|
2002
|
|
|
Esi gogorra, neurririk estuena bere beharrizanak noiz, nun, zelan zertu behar ebazan, lehenengotan gorgor
|
egiten
jakon, baina gizonak bere idekoa, gizonak bere menpekoa hezi ohi dauan antzera; arean bere, emakumea eta zaldia eta txakurra eta landako abereak bezatu ta legepe jarten dituan moduan, etxean bizi danaren txakurrarentzat neurri estuagoak izango zirean.
|
|
|
Azaleko onerizkoa gorabehera, sartzaierarako bakarrik edegiten ebenetan, Untzorritxuri bihotza opildu
|
egiten
jakon eta iztarrarteko azalak tximurtu.
|
|
2003
|
|
|
Baina haren ondoan bizi ginanok ondo baino hobeto dakigu zelango aldasgora gogorra egin jakozan hemengo goi mailako estudio sakonak, lehenengo urteetan batez be. Danean bera zana eta berak eukan dana emoten ohituta egoan Mikel gau ikasleari iruntsi ezina
|
egiten
jakon holango ikasketa zehatz sakonak ganora handi barik egin beharra, ezetarako astimodu barik, beste ardura ta arazo guztiak ganean zituala. Horregaitik, aurrera egiteko gogo barik eta dana bertan behera ixteko arriskuan ikusita, behin baino gehiagotan adoretu genduan Mikel adiskideok, hartutako bideari azkeneraino jarraitu egion.
|
|
|
gorrotoa ta gogorkeria. Behin baino gehiagotan, zuzentasunaren izenean, lagun urkoa oinperatu egiten da, hil be bai; askatasuna ukatu egiten jako, gizonaren eskubiderik behinenak kendu
|
egiten
jakoz. Lehen eta gaur ikusiak argi dinosku, zuzentasuna, bera bakarrik, ez dala nahikoa, gizonen hartuemonetarako:
|
|
|
Onak beti, baina ez ugariak ez estuegiak. Noizik behinean batzarretara joaten izan naz, batez be batzar berezietara (euskal idazleren bati
|
egiten
jakon omenaldietara). Arantzazun 1968 urtean egindako" Euskera batuaren" batzar ospetsu haretan be izan nintzan.
|
|
2006
|
|
|
– Ordaindu
|
egiten
jakean, bai, baina gero mendiko edozein zokondotan ezkutaturik itxaron, jo eta bertan seko uzten juen artzaina. Haren txekea hartu, eta gorpua zulora.
|
|
2007
|
|
|
Sao Paulora etorri da behar bila, baina, antza, nahikoa gatxa da, ama hizkuntza gaztelaniaz dauan jenteak horretan egiten dau behar ta. Neska alai eta umoretsua da, hile osoak lanik topau barik igarotea gogor
|
egiten
jakon arren. Asko lagundu deust Sao Paulon mobiduteko orduan.
|
|
2009
|
|
|
" Ordun yoskillek egoten siren, or Billabasotan egoten san bat, eskuko makiñetxu yosten itxeko, a besarten daula yoten san yosten, eta agas makiñetxues yoten san. Makineari zelan
|
egiten
jakon. Eskues, eskuesko lelau, gero oiñeskoa, andiau etor san ori.
|
|
|
Halako baten hango hegal haretan asto bat erreparau eban. Ezaguna
|
egiten
jakon asto haxe. Berak lehen erositakoa ete zan?
|
|
2011
|
|
|
Seina jaio eta segiduan, gorpuztxua bero egoala, burua biribilduteko aprobetxetan eben batzuek, eskuakaz formea emonda, buru luzerik lotu ez ekion. Jaio eta batera, umea garbi garbi egiten zan eta zila amarrau
|
egiten
jakon, sikatu eiten. Etxe batzuetan, zila, behin sikatu ezkero, umearen fajatxuan sartzen eben, osasunerako on egingo eutsala sinestuta, eta beste horrenbeste egiten zan eskapulario eta kutunakaz, seintxuari babesa emoteko ipinten jakozan.
|
|
|
Txahala egiteko orduan, etxekoek (eta batzuetan auzokoek) laguntzen eben txahala ateraten, agirían zituan hanketatik sokea lotu eta hari tiraka eginez, eta atzez etorrenean, ahal izaten zan moduan barruan bueltea emonda. Behin txahala egin ezkero, behiari balde bete ardao emoten jakon, bizitu eiten, eta lepoa be ardao eta zepilluagaz igurdi
|
egiten
jakon. Txahal jaiobarria zaku bategaz edo apur bat sikatzen zan, eta gero behiak berak garbitzen eban mizka eginez.
|
|
|
Busturiko kasuan, errekea baino hogei metro gorago altzetan eben presek ura. Horrez gainera, ubidea edo kanala
|
egiten
jakon ur horreri errotaraino. Errota bi bata bestetik hur egoteko kasuan, ubide horren luzerea laburragoa izaten zan.
|
|
|
Lehenengo pausua karabi zulue egitea zan. Hurrengo, hormea
|
egiten
jakon zuloari, forma berezia euki behar eban hormea, harria erre eta kare bihurtu eiten. Behin karabia egin ezkero, hatxarria sartzen zan zulora, eta behetik ginarrea eta otea be bai sugarritzat.
|
|
|
Umeei erropak jaio eta gero egiten jakezan batez be. Seina jaio barritan amari bisitea
|
egiten
jakon, eta umearentzako erropatxuak oparitzat eroatea ohikoa zan. Handik aurrera neba arreba nagusiakandik jaso eta andrazkoek moldaturiko jantziak ipinten jakezan.
|
|
|
Gatza ondo emon eta gero, txarrikioi pisua ipinten jaken ganean. Okeleak ura soltetan ei dau gatza
|
egiten
jakonean, eta horrexegaitik ei ziran kaxak egurrezkoak, ura iragazteko.
|
|
|
Partereari dei
|
egiten
jakon ama bat umea egiteko puntuan egoala pentsetan zanean. Lekukoen esanean, medikuek beste ei ekien auzoko andra zaharrek, emagin edo partera beharra egiten ebenek, horretan ibilita ikasita egozalako; eta ba tzuetan eurak be ume asko eukitakoak ziralako.
|
|
|
Umeari esne haginen bat lokatuten jakonean, kordel fintxu bategaz lotu eta atera
|
egiten
jakon. Atera eta gero, oraindino etxe askotan bizirik dagoan erritua egiten zan:
|
|
|
Eta horrez gainera, Aszetika eta Mistika, aita Hernández handiak emonda; Misionologia aita Santosek azalduta, gazteak udan kanpalekuetara eroaten ebazanak; gauzak baieztatzea zaila
|
egiten
jakon aita Constancio Gutiérrezek aurkeztutako Patristika (zortzigarren gizaldirainoko teologiari eta teologoei buruzko jakintza) eta Eleizearen Historia; Hagiografia (santuen bizitzari buruzko ikerketak...) pentsaera gaurkotzeko ardura handia eukan aita Aldeak irakatsita, eta abar. Honeek guztiok be gaztelaniaz.
|
|
|
–Bai, Lino, baina, orain aukeratu, biak ezin doguz jarri eta?... Kosta
|
egiten
jakon bat hartu eta bestea iztea, euskeraren aberastasunari eutsi beharrean.
|
|
2012
|
|
|
Gorpua etxean egoan bitartean ez zan bakarrik ixten. Gauez bere gaubelea
|
egiten
jakon: auzokoak eta familiakoak etorten ziran etxera eta errosarioa errezetan eben.
|
|
|
Hildakoari bederatziurrena
|
egiten
jakon, bederatzi egunetan errosarioa errezetan jakon; eta zortzian zortzian beluko mezara joan eta urte betez sikeran sepulturea ipinten eben. Mantel zuria ondo plantxauta, kandelak biztu eta errespontsuetarako dirua botaten zan.
|
|
|
Ernarialdiaren bost edo seigarren hilera arte behia eratsi egiten zan eta, kuriosotxuago bazan bere, behar bere eragiten jakon. Gero itxi
|
egiten
jakon, behiak koipea hartu egian eta indartu eiten.
|
|
|
Ganaduari jateko bedarra emoten jakon, bai freskoa eta bai sikua; baina neguan enpajadea bere prestetan zan. Enpajadea galtzuagaz, erremolatxeagaz edo naboagaz eta artourun hezeagaz
|
egiten
jakon baserritarrari. Sarritan, behi bat hilten zanean, ez egoan barria erosteko dirurik, eta ermandadearen bidez, auzoko guztien artean erosten eben.
|
|
|
Hil aurreko egunean txarriari ez jakon jatekorik emoten, hesteak hustuta egon eitezan. Amaitzeko, okotzetik eskegita ixten zan ondo hotzitu arte eta ebagia
|
egiten
jakon bizkarraldean goitik behera, zelako urdaia eukan ikusteko; neurtu bere egiten zan atzamarrak sartuta. Txarria eskegi aurretik pisau egiten eben, baina horren aurretik sarri posturak bere bai, hainbeste arroa baietz edo ezetz.
|
|
|
Baina guzti hori baino gusturago jaten eben askok armozutarako egiten zaafreskatela. Hau prestetako artxoaren tripak ondo garbitu, egosi eta txiki txiki egiten ziran; gero saltsea piper gorriagaz eta kinpuleagaz
|
egiten
jakon.
|
|
|
Ikatz egurra egiteko, lehenengo larraina prestau behar zan; hau da, ikaztokia prestetako zelaiunea. Inguru guztia garbi garbi egin eta erdian zuloa
|
egiten
jakon; han taketa sartu goitik behera, eta sua ondo hartzen daben materialak ipinten ebezan. Horren ganean egur takoakaz pilo handi bat egiten zan, egurrak alkarren kontra ondo plegauta.
|
|
|
Sagarrondoak, kasurako, mendau egiten ziran udabarrian. Horretarako ilbeheran zerrotagaz edo kutxilo zon' otzagaz
|
egiten
jakon ebagia erraman eta han txerBingen Etxebarria indabak garanduten. tatzen zan beste arbola baten adarra. Zauria ondo tapau behar zan; han haizerik ez sartzea zan printzipala.
|
|
|
Umea jaio eta egun beratan edo, asko jota, hurrengo egunean egiten zan bautizoa', holan indulgentziak irabazten zirala ta. Umea makal jaiotea subertau ezkero, etxe bautizoa bere
|
egiten
jakon. AmaPili Agirre Ma Luz Areitio besoetan dala, 1966 mak, partereak edo amabitxiak eroaten eban umea eleizara.
|
|
|
aberriaren aingeruok!, oi zuok, zuen aurrean begia, indartsua izan arren, eta belauna ausi
|
egiten
jakoz gizon bakartuari, eta adiskideak bear ditu euskarri eta maiteei eskatuberagaz ekar dagiela zama zoriongarri guztia, izan, oi onberok, aregaitik etailkorren artean nire bizi, nire ondasun diran beste guztiakaitik.
|
|
2013
|
|
|
" Zantigitu, zana apurtu, zana bere lekuen sartu, zeuk ein eta Jangoikoak osatu". Inoiz ganaduari be
|
egiten
jakon hori antza.
|
|
|
Hori gorabehera, Eusebiok izan eban ahapaldi klasikoetatik aldendu eta beste bide batzuetan esperimentatzeko borondatea. Gatx
|
egiten
jakon, baina, errebeldea izatea: bertso lerro libreekin olgetan hasten zan, apur bat tentatu, baina benetakoagoak sentitzen ebazan tradiziozko neurtitzekin eginiko jolasak.
|
|
2015
|
|
|
Erlearen ziztadearen kontra, barriz, ardaoa birzahiagaz nahastau eta ha ipinten zan. Pikau orduan, lurragaz edota berakatzagaz be
|
egiten
jakon. Gerora ikasi eben askok, medikuak esanda, kasu horreetan amoniakoa be ona dala.
|
|
|
Begitxindorra kentzeko, lehengo giltz handia begi ondotik pasau eta zeozer esaten zan. Ostean, kipula egosiagaz
|
egiten
jakon.
|
|
|
Umea hilteko peligruan egon ezkero, etxe bautizua
|
egiten
jakon. " Nik bautizetan zaitut.
|
|
|
Kumak egurrezkoak ziran eta balantziña eukien, holan artoa garantzen zan artean, kasurako, kadereagaz eragiten jakon umeari. Umeari kantau
|
egiten
jakon lo egin eian:
|
|
|
Hile bi garrenean edo aldatu egiten zan beste batera. Azpian
|
egiten
jakon hondakina kendu, barrikea garbitu eta atzera botaten zan hara. Beste hamabost egun edo hilebete eukiten zan han zarratuta.
|
|
|
Artasarriko egurrezko kupelak.
|
egiten
jakon. Barrikeari tapoia gogorrean sartzen jakon mailuaz eta igeltsoa be ipinten jakon gainean haizea koiu ez eian.
|
|
|
Bertan sartzeko pagau egiten zan. Ganaduren bat hilten zanean, okelea aprobetxetako modukoa bazan, erremata egiten zan taberna zaharrean; hau da, zatitu eta saldu
|
egiten
jakon gehien emoten ebanari. Misto bat biztu eta ha erre arte joten eben.
|
|
|
Piztiagaz dirurik lortzeko modurik egon ezean, ermandadeko bazkide bakotxak honenbesteko bat emon behar izaten eban. Orduan baserritar gehienak ziran ermandadekoak, ze behiren bat hil ezkero, galera handia zan eta nekez
|
egiten
jakon aurre laguntza barik.
|
|
|
puntillea emon bizkarrazurrean eta txahala behera jausten zan; behean zabaldu egiten zan samatik kutxilloa sartuta, eta odola atera. Hankaz gora ipini takoakaz eutsita, narrua erditik zabaldu eta kendu
|
egiten
jakon eskuz kutxilloaz lagunduta. Lehenengo izter aldea, eta gero eskuko katedun poleagaz altzauta, narru guztia.
|
|
|
Ostean, piztia altzetako, biradereari emon eta hankea txikoteagaz amarretan jakon; amaitzeko, erradura zaharrak kendu, apatxak konpondu eta barria ipinten jakon neurrian. Kurea egin behar izan ezkero, sufrea urtuta
|
egiten
jakon.
|
|
|
Frantsesa zerreaz ebagiten eben. Loreak urteten eutsanean, kabilea kendu
|
egiten
jakon artoari, haizeak landarea iruli ez eian. Hile bi edo hiru garrenean, artoa heldu egiten zan; kapaxea beilegibeilegi paretan jakon artaburuari, eta orduan batzen zan zestoetara eta gero gurdira.
|
|
|
Begira kalkuletan zan behia ona zan ala ez; tripapeko zanak ikututen jakozan esnetsua zan jakiteko. Edadea fazilago jakiten da haginetatik, ze txahala bada, hagin txiker bi eukiten dauz, eta gero, lau; eta zarratu bost sei urtegaz
|
egiten
jakoz.
|
|
2021
|
|
|
Hantxe alkartzen ginan, geure tartetxoak alkarregaz pasetako. Saenz Iravedra kapitainak baekian gu zelan kantuz ibilten ginan, eta berari gustau
|
egiten
jakon kantetea. Gugana etorten zan, galoiak boltsikoan sartuta, eta geugaz kantetan eban Boga boga.
|
|
|
Halan be, gure seme Xiberreri, berari zuzenean, inoz ez eutsan deitu izenetik. Gogor
|
egiten
jakon, antza, ume bateri Xiber deitzea, eta beti mutile esaten eutsan. Lorea jaio zanean, itaundu eban:
|
|
|
Eukaristi Otoitzei dagokienaz, badira gauza bi azpimarratu behar diranak: sagara aurretik eskuak oparigaien gainean jarriz Espirituari dei
|
egiten
jakon otoitzean, latinak dino" Corpus et Sanguis fiant Filii tui Domini nostri Jesu Christi", eta aditz horri dagokion garrantzia emon behar jakola itzulpenean, dinoe Erromatik. Beraz, Eukaristi Otoitz guztietan" egin daitezan" itzuli da, eta ez lehenago egoanez" izan daitezan".
|
|
2022
|
|
|
Eta hasi zan linoaren kantea kantetan, eta akabadu
|
egiten
jakon arin, baia atzera barriz hasten zan eta holan eukin eutsan hainbat denporan kantetan. Eta halangoren baten ba jo euan harri kanpaiak eleizan, eta hasi ziren laminak ostenduten.
|
|
2023
|
|
|
Atxurragaz egiten zan, lur-zatia txikia zanean, edo areagaz ezpabere. Gero, ongarria
|
egiten
jakon. Lurrari indarra emon behar jako, sats bako lurrean uzta onik ezin leiteke jaso eta.
|
|
|
Bitarteetan, sekula bedarra edota frantsesa ereiten ziran ganaduarentzat. Loreak urteten eutsanean, kabilea kendu
|
egiten
jakon artoari, haizeak landarea behera bota ez egian.
|
|
|
Txarria txarritokitik aterateko, burdinazko gantxoa sartzen jakon samatik. Behin txarria ondo oratuta, mahaitxoaren ganean etxun eta ebagia
|
egiten
jakon kutxiloagaz saman eta odolustu. Ebagiaren azpian bat ipinten zan, odola batzeko; eta, baldera isuri ahala, eskuagaz eragiten eutsan etxeko andraren batek, gogortu ez eiten.
|