|
2023
|
|
|
Delituaren zantzuak antzemateko, Tributu administrazioaren mendeko ikuskapenaren langileek egiaztapeneta ikerketa prozeduraren barruanaurretiaz egiaztatu behar dute ea betebeharpekoak bere egoera erregularizatu duen. Horiek horrela, TFAOen 250 artikuluko borondatezko erregularizazioaren kontzeptua aplikatuko dute; kontzeptu hori bat dator Zigor Kodearen 305.4 artikuluak ezarritakoarekin, hau da, tributu zorra erabat onartuta eta zorraren osagai guztiak (kuota, errekarguak eta interesak, autolikidazioa aurkeztu zen unetik aurrera sortutakoak) ordainduta
|
egon
behar dira. Aitorpenaren kasuan, aitorpenaren ondoriozko likidazioa ordaindu behar da tributu arauak ezarritako epean.
|
|
|
Horrenbestez, eta delitua burutzeko ordainketarik ez dela
|
egon
behar jakinda, delitu hau tributu iruzurraren delituarekin pilatzen denean, hots, ZKren 305 Artikuluko delituarekin pilatzen denean ordaindu gabeko zorrak 120.000 euroko gutxienekoa gainditu duelako, Ogasun publikoaren aurkako delituaren zigorra soilik ezarriko da, arauen arteko pilaketa gertatzen delako. PEREZ ROYOk adierazi duenez, pilaketa hori kontsuntzio irizpidearekin konpondu litzateke kontabilitate delitua ezin daitekeelako modu lokabean izan.
|
|
|
Premiamendu prozedura aplikatzeko, prestazioak zenbatuta edo likidatuta
|
egon
behar dira, subjektu pasiboak berak likidatu baditu ere autolikidazio edo aitorpenaren bitartez.
|
|
|
Eta hori guztia proportzionaltasun printzipioaren arabera. Zerga bilketako prozeduraren testuinguruan, proportzionaltasunak esan nahi du tributu zorraren zenbatekoaren eta zorra ordaintzeko enbargatutako zordunaren ondasunen arteko oreka
|
egon
behar dela. Edo bestela esanda, enbargatutako ondasunak nahikoak izan behar dira premiamenduaren zenbatekoa estaltzeko baina bidegabe gainditu barik.
|
|
|
Parlamentuko gainerako tramitazioari dagokionez, prozedura legegile arruntaren betekizunak gauzatu behar dira, zenbait berezitasunekin. Hasteko, aurrekontuen tramitazioak lehentasuna du Parlamentuan (beharbada lege proiektua onetsita
|
egon
behar delako ekitaldia hasi baino lehen, alegia, hiru hilabeteko epean). Horrez landara, osotasunaren gaineko eztabaidan horren helburua aurrekontu egoeren zenbateko osoak finkatzea da, Parlamentuko talde guztiek (Gobernukoa kenduta) aurrekontuak itzultzeko zuzenketa aurkezten dute, politika ekonomikoaren inguruko eztabaida orokorraren euskarri izango dena.
|
|
|
Apirilaren 20ko 102/ 2005 Epaian, besteak beste, adierazi zuenez: a) Tributuen arloko lege erreserbak behar du tributua ex novo sortzea eta tributuaren oinarrizko osagai eratzaileak zehaztea legez egin behar direla. b) Irizpideak eta printzipioak legean
|
egon
behar badira ere, erregelamenduaren arauketa onargarria da baldin eta ezinbestekoa bada arrazoi teknikoengatik edota Konstituzioak ala Legeak berak bilatutako helburuak betetzeko. Horiek horrela, erregelamenduzko arauketa legearen mende, berau garatu eta osatzeko izan behar da beti. c) Tributuen arloko lege erreserbak ez die eragiten modu berean tributuaren oinarrizko osagai guztiei.
|
|
|
Bestalde ere, noizean behin tributu arauek Estatuko Aldizkarian argitaratu baino lehen ondorioak sortzen dituzte, hots, araua indarrean jarri aurretik gertatutako egitateen gainean ondorioak dituztenean; horrela gerta daiteke lege proiektua Gorte Nagusien Aldizkari Ofizialean argitaratzen denean. Teknika hori Konstituzioaren aurkakoa izan ez arren, ezin daiteke usuegi erabili, konstituzio printzipioak hauts daitezkeelako (esaterako, ekonomia ahalbidearen printzipioa) eta, batik bat, herritarren eta botere publikoen artean
|
egon
beharreko konfiantza apur daitekeelako. Nolanahi den ere, arazo hori sakonago jorratuko dugu atzeraeragina aipatzen dugunean.
|
|
|
Epai horretan Hiri Lurreko Lurzoruen Balio Gehikuntzaren gaineko Zergaren zerga oinarria zehazteko metodoa Konstituzioaren aurkakoa zela adierazi zuen, baina epaiaren ondorioak mugatu zituen. Behin behineko likidazioak berrikusi ahal izateko, aurkaratuta
|
egon
behar ziren, edota autolikidazioen zuzenketa eskatuta egon behar zen, Epaia eman zen egunerako (ez ordea, Epaia argitaratu zen egunerako). beren beregi zehaztu behar da lege zaharra aplikatuko zaiela hura indarrean zegoen bitartean sortutako egoerei. Adibiderik garbiena zenbait onura fiskaletan dakusagu:
|
|
|
Epai horretan Hiri Lurreko Lurzoruen Balio Gehikuntzaren gaineko Zergaren zerga oinarria zehazteko metodoa Konstituzioaren aurkakoa zela adierazi zuen, baina epaiaren ondorioak mugatu zituen. Behin behineko likidazioak berrikusi ahal izateko, aurkaratuta egon behar ziren, edota autolikidazioen zuzenketa eskatuta
|
egon
behar zen, Epaia eman zen egunerako (ez ordea, Epaia argitaratu zen egunerako). beren beregi zehaztu behar da lege zaharra aplikatuko zaiela hura indarrean zegoen bitartean sortutako egoerei. Adibiderik garbiena zenbait onura fiskaletan dakusagu:
|
|
|
Ondorenez, analogiaren aplikazioak lege erreserbaren printzipioa hausten du. Hori guztia dela bide, analogia ezbairik gabe onartzen da Tributu zuzenbide formalean, baina ez horren alde materialean; bestela esanda, analogia erabil daiteke tributuen aplikazioari buruzko manuetan, ez, ordea, tributuen oinarrizko osagaien esparruan, azken horiek lege bidez araututa
|
egon
behar baitira nahitaez.
|
|
|
lege iruzurra gertatzen da egintza bat edo gehiago burutuz arau juridiko baten aurkako emaitza lortzen denean, bestelako helburua duen legea oinarritzat hartuz. Lege iruzurra gerta dadin, beraz, bi arau
|
egon
behar dira: babes edo oinarritzat erabilitako araua (arau estaltzaile deitu izan dena) eta hautsi nahi den araua (horri egiten zaio iruzurra).
|
|
|
Gauza bera gertatzen da Historia eta Arte Ondareko ondasunak ematen direnean zergak ordaintzeko. Kasu horretan, ondasun horiek dirutan baloratu behar dira, eta Administrazioa eta norbanakoak ados
|
egon
behar dira ondasunei emandako balioarekin. Nolanahi den ere, norbanakoak beti du zergak diruz ordaintzeko eskubidea. d) Tributua ez da inoiz ez zilegi baten zehapena.
|
|
|
Zergekin alderatuta, kontribuzio berezietan beti
|
egon
behar da Administrazioaren jarduketen bat. Edozein kasutan ere, tasekin konparatuz gero, berriz, kontribuzio berezietan administrazio jardunak interes orokorra bete nahi du nahiz eta pertsona jakin batzuei onura berezia ekarri, tasen kasuan Administrazioaren jarduketa norbanakoak eskatzen duen bitartean (tasen bidez, beraz, banakako arazoak konpondu nahi dira).
|
|
|
Osagai horiek sarrerak egiteko betebehar edo eginbehar desberdinei dagozkie, eta betebeharpeko batetik bestera ere ezberdinak dira. Horietan garrantzitsuena kuota da, beti
|
egon
behar delako halakoa. Behin baino gehiagotan azaldu badugu ere, kuota betebehar nagusitik zein konturako ordainketak egitetik sor daiteke.
|
|
|
Halakoetan, sozietatearen bazkide edo partaideak horren oinordeko bihurtzen dira, tributu zorrari begira. c) Orobat, konkurtso prozeduretako administratzaileak eta sozietate zein erakundeetako likidatzaileak erantzule subsidiarioak dira orokorrean, konkurtso egoeran sartu aurretik subjektu pasiboak zituen tributu zorren gainean. Erantzule izateko, gainera, tributu zorra ordaintzeke
|
egon
behar da administratzaileen zabarkeria edo gaitzusteagatik. Esan bezala, erantzukizuna dago konkurtsoaren edo likidazioaren aurreko zorren gainean, ez ordea, zehapenen gainean.
|
|
|
Kontribuzio berezien subjektu pasiboak pertsona fisiko zein juridikoak izan daitezke, baita nortasun juridikorik gabeko erakundeak ere, obrak egiteagatik edo zerbitzuak ezarri eta hedatzeagatik, onura bereziak jasotzen badituzte. Beraz, zuzeneko lotura
|
egon
behar da obren egite edo zerbitzuen ezartze nahiz hedatzearen eta subjektu pasiboek bereziki jasotzen dituzten onuren artean. Ulerbidez, obrak edo zerbitzuak ondasun higiezinen onurarako badira, subjektu pasiboak ondasun horien jabeak dira.
|
|
|
Bosgarrena Espainiako estatuak izenpetuak eta berretsiak dituen edo gerora izenpetuko eta berretsiko dituen nazioarteko tratatu edo hitzarmenen mende
|
egon
behar da tributu sistema. Bereziki, Lurralde Historikoetako tributu sistema bat etorri behar da zergapetze bikoitza saihesteko Espainiak sinatuak dituen nazioarteko hitzarmenetan eta Europar Batasunak harmonizazio fiskalari buruz emandako arauetan xedatutakoarekin.
|
|
|
Garaia baino lehenagoko erditzea badago edo, beste edozein arrazoiren ondorioz, jaioberria ospitaleratuta
|
egon
behar bada erditu ostean, etenaldia zenbatu ahal izango da ospitaleko alta ematen den datatik aurrera, ama biologikoak edo beste gurasoak hala eskatuta. Zenbaketa horretatik kanpo daude erditu osteko lehenengo 6 asteak; amaren kontratua nahitaez eten behar da 6 aste horietan.
|
|
|
(a) Gomendatzen da txandak antolatzen direnean txanda horiek txandakatzea, langile bat egon ez dadin beti txanda bakar bati atxikita. Halaber, langile bat ere ez da
|
egon
behar gaueko txandan bi aste baino gehiago jarraian.
|
|
|
★ Kasuan kasuko faltak eta horien ondoriozko zehapenak tipifikatuta
|
egon
behar dira.
|
|
|
Epaileak emantzipazioa eman diezaieke 16 urtekoak baino nagusiagoak diren seme alabei, horiek hala eskatzen badute eta horien gurasoei entzun eta gero. Gainera KZren 244 artikuluan jasotako inguruabarren bat
|
egon
behar da: a) guraso ahala egikaritzen duena beste gurasoa ez den pertsona batekin ezkotzea edo horrekin ezkondu bizimodua egitea; b) gurasoak bananduta bizitzea; c) guraso ahala egikaritzea modu larrian oztopatzen duten arrazoietatik edozein gertatzea.
|
|
|
Hurrengo ñabardura egin behar da: ondore horietarako" lantoki" kontzeptuak duen adiera ez dator bat LELTBren 1.5 artikuluan duenarekin; arean ere, kasu honetan, lantokitzat ulertu behar da" langileak, euren lana dela eta,
|
egon
behar diren edozein esparru, esparru hori eraikitakoa izan ala ez, edo langile horiek sartu behar diren esparrua" (171/ 2004 Errege Dekretuaren 2 artikulua).
|
|
|
Ezbairik gabe, argiro eta zehaztasunez ezarri behar dira gauzatutako arau hausteak eta horien tipifikazioa; ukitutako langileak, zenbatuta eta, bidezkoa bada, izen eta guzti; eta zehapen proposamena, horren mailaketa eta zenbatekoa adieraziz, bai eta urratutako manua eta zehapen proposamena oinarritzen duten manuak ere. Azkenik, akta guztiak sinatuta
|
egon
behar dira.
|
|
|
Lehenengo eta behin, toki administrazioak beste Administrazioekin dituen harremanen sistema ezarri aurretik, kontuan izan behar dugu Administrazioen arteko harremanak ez direla bakarrik toki administrazioarenak. Administrazio guztiak euren artean harremanetan
|
egon
behar dira. Egia da, toki erakundeek beste Administrazio batzuekin dituzten harremanak TAOLk jasotzen dituela.
|
|
|
• Kontrol parametroari dagokionez, kontrolak legezkoak, egokierakoak, kudeaketakoak edo politikoak izan daitezke. ...ezkotasun kontrola arau juridikoak betetzen direla egiaztatzen duena da; aukera kontrola, interes publikoari buruzko balioak, helburuak edo iritziak erabiltzen ditu egiaztapen parametro gisa; kudeaketa kontrolak emaitzetan edo helburuen betetzean oinarritzen dira (adibide bat tokiko kudeaketa ekonomikoaren barneeta kanpo fiskalizazioa litzateke), nahiz eta helburu horiek arau juridikoetan ezarrita
|
egon
behar duten, legezkotasun kontrol moduko bat izanik; azkenik, kontrol politikoak lehentasun politikoak kontrastatzen ditu.
|
|
|
legeak behar bezala definitu behar ditu kontrolaren aurrekontu materialak eta prozedurazkoak, eta, bereziki, toki erakundeak subrogazioa saihestu ahal izateko bermeak, bere eskumenak autonomiaz betez [KAE 154/ 2015, 7 c) OJ]. Jakina, toki autonomiaren berme konstituzionalean itxitako aurretiazko errekerimenduaren eskakizunak autonomia erkidegoen eskumeneta autonomia bermeetan ere
|
egon
behar du, nahiz eta kasu honetan konstituzioaren arabera onargarria ez izan izapide horrek auzitegi honek aipatutako jurisprudentzian neurriz kanpokotzat jo dituen kontrol modalitateetako batean amaitzea".
|
|
|
Honetatik guztietatik ondorioztatzen denez, lurralde autonomoek batasun printzipioaren eramaileak izango dira eta, lehen adierazi dugun bezala, batasuna dagoen aldetik solidaritatea
|
egon
behar da euren artean. Solidaritate printzipioa, beraz, batasun printzipioan barneratzen dugu.
|
|
|
Betebehar hau ez betetzeko arrazoiak aipatzen ditu legeak eta laguntza ukatzea gainera behar bezala arrazoiturik
|
egon
behar da. Kasu horiek honako hauek dira: Arau zehatz batek horrela jasotzen duenean. Laguntza emateko baliabide nahikorik ez daudenean. Laguntza emanez gero babestu behar duen beste interes bat kaltetzeko arriskua dagoenean.
|
|
|
• Esku hartzea behar bezala objektibizatuta edo zehaztuta
|
egon
behar da lege mailako arauetan. KAren 14/ 2018 epaiak honela dio:
|
|
|
KAren 14/ 2018 epaiak honela dio: " Lehenik eta behin, administrazioaren esku hartzea behar bezala objektibatuta edo zehaztuta
|
egon
behar da lege mailako arauetan. Konstituzio Auzitegiaren 107/ 2017 Epaiak, 3 c) OJk, eta 111/ 2016 Epaiak, 12 a) eta c) OJk, toki erakundeei dagokienez, adierazten dute autonomiaren berme konstituzionalak kontroleta koordinazio tresnak aurretiaz zehazteko agindu bat duela.
|
|
|
Hala arrazoitu zuen Konstituzio Auzitegiaren 4/ 1981 Epaiak (3 OJ): administrazio kontrolek lege arauetan aurreikusita
|
egon
behar dute; zehatzak eta zehatzak izan behar dute, ez generikoak eta zehaztugabeak, eta lurralde instantzia bat Estatuko Administrazioaren edo beste lurralde erakunde batzuen mendekotasun edo mendekotasun ia hierarkikoan kokatu behar dute [zentzu berean, KAren 6/ 1982 epaia, 7 OJ, 154/ 2015, eta FFJ). Eskakizun hori jarduera autonomikoaren kontrolari edo koordinazioari ere aplika dakioke, doktrina konstituzionaletik ondorioztatzen den bezala (Konstituzio Auzitegiaren 32/ 1983 Epaia, 2 OJ; 86/ 1989 Epaia, 31 OJ; 134/ 2011 Epaia, 10 OJ, eta 101/ 2016 Epaia, 7 OJ, besteak beste)" 197.
|
|
|
Mendetasun horretan kokatu daiteke toki erakundeen gainean egituratu den kontrola. Toki erakundeek haien jarduera autonomia printzipioarekin egikaritzeko ahalmena dute, baina jarduera hori harmonizaturik
|
egon
behar da, bateraturik. Horretarako, EKren 149.1.14 eta 149.1.18 artikuluek ezartzen duten eskumenen egikaritzan, Estatuak toki erakundeen gaineko kontrol sistema antolatzen dute.
|
|
|
Zaintza Batzak Udalbatzaren eskumen eta eginkizun berdinak zituen eta Zaintza Batzaren kide izateko boto gehien jaso zituenak Alkatearen zereginak betetzen zituen. Batza horretan hartzekodunen ordezkariak
|
egon
behar ziren. Zaintza Batzaren eginkizunak hurrengoak ziren: Ahalik eta arinen udalaren normaltasuna berreskuratzeko beharrezkoak ziren neurri guztiak hartzea. Normaltasuna bi urteko epean lortu eta horretarako birgaitze aurrekontu bat onestea.
|
|
|
• Alde batetik, 3.c) oinarri juridikoan aipatzen denez, administrazioko esku hartzea behar bezala objetibizaturik
|
egon
behar da eta lege lerruneko arau batean zehaztuta. Hori toki autonomiaren konstituzio bermearen muinean dago KAren 4/ 1981 Epaiak adierazi zuenez.
|
|
|
Beraz, ez lurralde historikoek ezta EAEk ere ez dute gaia garatu eta EAEko toki erakundeek Estatuak diseinatutako arauketa jarraitu behar dute (TAOL, TAIXTB, APOL eta TEOE). Horregatik, Estatuaren arauketaren inguruan aurretik esandako guztia eta finantza zaintzari esandako guztia hemen errepikatzea besterik ez litzateke
|
egon
behar.
|
|
|
ETELk toki autonomiaren printzipioa modu oso baten ulertzen du eta jarduteko autonomia behar bezala garatzeko beharrezko finantzazioa behar duela daki. Horretarako, toki erakundeek behar dituen diru sarrerak baldintzatu barik
|
egon
behar dira. GALDEANO LARIZGOITIAk eta ZURUTUZA MUJIKAk adierazten duten moduan:
|
|
|
Esangura horretan, EAEko toki erakundeek aurrekontuak diseinatzerakoan askatsun osoa izan behar dute, beti ere aurrekontu egonkortasunari buruzko arauak errespetatuz: toki erakundeek aurrekontua nibelaturik izan behar dute, egonkorra izan behar da eta orekaturik
|
egon
behar da. Horrela zehaztu dute lurralde historikoetako aurrekontu araubideari buruzko foru arau ezberdinek630.
|
|
|
Aipatutako 14/ 2018 Epaiak horrela adierazten du: " Lehenik eta behin, Administrazioaren esku hartzea behar bezain objektiboa izan behar da, edo lege mailako arauetan zehaztuta
|
egon
behar du. Konstituzio Auzitegiaren 107/ 2017 Epaiak (3 ZO, c), eta 111/ 2016 Epaiak, 12 ZO, a) eta c) epaiek, toki erakundeei dagokienez, adierazten dute autonomiaren berme konstituzionalak kontroleta koordinazio tresnen" arauak aurrez zehazteko agindua" duela.
|
|
|
Hala arrazoitu zuen jada Konstituzio Auzitegiaren 4/ 1981 Epaiak, 3 oinarri juridikoan: administrazio kontrolak lege arauetan aurreikusita
|
egon
behar dira; zehatzak izan behar dira, ez" generikoak eta zehaztugabeak", lurralde instantzia bat" Estatuko Administrazioaren edo beste lurralde erakunde batzuen mendetasun edo mendetasun ia hierarkikoan" kokatzen dutenak [zentzu berean, Konstituzio Auzitegiaren 6/ 1982 Epaia, 7 OJ], 154/ 2015, 6 OJ, 4 b) eta 7 OJ). Eskakizun hori jarduera autonomikoaren kontrolera edo koordinaziora zabal daiteke, Konstituzio doktrinaren arabera (Konstituzio Auzitegiaren 32/ 1983 epaia, 2 OJ; 86/ 1989 epaia, 31 OJ; 134/ 2011 epaia, 10 OJ, eta 101/ 2016 epaia, 7 OJ, besteak beste).
|
|
|
legeak behar bezala definitu behar ditu kontrolaren oinarri materialak eta prozedurazkoak, eta, bereziki, toki erakundeari subrogazioa saihesteko aukera emango dioten bermeak, bere eskumenak modu autonomoan betez" [Konstituzio Auzitegiaren 154/ 2015 epaia, 7 c) oinarri juridikoa]. Jakina, toki autonomiaren berme konstituzionalean itxita dagoen aurretiazko errekerimenduaren eskakizuna autonomia erkidegoen eskumen eta autonomia bermeetan ere
|
egon
behar da, nahiz eta kasu honetan konstituzionalki onargarria ez izan izapide hori Auzitegi honek, aipatutako jurisprudentzian, gehiegizkotzat jo dituen kontrol modalitateetako batean amaitzea".
|
|
|
Lehen adierazi dugun bezala, toki erakundeek aurrekontua diseinatu eta onestean askatasun osoa izango dute nahi dituzten gastuak edo interesak zehazteko. Aurrekontuaren diseinuak mugak ere baditu, baina ez gastuen kontzeptuetan, egonkortasunaren ikuspuntutik baizik... aurrekontua nibelaturik
|
egon
behar da [n ekitaldiko ohiko baliabideak (diru sarreren 1.etik 5.ra doazen kapituluak) gastu arruntak (gastuen 1.etik 4.ra doazen kapituluak) finantzatzeko beste izan behar dira], aurrekontua egonkorra izan behar da [n ekitaldiko diru sarrera ez finantzarioak (diru sarreren 1.tik 7.ra doazen kapituluak) gastu ez finantzarioak (gastuen 1.tik 7.ra doazen kapituluak ken 3.a) finantzatzeko beste izan... Horretan askatasun osoa dago.
|
|
|
Lehen adierazi dugun bezala, toki erakundeek aurrekontua diseinatu eta onestean askatasun osoa izango dute nahi dituzten gastuak edo interesak zehazteko. ...bideak (diru sarreren 1.etik 5.ra doazen kapituluak) gastu arruntak (gastuen 1.etik 4.ra doazen kapituluak) finantzatzeko beste izan behar dira], aurrekontua egonkorra izan behar da [n ekitaldiko diru sarrera ez finantzarioak (diru sarreren 1.tik 7.ra doazen kapituluak) gastu ez finantzarioak (gastuen 1.tik 7.ra doazen kapituluak ken 3.a) finantzatzeko beste izan behar dira], aurrekontua orekatuta
|
egon
behar da (hau da, aurrekontua ezin daiteke defizitarekin onetsi, beti zerorekin edo superabitarekin onetsi da), etab. baina kontzeptualki inork ezin dezake esan baliabideak zertan erabili ahal izango diren. Horretan askatasun osoa dago.
|
|
|
Kontrola noiz ematen den adieraztea erreza da toki autonomiak esparru honetan duen garrantzia ikusirik. Estatuak eta autonomia erkidegoek tokiko finantza jarduerak duen autonomia errespetatu behar dute eta horregatik prozedura ezberdinak garatzean ezin daiteke inolako aurreko kontrolik
|
egon
behar. Finantza jardueran toki autonomiaren funtsezko muina errespetatu behar da eta horrek esan nahi du ezin daitekeela inolako esku hartzerik egin.
|
|
|
C) TOLTBk 52 artikuluan kreditu eragiketa guztiek jarraitu beharreko araubidea jaso da eta 53 artikuluak epe luzeko kreditu eragiketak baimentzeko prozedura aipatzen du. Kreditu eragiketak baimentzeko toki erakundearen organo eskuduna zehazteko TAOLren 21, 22 eta 47 artikuluek eta TOLTBren 52 artikuluak esandakoari
|
egon
behar da. Kreditu eragiketa baimentzeko organo eskuduna Alkatea izango da eragiketa udal aurrekontuaren baliabide arrunten %10a baino txikiazati batean ordezkatzea.
|