|
2001
|
|
|
Zutabe nagusia eta nobelan adiera sinboliko izugarria duena, 13arekin lotutako data zerrendak osatzen du: 1936ko irailaren 13an sartu ziren erreketeak Donostian Ategorrieta gainetik okupazioa burutuz (55..); ia hirurogei urte beranduago, irailaren 13an, haserretu ziren protagonista eta bere emaztea azkenengoz eta
|
egun
berean ezagutu zuen senarrak Bioleta (58). 1936ko otsailaren 13koa da, halaber, Mikele de Abando eta protagonistaren aita azaltzen diren argazkia (eta gerora esango denez, Bioletaren ama egun horretako harremanen fruitu da); 1936ko uztailaren 13a da Calvo Sotelo hil zuten eguna,...
|
|
|
Oroimenaren zutabe nagusia, eta nobelan adiera sinboliko izugarria duena 13arekin lotutako data zerrendak osatzen du: 1936ko irailaren 13an sartu ziren erreketeak Donostian eta Ategorrieta gainetik okupazioa burutu; ia hirurogei urte geroago, irailaren 13an, haserretu ziren protagonista eta bere emaztea azkenengoz eta
|
egun
berean ezagutu zuen senarrak Bioleta. 1936ko otsailaren 13koa da, halaber, Mikele de Abando eta protagonistaren aita azaltzen diren argazkia (eta gerora esango denez, Bioletaren ama egun horretako harremanen fruitu da); 1936ko uztailaren 13a da Calvo Sotelo hil zuten eguna,...
|
|
|
Zinemaren agerpena Gimferrer ek egin bazuen ere, kistcharen erabilpen poetikoa Vázquez Montalbán i zor zaio. Honen poesiak, gaur
|
egun
bere kazetaritza lana eta nobela handien erruz ahaztua dagoenak, mass media eta kultura itsusiaren oihartzuna ekarri zuen.
|
|
2002
|
|
|
Zergatik, Panpox gaztelaniara eta katalanera itzulita dago, eta ama baten eta amultsuki" Panpox" esaten dion 7 urteko bere semearen bizitzako egun bateko gorabeherak kontatzen dira bertan. Narrazioa goizeko 7: 45etan hasi eta
|
egun
bereko arratseko 21:15 inguruan amaitzen da, eta protagonisten eguneroko zereginen inguruan bilbatzen da: emakumearen lanaldi bikoitza, eskola, haurraren zaintza...
|
|
2003
|
|
|
Jaimeren omenez berbalditxu hau egiteko eskatu eustenean Euskaltzainditik, ezin nik ezelan be ezetzik emon: aspaldiko laguna eta sarritan lankidea neban Kerexeta jauna, haren lan eskergearen txalotzaile izan naz beti, beragaz batera eta
|
egun
berean jaso neban Euskaltzaindiagandik ohorezko izendapena, eta ganera neuk emon behar izan neutsan azken agurra, Eleiza Amaren izenean, Elorrioko parrokian, joandako abuztuaren bostean.
|
|
|
Nobioak ginan hitz hauek esaterakoan irribarre malenkoniatsua agertu zuen. Telefonoz deitzen neutsan astean astean eta hara bost
|
egun
beragaz igaroten joateko bidaia prestatu be bai. Baina azkenean ez neban bidaiarik egin.
|
|
2005
|
|
|
Ikus arazi zizkioten hango aberastasun guziak. Berak kondatzen du, ikusi zituela erlikario baten barnean Jesusen koronako bi arantza, Ostegun Sainduko arno hartarik xorta bat eta
|
egun
bereko ogitik zenbait purruxka, bai eta... Ama Birjinaren esnetik.13 Irriño bat heldu bazaiku hori irakurtzean, ez da dudarik, hark eta garai hartako giristinoek horrela sinesten zutela.
|
|
|
Bere burua autodidaktatzat duen idazle hau irakurle handia dugu, bestetik. Komunikabideetara mugatzen bagara, gaur
|
egun
bereon Berria, Le Journal, Soud Ouest, La Croix egunero begiratzen ditu, baita El Mundo, Diario Vasco eta beste batzuk ere, egunero izan ez arren.
|
|
|
Los Angelesetan nintzen batez, Los Angeles Times egunkariak hiriko 3 kasu aipatu zituen
|
egun
berean, biga lehen orrialdean, bedera argazkirekin. Zer efetua irakurleentzat! 193 2002 700 apez beren kargutik kendu dituzte Ameriketako Estatu Batuetan pedofilia gatik!
|
|
|
Elgar ezagutzen zuten. Gaur
|
egun
bere izen deiturak norbaiti galdetzea bera gaizki ikusi da!
|
|
|
20 urteko neskak dira 60 urteko gizonarekin ezkontzen eta ez 20 urteko mutikoak 60 urteko emaztearekin. Espainiako Interneten,
|
egun
berean, 1.645 neska zirelarik mutiko baten bila 56.482 mutiko ziren neska baten bila.268 Frantziako presoetan %96, 4 gizonak dira, %5, 6 emazteak! Horra gizonaren berezitasun zenbait.
|
|
2008
|
|
|
Seme alabei zor neutsezan umetako kontuok. Halantxe hartu neban, semea ezkontzen zanerako bildumatxo bat egiteko erabakia eta halantxe emon be, ezkondu zan
|
egun
berean.
|
|
2009
|
|
|
Hildakoa gaitz kutsagarri batekin hil bazen, etxe inguruko bidegurutze baten erretzen ziren bere soineko, ohe eta kutsagarri izan zitekeen beste guztia. Erretze hori, gorpua etxetik ateratzen zen
|
egun
berean egiten zen orokorrean.
|
|
|
Bizi zirela eginiko promesak bete barik hildakoen arimak ere agertu izan dira Jataben. Hala esaten da, ezkondu zenetik bere jaiotetxera gehiago joan ez zen andrea, hil zen
|
egun
berean agertu ei zitzaien bere jaiotetxe horretan bizi ziren senitartekoei.
|
|
|
Jose Migel Barandiaranek Domu Santu egunetik hasi zuen Sara herriaren gaineko Herri Egutegiaren atala, eta maisu handiaren moduan,
|
egun
beretik hasiko gara gu ere1.
|
|
|
Pasadizo modura kontatuko dugu Erregenaren bezperan zapatak garbitu eta etxeko bentanan utzi zituen seme bakarraren kasua. Antza denez, etxe batzuetan opariak errege
|
egun
berean mezatara joan ostean baino ez ziren agertzen. Mezatatik bueltatu zen umea, oparia hartzeko ilusioz beterik.
|
|
|
Ezkontza elizkizunari, antzina, ez zitzaion hainbesteko garrantziarik ematen, elizkizuna astegunez egiten zen, gonbidatu gutxirekin, eta ia ez zen eten ere egiten eguneko beharra. Ezkontzako
|
egun
berean edo hurrengoetan egiten zen bazkarian, batez ere, kanpotiko ezkontidea etxe berrian sartzea ospatzen zen. Hala ere, XX. mende erdirako, Jataben, ezkontza elizkizuna, ezteguarekin batera, ospakizun handia izaten zen.
|
|
|
Baia menguanterik urrengo, gero creciente datortzu. Ta creciente bere egun bet ixeten i da baju,
|
egun
beratan, ta gero gora dotzu. Gero betera.
|
|
|
Ta ostera txindorra ingerun badabill esaten dere barri ona, seoser ona ekarko dau orrek. Eta txindorra olan denpora txarra daunen ta bere triste oten da, baia olan denpora ona ta, txindorra triste badau, igual andik egun batera edo bire, edo
|
egun
beratan igual, seoser nonon notisi txarra."
|
|
|
Jataben, Euskal Herri osoan bezala, bost jatordu egin litezke
|
egun
berean. Eta hipotetikoa erabiltzen dugu ez zelako derrigorrezkoa bostak egunero egitea.
|
|
|
Beste behar batzuk egiten ziren maiatzaren bederatzian, baina ereitea galarazita zegoen. Artoari,
|
egun
beratan, gatza botatzen zioten, gatzak artoa bedeinkatu eta ez ei ziolako harrari zabaltzen uzten.
|
|
|
Gibela eta birikiak
|
egun
beratan jaten ziren etxe batzuetan. Etxekoei zein auzotik laguntzen etorritakoei bazkaltzen emateko izan ohi ziren.
|
|
2011
|
|
|
Apustua ez zen hain gaizki aterako, hirugarrenez jarraian, Paul Austerren lanik berriena Estatu espainoleko hizkuntza ofizial guztietan eta
|
egun
berean kaleratu bada: " Brooklyngo erokeriak" izan zen lehena, 2006an," Bidaiak scriptoriumean zehar" gero, 2007an, eta joan den irailaren 2an argitaratu zen Gizona ilunpean hau.
|
|
|
Marijesiak kantetako hiru doinu erabilten izan dira: lehenengoa aurreneko lau egunetan, bigarrena hurrengoko lauretan eta hirugarrena Gabon
|
egun
beratan erabilten zan. Koplen gaia be doinuagaz batera aldatzen zan lau eguneko moltso bako txean:
|
|
|
Aurreko hileetan etxean lagun faxista bat babestu izanagaitik parkatu ei eutsien heriotz zigorra. Neskatila horreek Saturrarango andrazkoen kartzelan bete eben zigorra eta herrira itzuli ziran
|
egun
berean hil zan euren salataria.
|
|
|
Jesusen berpizkundea ospatzen dabe. Egun horretarako, eta edo
|
egun
beratan, konfesinoa, autortza, eginda egon behar izaten zan. Eleizara baraurik joaten zan jentea, eta autortu ondoren bakotxari txartel bana emoten eutsen abadeak.
|
|
|
San Juan sua aurreko urteko leizar kargileagaz biztuten da gaur egun be. Ba tzuek Erramu egunez eta beste batzuek San Juan
|
egun
berean eleizara eroanda bedeinkatzen eben kargillie. Suaren moltsoaren erdian zutardatz modura ipinten zan makilearen puntan, sorgina sinbolizetan eban andrakila bat ipinten zan etxe batzuetan.
|
|
|
Etxe batzuetan, atartean leizarra eta soloan ereinotza ipinten zan. Atartean ipinten zan leizardun kargilea eleizara eroaten zan
|
egun
beratan, han bedeinkatu eta gero urte osoan gordeten zan hurrengo San Juan sua izetzeko. Lekukoek euren aurretikoei entzunda deukotsie, antxina edari bat egiten zala leizarragaz San Juan egunerako.
|
|
2012
|
|
|
Eskota Atxurin, Belakon, Billelan, Elgezabalen, Iturribaltzagan, Laukarizen, Markaidan eta Trobikan egiten eben. Atxurin hondino gaur
|
egun
bere egiten dabe eta, gurdia apaindu, ermitea, errotea eta holako maketa modukoak egiten dabez.
|
|
|
Eleizak sepulturaz beteta egoten ziran orduan. Urtebete garrenean ondrako mezea edo urteurrena egiten zan; gaur
|
egun
bere egiten da.
|
|
|
Ermitearen aurreko lurretan karrajua eta txokoa dagoz. Birlen jaietan ez zan inoiz idieta asto probarik falta izaten, eta gaur
|
egun
bere hondino egiten dabez urtean bi edo hiru biderrez. Lekukoen esanetan, idi probetarako afizino handia egon da Mungian.
|
|
|
Egun horretan San Juan aldera, Bakiora, lapatan joan, piperrak prijidu eta eurek gazteek prestetan eben bazkaria. Gaur
|
egun
bere hondino egiten dabe bazkaria, eta laurogei bat lagun batzen ei dira.
|
|
|
Gaur
|
egun
bere, umeek zapatak ipinten deutseez Erregeei
|
|
|
Jeneralean artoa ekarri eta astebetera eroaten eben uruna etxera. Inoiz ordea bere emoten jakon bezeruari, hau da, artoa ekarri eta
|
egun
beratan beste baten uruna eroan, baina hori konfiantzazko bezeruakaz baino ez zan egiten. Arto ona edo txarra zan jakiteko, errotariak haginka egiten eutson artagarauari; gogor egoana ona zan, bigun baegoan, ostera, hezea.
|
|
|
Lanean hasi aurretik egurra uretan beratzen euki behar zan, zozpalik egin ez egian. Sarri
|
egun
berean egiten eban buztarria eta egun beratan ordaintzen jakon, ondo ordaindu bere. Batzuetan egurrean apaingarriak egiten eutsiezan, eta inoz buztarriginak bere sinadura bere ipinten eban.
|
|
|
Lanean hasi aurretik egurra uretan beratzen euki behar zan, zozpalik egin ez egian. Sarri egun berean egiten eban buztarria eta
|
egun
beratan ordaintzen jakon, ondo ordaindu bere. Batzuetan egurrean apaingarriak egiten eutsiezan, eta inoz buztarriginak bere sinadura bere ipinten eban.
|
|
|
Han danetarik saltzen eben; ogidunak bere bertan ixten eban auzo guztirako ogia. Geroago Sakoneta etxea egin eben eta bertako seme batek tabernea ipini eban; gaur
|
egun
bere hantxe dago hondino.
|
|
|
Umea jaio eta
|
egun
beratan edo, asko jota, hurrengo egunean egiten zan bautizoa', holan indulgentziak irabazten zirala ta. Umea makal jaiotea subertau ezkero, etxe bautizoa bere egiten jakon.
|
|
|
Gaur
|
egun
bere bendejerak astero etorten dira plazara. Maria Luisa Gangoiti eta Juanita Larrazabal. surako, leku jakina eukien, eta danak paretan ziran alkarren ondoan iladan.
|
|
2013
|
|
|
Mortzilak txarria hilten dan
|
egun
berean egiten dira. Bai orduan eta bai gaur egun modu berean egiten dira.
|
|
2015
|
|
|
Ez zirean emisora klandestinoak; Frantziak eta Inglaterrak kanporako emoten ebezan saioak zirean. Hortik jakingo eben, ze
|
egun
berean esan eusten niri, goizean.
|
|
|
Hori ustea egoan, linbora joango zinala. Jaiotako
|
egun
berean bateatzea, hori zan gauzarik handiena. Gure ama, egia esateko, erlijiosoa benetakoa zan.
|
|
|
lehenago behia ondo ikusi (errapea, kaderak, itxurea...), prezioa eskatu, norberak gitxiago agindu, eta behin tratura heldu ezkero, eskua emon batak besteari, tratua ixteko. Piztia etxera
|
egun
beratan eroaten zan, eta pagau hurrengo ferian, jeneralean. Ferietan tratanteak egoten ziran eta eurakaz tratua itxi eta ostean, tabernara joateko ohiturea egoan.
|
|
2017
|
|
|
Milan, Monaco, Florentzia eta beste hainbat lekutara joaten ginan kotxez. Vigora joanetorria
|
egun
berean be bai. Ez holangorik egin, mesedez!!
|
|
2019
|
|
|
Martutene eta Rossettiren obsesioa ingelesez ere publikatu ziren eta azken hori errusieraz ere itzulita dago. Gainera, aipatu behar da gaur
|
egun
bere obra guztiaren gaztelaniazko edizio berri bat egiten ari dela Erein argitaletxea Biblioteca Ramon Saizarbitoria izeneko bilduma baten bidez.
|
|
|
Ironikoki zoritxarraren adierazle nabarmena da eleberriko bi gerrak biltzen dituen simetria numerikoa: " 1936ko irailaren 13an sartu ziren erreketeak Donostian Ategorrieta gainetik okupazioa burutuz" (55) eta" ia hirurogei urte beranduago, irailaren 13an, haserretu ziren protagonista eta bere emaztea azkenengoz eta
|
egun
berean ezagutu zuen Senarrak Bioleta" (58), eta Calvo Sotelo ere 1936ko uztailaren 13an hil zuten...
|
|
|
Datei dagokienez, ia ez da datarik aipatzen eta agertzean, 13 zenbakiaren inguruan izaten dira Olaziregik igarri zuenez (1997): " 1936ko irailaren 13an sartu ziren erreketeak Donostian" (55);" irailaren 13an, haserretu ziren protagonista eta bere emaztea azken aldiz eta
|
egun
berean ezagutu zuen Senarrak Bioleta" (58)," Calvo Sotelo ere 13an hil zuten etab". Beste data edo hilabeterik ia ez da aipatzen, erreferentzia gutxi daude:
|
|
|
Donostian Ategorrieta gainetik okupazioa burutuz" (55);" ia hirurogei urte beranduago, irailaren 13an, haserretu ziren protagonista eta bere emaztea azkenengoz eta
|
egun
berean ezagutu zuen Senarrak Bioleta[...]" (58). Beraz, berriro ere, abesti honen izenburuak, kontaketari lagundu eta mesede egiten dio, honen bitartez ekintza gogoangarri bat markaturik geratzen delako eta aldi berean, denboraren iragatearen sinbolo malenkoniatsua ere bada.
|
|
2021
|
|
|
Auspolarrako pinudia matarrasa botaten hasi ginan biok. Eta hasi ginan
|
egun
bereko iluntzean, etxerako bidea hartzeko gengozala, han agertu zan Txetxe, Batzeko behargin bat. Nigana jo eban, beharrean joateko gonbita eginez.
|
|
2023
|
|
|
Esaterako, San Joanekoetatik. Tipula, arto, gari, gerezi eta beste belar batzuekin batera, elizan bedeinkatuko ziren sortak egiteko erabiltzen ziren, eta, ondoren, etxeko atean edo leihoan jartzen ziren, santuaren
|
egun
berean. Honezkero, nekez ikus ditzakegu sorta horiek.
|
|
|
Piztia
|
egun
berean eroaten zan etxera, eta hurrengo ferian ordaindu, egunak garrenera hil edo makalduan be. Dana dala, inork iruzurrik egin ez egian, albaitariak egoten ziran feriotan, aberearen osasun egoera ona ziurtatzeko; osasunagiria eskatu eitekean, ordaindu ezkero, jakina.
|