|
2009
|
|
|
Iruñean 17 haurtzaindegitatik, 12 gaztelaniaz dira, 3 ingelesez, eta bik bakarrik eskaintzen dute euskarazko zerbitzua; biak auzo berberean. Nafarroako gaineko eskualdetan ere
|
egoera
ez da ezberdina, latzagoa ez bada.
|
|
|
Nafarroako Unibertsitate Publikoko
|
egoera
ez zen hobeagoa. I k euskararen inguruan aurrerapauso gutxi ikusi zituen unibertsitateko ikasketak egin zituen urteetan.
|
|
|
Ikusi dugunez, horretarako, funtsezkoa da, gutxienez, hiztun talde sendoenen jarraipena bermatzea, alegia, hizkuntzaren gizarte transmisiorako oinarrizko eremuetan interakzio soziolinguistiko indartsuetarako sareak dituztenen jarraipena. Eguneroko hizkuntzak dio ardura,
|
egoera
ez formaletakoak, bizitza pertsonalean gehien eragiten duten harremanetan erabiltzen denak.8
|
|
|
• Euskararen
|
egoera
ez da inon orokorra, autonomoa, lasaia, librea, nahikoa edota beharrezkoa. Horren arrazoiak, besteak beste, honakoak dira:
|
|
|
Burgesak eta aitona semeak, hitz batez, suedieraz mintzo ziren; eta herri xeheak, lakuetako nekazariak batez ere, suomieraz. (...) Hala ere, nahiz Finlandiako (edo Suomiko) hirietan suomiera oso galdua izan,
|
egoera
ez zen inoiz izan gure Bilbon edo Gasteizen bezain txarra, esate baterako" 15.
|
|
2010
|
|
|
3 espainiako estatistika institutuak, inek, ematen dituen datu ofizialez gain
|
egoera
ez arautuan eta erroldatu gabe bizi diren pertsonak ere kontuan hartuta.
|
|
|
Nafarroako euskaldunen ehunekoaren bilakaera 1986etik 2001 bitarteko zentsuerroldetan eta 2001eko zentsuko 15 urte behekoen artean, eremuka berreskuratze orokor hori gora-behera, nafarroako gobernuak 2003an eta 2008an egindako inkesta soziolinguistikoek (2004, 2009) kezka emateko moduko datu batzuk eman dituzte. ...oi. dena dela, hurrengo inkestek belaunaldi gazteen euskalduntze bilakaera argitu ligukete. ez dezakegu ahantz hizkuntza baten egoera demolinguistikoa, hein handi batean, administrazio publikoek hizkuntza hori babesteko hartutako erabakiei lotuta dagoela. euskararen kasuan lotura hori aski argi dago. euskal autonomia erkidegoko hazkundearen eta ipar euskal herriko galeraren erdibidean, nafarroakoa
|
egoera
ez aitzin ez gibel dugu4, hizkuntza txikia egongaitz eta ahul dagoela salatzen duena. euskararen ezagutzaren emendatzean ikusi dugun bilakaera positiboa ez dugu halere, erabileran atzeman. euskararen erabilera neurtuari dagokionez, 1989tik lau urtetan behin egin diren kale neurketak ditugu. 2 taulak erakusten du nafarroako euskararen erabilera orokor apala (%6, 6) hamazazpi urteotan ia ez dela mugitu. gauzak horrela, erratea dago nafarrek, batez bertze, kalean egiten dituzten solasen %93, 4 erdaraz izaten direla.
|
|
|
4 diSKurTSo SoziolinguiSTiKoa alde batera utziko dut iñaki larrañagak soziolinguistika aplikatuari egin dion ekarpena. ez garrantzirik ez duelako, sakontasun gehiago eskatzen duelako baizik; lan eskerga burutu baitu eta nik baino hobeto egin dezaketenak ere izan badirelako. iradokizuna egina da. azpimarratu nahi dut, ordea, esparru ideologikoan eta ideien lehian, iñakik teoria orokorraren baitan zabaldu dituen diskurtso soziolinguistikoak eta argudio sorta. etengabeko kezka eta ardura berezia izan ditu oinarrizko kontzeptu soziolinguistikoen definizioak zedarritzeko: ...oka’, ‘hizkuntz ordezkatze prozesua’, ‘elebitasuna eta diglosia’, ‘hizkuntza berreskuratzeko— normalizatzeko prozesua’ eta abar. izan ere, kontzeptu horiek zuzen erabiltzea ezinbestekotzat jotzen ditu hizkuntz komunitate euskalduna berregiteko. euskararen kasuan, sarritan, huts eragiteko edo modu anbiguoan bederen erabiltzen baitira. iñakirentzat euskararen
|
egoera
ez da estatikoa eta ezin itzulizkoa, etengabeko eraldaketa prozesuan dagoena baizik, hizkuntz ukipenaren neurri berean. eta ‘elebitasun sozial egonkorra’ lortu ezinezko helburua da, asmo hori hizkuntza baten galeran interesatuta dauden ideologiek mantentzen dute, azkenean, hizkuntza batek bestea baztertzen duelako. denboran zehar, iñakik egindako esanetan eta idatzietan nabarmen agertz...
|
|
2011
|
|
|
Euskara ez da batere cool. Badakit sinpleegi ari naizela jotzen azterketa honetan, topikoak baizik ez ditudala aipatu orain artean, eta badirela kontrako kasuak ere, baina liburuen kontsumoari begiratzea aski da
|
egoera
ez dela txantxetakoa ikusteko: EAE n saltzen diren ehun liburutatik, hiru bakarrik dira euskaraz, ingelesezkoen pareko, ia.
|
|
|
Language community edo hiztun elkarte gisa euskaldunon (hots, etxetik edo gero, ikasketaz, euskaraz dakigunon eta gutxi asko euskaraz egiten dugunon) multzoa hartzen badugu, bistan da ez dugula (euskal hiztun elkarteak, bere osoan, ez duela) diglosiaren ezinbesteko atributuen zerrenda hori osorik betetzen. euskaldunok ez dugu (ez erabat eta ez oro har) etxean eta kalean, lagunartean eta lan giro hurbilean, gure eguneroko bizimodu arruntaren situazio informalMikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka intimoetan euskaraz (are gutxiago euskaraz bakarrik) egiten eta gero gutako batzuek (apur batzuek, hainbatek edo ia denok) unibertsitatean, udaletxeko bulegoetan, aurrezki kutxako jestioetan, eleberriak irakurtzerakoan edota jendaurreko hitzaldi formala ematerakoan beti erdaraz egiten. gure
|
egoera
ez da hori. egoera nahasia da gurea, oso, noiz euskaraz eta noiz erdaraz egiten dugun esateko orduan. ezer garbi baldin badago, horixe dago garbi: euskaldungoa oro har harturik erreferente, gure hiztun elkarteak ez dauka euskara erdaren arteko konpartimentazio argirik:
|
|
|
egurenen garaian" la masa general del pueblo guipuzcoano habla usualmente el vascuence y por consiguiente esta es la primera lengua que aprenden los niños". garaterenean, aldiz," gipuzkoan gizaldi honen hasieran %85 euskaraz egiten zuten eguzkiz eguzki. eta ongi hitz egin ere. egun %40k baldin badakite, %20k ez dute euskaraz egiten. egungo egunean gipuzkoako herrietan erdara da jabe". Ba al dago hori baino esplikazio jator eta definitiboagorik, gero eta
|
egoera
ez diglosikoagoan gaudela aditzera emateko, ez dut uste.
|
|
|
Aldiz, elebitasun zabalenaz ere diglosiarik gabeko egoera ezegonkorra da berez: trantsiziozkoa, aldi baterakoa, belaunez belauneko transmisio katean iraupen ahalmenik gabea. gotzon garatek bere artikuluan deskribatzen duen gure
|
egoera
ez da diglosikoa. diglosiarik gabekoa da egoera hori, nagusiki: batez ere (c) motako elebitasuna. zehazki esanik, elebitasun maila ohargarrikoa75 baina, konpartimentazio soziala nabarmen galdu duelarik euskaldungoak, azken diglosia hondarrak baizik gelditzen ez zaizkion aldikoa76.
|
|
|
Laburpena. diglosia egoera ezaugarritzen duten faktore nagusiak ez dira euskal herriko hizkuntza egoeran atzematen. euskal herrian bizitzen ari garen hizkuntza
|
egoera
ez da diglosia motakoa, beraz. euskal herriko hizkuntza egoera definizio berritua bilatu behar dugu. eginkizun horretan soziolinguistika jakintza alorreko oinarrizko terminologia adostua izatea behar beharrezkoa da. euskara, soziolinguistikaren ikuspegitik, zer hizkuntza mota den, hiztun elkartea zer den edota hizkuntzak desagertzen ala galtzen diren argituko badugu. • Hitz gakoak:
|
|
|
2 hizKunTzA diglosia berez, txarra edo ona den juzgatu gabe, euskal herrian diglosia galduta, euskarari dagokionez, hizkuntza egoera makurragoan gaudela esan dezakegu. hau da, diglosia egoera berreskuratu behar dugu hizkuntzaren egoera hobetuko bada. Lehen esan moduan, zalbideren testuak, inplizituki, aditzera ematen du euskara biziberritzeko (lehengo) diglosia egoera oraingo egoera baino hobea dela. euskara biziberritzeko diglosia egoerara itzuli behar dugula, alegia. hagatik, euskararen
|
egoera
ez dela diglosikoa nabarmentzearren, seguru asko, zalbidek izendatzen du euskara ahuldutako hizkuntza eta ez du behin ere aipatzen euskara hizkuntza gutxitu gisa. zalbidek (2003) esaten du: Ahuldutako hizkuntza diogunean, egungo bibliografia tekniko ezagun eta pisuzkoenean" endangered language" edo" threatened language" esaten den hori azaldu nahi genuke.
|
|
|
Alde batetik, diglosikoa izateko egoera batek iraunkorra izan behar du eta alderantziz oso aldakorra da gaur egungo ehko egoera soziolinguistikoa, aldaketa garaia da. Beste alde batetik, hizkuntzen arteko banaketa soziofuntzionala funtsezko ezaugarria da, eta kasu honetan ere ezin da esan ehko toki guztietan banaketa zorrotzik dagoenik, bereziki A hizkuntza oso sartuta dagoelako teorikoki b hizkuntzari dagozkion eremuetan, ez esateko hor ere nagusi dela. definizioaren beste aldagaiak aztertzen baditugu ere ikusiko dugu nola ehko
|
egoera
ez den diglosikoa, ez erabatekoa behintzat. diglosiaren eredu" gatazkatsua" kontuan hartuta ere zaila dirudi aho batez euskararen/ euskaldunen egoera diglosikoa dela baieztatzea. Auto gorrotoa eta barne alienazioa oraindik hiztun askok nozitzen badu ere, euskarari prestigio teoriko bat onartzen zaio.
|
|
|
Afrikar independentzien garaian sortu zen, deskolonizazioaren garaian. herrialde anitz egoera soziolinguistiko konplexuan aurkitu ziren garaian hain zuzen ere: ...baino dezente gehiago mintzatzen ziren eguneroko jardunean baina hizkuntza ofiziala kolonizatzaileen hizkuntza jarraitzen zen izaten kasu gehienetan. de faktoko egoera postkolonial honi, koadro, marko teoriko bat emanez, iparramerikarren diglosia kontzeptuak egoera normalizatzen du eta egonkortasuna eransten dio Calvet en ustez. egoera horien zuzengabekeria eta hizkuntz gatazka estaltzen ditu eta
|
egoera
ez aldatzeko joera bultzatzen du (Calvet, 1993: 45).
|
|
|
Balear uharteetan, printzerriko atzerritarren ehunekoa berdina edo handiagoa izanda,
|
egoera
ez da kataluniako Autonomia erkidegokoa baino hobea. Bernat Joan-ek soziolinguistikari buruzko hitzaldiak eman dizkie irakasleei; Valentziako eta Ipar kataluniako katalaneko irakasleek, ordea, soziolinguistikako birziklapena egin nahi bazuten, beren kabuz egin behar izan zuten.
|
|
|
Azken finean, hori egiten dute hizkuntza politikek. Baina, tamalez, gerta daiteke politikak oker egotea; hau da, garrantzizkotzat hartu ez diren elementuek garrantzi handiagoa izatea garrantzizkotzat hartu diren elementuek baino. horregatik, egokiak izan daitezen, etengabe aztertu behar dira hizkuntza politikak. egoera soziolinguistiko guztiak ezberdinak dira. euskararen
|
egoera
ez da katalanaren edo gaelikoaren egoera. erantzuna egoerara egokitu behar da. hortaz, nahiz eta hizkuntza ekologia orokorra izan, egoera jakin batean aplikatzen denean, egoera jakin horren ekologia bilakatu behar da, hots, berariazkoa eta zehatza, eta hori hizkuntza horretako hiztunek soilik egin dezakete.
|
|
|
Iraunkortasunaren kontzeptua eta praktika 1992an sortu zen; Brundtland txostena izan zen abiapuntua, hain zuzen ere. Funtsean, txosten horrek esaten du ezin diogula hazkunde mugagabean oinarritutako egungo ekonomia ereduari eutsi; izan ere, eredu horrek izaki bizidunak desagerraraziko ditu. gizarte hedakorrak eta menderatzaileak ikuspegi unibertsaletik aztertu behar dira. hori garrantzitsua da; izan ere, mendeko taldeek, maiz, beren baitan ixteko joera dute; uste dute biktima bilakarazten dituen
|
egoera
ez dela beste inon gertatzen, eta ez dute kontuan hartzen espeziearen dimentsio hori. giza espeziearen talde txiki bat gara gu. Ikuspegi unibertsala garrantzitsua da teorizazioa egiteko; izan ere, helburua ez da hizkuntza komunitate jakin batentzako teoria sortzea, baizik eta teoria unibertsal bat sortzea.
|
|
2012
|
|
|
2 irudiko hizkuntza matrizeak adierazten du zer hizkuntza dagokion jokalari elebidunek baliatzen dituzten estrategia puruen konbinazio bakoitzari; izan ere, bi jokalari elebidunen arteko interakzioa da aztergai dugun
|
egoera
ez nabari bakarra. Gainerako egoeretan, berriz, jokalari bat gutxienez elebakarra denez gero, 4 ustekizuna kontuan izanik, elkarrizketak A hizkuntzan izan behar du nahitaez.
|
|
2013
|
|
|
Guzti honen inguruan zer esan?; noraino nahi ditugun aldaketak posibleak ditugu, orokorrean,
|
egoera
ez bada nahiko aldatzen?; aipatzen diren eguneko nazioarteko gizartean ematen hasiak diren egoera berriak, globalizazioa edo neoliberalismoa adibidez, noraino posible da erabili eta aplikatu izatea, gurea bezalako gizarte partikularra batean?; noraino nahiak eta posibleak direnak bereizten ditugu?;.... Edo noraino aztertu zenbait fenomeno, egoera ulertzeko, nahiz eta agian komeni den diskurtsoetan ez erabili, identitatearekin gertatzen den bezala?
|
|
|
Euskal hiztun berri gehienek euskara eskolan edo heldu aroan ikasi dutenek, euskara batua ikasi dute. Bi aldaera euskara batua eta euskalkia dakiten euskaldun zaharrek, ordea, ahozko
|
egoera
ez formaletan tokian tokikoa erabiltzeko joera dute; hiztun berrien ahozko jarduna, aukera horren ezean, ezegokitzat," artifizialtzat"," ez jatortzat" hartzen da, sarri.
|
|
|
Berriz ere EAEn kokatuz, esan dezakegu bai bilakaeran, eta baita egunean ere,
|
egoera
ez dela hobea, azterketa guztiak adierazten duten bezala. BAT aldizkari honetan (84 zenbakian (2012, 3):
|
|
|
...ez izatea edo Euskararen kontrakoak izatea, hezkuntzan erderaz (espainieraz edo frantsezeraz) ikastera bultzatua izana, sare soziala erdalduna lortzea, giro erdaldunean bizi, ikusi+ entzun+... espainieraz egin ia bakarrik, Euskarari errentagarritasun eskasa ikustea eta prestigioa ere eskasa sumatzea,...; Euskal Herria (EHa) berezko Estatu propioa ez izatea nahiago, ukipen egoerako menpekoa izatea,
|
egoera
ez demokratikoan egotea, etika ekolinguistikoa ez gordetzea, Europako gomendioak ez betetzea, hezkuntzan eta kulturan Euskarak gabezi handiak izatea, euskal administrazioa ere menperatuta egotea, ekonomia ere menperatuta edukitzea, Euskara beharrezkoa ez izatea nahiz eta ofiziala izan EAEan, EHan lidergoa duten askok (gehienak?) erdaldunak izatea (adibidez, EAEko aurreko legealdian Jaurlaritzako ... Eta horretan, nik zer?
|
|
2014
|
|
|
Ondarroan euskalkia erabiltzen dute eta
|
egoera
ez formal bat denez, naturalki ateratzen zaie. Iruñean, eta lortu diren datuak ikusita, euskara hutsa %9, 52k ibiltzen du; eta %24, 28k, euskara eta euskara ez den beste hizkuntza bat.
|
|
|
Hala ere EAEko lurraldeen arabera
|
egoera
ez da berdina (Huguet, 2007):
|
|
2016
|
|
|
Diagnostikorako sistemak hamabi kategoriako eskala hartzen du, garbi utziz euskararen
|
egoera
ez dela homogeneoa, eta, aldiz, horietako kategoria guztietan ageri direla desberdin gure herriko lurraldeak. Mailakatze horretan ikusten da, halaber, zein lurraldetan doan gorantz edo
|
|
2017
|
|
|
EAEn elebidun kopurua Nafarroan eta Iparraldean baino altuagoa da, baina Gipuzkoako, Bizkaiko eta Arabako
|
egoera
ez da berdina. Araban dago erdaldun kopururik handiena (%66, 4), ondoren Bizkaia duela atzetik (%56, 8), eta azkenik, Gipuzkoa (%33, 7).
|
|
|
Gaur egun asiriarren
|
egoera
ez da oso ona, izan ere, gerren eta EI ren ondorioz asiriarrak ez dira bizi beraien jatorrizko jaioterrietan (Mosul eta Ninive, adibidez).
|
|
|
Galderarekin batera aipatu zuen hizkuntza eskubideak lurralde esparruan ematen direnez eskualde horretatik at dauden hiztunak jokoz kanpo gelditzen direla. Robbiek erantzun zion, ordea, diasporan hizkuntzaren
|
egoera
ez dela ona. Gainera, hizkuntza ezin omen da irakatsi Txileko hezkuntza sisteman eta murgiltze eredua izatea pentsaezina dela gaineratu zuen, are gutxiago Mapu tik kanpo.
|
|
|
Gaur egun asiriarren
|
egoera
ez da oso ona, izan ere, gerren eta EI ren ondorioz asiriarrak ez dira bizi beraien jaioterri behinenetan.
|
|
|
Euskara erdara beste edo gehiago darabiltenak Euskal Autonomia Erkidegoan %18, 1 izatetik %20, 5 izatera pasa dira 1996tik 2016ra. Eremu hurbilean eta formalean zerabiltenen proportzioak hobetu egin ziren 1991tik 2011ra; baina 2011tik 2016ra
|
egoera
ez da mugitu. Eta hauek dira Euskaltzaleon Elkarteon eragin esparru nagusienak.
|
|
|
Zalantzarik ez dugu herritarrengandik hurbilen dagoen instituzioa eta, ondorioz, Protokoloa barne politiketan inplementatzeko errazen egin dezakeen instituzioa udala dela. Horrexegatik, hurrengo hilabeteotan lanketa berezitua egingo da Protokoloak biltzen dituen 185 neurri hoIkusi dugu hizkuntzen
|
egoera
ez ezik, hizkuntzen berreskurapenaren alde lan egiten duten eragileen egoera ere oso desberdina dela Europan zehar. Protokoloaren bidez guztiontzako bilgunea sortu nahi dugu hizkuntzakomunitate bakoitzak jorratutako proposamenak elkarrekin trukatzeko. rietatik udalen zuzeneko edo zeharkako eskumena zein diren zehazteko.
|
|
|
Uste dugu Protokoloa elkartasun linguistikoaren adibidea izan dela, eta gerora ere, nahiko genuke elkartasun horrekin jarraitzea. Ikusi dugu hizkuntzen
|
egoera
ez ezik, hizkuntzen berreskurapenaren alde lan egiten duten eragileen egoera ere oso desberdina dela Europan zehar. Horrela, Protokoloaren bidez guztiontzako bilgunea sortu nahi dugu hizkuntzakomunitate bakoitzak jorratutako proposamenak elkarrekin trukatzeko.
|
|
|
1 Euskararen
|
egoera
ez da ona, zaila da.
|
|
|
lezo eta pasai donibaneko nerabeekin egon nintzen. behaketa hauek gipuzkoako bi herritako" kuadrillategi" 3 aisialdiko egitasmoaren baitan garatu nituen. guztira, 12 eta 16 urte arteko 65 gaztek parte hartu zuten. lezon lau ostiral arratsaldetan izan nintzen, eta pasai donibanen beste lau arratsaldetan, denak 2015eko udazkenean. behaketak aisialdiko programa honen barruan egiteko arrazoiak bi ziren: batetik, herri hauetako nerabe asko biltzen diren gune batean egoteko aukera ematen zidan; bestetik, egoera erabat informala ez bada ere, programa honetan nerabeak lagunarteko
|
egoera
ez formaletik oso gertu egoten dira.
|
|
|
Jaime Altuna Ram� rez – Genero identitatearen hizkuntza jokoa. ...a ez nuen hitzez hitz jarraitu, ezta ordena mantendu ere. asmoa elkarrizketatutako gazteekin solasaldi ahalik eta erosoena edukitzea izan zen, euren esperientziak, diskurtsoak eta hausnarketa pertsonalak jaso ahal izateko. azkenik, testuinguru kultural, sozial eta linguistikoa ulertzeko dokumentazio lana burutu nuen. esan bezala, beraz, ikerketa planteamendu honek nerabe multzo batekin lagunarteko
|
egoera
ez formaletik oso gertu dagoen gune batean egoteko aukera eman zidan. horri begira, penelope eckert ek eta McConnelBehatutako praktiken ohiko jasoketa egiteaz gain, elkarrizketa informalak bideratu nituen eta Haurtzaro eta Nerabezaroaren Antropologian proposatzen diren zenbait talde dinamika erabili nituen. Talde dinamiken bidez gazteen egunerokotasune ra hurbiltzeaz gain, euren diskurtsoak jaso nahi izan nituen.
|
|
2018
|
|
|
Auzi horretan, lurraldeak eta lurraldetasunak badute beren garrantzia. XXI. mende hasieran, euskararen
|
egoera
ez daiteke ulertu 2008an Frantziako ondare bilakatu den" langue régionale" baten perspektibatik. Edo ez perspektiba horretatik bakarrik.
|
|
|
Horregatik joera orokor honen gainean, nabardurak egin lirateke. Batetik, tokian tokikoaren errealitateari buruz irakurketa egin behar da, euskararen
|
egoera
ez baita berdina testuinguru soziolinguistiko eta sozial guztietan eta, askotan, herri batean agertutako joerak ez du zerikusirik ondoko herrian ikusitakoarekin. Ezin dugu ahaztu genero sistema (genero harremanak agintzen duena) une eta toki jakinetan gauzatzen dela, bakoitzaren errealitatera egokituz eta, ondorioz, aurpegi ezberdinak erakutsiz.
|
|
|
Motibazioa, ordea, ahul dago, nahiz eta ezin den aipatu gabe utzi kontzientzia duen jende kopuru esanguratsua (ikusi besterik ez dago galdetegia erantzun duen bermeotar kopurua). Maila mikrosozialera jotzen badugu,
|
egoera
ez da baikorra. Euskarazko harreman sareak ez dira trinkoak, nahiz eta egon badauden, baina ez dira orokorrak.
|
|
|
Maiz, ordea, osasun langileekin tratua euskaraz izaten dugun arren, haiek osasun txostenak gaztelaniaz idazten dituzte. Euskal Herriko gainerako herrialdeetan
|
egoera
ez da hobea, eta erdarak dira osasun txostenak idazteko hizkuntza nagusiak. Batzuetan arrazoi desberdinak medio, erosoago sentitzen direlako egiten dute hori (hezkuntzarako erabilitako hizkuntza, osasunarekin lotutako terminoen ezagutza eza...); besteetan, berriz, euskaraz osasunaren inguruan idazteko gai izan arren, beraien burua erdi behartuta sentitzen dute gaztelaniaz idaztera.
|
|
|
Helburuari ekiteko, EBPNko zenbait gauza mantendu eta beste hainbat berrikuntza txertatu dira plan berrian, EBPN diseinatu zeneko
|
egoera
ez baita gaur egungoaren berdina, eta beharrak eta hutsuneak, hortaz, ere ez.
|
|
|
Helburuari ekiteko, EBPNko zenbait gauza mantendu eta beste hainbat berrikuntza txertatu dira plan berrian, EBPN diseinatu zeneko
|
egoera
ez baita gaur egungoaren berdina, eta beharrak eta hutsuneak, hortaz, ere ez.
|
|
|
Adinaren araberako erabilerari begiratzen badiogu, baina,
|
egoera
ez da astean zeharrekoaren ezberdina. 2 bitarteko hiztunen kasuan, %22 izan dira euskaraz entzundakoak, eta %67 gaztelaniaz.
|
|
2021
|
|
|
Inguxera ipar ekialdeko kaukasiar edo nakh dagestaniar familiakoa da, nakh adarrekoa; 264 mila hiztun baino gehiago ditu errepublikan, eta familian asko erabiltzen den hizkuntza da. Hala ere, eskolan bakarrik ikasgai gisa dago presente, eta administrazioan ere oso gutxi erabiltzen da, lehen aipatutako hizkuntzak bezala; horregatik, UNESCOk bere
|
egoera
ez du erabat ziurtzat jotzen.
|
|
|
Aldiz, hizkuntza ofizial ia guztiak (tatera kenduta) gutxienez ikasgai moduan ikasten dira Dagestango eskoletan; gainera, agulera, nogaiera, rutulera eta tatera ez beste hizkuntza ofizialak irakaskuntza tresna dira lehen hezkuntzan. Hala ere, Dagestango hizkuntza guztien
|
egoera
ez da erabat ziurtzat hartzen, eta arrazoietako bat herrietatik hirietarako migrazioa eta horrek dakarren hizkuntzak erabiltzeari uztea da.
|
|
|
Hizkuntza hauek aparteko taldea dira uraldar familiako fino ugriar adarreko hizkuntzen artean. Mariera aldaera guztien hiztunak 388 mila inguru dira, baina
|
egoera
ez da erabat ziurra, batez ere mendietako marierarena. Hezkuntzan presentzia gutxi dute mariera hizkuntzek; ikasgai gisa besterik ez daude eskoletan, eta umeen% 10 inguruk aukeratzen dute; ikasle gutxi batzuek, bestalde, tatarera eta udmurtera ikasten dute marieraren ordez.
|
|
|
1,15 milioi pertsonak dakite baxkireraz Errusian, eta Baxkortostanen, 936 milak. Hiztunen kopurua azken urteotan murrizten ari da, eta baxkireran
|
egoera
ez da oso segurua, hizkuntzalarien ustez. Hezkuntza arloari dagokionez, gutxitan erabiltzen da irakaskuntza tresna gisa; aldiz, baxkirera ikasgaia 2018 arte derrigorrezkoa zen eskola guztietan, eta horrek eztabaida handiak sortzen zituen errepublikan.
|
|
2022
|
|
|
(45) batzuk betidanik hitz egin dute euskaraz, ba nire
|
egoera
ez da hori izan, baina horregatik ez naiz isilduko eta hitz egingo det (1ET Z)
|
|
2023
|
|
|
Hasierako irakurketan, badirudi bailaran bizi direnei dagokienez, langile euskaldun kopurua altua duten entitateak direla nagusi; grafikoak sektoreka aztertuta, ordea, ikus daiteke
|
egoera
ez dela hain ona.
|
|
|
Erakunde publiko eta pribatuetako euskararen
|
egoera
ez ezik, bertan eragiteko hizkuntza jarrera ere jaso nahi izan dut lan honetan, aurrera begirako bidea argitzeko. Euskararen aldeko jarrera eta jarrera neutroa (ez alde, ez kontra) izan dira nagusi galdetegia bete dutenen artean, baina zenbateko aldea ote dago haientzat euskararen alde egotetik euskararen alde egitera?
|