|
2007
|
|
|
Bizkaiko datua izan da, ezpairik gabe, harrigarriena. Aurreko neurketetan soma zitekeen hobekuntza prozesu motela,"
|
egoera
egonkor" bihurtu du azken neurketaldiko atzerakada txikiak. 97tik 2006ra 3itarteko 4 neurketaldiak %10 arteko proportzioetan kokatu dira.
|
|
|
1989tik 2006ra bitarteko euskararen kale erabilerak gorabehera nahaspilatsuak erakusten ditu, Araban zein Gasteizen. Alegia, Lurralde Historiko horretan, lehenengo hamarkadaren
|
egoera
egonkorrari 2001eko jaitsierak darraio eta azken datu honi 2006ko neurrigabeko gorakadak. soziolinguistika klusterra soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 61
|
|
|
1989tik 2006ra bitarteko euskararen kaleerabilerak gorabehera nahaspilatsuak erakusten ditu, Araban zein Gasteizen. Alegia, Lurralde Historiko horretan, lehenengo hamarkadaren
|
egoera
egonkorrari 2001eko jaitsierak darraio eta azken datu honi 2006ko neurrigabeko gorakadak.
|
|
2008
|
|
|
Horrela, bi dimentsio horiek nagusi moduan agertzen dira, honako lau ongizate tipo edo egoera —koadranteak, irudian— bereiziz: (1) ongizate osoa lortzeko susperraldi egoera, (2) eta (4)
|
egoera
egonkor baina gaixotasun problematikoa adierazten dutenak, (3) gaixotasun larriko egoera kritikoa. Aipatzekoa da euskal kasua Espainian (2). ean sartzen dutela, eta euskal kasua Frantzian (3). ean.
|
|
|
2 koadrantea,
|
egoera
egonkorra baina gaixotasun problematikoa: koadrante honetan kokatzen ditugun hizkuntza gutxiengoek demografia bizindar ertaina edo baxua dute oraindik ere, baina suspertzen ari dira babes instituzional ertaina edo handia lortzen ari direlako.
|
|
|
4 koadrantea,
|
egoera
egonkorra baina gaixotasun problematikoa: koadrante honetan kokatzen ditugun hizkuntza gutxiengoek demografia bizindar ertain edo handiari eutsi diote, baina haien babes instituzionala ertaina baino baxuagoa edo oso baxua da.
|
|
|
Horrek hizkuntza suspertzeko aukera berriak ekarri zituen. Galesaren aktibistak mobilizatu izanaren ondorioz, eta Ministerio Galesak galesari babes instituzionala ematearen aldeko hizkuntza politikak aplikatu izanaren ondorioz, 4a irudian aurkeztutako diagnosi ereduaren"
|
egoera
egonkorra baina gaixotasun problematikoa" koadrantean sar dezakegu egun gutxiengo hori.
|
|
|
Adibidez, beste hizkuntza talde baten kontrolpean dagoen lurralde jakin batean kontzentrazio demografiko handia izateak (esaterako, erreserbak) konpentsatu egin dezake komunitateak demografia ahula izatea kopuru absolutuetan. Dena den, babes instituzional formal eta informalik ez izateagatik, hizkuntza gutxiengo horiek 4a irudiko"
|
egoera
egonkorra baina gaixotasun problematikoa" koadrantean daude. Nahiz eta Bilboko hitzaldian ez ziren kasu horien adibideak aurkeztu, talde horren barruan daude" mun1978an konstituzio espainola sortu zenean, euskaldunak mobilizatu egin ziren talde gisa babes instituzional handia lortzeko beren hizkuntzarentzat, batez ere hezkuntzan, komunikabideetan eta administrazio publikoan.
|
|
|
2 koadranteak, hain zuzen ere, bizindar demografiko zertxobait ahula izateagatik eta babes instituzional ertaina edo altua izateagatik
|
egoera
egonkorrean egoteak baina gaixotasun problematikoa izateak, ongi definitzen du Moncton hiriko frantses hiztunen egoera. Aurreko atalean aipatu dugun moduan, Moncton eskualdeak erakunde frankofono ugari ditu.
|
|
|
Ontarioren iparraldea gure ongizate/ gaixotasun markoaren 4 koadrantean koka genezake:
|
egoera
egonkorra baina gaixotasun problematikoaren koadrantean. Ontarioren iparraldeko frantses hiztunetako asko komunitate frankofonoen barruan bizi dira.
|
|
|
Montérégie eta Estrie eskualdeek osatzen duten" ekialdeko udalerri historikoak" eremuko komunitate anglofonoak gure ereduko 4 koadrantean koka ditzakegu: "
|
egoera
egonkorra baina gaixotasun problematikoa" egoeraren barruan, hain zuzen ere. Ekialdeko udalerrietako ingeleshiztunek probintzia barruko bigarren komunitate anglofono handiena osatzen dute.
|
|
|
Beraz, nahiz eta komunitate talde anglofono ugari mobilizatu diren, Udalerritarren Elkartea barne, babes instituzionala Montrealgoa baino baxuagoa da, eta gainbehera doa. Gure irakurle sutsuei utziko diegu orain asmatzen Quebeceko komunitate anglofonoetako zein dauden"
|
egoera
egonkorra baino gaixotasun problematikoa" egoeraren barruan, baina irudiaren 2 koadrantean.
|
|
|
Quebecetik kanpoko gutxiengo frankofonoen eta Quebeceko gutxiengo anglofonoaren estatusa, bizindar demografikoa eta bizindar instituzionala hobetzeko Kanadan egin diren ikerketak eta hizkuntzapolitikak lagungarri izango dira mundu osoko hizkuntza— eta kulturaaniztasunari eusteko. Arriskuan dauden hizkuntza gutxiengoak" gaixotasun larri" egoeratik"
|
egoera
egonkorra baina gaixotasun problematikoa" egoerara igaro ahal izateko bide egokienak aurkitzea da zeregin horren" zientzia eta artea". Azken helburua litzateke arriskuan dauden hizkuntza komunitateei" ongizate osoa lortzeko susperraldian" egoerara igarotzen laguntzea, kapitulu honetan aipatutako hizkuntza talde batzuek behintzat lortu duten egoera horretara.
|
|
2011
|
|
|
Diglosiarik eza da prozesu horren ezaugarri agirienetako bat. hartara daraman epea, trantsizio aldia, Fishman-en hitzetan esanik diglosiarik gabeko elebitasun egoera da: hots, goian (3.1.3 atalean) xehekiro ikusi dugun (c) kasua; trantsiziozko kasua da hori, ez
|
egoera
egonkorra.
|
|
|
hiztun elkartearen lurralde esparru osoan (hiztun herrian) edo bertako eskualde eremu jakinean kontestuak agintzen du, normalean, noiz h erabili eta noiz L. Mintzajardunaren situazio markatzaileek, norknorekin noiz non zertaz diharduen azaltzen duten elementuek, esplikatzen eta, parte on batez, determinatzen dute kasu bateko eta besteko jardunaren berezitasuna. f) Konpartimentazio soziofuntzional (eta, dagokion neurrian, territorial) hori egonkorra da. hots, ez da urtetik urtera (ez eta hamarkadatik hamarkadara edo belaunaldi batetik hurrengora) nabarmenki aldatzen. hizkuntza egoera guztiak (guzti guztiak) aldatu egiten direnez gutxi edo (normalean) asko, berehala agertzen da galdera: zenbat denbora iraun behar du hizkuntza egoera batek" bere horretan", egoera hori" egonkorra" dela esateko? 56 Neurri bat hartu patroi, zein bestea, ez da begien bistatik galtzea komeni diglosia, Ferguson-en irizpidez,
|
egoera
egonkorra dela. konkretuki," a relatively stable language situation". Funtsezko elementua da egonkortasunkontu hori, gero ikusiko denez, diglosiaz hitz egin nahi bada. h) H aldaerak badu, azkenik, L k gutxitan izan ohi duen altxor ondarea berekin:
|
|
|
Laburbilduz, nire iritziz, Ferguson/ Fishmanen definizioak alde batetik eta menderatuen definizioa bestetik bi objektu zientifiko ezberdinak aztertzen dituzte:
|
egoera
egonkor bat kasu batean eta bestean bilakaera bat gehienetan negatiboa dena, hizkuntza baten desagerpena edo egoera soziolinguistiko eleaniztun baten bilakaera. Bi objektu ezberdinak beraz eta bigarren azterketa objektu honetarako iparramerikarrek beste izen bat erabili ohi dute:
|
|
2012
|
|
|
Maldan beherako pendiza pikoagoa da kasu batzuetan, baina denetan da aldapa beherako irudia grafikoetan. Beheranzko joera hori aspalditik bazetorren ere, urte luzeetan aski
|
egoera
egonkorrean mantendu izan dira gauzak. Zenbait kasutan, eskola euskaraz abiatzearen ondorioz, besteak beste, eusteaz gain, zertxobait gora ere egin du urte batzuetan.
|
|
2018
|
|
|
Seguru asko, berriz, etxeko eta eguneroko jarduera eta eginkizunetan euskaldun baten hizkuntza portaera nahiko egonkorra izan daiteke. Bizimoduaren
|
egoera
egonkorretan, hizkuntza portaerak, oro har, aldagaiXabier Isasi – Euskara biziberritzea azaltzeko eredu estatistikoa tzak baitira. Esan genezake, esate baterako, harreman sare txikia, finkoa eta aldaketa gutxiko bizimodua daraman euskaldun baten hizkuntzaportaera bizimoduaren antzekoa izango dela, egonkorra eta erraz igartzekoa.
|
|
|
Biribila da higidura mota hori. Mugimenduak bestelako puntu batera eraman beharrean ohiko tokira garamatza, biribiltasunean,
|
egoera
egonkor samarrak sortuz, eta sortu ondorenean ere haiei behin eta berriz eutsiz. Bucles de estabilidad adigaia erabili zuen De Bonok gertakari hau adierazteko (De Bono, 1992).
|
|
|
Bucles de estabilidad adigaia erabili zuen De Bonok gertakari hau adierazteko (De Bono, 1992). Nolabait, higidura biribilak
|
egoera
egonkor samarrak sortzen ditu. Bertako mugimendua adierazpidea erabiliko genuke guk honetaz mintzatzeko, era adierazgarrian aditzera ematen baitu mugitu arren bertan jarraitzen dugula.
|
|
2022
|
|
|
Beste dokumentu batzuek lantokian egindako hizkuntza praktika espezifikoen eta azken hamarkadan izandako bilakaeraren argazkia egiten dute (GQ; ISQ 2020, OQLF 2017, 2019a, 2021b). Dokumentu berrienean, frantsesaren erabilera oso zabaldua dagoen arren eta
|
egoera
egonkorra den arren, aldaketa nabarmenak daude, alde batetik, lantokiko hizkuntza praktiketan probintziako eremu soziogeografikoen, lan egoeren, enpresaren tamainaren eta enpresa pribatuak edo publikoak izatearen arabera, bai eta, beste alde batetik, langileen artean ere, hizkuntza talde bateko kide izatearen eta profil soziodemografikoaren (adina eta ikasketa maila) arabera (OQLF 2021b).... OQLF erakundeak ingelesa gehien erabiltzen duten lau azpitalde hauek identifikatzen ditu:
|