|
2000
|
|
|
Liburuaren izenburuak apur bat misteriotsu izaten jarraitzen du gaur
|
egun
ere, azalpenik aurkitzekotan liburura bertara jo eta Bitakora kaiera sarrerako poeman aurki genezake lehen zantzua: bidaztia itsas bidaian zehar zorabiatzen eta izutzen da, orduan gordelekuak bilatzen ditu, zokoetan gordetzen saiatzen da aldizka atseden hartzeko, han ere izuak agertzen zaizkion arren.
|
|
2001
|
|
|
Hori onartuz, Egunero hasten delako irakurtzera animatzen den edonor segituan ohartuko da nobela honetan ukitzen diren gaien gaurkotasunaz. Lehenengo begirada batean antzemango dituen erreferentzia literario nahiz soziohistorikoek (dela Sartre eta De Beauvoirrek 1945ean sortutako Les Temps Modernes aldizkariari egindakoa; dela J. Prévert, A. Huxley, Sartre edo Heideggerri egiten zaizkien aipuak) 60ko hamarkadan puri purian zeuden arazo eta eztabaidetara eramango badute ere, laster bere begirada gaur
|
egun
ere gertukoak ditugun gaietara lerratuz joango zaio. Izan ere, nobelan aipatzen diren arazoak (arrazakeria, matxismoa, birjintasunaren inguruko usteak,...) edo abortoaren inguruko auzia, tamalez, oso gaurkoak ditugu.
|
|
2003
|
|
|
32 Gernikan gaur
|
egun
ere hala delakoa sarri entzuten den autua da.
|
|
2005
|
|
|
Hemen aurkezten ditugun egileen artean Josu Unzueta, Paddy Rekalde eta Patxi Iturregi dira ipuingintzaren bidetik beren lehenengo argitalpenak zabaldu zituztenak. Gaur
|
egun
ere Josu Unzuetak eta Patxi Iturregik ez dute beste generorik landu beren argitalpenetan.
|
|
|
Pentsatu genuke eleberri lehiaketa edo publiko zabalagoarentzat gaitzagoa litzatekeela. Ipuina malgua eta artifizio literario berezia den neurrian narratiba lehiaketa askotan genero bakarra izan da, eta gaur
|
egun
ere horrelakoxea da.
|
|
|
Beti, aspaldiko Jondoni Petri eta Pauloz mintzo eta Katiximako haur batek galdetu dit behin: " Zergatik ez da orai ikusten horrelakorik?" Bai badira gaur
|
egun
ere Berri Onaren lekukoak begiak idekitzen baldin baditugu. Nihaurek ezagutzen dut Afrikako misionest euskaldun bat, oren laurden bat etzanik atxiki zuten, harma punta garunean.
|
|
|
Vatikanoko bigarren kontzilioak aitortzen du apezgoa eta ezezkontzea ez direla elgarri lotuak. Gaur
|
egun
ere badirela apez ezkonduak eta kalitate handikoak.212 Clermont eko apezpikuak ere ez dezake horren aitortzeaz besterik egin.213 1971ko sinodoa212" Egia da, ez duela eskatzen apaizgoaren izaerak berak, hasierako Elizaren praktikan eta Ekialdeko Elizen tradizioan ageri denez; hauetan graziaren dohainak hartara eraginik, apezpiku guziekin batera ezkongabetasunaren aukera egiten dutenez gain, a... Garbiki erraten du apezgoa eta zelibatua ez direla baitezpada elgarri lotuak eta Elizak zelibatuaren alde agertu arrazoinak ez direla beti zuzenak214 Argi eta garbi erraten du bi apez moeta izatea, ezkonduak eta ez ezkonduak, gauza ona litekeela jadanik erran dugun bezala.215 Non da bada arazoa?
|
|
|
Biblia ez zuten guk bezala ulertzen duela zenbait mende. Garai beretan ez dute denek berdin konprenitu eta gaur
|
egun
ere batzuek ala besteek ez ditugu gaztainondo horrek eman gaztainbihi berak jaten. Gainera, jende batzueri lili74 Vatikanoko II. Kontzilio Ekumenikoa, 807 or. tan zaie gustatzen gaztaina, bihiarentzat esker mikorik gabe, gehienek bihia dutelarik estimatzen.
|
|
2007
|
|
|
Río de la Plata inguruko ia biztanle guztien artean uste zabala zen, inolako zalantzarik gabekoa gainera, euskal herritarrek naturaz esnegintzarako molde edo trebetasun berezia zutela. Gaur
|
egun
ere, nahiz eta aspaldian egoera asko aldatu den, irmo dirau irudi horrek.
|
|
|
Puntu honetan ez gara luzatuko, azterketa sakonagoak eskatuko lituzkeelako. Bestalde, gaur
|
egun
ere indarrean eta bizi bizi dagoen eragin prozesua da, iparraldean frantsesaren aldetik, hegoaldean gaztelaniarenetik, eta bietan ingelesaren aldetik.
|
|
2009
|
|
|
Gaur
|
egun
ere oraindino azaleratzen dira noizbehinka artean argitara gabeko aldaerak, batzuk XIX. mendekoak, norbanakoen edo liburutegietako ondasunen artean gordeak. Gainera, zenbat eta aurkikuntza zaharragoa izan, ageriago ikusten dira Iparraldeko eta Hegoalde bazterreko aldaeren arteko kidetasunak, dela elkarrizketetan, dela formuletan, dela eszenetan.
|
|
|
Kopla guztiok aurrez finkatuak izaten dira, tradiziozkoak, ez dira bat batean asmatzen. Belaunez belaun ahotik belarrira transmisio zuzenean heldu dira, eta garai zaharretan sortu ziren moduan onartu eta jaso ditu herriko jendeak, gaur
|
egun
ere halaxe edo antzantzean errepikatzen direla.
|
|
|
Gaur egun, ostera, dirua ordainduta ez dute landareak sartzera joan beharrik. Gainerakoa lotetan banatuta zegoen, eta hala dago gaur
|
egun
ere. Eta loteei dagokienez, jabetza pribatukoak direnez gero, jabe bakoitzak hartzen zituen erabakiak.
|
|
|
Baina 60ko hamarkadara arte, esan daiteke, normaltasun osoz garatu izan dela. Are gehiago, badira gaur
|
egun
ere ohitura horri eusten dioten familiak, bai Jataben, bai Jatabetik kanpo. Gaur egun bazkaria olata mezaren ostean egin ohi da, hiletaren hurrengo domekan.
|
|
|
San Blas zintek eztarria jagoten duten sinestea egoten izan da, eta badago gaur
|
egun
ere. Zintak ipini eta gainean eroan behar dira bederatzi egunez; egunok igarota, zinta erre egiten zen.
|
|
|
Eguraldiari lotutako eragileak ere izendatzen dira osasunaz jardutean, bai agerikoak, tenperatura adibidez, bai osterantzekoak, haize motak eta gaueko haizeak kasurako. Ura ere askotan azaltzen da; gaur eguneko begiekin hain gauza arrunta den ur horrek, lehenago eta gaur
|
egun
ere bai kasu batzuetan osatzeko ahalmena zuela uste zen, leku jakin batean edo urteko zikloaren egun jakin batean hartuz gero batez ere. Azken batean, ohitura horiek guztiek erakusten dute gorputza bera, bakarrean barik, inguruko munduarekin guztiz bat eginda ikusten zela2.
|
|
|
Gariak izan dira denboran zehar, eta gaur
|
egun
ere bai adin bitarte batzuetan, azalean, ageriko lekuetan askotan, irteten diren azaleko orbanak. Berri-emaileek fruituekin kentzeko osabidea azaldu digute, fruitua eta fruituaren lurperatzea oinarri duen erremedioa.
|
|
|
Kantauri isurialdeko klima hezeak asma eta bronkioetako arazoak eragin dizkio askori aspalditik. Gaur
|
egun
ere handia da gaitz horiek Euskal Herrian jasaten dituztenen kopurua.
|
|
|
Oraindino oraintsura arte eta izan liteke gaur
|
egun
ere gehitxoago edo gutxiago irautea, umeek euren jatorriaz galde egiten zietenean euren gurasoei, hauek erantzun diferenteak eman izan dizkiete. Erantzun bide guztion helburua, modu batera edo bestera umeek ernaltze edo ugaltzearen gainean zuten jakingura desbideratzea zen.
|
|
|
Gero, oiloa senarrak jan ohi zuen eta salda uzten zuen andrearentzako. Ohitura hori gogoratzean irribarrea irteten zaie, gaur
|
egun
ere, elkarrizketatutako lekukoei.
|
|
|
Gaur
|
egun
ere barikuetan Mungiako plazara joateko ohitura sendoa dute jatabearrek, euretariko asko erosle legez joan arren.
|
|
|
Har gorria sano txikitxoa eta gorria da. Gaur
|
egun
ere agertzen da lantzean behin, baina ez ei dago lehengo beste.
|
|
|
Azkenean, merkatuak eskatuta garatu denez batasun premia eta bere nagusitasuna, balio praktiko barik geratu dira neurri zaharrak, ia guztiz desagertzeraino. Baina adineko jendeak oraindino gomutan ditu oraintsura arte indarrean izan diren neurriak, eta gaur
|
egun
ere lehengo izenak erabiltzen dituzte sarritan.
|
|
|
Bertan hiru mugarri ei zeuden, bata beste biak baino nabarmen handiagoa, kintalak dituen harria. Eta gaur
|
egun
ere ba ei daude, landarediak estali dituen arren.
|
|
|
Horixe izan da antzinako jaiegunetik gaur egunera indartsuen ailegatu den gomuta. Hain zuzen ere, eta izen bereko mendian, hasieran, eta eliza ondoan, erauzia izan arte, egondako ermitaren akorduari esker irauten du jaiak gaur
|
egun
ere. Santa Kurtze egunez egiten ziren idi proben gaineko informazioa, astialdiari dagokion atalean azalduta dago.
|
|
|
Etxearen ondoan, gainean gurutzea ipinita zeukan harritzar bat zegoen geroago azalduko dugun moduan, funtzio erlijioso garrantzitsua bete izan duena aurreko mendera arte. Marurizarraren ondoan Maruritxikerra izeneko etxea zegoen, eta gaur
|
egun
ere badago, berriturik egon ere. Etxe biok auzune egin dute paraje hori, lekukoek Maruri auzoa esaten diote-eta eliz azpiko arlo horri.
|
|
|
Egungo pista baino goragotik joaten zen lehen oinezkoen bidea. Gauden lekutik behera dagoen trokan Garaizar errota dago, eta hara doan bidea ona da gaur
|
egun
ere. Azpimarratzekoa da euriek, urteen podasuz, gogor kaltetu dutela elizatik Gauone baserrira doan pista.
|
|
|
Txiboko landa gurutzatu, oinetakoak erantzi eta lepotik dingilizka zituztela joaten ziren Lemoizeko Urizar nahiz Armintzara. Auzo bakoitzera joateko bide bana zegoen, eta egon dago
|
egun
ere, erdi itxita baina.
|
|
|
Bazkalostean, digestio astunak edukitzen zituztenean, mantzanila ura hartzen zuten. Gaur
|
egun
ere, neurri handiago edo txikiagoan gordetzen den ohitura. Mantzanila herri inguruko landaminetan hartzen zuten.
|
|
|
Horiek berakatza, olioa geroago eta txerri koipea lehenago, tipula, piperra eta gatza izan dira, horietako hainbat Ameriketatik orain dela erlatiboki gutxi ekarriak. Aipatu berri ditugun osagai horiek oinarri hartuta prestatu izan dira eta prestatzen dira, gaur
|
egun
ere, jateko gehienak.
|
|
|
Baina lekuko gehienek, gutxi batzuk izan ezik, auzokoei egozten diete ohitura, euren etxean halakorik egiten zenik ukatzen duten une berean. Gaur
|
egun
ere, entsaladak edo zenbait postre mota jaterako orduan, lehengo jateko moduaren aztarnak aurki genitzake.
|
|
|
Beheko suko errautsa hormako zulo batean edo berariaz zeregin horretarako aukeratutako kutxan gordetzen zen. Gorputza garbitzeko erabiltzen zuten, eta gaur
|
egun
ere, kentzeko gaitzak diren zenbait orbanekin hori erabiltzen dute zenbaitzuek. Ur berotan hobeto garbitzen ei du hotzetan baino, berriemaileen esanetan.
|
|
|
Ohearen ondoan mesanotxea zegoen, eta gaur
|
egun
ere hala egongo da etxe askotan. Bertan Biblia edo otoitz liburua edukitzeko ohitura zegoen etxe batzuetan.
|
|
|
Santa Kurtze mendira igotzen ei ziren prozesioan jatabearrak, bakoitzak bere etxetik hartutako janaria aldean zeroala, eta egun desagertuta dagoen ermitan ematen ei zen meza. Jendearen gomutak dio ermitaren ondoan soro bat zegoela,
|
egun
ere bertan jarraitzen duena. San Lorentzo elizatik Jatarako bidetik joaten ziren Santa Kurtzera.
|
|
2012
|
|
|
Herri eta auzoetako plazan jartzen izan da oraintsura arte, eta baita gaur
|
egun
ere, bai egunari bai lekuari dagokienez hainbat aldaketa egin bada ere. Mayo zuhaitzak eta abarrak ateetan jartzeko ohitura erromatarren garaitik dator, Flora udaberriaren jainkosaren ohoretan.
|
|
|
Erritoz beteriko egunak dira Aste Santukoak, eta ospakizun bereziak egiten dira. Prozesioak ohikoak izan dira eliza gehienetan, eta gaur
|
egun
ere egiten dira hainbat tokitan (Bilbon, Seguran...). Halakoetan Jesusen bizitzako eta nekaldiko irudiak ateratzen dira eta herrian zehar erakusten.
|
|
2013
|
|
|
Lehenago denak gizonezkoak ziren, baita andrazkoen paperak jokatzen zituztenak ere, eta gainera gazteak eta ezkongabeak. Gaur
|
egun
ere gazteak dira, baina neska mutilak; eta ezkonduak zein ezkongabeak ibiltzen dira.
|
|
|
Abenduaren 21ean, Gabonen atarian bertan ospatzen da San Tomas. Azoka handiak egiten dira gaur
|
egun
ere egun horretan. Baserritarrek beren ortuariak eta animaliak saltzera eramaten dituzte.
|
|
|
Elizan ere Gabon aurreko lau asteek Abendualdia osatzen dute, hau da, Jesusen jaiotzaren aurrerapena. Aldi horretan erronda kantuak ohikoak ditugu, baita gaur
|
egun
ere.
|
|
2015
|
|
|
Prakan, Juan Inazio Garmendiaren Hitzakia liburuaren kritika argitaratu zuen, Literatura eta jokoa" Hitzakia" aitzakia dela eta goiburuarekin. Liburu hori Ustela Saileko laugarrena izan zen, poema liburu bat, eta
|
egun
ere autoreak inoiz plazaratutako liburu bakarra da. Aldizkariaren tonuari jarraiki, aho bizarrik gabe idatzi zuen Kortazarrek kritika.
|
|
|
Arte postmodernoaren kritiko garrantzitsuenetako baten Rosalind Kraussen abaroan hasi zen bere idazkiak plazaratzen. Hala, October aldizkari erreferentzialeko editore izan zen denbora batez eta
|
egun
ere bertako erredakzio kontseiluko kide izaten jarraitzen du. Aldizkari horretan kritika modernistaren berrirakurketa kritiko bat egin zuten 70eko hamarkada amaieran eta 80ko hamarkadan, bereziki Clement Greenberg ek sortutako paradigmarena.
|
|
|
Haren arabera, euskaldun jator tipikoa, bada, itxura indartsukoa zen, sudur handikoa, ilea motz zeramana, txapela janzten zuena, erromeriak eta bertsolaritza gustatzen zitzaizkiona eta goierritarra. Ez da zaila imajinatzen hirurogeiko hamarkadan halako artikulu batek bati baino gehiagori eragingo zion azkura; egiatan,
|
egun
ere azkuratxoren bat eragiten duela egingo nuke.
|
|
|
Horregatik, aldizkariotan parte hartu zuten kide guztiei eskertu egin nahi nieke, eredu aski ederra utzi zutelako. Gaur
|
egun
ere baina gehiago ondo etorriak izango liratekeela alegia. Momentuz, iraganekoekin konformatu behar, baina.
|
|
2021
|
|
|
Ni literaturzaletu nintzen askoz gehiago espainoleko ikasgaiarekin euskarakoarekin baino. Gaur
|
egun
ere 20 urte beranduago berdin gaude, baina kontua da transmisio katea ez dugula aldatu. Eredu berak izan ditugu guk izandako euskara irakasleak eredu berak segitzen ari dira, leku batzuetan kenduta, orokorrean ari naiz, eta beraz egiteko moduak ez ditugu aldatzen.
|
|
|
Definizio horretan eskaintzen den perfekzioaren ideia argitzen du Durkheim ek eta, bere esanetan," giza ahalmen guztien garapen harmonikoa" litzateke perfekzio kantiarra," gugan dauden potentzia guztiak espero daitekeen punturik handienera eramatea", hain justu ere. Potentziez edo ahalmenez ari zaizkigu Kant eta Durkheim bi mendeko diferentziaz; bestera esanda, gaur
|
egun
ere indarrean jarraitzen duen norbanakoaren gaitasunaren edo konpetentziaren kontzeptuaz ari dira autoreok hezkuntza testuinguruaren baitan.
|
|
|
Egia da horrelako metodologiek parte hartze aktiboagoa eta erantzukizun handiagoa eskatzen diotela ikasleari bere ikas prozesuaren ardura har dezan nahi bada, baina zalantzak daude ea zenbaterainoko protagonismoa eta eskaintzen zaion irakaslearengandik, horretarako borondatea eta prestutasuna dagoen arren. Izan ere, irakasteko moduetan iraganeko inertzia handiak daudela gaur
|
egun
ere ukaezina da. Zentzu horretan, hain berriak ez diren baina berritzat jotzen diren metodologiak" ikastetxe batzuetan martxan jartzea ez dela erraza" uste du LIR2 k.
|
|
|
Santagurutzak bereziak izaten ziren, zalantza barik. Inguruetako jendearen elkargunea izaten zen Bizkargi; eta gaur
|
egun
ere horrela izaten jarraitzen du, nahiz eta ohiturak asko aldatu diren.
|