|
2008
|
|
|
–eta geo baita ere beste beste ipuia! eta ipui hura/ txoriketaria berarena zen/ ze txoriketaria bera handittu zenean/
|
egun
hartan/ joan zen basora/ eta basoko zuhaitz guztiak
|
|
|
50 Cf. Ademaren 1894.04.01eko gutuna Azkueri
|
egun
hura gogoratuz (orain in Irigoien, 1957: 334335).
|
|
|
«Azaroaren 18ko bilera izan da, nolanahi ere, Hendaiako biltzarrean onartutako planaren hilobia.» Hala dio Zalbidek119 Izan ere, Arana Goiri, bere gaixotasuna medio, ezin izan zen joan
|
egun
hartarako deitutako bilerara, eta ustez gainerako kideek nahi zutena egin zuten. Abandotarrak idatziz bidali zuen bilkurara bere iritzia, baina Zalbideren arabera alferrik, ez baitzioten kasurik egin.
|
|
|
Ikusten denez, seminariorako euskara katedra eskakizuna publikoki eta Oñatin bilduta zeuden herritar zein agintarien aurrean egiteaz gain(
|
egun
hartan Bizkaiko eta Gipuzkoako diputatuak zeuden) Gipuzkoako Diputazio berari eskatzen zion inplikatzeko. Hau da botere laiko bati Elizaren eremuan muturra sartzeko eskatzen ari zen Azkue euskararen faboretan.
|
|
2009
|
|
|
Orduan, 1966an, sortu zuten euskaltzainburuorde delako hori, Frantziarentzat pentsatuta, han ere erakusteko zer zen Akademia. Ni ez nintzen han
|
egun
hartan, baina pentsatzen dut Lafittek proposatu zuela nire izena.
|
|
2010
|
|
|
Biharamunean, 1987 ikasturte politikoaren azken osoko bilkuran, Bateratze Legea bozkatzekoa zen Legebiltzarrean. Baina
|
egun
hartan bertan El Diario Vasco egunkarian argitaratu ziren Antonio Camposen adierazpenak hautsak harrotu zituen: –Camposek positibotzat jo du proiektua ikastolentzat, baina nahiago zuen EAren testu alternatiboa?.
|
|
|
–Nik ezin izan nuen joan
|
egun
hartan Legebiltzarrera, lanean ez zidatelako baimenik eman. Eta adierazpen haiek argitaratzean, gogoratzen naiz ondorengo egunetan egur asko eman zidatela komunikabideetan.
|
|
|
Denera, 144 ikastoletako 474 lagun bildu ziren
|
egun
hartan Iruñean. , lehenik, euskal eskolari buruzko eztabaidari amaiera eman zioten, Euskal Eskola proiektua eta Gutun Programatikoa gehiengo osoz onetsiz.
|
|
|
soilik gobernua osatzen zuten EAJ, EE eta PSE alderdien aldeko botoekin onartu zen Euskal Eskola Publikoaren Legea, oposizioa kontra agertu zelako. HBko Tasio Erkiziak
|
egun
hartan adierazitakoa, adibiderako: –ikastolei ezarritako txantaia ekonomikoak ez du lortuko haien publifikazioa?.
|
|
|
Kalean, bitartean, legearen kontrako geldialdiak eta protestak egin ziren
|
egun
hartan, Ikasle Abertzaleak sindikatuak deituta. Legebiltzarreko atarira ere iritsi ziren protestak, eta ehunka lagunen manifestazioa eta elkarretaratzeak egin ziren.
|
|
2013
|
|
|
Egun tristeagoa da, berez, Omiasaindu, hilak ekartzen baitira gogora. Eta gerla garaian,
|
egun
hark karga berezia zuen, gerlan hildakoek baitzuten leku guztia. Jean Saint Pierrek 1915eko azaroan azpimarratu zuen Omiasaindu inguruan, hilak zituztela gogoan, bestenaz ere urte hartan, familia gehienek bazutelarik hurbileko bat hila.
|
|
|
Handik laster, aldiz, aliatuek alemanen erasoa geldiaraztea lortu zuten, ekainaren 11n. 49 Infanteria Erregimentukoak ere gudukatu ziren
|
egun
hartan, Compiègnetik hurbil. Alemanek beste ofentsiba bat hasi zuten ekainaren 15ean, Champagne eskualdean, eta frantsesek kontra ofentsibarekin erantzun zieten.
|
|
|
Gainera, lehen egunetako lekuak aipatu zituenean ere, 57.arekin zeukaten lotura. Adibidez, abuztuaren 28an Guise herrian zirela idatzi zuen, eta 57.a ere herri hartan zen
|
egun
hartan. 123.a ere ez zebilen handik urrun, eta Guiseko guduan parte hartu zuten bi erregimentuek.
|
|
|
Cabanesek aipatzen dituen soldadu horien gisan, Zerbitzari ere ez zen euforiko agertu. Interesgarri litzateke ikustea Jean Saint Pierrek nolako gutuna idatziko zuen,
|
egun
hartan ez balitz preso izan. Hain zuzen, lan honetan zehar maiz ohartuko gara Saint Pierre Zerbitzari baino gerlazaleagoa eta diziplinatuagoa zela.
|
|
|
Aldiz, Oxobi-ren testuetan bozkario eta euforia gehiago ageri zen. Armistizio egunean ezkilek nola jo zuten deskribatu zuen,
|
egun
haren edertasuna azpimarratuz:
|
|
|
Gauzak ez ziren hain garbi izan, gero ikusiko dugun bezala. Hain zuzen, intsumisio eta desertore tasa handia izan zen Euskal Herrian, eta horrek erakustera ematen du denak ez zirela hain baikor agertu, delako
|
egun
hartan. Funtsean, mobilizazioa ez zen beti berdin ikusia izan.
|
|
|
Andre Dena Mari eguneko mezari dagokionez, Jean Saint Pierrek
|
egun
hartako besta aipatu zuen eta soldaduen fedea zinez azkar zela erakutsi. Baina, egun haren ifrentzuaz ere idatzi zuen, gorago aipatu dugun egoera baten isla zena, alegia:
|
|
|
Andre Dena Mari eguneko mezari dagokionez, Jean Saint Pierrek egun hartako besta aipatu zuen eta soldaduen fedea zinez azkar zela erakutsi. Baina,
|
egun
haren ifrentzuaz ere idatzi zuen, gorago aipatu dugun egoera baten isla zena, alegia: erreketan zeuden soldaduek ezin izan zuten mezara joan, eta horrek pena eman ziela kontatu zuen Saint Pierrek.
|
|
|
Andereen Bidean odol anitz isuri zen eta ez zen maiatzaren 5eko garaipen harekin trenkatu. Baina Eskualduna k
|
egun
hura garaipen handi gisa aurkeztu zuen. Blaise Adémak ere azpimarratu zuen frantsesak Craonnez jabetu zirela, nahiz eta alemanek ez zuten uste halakorik gertatuko zenik.
|
|
|
Zerbitzari ikusi zuen herria zein zen zehaztu izan balu, beharbada aiseago lokaliza genezakeen oraino. Ez zuen zehaztu zein zen urtarrilaren 15ean suntsitu zuten herri hura, baina
|
egun
hartan alemanek ofentsiba handia egin zuten Caverne du Dragon delako lekuan, eta Creuteko baserria suntsitu zuten. Egun hartan, Andereen Bideko gain guztiak alemanen esku gelditu ziren.
|
|
2014
|
|
|
txiste polita! nor ehortzi zuten, orduan, derion, 1975eko ekai neko
|
egun
hartan?
|
|
|
non zinen zu, bada, Euskal Herriko inteligentzia> zuregatik nega rrez ari zen
|
egun
hartan?
|
|
2019
|
|
|
egun guzietako bizipideari darraizkonez irakurgai batzuen egitea zuhurtziarekin neurtu eta zatituak, gozotasun berezi batekin lantuak halaber. [?] Bilbaotik jin nintzan gibelerat
|
egun
hartan berean, elektrik hari ezin hautsizko bat bezala loturik jarraikitzen zitzautala urrundu arau?.
|
|
|
»1937ko ekainaren 19an, frankistek Bilbo hartu zuten egunean, Azkue eta biok Euskaltzaindiaren Erribera kaleko egoitzan egon ginen. Atxuritik sartu ziren tanke frankistak
|
egun
hartan, eta gure egoitzaren aurretik pasatu. Guk ez genuen etsi hala ere eta, Azkueren irmotasun tematiari esker, ahulduta baina bizirik jarraitu zuen Euskaltzaindiak, laguntzarik gabe baina debekurik gabe, gurearen gisako erakunde gehienek ez bezala, desagertu egin baitziren gerra garaian.
|
|
|
Luis Villasanterekin hitz egitera datoz?. Ondoren, Gartziak Mitxelena, San Martin eta Lizundia
|
egun
hartan Arantzazura eraman zituen asmoaren berri ematen du: Villasante konbentzitzea euskaltzainburu kargua onar dezan.
|
|
2021
|
|
|
Hiru balioak datozkio ongi: ‘Ordubetean bost kilometro... ’; ‘Harako
|
egun
hartan... ’; ‘Beraz bost kilometro... ’.
|
|
|
Bestalde, perpausaren edozein osagai izan daitekeenez mintzagai —aditza bera ere barne—, edozein osagaik eraman du ere bere eskuinetara: Afaldu, berandu afaldu zuen
|
egun
hartan. Eta, hortik, testuingurua aldatzen dugula orain:
|
|
|
Eta, hortik, testuingurua aldatzen dugula orain: Afaldu ere, berandu afaldu zuen
|
egun
hartan. Alegia, zerbait berandu egin zuen egun hartan, eta zerbait horretaz gain, afaltzera ere berandu joan zen.
|
|
|
Afaldu ere, berandu afaldu zuen egun hartan. Alegia, zerbait berandu egin zuen
|
egun
hartan, eta zerbait horretaz gain, afaltzera ere berandu joan zen. Honen tankerakoak ditugu beste honakook ere:
|
|
|
Tradizioan ez da adibide gehiegi ageri egitura honekin, baina lekuko ia gehienek singularra aukeratzen dute: Iraun dute hogeita hamahiru urte (Mihura); Berrogei egun eta gau, behin ere atertu gabe, iraun zuen[...] euri jasa ikaragarri batek (Ubillos); Bost urte iraun zuen[...] gerra horrek (Astarloa); Bi minutu baino gehiago ez du iraun
|
egun
hartako lur-ikarak (Hualde); Berrogei urte iraun zuen Saulen erregegoak (Zerbitzari); Ia zortziehun urte iraun zuten etengabeko harremanek (Mitxelena).
|
|
|
Badira ere esaera adberbialak, hitza errepikatuz sortzen direnak (itzuli hauek batez ere Hegoaldekoak dira): Etxerik etxe erabiltzeko erosia izango da (Agirre); Mendirik mendi ibili ohi zen (Etxeita); Aterik ate ez badabiltza ere (Mogel); Zuk ikusiko duzu
|
egun
hartan zoazenean ihesi zokorik zoko ezkutatzen (Uriarte); Neurekin ibiltzen zen goizetan kalerik kale (Erkiaga) eta abar. Hor sartzen dira ordurik ordu, asterik aste, urterik urte eta abar.
|
|
|
16.4.3e Esapideetan: Lau zihoazen orotara auto haren barruan (Cano); Denak ezkonduak ziren eta orotara hogeita sei lehengusu baginen (Landart); Oro har ele guti erabili genuen
|
egun
hartan (Aintziart); Boterea zer da oro har? (Xarriton); Baina niri, ororen buruan, Amandinen presentzia aski zitzaidan, nahikoa (Landart); Entzuten segitzen da oraindik, ororen buruan, bere tanta aleak kazkabarkatuz...
|
|
|
Gehienak arte postposizioarekin eratzen dira, eta honek adberbioa edo izen sintagma gobernatzen du (noiz arte, atzo arte, orain arte, ordu arte; igandea arte, hurrengoa arte) —aldaerak: arteraino eta arteino, edo arteo, artino, artio (gaur arteraino, bihar arteino, bertze egun bat artio) — Izen sintagma mugatua izatea da ohikoena(
|
egun
hura arte, bostak arte, Gabonak arte); idatzian maiz ageri den hurrengo arte eta igande arte bezalakoen idazkera bikoitzaren ebakera laburtuaren isla izan daiteke (igande (a) arte) 19 Batzuetan, hala ere, mugagabea da sintagma (beste egun bat arte, duela hiru urte arte); eta beste batzuetan, bizkaieraz batez ere, adlatiboan ematen da (ordura arte —Euskaltzaindiaren Hiztegiak ordu arte eta or... Postposizio honekin eratzen dira gero arte, bihar arte, hurrena arte edo sarri arte (Ipar.) agur esaldiak.
|
|
|
Erreferentzia hizketa uneaz bestelako une edo epe batean dutenak, berriz, ‘anaforikoak’ dira (orduan; bezperan, aurreko egunean, aurreko astean; biharamunean, hurrengo astean, handik pixka batera); perpausean berean edo haren testuinguruan eman dezake hiztunak osagarrioi balioa emango dion erreferentzia puntua (Azken partidaren bezperan min hartu zuen pilotariak; Zein inozoak ginen orduan!). Badira, azkenik, kontu horretan irekiak diren osagarriak, hizketa unean edo besteren batean erreferentzia izan dezaketenak, lehen, gero, goizeko seietan, edo bi ordutan bezalakoak (Zinera joango naiz gero eta Atzo arratsaldean zinean izan ginen, eta gero afaltzera joan ginen, hurrenez hurren; Goizeko seietan jaiki naiz [gaur] eta Goizeko seietan jaiki nintzen[
|
egun
hartan]).
|
|
|
Horietako bat dugu kontzesio perpausean mendeko perpaus bat, normalean osagarria, txertatzen den kasua; halakoetan ez ohi da eman bukaeran kontzesio perpauseko aditza. Ezen askotan gertatuko zaie jende prestuei arratsean ez kausitzea
|
egun
hartan bekatuketarik egin dutela, bederen ezagutza osorekin, gainerakoan [segur den arren guziek ere, erdi oharkabean bederen, asko huts egiten dugula egun oroz, jaundone Jakua apostoluak dioen bezala] (Duhalde); Ai nola zu hunen urrun zauden, [dakizun arren Jainkoa zeinen den gozoz bethea] (Duvoisin). Gauza bera gertatzen da kontzesio perpausa beste arrazoi batzuengatik denean luzea:
|
|
|
Ahalera hipotetikoa gutitan osatzen da perifrasi horren bidez; halakoetan, prospektibotasuna markatu beharra dago, ahal eta ezin partikulei ko postposizioa itsatsiz edo izango adizkia gehituz(** etorri ahal nintzateke;** ezin luke esan): Berrogeita hamar mila fedegabe horien konbertsio zoragarria egiaztatu genuke (Alonso); Nekez hasi ginateke beste lanen batean (Berria); nuke
|
egun
hartan sentitu nuena adierazi lilura edo xarma bezalako hitzak erabili gabe (Lertxundi); Gizakia, bere besaurre laburrez, litzateke adarretik adarrera ibili tximinoaren trebezia eta segurtasunez (Aldasoro); Ezin izango nintzateke hobeto sentitu (Lopez de Arana); Edonork galdetuz gero[...] zein dudan nire bizitzako aurreneko oroimena, ezin izango nuke erantzun (Aranbarri).
|
|
|
Erabiliak dira, halaber, ze eta zer ere: Ze itsusiak (Astarloa); Ze harrigarrizko trebetasuna (Manezaundi); Zer harrigarria (Webster); Eta
|
egun
hartan zer polita... (Leizarraga); Zer polita den (Iraola) eta abar.
|
|
|
– Izenondo mugatuaren ezkerrean: Ea zer edo zer bitxia sumatu zuen
|
egun
hartako bazkarian (Zaldua); Besteak bezalakoa zen gutun hura, baina bazuen zer edo zer berria, edo, nola esango nuke, biziberritua (X. Mendiguren Elizegi); Zer edo zer inportantea esan behar zidan (Rey).
|