttikienean.
|
|
|
Biz  kaiko zenbait auzotan, eskola honi jarraiki erreparatzen omen zuten. Hogeita lau
|
egun
zituzten ilegunak; 24 egun, urtarrileko kontuan hartu beharrekoak, urteko eguraldiaren martxa ongi markatu nahi bazuten.
|
|
2021
|
|
|
–Beste inor hil baino lehen, esan zuen Estibalitzek?. Gasteizko jaiak dira, bost kaos
|
egun
ditugu aurretik, milaka lagun kalean. Ez dugu setio egoera ezarriko, baina hau sarraskia izan daiteke.
|
|
2023
|
|
|
Hori guztia dela-eta, gizartean, oro har, eta nerabeen artean, zehazki, errealitate birtualak izugarrizko eragina izan duela eta gaur
|
egun
duela ikusiko dugu jarraian, eta denon smartphoneetan aurkitzen diren sare sozialen benetako nortasuna azalduko dugu batik bat: zer diren, nola funtzionatzen duten, zertan datzan haien negozioa eta erabiltzen dituzten teknika teknologiko eta psikologiko garrantzitsuek osasun mental eta autoestimuarekin duten lotura argituko da, ahalik eta modu zorrotz eta praktikoenean.
|
|
|
Beharbada Historian dudan formazioaren eragina izango da, baina iruditu zait lagungarri egingo zaigula lehenik eta behin guztiaren erroetara joatea, ondoren datorrena ondo ulertzeko. Bada, jakin teknologiek gaur
|
egun
duten limurtzeko teknika eta gaitasunetako batzuk Stanford Unibertsitatean sortu zirela, Brian Jeffrey Fogg en eskutik. Ikertzaile hura 1990 urtean hasi zen ordenagailuak aztertzen, gailu horiek erabiltzaileak limurtzeko gai ziren teknologia bihurtzeko asmoz.
|
|
|
Arrisku edo halako egoera baten aurrean berriz ere aurkituz gero, hobeto erantzun ahal izateko. Mende askotan zehar bizirauten lagundu digun egokitzapen neurobiologikotzat har daiteke.33 Izan ere, gezurra badirudi ere, gaur
|
egun
dugun erosotasuna eta segurtasuna, gauza guztiz anomaloa izan da gizakiaren historian, eta horrelako egokitzapenak garatu behar izan ditugu ezinbestean. Jarri ditzagun bi adibide praktiko hori guztia hobeto ulertzeko.
|
|
|
begetarianismoarekin hasten zenean, beganismorantz bideratzen zuen algoritmoak; jogginga egiteko bideoekin hasten bazen, ultramaratoietan bukatzen zuen algoritmoen bideo gomendioak... YouTube gaur
|
egun
dugun tresna erradikalizatzaileetako bat dela zioen.
|
|
|
Eskolaren ostean, tartetxo batean ate horietan barrena begiratu genezake. Baina, jakina, irakasleok, nahi izateaz gainera, hori egiteko aukera izan behar dugu, eta gaur
|
egun
dugun sistemaren ratioek eta zama burokratikoak ekidin egiten du beharrezkoa den begirada hori emateko aukera. Beraz, honetan ere, ez dugu irakaslearengan, norbanakoarengan, jarri behar ardatza, baizik eta hura parte den sisteman, hezkuntza sisteman eta hartzen ari den norabidean.
|
|
|
Oso gaztetatik, nerabeek beraien gaitasun kognitibo zein emozionalak guztiz gainditzen dituzten eduki, pentsaera, kontzeptu, dilema eta jokabideak dituzte ikusgai, gaur
|
egun
dugun informazio" likido" eta gizartearen dinamika honetan; horrenbesteko ideia eta jardunbide kontraesankorrek, orientatu baino gehiago, desorientatu egiten ditu; beraien identitatea eraikitzeko euskarri sendo bat aurkitzeko zailtasunak areagotzen ditu eta gizarte dinamika horretan ezinbestez zailtzen da bere tokia aurkitzeko bidea.
|
|
|
Garapen kognitibo eta emozionala izatea beharrezkoa da; erabilera osasuntsua egiteko eta gaitasun horiek garatzeko denbora behar dute. Era horretara, gaur
|
egun
dugun ebidentziarekin bat eginez, zeina luze eta zabal jaso baitugu lan honetan?, lehen telefono adimentsua eskuratzeko unea adin txikikoak 16 urte eduki arte atzeratzeko ekimen beharrezko204, aberasgarri eta egingarriaren alde egiten dugu, bien bitartean beharrezko gaitasunak garatzen lagunduko dion prestakuntza integrala emango diogu. 14 urterekin interesgarria iruditzen zaigu gurasoen telefonoaren bitartez zuzeneko lehen harremana edukitzea, eta helburu didaktikoarekin betiere; era horretara, bi urtez prestakuntza holistikoa eman ondoren, eta adin txikikoaren gaitasunen arabera, gailu horren erabilera 16 urtera atzeratuko da, betiere akonpainamendu egokia emanez eta eguneko 3 orduko erabilera gainditu gabe (ofizialki 2 ordu da gomendioa).
|
|
|
Gaur egun dagoen araudiaren arabera, norbanakoa da sarera igotzen duenaren erantzule legal bakarra.239 Zer gertatuko litzateke erantzukizun hori plataforma horietara ere zabalduko balitz. Agian edukien zilegitasunean gaur
|
egun
dituztenak baino neurri eraginkorragoak edukiko lituzkete aplikazio horiek. Ezin dute berdin berdin zabaltzen jarraitu dagoeneko zortzi neraberen heriotza eragin duen Blackout Challenge delakoaren antzeko erronkek, 240 are gutxiago adingabekoengana iritsi eta erantzukizunik ez izan.
|