|
2021
|
|
|
Inoiz, forma berean adierazirik etor daitezke, anbiguotasun formalez, modalitate deontikoa eta epistemikoa: Etxean egon behar dute[= egotea dagokie,
|
egoteko
agindua dute (deontikoa)]; Etxean egon behar dute[= daude, ustez (epistemikoa)].
|
|
|
Beste hauetan, berriz, aditzaren (§ 30.7.2.1) eta izenaren osagarri da, hurrenez hurren: Isilik egoteko esan nion; Isilik
|
egoteko
agindua eman zioten. Hemen tzeko perpausa osagarria da (§ 25.3.3g).
|
|
|
lotsa izan, beldur (ra) izan. tzeko forma bera hartzen dute ondoan subjuntiboko osagarria dutenek ere: isilik egon gaitezen agindu digute> isilik
|
egoteko
agindu digute> isilik egoteko agindua eman digute. Hiru adibide horietatik lehen biek aditza dute gobernatzaile (subjuntiboko osagarria jokatua izan zein ez); hirugarrenean, aldiz, gobernatzailetzat har daiteke bai agindua izen soila, bai agindua eman predikatua ere (§ 30.7.2.1) aztertzean Nolanahi ere, bistan da ez direla adierazpen perpaus jokatugabeak, informazio soilaz haragokoa adierazten dutela.
|
|
|
lotsa izan, beldur (ra) izan. tzeko forma bera hartzen dute ondoan subjuntiboko osagarria dutenek ere: isilik egon gaitezen agindu digute> isilik egoteko agindu digute> isilik
|
egoteko
agindua eman digute. Hiru adibide horietatik lehen biek aditza dute gobernatzaile (subjuntiboko osagarria jokatua izan zein ez); hirugarrenean, aldiz, gobernatzailetzat har daiteke bai agindua izen soila, bai agindua eman predikatua ere (§ 30.7.2.1) aztertzean Nolanahi ere, bistan da ez direla adierazpen perpaus jokatugabeak, informazio soilaz haragokoa adierazten dutela.
|
|
|
Ondorioz, mendeko perpausek gainerako osagaiek perpausaren barnean duten mugikortasun bera erakutsiko dute: Isilik
|
egoteko
agindu zion Mirenek Josuri atzo/ Mirenek Josuri isilik egoteko agindu zion atzo/ Atzo Mirenek Josuri isilik egoteko agindu zion... Juntaduran, ordea, juntagailuaren bi aldeetara kokatzen dira juntatutako perpausak; egin daitekeen hurrenkera aldaketa bakarra —zilegi denean— juntagaien ordena aldatzea da, baina ordena aldaketa horrek esanahi aldaketa ekar dezake berarekin, menderakuntza bidezko perpaus elkartuetan ez bezala; ikus, adibidez, ondorengo bien arteko aldea:
|
|
|
Ondorioz, mendeko perpausek gainerako osagaiek perpausaren barnean duten mugikortasun bera erakutsiko dute: Isilik egoteko agindu zion Mirenek Josuri atzo/ Mirenek Josuri isilik
|
egoteko
agindu zion atzo/ Atzo Mirenek Josuri isilik egoteko agindu zion... Juntaduran, ordea, juntagailuaren bi aldeetara kokatzen dira juntatutako perpausak; egin daitekeen hurrenkera aldaketa bakarra —zilegi denean— juntagaien ordena aldatzea da, baina ordena aldaketa horrek esanahi aldaketa ekar dezake berarekin, menderakuntza bidezko perpaus elkartuetan ez bezala; ikus, adibidez, ondorengo bien arteko aldea:
|
|
|
Ondorioz, mendeko perpausek gainerako osagaiek perpausaren barnean duten mugikortasun bera erakutsiko dute: Isilik egoteko agindu zion Mirenek Josuri atzo/ Mirenek Josuri isilik egoteko agindu zion atzo/ Atzo Mirenek Josuri isilik
|
egoteko
agindu zion... Juntaduran, ordea, juntagailuaren bi aldeetara kokatzen dira juntatutako perpausak; egin daitekeen hurrenkera aldaketa bakarra —zilegi denean— juntagaien ordena aldatzea da, baina ordena aldaketa horrek esanahi aldaketa ekar dezake berarekin, menderakuntza bidezko perpaus elkartuetan ez bezala; ikus, adibidez, ondorengo bien arteko aldea:
|
|
|
Kontrola, bada, erreferentziakidetasun behartua da, beste aukerarik gabekoa. Perpaus nagusiko subjektua (gauzak garbi esatera etorri naiz [nik esan]), objektua (makila ikusi dut akerra jotzen [makilak jo]), zein zehar objektua (isilik
|
egoteko
agindu diot [hari agindu, hura isilik egon] izan daiteke kontrolatzailea.
|
|
|
Berriro elkar ikusiko dugun esperantza ez dut galdu. Euskara ikasteko erabakia hartu dute gure lankideek; Isilik
|
egoteko
agindua eman digute. Maiztasun txikiagoa badute ere, tzeko perpaus jokatugabeen ondoan badira tzearen jokatugabeak ere:
|