|
2005
|
|
|
garai primitiboetan bere ahizpengandik banandua izanaren, ondoren herrixka asko eta ugarien ahotan egon izanaren eta, azkenik, geroz eta gehiago ibar menditsu bakan eta bakar batzuetara estuagotu izanaren arrastoa. Azken honek argitzen digu, hain zuzen ere, zergatik ez dagoen proportziorik euskararen berezko askotariko forma eta zeinu ugarien eta berau
|
egun
hitz egiten duten familiek erabiltzen dituzten forma eta zeinu gutxien artean. Horrela, bada, bi aldetatik da euskal hizkuntza arras interesgarria:
|
|
2008
|
|
|
Hain zuzen ere, mendikatean
|
egun
hitz egiten diren lau hizkuntza horien arteko loturak ziurtatu nahi ditu euskal akademiak, eta adierazpena bultzatu nahi du Institut d Estudis Catalans, Association Internationale d Etudes Occitanes eta Academia de l' Aragonesekin batera, jardunaldien azken egunean irakurtzeko.
|
|
2009
|
|
|
Departamenduaren aferaz gaur
|
egun
hitz egitea... Garaia pasa zen eta egoera politikoa dagoen bezala izanik....
|
|
2010
|
|
|
Luzaroan hitz egin direla gaur
|
egun
hitz egiten diren lekuan," autoktono" hitz arraroak ez du besterik esan nahi. Baina adierazgarria da Salem Chaker berak izenlagunari egiten dion oharra:
|
|
|
% 4k baino gutxiagok hitz egiten ditu. Hasi berria den mendearen amaieran, soziolinguisten pronostikoen arabera, gaur
|
egun
hitz egiten diren 5.000 edo 6.000 hizkuntzetatik litekeena da erdia desagertzea. XXII. mendera helduko diren 2.000 edo 3.000 hizkuntzetatik ehunka batzuk baizik ez dira hurrengora bizirik aterako.
|
|
2011
|
|
|
2010eko Unescoren atlasa: . Adituen arabera, munduan
|
egun
hitz egiten diren 6.700 hizkuntzetatik erdiek mende honen amaiera baino lehen galtzeko arriskua dute, haien galbidearen aurka gobernuek neurririk hartu ezean?. Iñaki Petxarroman,. Mundu bat galzorian?, Berria, Txosten horretan bertan ageri diren beste datu adierazgarri batzuk:
|
|
|
6.700eko kopurua darabil Unescok Arriskuan diren munduko hizkuntzen atlasean (2010): . Munduan
|
egun
hitz egiten diren 6.700 hizkuntzetatik erdiek mende honen amaiera baino lehen galtzeko arriskua dute?. Iñaki Petxarroman,. Mundu bat galzorian?, Berria,.
|
|
2017
|
|
|
Umiltasun kognitibo hori iraultzailetzat ere har daiteke, oso bestelako harremanak ezartzea ahalbidetu egin bailezake errealitatearekiko, geure buarekiko zein besteekiko, zeinetan lañotasuna, estimazioa eta harmonia egungo munduan baino ohikoagoak izan litezkeen, akaso. Antiesentzialismo horren garrantzia da, azken batean, postmodernismoari buruz gaur
|
egun
hitz egiteari zentzua ematen diona, nahiz eta eremu non terminoa sortu eta bere inguruko eztabaida gehiena garatu baitzen XX. mendearen azken bi hamarkadetan postmodernismoa ez den jada ia apenas jorratzen. Debate akademikoetarako hiltzat jo badaiteke ere, postmodernismoaren eskutik zabaldu zitzaigun mundu ikuskera antiesentzialistak bizi bizirik jarraitu du gerora ere gailendu diren eztabaiden segida osoan multikulturalismoa, globalizazioa eta abar.
|
|
2018
|
|
|
" hizkuntza hila" dela esan ohi den arren, egiazki ez dago esaterik noiz" hil" zen, baina badakigu mendez mendeko aldaketen ondorioz sasoi batean latintzat jo zitekeena gerora portuges, gaztelania edo frantses bihurtu dela emeki emeki: horra aldaketa linguistikoaren erakusgarri bat.230 Latinaren kasuan badago jarraitutasuna orain bi mila urte eremu jakin batean hitz egin zenaren eta gaur
|
egun
hitz egiten denaren artean, eskala txikiagoan XVI. mendeko eta egungo euskal hizkera baten artean dagoen bezala (cf. orain Gorrochategui, Igartua & Lakarra, 2018): gaur egun" goi nafarrera" deitzen duguna eta XVI. mendean Nafarroa Garaian hitz egiten zen euskara ez dira bat eta bera, nahiz eta jarraitutasuna egon baten eta bestearen artean (begiratu Reguero 2015 eta 2017).
|
|
2019
|
|
|
Hori dela eta, zaila da mendekotasun askori ihes egitea. Psikologoek, gure helburuak arrakastaz betetzeko, gaur
|
egun
hitz egiten dute inplementazio teknikak: benetan erretzeari edo alkohola edateari utzi nahi badiogu (kasu askotan laguntza mediko espezializatua da mendekotasun maila handia dagoenean), tentazioa datorrenean egin beharreko ekintza pentsatuta izatea komeni da.
|
|
2021
|
|
|
Ikerketa genetiko batean oinarriturik, The New York Times ek publikaturiko In the footsteps of the first human language(" Gizakion lehen hizkuntzaren arrastoetan") artikuluan ondokoa irakurri daiteke: " Gaur
|
egun
hitz egiten diren hizkuntzetako batzuk lehen gizakien ama hizkuntza zaharraren oihartzunak ote dira. Hizkuntzalari gehienek diote hizkuntzak azkarregi bestelakotzen direla hori posible izateko.
|
|
|
Bestalde, euren jatorrizko hizkuntzak gaur
|
egun
hitz egiten duten edo seme alabei erakusten dieten ere jakin nahi izan da. Lehenik egindako ikerketa batek agerian jarri du" familia gehienek diote [la] jatorriko hizkuntza eta gaztelania eta/ edo euskara nahasten dituztela.
|
|
|
Euren jatorrizko hizkuntzak gaur
|
egun
hitz egiten duten edo seme alabei erakusten dieten jakin nahi izan da.
|