|
2000
|
|
|
Legez kanpo, edo legetik at, gertatu da hortaz, telebista lokalen garapena eta horretan pisu handia hartu dute proiektu komertzialek, euskararen kaltetan gehienetan:
|
egun
Euskal Herrian emititzen duten 20 telebista ingurutik lauzpabostek baino ez dute erabiltzen euskara normaltasunez. Esperientzia aberatsak ere eman dira, hala eta guztiz ere, euskal komunikazioarentzat, Goiena Telebista edo Ttipi-Ttaparena bezalakoak, besteak beste.
|
|
|
11 zk. (1960), 47 -52-Eskutitza Egaña adiskideari. 29 zk. (1968), 58 -62 (Itz.: Jose Ramon Beloki).-Irratigintza
|
egun
Euskal Herrian. 22 zk. (1982), 89 -104.
|
|
|
Troiako zaldia (Orain eta Hemen). 31 zk. (1984), 93 -94-Irratigintza
|
egun
Euskal Herrian. 22 zk. (1982), 89 -104-RTVEko 180en gutuna (Orain eta Hemen). 23 zk. (1982), 69 -71-Irratiaren historiako 20 urte Euskal Herrian. 89 zk. (1995), 95 -112 (Itz.:
|
|
2002
|
|
|
1879an sortua,
|
egun
Euskal Herriko eta Espainiako orkestrarik zaharrena da. Hasieran Santa Zezilia Orkestra deitzen zioten, baina gero sortzaileen artean izandako Pablo Sarasate biolin jolearen omenez izena aldatu zuten.
|
|
|
Mintegia eratzeko arrazoiak argi ikus daitezke deialdia egin zuten bi irakasleon hitzetan: " Asko gara
|
egun
Euskal Herrian euskararen erabilera berezituak aztertzen ari garenok: batzuk irakaskuntzan (Euskara Tekniko izeneko irakasgaietan edo bestelakoetan), beste batzuk hiztegiak egiten, hedabideen eguneroko eginkizunetan edota testuak zuzentzen.
|
|
|
Garai batean, 40 -50 lagun zituzten komentu eta monastegietan, egun, 4, 5 eta 6 erlijioso edo erlijiosa bizi dira. Eta hala ere, guztira, 811 dira
|
egun
Euskal Herrian erlijiosoek dituzten etxeak. Izan ere, lehen handiak ziren komunitateak txikiak dira orain, eta horietako asko, pisuetan bizi dira, garai bateko eraikin handiak alde batera utzita.
|
|
2003
|
|
|
Horren arabera, euskarazko egunkariak
|
egun
Euskal Herrian dauden korronte ideologikoencompendium-a izan beharko luke. Baina hori ezinezkoa da.
|
|
2004
|
|
|
Baina ofiziala den lurraldeetan ere, lehentasunezko hizkuntzatzat ez da hartu, araubidea ez baita bide horretatik abiatu. (...) Zentzu horretan, ofizialtasunaren kontzeptu juridikoetatik haratago joz, eta ikuspegi pragmatikoari eutsiz, errealitate latza dakusagu
|
egun
Euskal Herrian, ofizialtasuna lurraldearen gune bakar batean dago aitortua, Nafarroa Garaiko Iparraldean eta Autonomia Erkidegoko hiru probintzietan, alegia, eta koofizialtasun hori egikaritzeko tresna eraginkorrik ez egoteaz gain, bere gainean izandako ezbaiak Auzitegi eta Epaitegi arrotzek ebazten dituzte, kasu gehienetan euskararen kalterako?. 280
|
|
|
Izan ere,
|
egun
Euskal Herrian eragina duten hezkuntza sistemetarik batek ere ez du ofizialki helburu nazional adoktrinatzailerik adierazten helburu gisa (ez EAEkoak, ez Nafarroakoak, ez espainolak, ez frantsesak). Hortaz, mesfidantza susmo batean oinarritzen da, hots, helburu nazionalizatzaileak jarreren inguruko adierazpenetan barik, atzetik?
|
|
|
Euskal Unibertsitatea aldarrikatzea eta Euskal Herriko Unibertsitate Sistema aldarrikatzea ezin dira, inolaz ere, aldarrikapen kontrajarri modura ikusi; osagarri egin behar ditugu horiek. Eta UPV-EHU honetan,
|
egun
Euskal Herrian den unibertsitate handiena eta baliabide gehienekoa izanda, bada zer egin eta zer gauzatu, egunez egun eta campusik campus. Osagarritasunean egin ere.
|
|
2008
|
|
|
Espainiako hiriburuarekin eta bi hirirekin lotzeko Spanairrek
|
egun
Euskal Herrian eskaintzen dituen hiru hegaldi, bertan behera lagako ditu, estutasun ekonomikoei aurre egin ezinik dabilela argudiatuta. Madril-Donostia, Bilbo-Malaga eta Bilbo-Jerez hegaldiak, hain justu, eten egingo ditu.
|
|
|
Nik ere kirolari ohi moduan sinatu dut, nahiz eta jada pixka bat urrun sentitu, izan ginenak ere haiekin gaudela adieraztea garrantzitsua dela uste dut. Agiriak
|
egun
Euskal Herriko kirolak ofizialtasunaren bidean dituen oztopoen mamia azaltzeaz gain, futbolarien konpromisoa berretsi eta beste pauso batzuk emateko prestutasuna azaltzen du. Bikaina, harro gaude gure herrian horrelako kirolariak izateaz.
|
|
|
Nahiz eta biztanle immigranteak
|
egun
Euskal Herrian nola banatuta dauden adierazteko beste artikuluren bat eduki zenbaki honetan bertan, garrantzitsua da ikuspegi orokorra ematea; izan ere, identitate eta jarrera kulturalak eta politikoak definitzeko ezinbestekoa da, garrantzi kuantitatibo zein kualitatibo handia baitu. Baina garrantzitsua da gure ikuspegitik eta ikuspegi nazionaletik adieraztea, ez kopuruaren ikuspegitik bakarrik, baita gure historiaren eta errealitatearen ikuspegitik ere, eta hori guztia ez herri gisa itxuratzen gaituzten" atzerritar" partzialtasunagatik, bi estatuek abileziaz ezarritakoa.
|
|
|
Euskararen berreskurapen-prozesua azkartzea ezinbestekoa da. Hau da,
|
egun
Euskal Herrian euskara ez dakitenek ikastea, eta bere erabilera esparru eta eremu berrietan handitzea, ahalik eta eperik laburrenean. Ezagutza eta erabilera zabaltzeko aukera berriak sortzen jarraitu behar dugu.
|
|
2009
|
|
|
Horren harira, Nestor Martinez Sortzen-Ikasbatuaz elkarteko ordezkariak, Euskal herritarrak egunez egun euren hizkuntza eta hezkuntza eskubideen urraketaren begirale direla salatu zuen. Hainbat ikerketaren arabera,
|
egun
Euskal Herriko hiru ikasletik bi ez dira euskalduntzen. Gure herriko hizkuntza ezagutzeko dugun eskubidea sistematikoki hausten da, zioen manifestazioan parte hartu zuen emakume batek.
|
|
|
Aipatutakoak dira, gure iritziz, herri euskalduna berreraikitzeko aldarrikatu beharreko estatus eta hizkuntza politikaren ezaugarri nagusiak. Hau guztia bideratu ahal izateko jakinekoa da
|
egun
Euskal Herria zatitu eta zapaltzen duten marko ezberdinak gainditu beharra dagoela. Asimilazio prozesuaren berme diren marko ezberdin hauek osatzen duten amaraunean harrapatua da herri euskalduna egun. Amaraun arrotz honetatik askatu eta herri euskalduna eraikitzeko aukera emango digun eszenatoki, amaraun propioa sortu beharra daukagu ezinbestean.
|
|
|
1 Euskararen berreskurapen-prozesua azkartzea ezinbestekoa da. Hau da,
|
egun
Euskal Herrian euskara ez dakitenek ikastea, eta, bere erabilera esparru eta eremu berrietan handitzea, ahalik eta eperik laburrenean. Ezagutza eta erabilera zabaltzeko aukera berriak sortzen jarraitu behar dugu.
|
|
2011
|
|
|
Hala, Amaiur Nafarroako bigarren indar politikoa izan daitekeela adierazi du Barrenak.Nafarroako abertzaleen «boto erabilgarri bakarra» Amaiurrena dela azaldu du, Espainiako Kongresuan «ordezkaritza ziurtatua» duen indar abertzale bakarra delako. Era berean,
|
egun
Euskal Herriak bizi duen testuinguru politikoan Madrilera «indar politiko bezala» joateak «inolako zentzurik» ez daukala adierazi du. Ezker abertzaleko kidearen iritziz, «herri gisa» joan behar du koalizioak Espainiako bi erakundeetan lan egitera.
|
|
|
Egoera oso ezberdinak bizi dituzte museoek
|
egun
Euskal Herrian. Baina guztiek izaten dute instituzioen eskutik jasotako diru kopuru jakin bat.
|
|
2012
|
|
|
Eskumen zabaleko kolektibitate baten beharra aldarrikatu, eta adostasun zabal baterako deia egin dute Batasunak, Autonomia Eraikik, EAk eta Abertzaleen Batasunak, aho batez. Ipar Euskal Herriarentzako instituzioaren aldarrikapena
|
egun
Euskal Herrian dagoen testuinguru politiko berrian kokatu dute, eta Euskal Herri osoan gatazka eragin duten arazo politikoei aterabide bat eskaini behar zaiela azaldu dute. Nahiz Ipar Euskal Herrirako instituzio baten aldarrikapena ez berria izan, azken hiletan indar berezia hartzen ari den gaia dela azaldu du Peio Etxeberri Aintxartek, Abertzaleen Batasuneko kideak.
|
|
|
Bestalde,"
|
egun
Euskal Herrian bizi dugun itxaropen aro berri honen aurrean, honelako gertakariak lekuz kanpo daudela uste dugu, eta herri honen gehiengoaren nahiaren aurka doaz", gaineratu dute. Hori dela-eta, agerraldia egin zutenek esan dute" traba guztien gainetik" euskal presoen eskubideak bermatuak izango diren ekimenetan parte hartzen eta horiek bultzatzen jarraituko dutela.
|
|
2013
|
|
|
Horretaz gain,
|
egun
Euskal Herriak, eta, oro har, Europak bizi duen krisi ekonomikoak Plan Nagusia aldatzeko erabakian ere eragina izan du. " Garai hartan eginiko planeamenduak ez du erlazio handirik gaur egungo errealitatearekin.
|
|
|
Garai batean, Bilbon, harremana izan genuen hainbat artista plastikorekin, hainbat pintore eta eskultore ezagutu genituen... Ez dakit baduzun iritzi finkorik
|
egun
Euskal Herrian egiten den arte plastikoari buruz, horregatik puntu zehatzago batean jarriko dizut gaia. Une batean eztabaida izugarria izan zen Bilboko Guggenheim Museoa eraiki zenean.
|
|
|
Bai, aniztasun kultural eta linguistiko guztien artean zubiak eraiki behar dira, guztiak batu behar dira eta kohesiorako elementu gisa euskara planteatzen dugu. Ia mundu osoko jendea bizi da
|
egun
Euskal Herrian eta hori guztia euskarak batu behar du, aukera-berdintasuna bermatzeko, batetik, eta hizkuntzaren sostengurako, bestetik. Denek euskara erabiltzea da, hain zuzen ere, gure abiapuntua.
|
|
2014
|
|
|
Gizartea aldatu nahi dutenen artean, betiereko eztabaida da lehentasuna herri mugimenduetan jarri behar dela uste dutenen eta instituzio ofizialetan jartzearen aldekoen artekoa. Zein joera da nagusi
|
egun
Euskal Herrian. Tendentziak nora doaz?
|
|
|
Asko eta askotarikoak dira
|
egun
Euskal Herrian ari diren pailazo-taldeak, baina Joserra Fachadok, hau da, Tomax ek, talde bakoitzari berea aitortzen dio. Pirritx eta Porrotx aipatu ditu lehenak, eta laguntzat ditu.
|
|
|
Santxo eta Urruzola Gipuzkoako Ohorezko mailako txapeldunak dira, Ojuel Gipuzkoako 1.mailako txapelduna geratu zen Aizpitarterekin Urbieta eta Arrutiren aurka eta Kerman Galarza Bizkaiko lehen mailako txapelduna da. Larunbatean Santxo eta Urruzolak 22 -13 irabazi zieten Urbieta eta Iturriagari. 4 izen handi kantxa gainean non Urruzolak
|
egun
Euskal Herri mailan dagoen atzelari onenetakoa dela erakutsi zuen. 2 errebote jo zituen, kantxa asko zaindu, defentsan bikain…, denetik egin zuen.
|
|
|
Hau da, epaituak izan aurretik izan dira zigortuak. Eta ez edonola, kartzela zigorrarekin baizik.Hala, Burdin Harresiaren dinamikaren baitan, auzipetuen auzo gehienetatik pasatu den bizikleta martxa egin zuten larunbat goizean, epaiketa politikoak beti bidegabeak izan badira,
|
egun
Euskal Herrian irekitako aroan are ulergaitzagoak eta salagarriagoak direlako.
|
|
2015
|
|
|
Hala ere, oraingo mahai inguruan gehiago lotuko gatzaizkio ordenamendu juridikoari, iaz ordenamendu juridikoak
|
egun
Euskal Herrian arnasguneei beharrezko arreta jartzen ez diela esangenuelako, eta batzuetan gainera aurrerapausoak eman izan direnean hainbat oztopo egoten direlako. Iaz jada aurreratu genuen hausnartzekoa litzatekeela hizkuntza politika territorializatzea edoarnasgune horietan lurraldetasun printzipioa aplikatzea.
|
|
|
Batetik, euskal feminismoa, orain arte subjektu politikoa izan bada,
|
egun
Euskal Herriko gatazkaren irakurketa egiteko autoritate ukaezina duen aktore politiko bilakatu da.
|
|
2016
|
|
|
Botoei baino hondakinei begiratzen dienaren begitik, eta bere xumean, Gipuzkoako Zero Zabor mugimenduak eredugarri izaten jarraitzen du. Etxegabetzeenaz gain, ba ote da
|
egun
Euskal Herri osoan herri mugimendu eraginkorragorik?
|
|
2017
|
|
|
Edozelan ere, Informazio eta Komunikazioaren Teknologiak asko, azkar eta sakon aldatzen ari dira, eta baita euskal gizarte garaikidea ere. Areago, mediatikoki saturatutako gizarte bezala
|
egun
Euskal Herria batez ere Komunikazioa dela argudiatu daiteke, ez soilik IKTen perspektibatik, baizik eta gizarte, kultura eta hizkuntzari dagokienez.
|
|
|
Beldurra ematen duen ikusezintasunetik salbatu duten aukeratuetako bat. Ni Moriarti ekoiztetxeak aukeratu ninduen, esan gabe doa
|
egun
Euskal Herrian dagoen produkzio etxerik aktiboenak, Donostiaren inguruko neure ikuspegia eman nezan. Eta animazioaren bitartez Isabel Herguera maisuaren ondoan.
|
|
|
Elkarretaratzea, aurten, ez zen data egokian erori, Aste Saindu ondoko ibiakoitza ez baita anitx jenderentzat egunik onena, baina halarik ere ehun jende bildu zituen iragan apirilaren 29an Simon Bolivar elkarteak urte guziz Bizkaiko Galdakaon antolatzen duen euskal-venezuelar elkarretaratzeak, beti ere Apirilaren 19aren (Venezuelako Independentzia eguna) ondoko astean eginik. Deialdi hunek, jakina denez, Venezuelako euskal etxe eta komunitateetan inguruan sortu edo bizi, eta
|
egun
Euskal Herrian bizi diren presuna eta familiak biltzen ditu. Aurten, ohi bezala, elkarretaratze nagusiaren aitzinetik, meza izan zen Galdakaoko Andra Mari parropian ondarreko urtean euskal-venezuelar komunitatean zendu direnak gogoan.
|
|
|
Pilota: Esku huska gaztetxoen 1 mailan, duela zonbait
|
egun
Euskal Herriko ligako txapeldun izan ondoan, horra nun Pa-
|
|
2019
|
|
|
Harrigarria eta deskolokantea da 1919 urtean Kaputxinoek sortutako aldizkari bat
|
egun
Euskal Herrian mugimendu sozialekin estu lan egiten duen hedabide profeminista izatea.
|
|
|
Garai hartako arrakasta ekonomiko baten isla dira haize errota horiek. EHN sozietate publiko izanak, aitzindari izateaz gain, negozio eredu oso bat sustatu zuen, haren inguruan industria oso bat garatu baita Euskal Herrian.Gaur
|
egun
Euskal Herrian 45 parke daude, horietatik 41 Nafarroan, eta lurralde horretan beste 650 MW gehitzeko hamasei proiektu daude bidean: horietatik hamarri baimena eman die jada Nafarroako Gobernuak.Aldeko haizea berriroUrte askoren ondoren, haizea alde du berriro industriak etxean, baita Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan ere:
|
|
2020
|
|
|
Urdaibaiko itsasadarra, nabarmenki, Biosferaren Erreserba gisa izendatuta dago UNESCOren baitan, eta 1993tik Ramsarko hitzarmenak ezarritako Nazioarteko Garrantzidun Hezeguneen zerrendaren parte da; horrez gain, Natura2000 sarearen baitan ere Babes Bereziko Eremu gisa izendatuta dago. Eskualde honetan lan ugari egin dira azken urteetan padura naturalak berreskuratzeko, eta
|
egun
Euskal Herriko natur parke garrantzitsuenetarikoa dugu. Nazioarteko Garrantzidun Hezeguneen zerrendan dago, halaber, Bidasoako estuarioa, era berean Babes Bereziko eremu gisa izendatua mugaren bi aldeetan.
|
|
2021
|
|
|
Bistakoa denez, masa kulturak presentzia oso garrantzitsua du
|
egun
Euskal Herrian. Hain ohikoa ez dena, Amezagak azaltzen duen legez, bertako kulturak masa eremu horretan duen tokia litzateke:
|
|
|
Bi astez utzi genituen protestak, eta, gero, eskaintza okerragoa egin ziguten». Novaltiakoa
|
egun
Euskal Herrian indarrean dagoen greba luzeena da, eta, aurretik akordiorik ez badago, gutxienez maiatzera arte luzatuko da, ordurako espero baitira ebazpenak.
|
|
|
Mapa haietan bereizten ziren nazioen artean ageri da Basken delakoa. Mapetan Basken atal horri dagokion geografia-eremua
|
egun
Euskal Herria izena emateko joera dagoen ia berbera da, hain zuzen.
|
|
2022
|
|
|
Azken urteetan eta bereziki jaz, borroka azkartuz eta antolatuz joan da, gure aldarrikapena euskal jendartearena dela frogatu dugu: gaur-
|
egun
Euskal Herriaren gehiengo batek argi du frantses gobernuak bere hizkuntza politika diskriminatzailea aldatu behar duela, euskaraz ikasten duten ikasleen azterketak euskaraz antolatuz eta zuzenduz.
|
|
|
Novaltia botika-banaketa enpresako langileek ia bi urte eta erdi daramatzate greban. Urtarrilaren 6an 900 egun beteko dituzte greban, eta
|
egun
Euskal Herrian indarrean dagoen lanuzte luzeena da. Azaroan, EAEko Auzitegi Nagusiak enpresa zigortu zuen greba eskubidea urratzeagatik.
|
|
|
«Orduan, inor ez zen ibiltzen mendi lasterketetan, eta bi lehengusuei denek esaten zieten erotuta zeudela!». Hil baino urtebete lehenago,
|
egun
Euskal Herriko mendi lasterketarik ezagunenetako bat den proba antolatzen hasi ziren: Berako Mendi Maratoi Erdia.
|
|
|
Haien eskubideak defendatzeko,
|
egun
Euskal Herrian indarrean dauden mugikortasun araudietan oinarritu dira elkarte guztiak. «Ez gara ezer asmatzen ari», azaldu du Andradek.
|
|
|
Zenbait saio berezi ere prestatu dituzte; Sarrionandia, Andoni Egaña eta Saioa Alkaizak osatuko dutena, kasurako. «Egañak 6.000 plaza egin ditu 40 urtean Euskal Herrian, eta Sarrionandiak 40 urtean 600
|
egun
Euskal Herrian. Euren bizipenetatik ariko dira, eta Alkaizak oso bestelako perspektiba batetik jarriko die gero puntua biei».
|
|
|
Ez dira haize errota ohikoak izango: 200 metro inguru izango dituzte,
|
egun
Euskal Herrian daudenak baino hiru bat aldiz handiagoak. Zergatik?
|
|
|
2011n sortu zuten taldea, Valentzian (Herrialde Katalanak), Ovidi eta Alvaro Tormo anaiek, Adrian Ribes bateria jotzaileak eta Nacho Tamarit baxu jotzaileak; 2013an grabatu zuten lehen diskoa, eta, hamaika sala txikitan ez ezik, Fito y los Fitipaldis taldearen laguntzaile ere aritu ziren, eta urte erdian 150 emanaldi baino gehiago eskaini zituzten. Eta, neurri handi batean, orduan egindako lan hori da taldeak
|
egun
Euskal Herrian duen harrera beroaren oinarrietako bat. The Rolling Stonesen aurretik aritu ziren 2017an Bartzelonan, eta 2019koa da haien azken diskoa.
|
|
|
Aurrekoan amaitu zen lurralde berean hain zuzen ere. 11
|
egun
Euskal Herri osotik korrika egin ostean 10ean helduko da Donostiara.
|
|
|
UPV/EHUren eraikuntza da, agian, adibiderik esanguratsuena, Espainiako Estatuaren baitako sistema autonomikoaren aukerak baliatu baititu
|
egun
Euskal Herri osoan euskarazko unibertsitate mailako ikasketen eskaintzarik zabal eta sendoena osatzeko. Baina egon da adibide esanguratsu gehiago ere, plano sinbolikotik harago emaitza praktikoak ekarri dituena.
|
|
2023
|
|
|
Baina azken asteotan ikusiak ditugu baita ere ‘Ateak Irekiko’ partaideak, hiru astez Euskal Herrian, Lazkaon eta Gipuzkoako Goierrin, Euskal Herriaz eta bertako kulturaz zinez bustitzen ibili diren AEB osoko abantxu berrogei gazte euskal-estatubatuarrak. Baita Argentinatik jinik, Mariana Domine Irigoyenen 26 kideko taldea, 17
|
egun
Euskal Herria bisitatzen eman ondoren, orain urrian, aurtengo bigarren bidaia bat iragartzen hasirik, gauak Hego zein Ipar Euskal Herrian eginik. Diasporaren Euskal Herri egarriak, bertako udako hilabeteak ditu urteko sasoin nagusi eta berezi, are gehiago Covidaren ondotik.
|
|
|
Naziometroak Euskal Herri osoko datuak jasotzen ditu; Soziometroak, Euskal Autonomia Erkidegokoak; eta Europa mailako datuak ere izan ditu hizpide. Hiru iturritatik edanda jardun du, nazio sentimenduaren inguruan
|
egun
Euskal Herrian dagoen erretratu ahalik eta doiena erakusteko asmoz. Ez da erraza, argazki hori aldatzen ari baita, beti.
|
|
|
Europa osoan hala izan zen, Federici ez da ari
|
egun
Euskal Herria deitzen diogun inguru honetan gertatutakoari buruz soilik. Dena den, Zugarramurdiko bisitan, une batez, azpimarratu zuen inguruotan frantziar eta espainiar inperioekin talka bat ere tartean bazegoela.
|