|
2000
|
|
|
" Europarekiko zabaltasuna, baliabide poetiko erabilien aniztasuna eta hizkera berezi propial baten guraria". Bere belaunaldikoentzat liburuak izaniko garrantzia azpimarratzean, bereziki liburuaren hasierako Bitakora kaiera aipatzen du" gutariko askorentzat guk
|
egin
nahi genuen literaturaren manifestu bilakatu zitzaigun".
|
|
2001
|
|
|
Plano osoa 2 eta 3 pertsonan kontatuta dago, lehenengo kapituluan izan ezik. Hemen, 14 orrialdean" Arnasa hartzea automatikoki
|
egin
nahi nuke(...)" lehenengo pertsonarekin hasten da ihesaren kontaketa, segituan, 2 pertsonara pasatzen bada ere. Edozein modutan, azpimarratu beharra daukagu esku artean izan ditugun nobelaren bigarren eta zazpigarren artigalpenetan horrela bada ere, gaztelaniazko eta ingelesezko itzulpenetan bigarren pertsonarekin hasten dela ihesaren kontaketa.
|
|
|
Molloy nobelan bezala, pertsonaia bere amaren bila dabil, ama (irudi negatibokoa hemen ere) beharrezkoa baitzaio berjaiotzeko. Edozein kasutan, Ene Jesus-en, askozaz ere itogarriagoa suertatzen da amaren irudi hori eta pertsonaiak ihes
|
egin
nahi du, eten, lotura horretatik.
|
|
|
Gorago aipatzen genituen irakurketa" desegokien" atzean, itxurazko formalismo gehiegizko batekin batera, Saizarbitoriaren bigarren nobelari euskal irakurleek hartu zioten kutsu" errealista" aipa dezakegu. Eta Errealismoaz hitz
|
egin
nahi badugu laugarren nobela honek eduki ditzakeen arriskuak aipatzeko da. Izan ere, nobela honetaz 1995eko elkarrizketa batean egileak berak esandakoek nolabaiteko" igurikimen" errealistak sor baititzake zenbait irakurlerengan7.
|
|
|
Hilarriaren izkribuak hildako bati ematen dio ahotsa, eta izkribu horretan beti gertatzen da mugimendu bikoitza: ihes
|
egin
nahi dugu, hilobi ondotik joan, baina ahotsak geratzeko diosku. Eta autobiografia horixe da:
|
|
|
Berger ek baina (eta Sarrionandiak beste hainbat poemetan), poesiaren indarraren defentsa
|
egin
nahi luke. Berger entzat poesiaren helburua bakarra da:
|
|
|
Sarrionandiak ere poesia errealista deritzena
|
egin
nahi du:
|
|
|
Joera pesimistaz hitz pixka bat
|
egin
nahi nuke, azken batean sofrikarioaren lehen ondorioa delako ezezkortasuna. Pertsonaia bakarrik geratzen denean zer sentitu du?
|
|
2002
|
|
|
Nik literatura
|
egin
nahi dut, momia pedagogiko eta fosil militanteetatik aparte, eta jendea lo hartu aurretik ordu erdi bat bada ere entretenitu nahi dut. Istorio rural eta (oraingoz) zaharrak kontatu arren ni ez naiz kostunbrista.
|
|
|
Alegoria bere egiten duen eleberrigintzak gehienetan kritika, satira edo helburu didaktikoa izaten du. Finean, gizakien jokabideaz edo etorkizunaz hausnarketa
|
egin
nahi du eleberri alegorikoak eta arras ezagunak dira xede hori arrakastaz lortu duten obrak. Hortxe dauzkagu, esaterako, G. Orwellen Abereen etxaldea (1945) edo A. Camusen Izurria (1947).
|
|
|
Olaziregi, M. J. & Etxaniz, X., Euskarazko Haur eta Gazte Literatura Idazleak, Pamiela, Iruñea, 1998), ipuin nahiz eleberriak, zinemarako gidoiak (Hamaseigarrenean aidanez, 1984; Kareletik, 1985), edo saiakera liburu interesgarriak, adibidez Gogoa zubi (Alberdania, Irun, 1999). Lertxundiren obraren aipamen sakonagoa aurrerago egingo badugu ere, azpimarratu
|
egin
nahi genuke autorearen berritze etengabea, jada presente dagoena 1970 eta 1973 artean argitaratu zituen hiru lanetan. Bere literatur ibilbidea Hunik arrats artean (1970) ipuin liburuak hasi zuen; liburu hau euskal ipuin modernoaren hastapena da zenbaitentzat, eta bertan nabarmena da Hego Amerikako errealismo magikoaren eragina (ipuinetako bat Macondon kokatzen da, eta beste batean narratzaile hila bilakatzen da narrazioaren gidari, Rulforen kutsuko estilorik klasikoenean), baita absurdoaren antzerki eta ipuinen eragina ere.
|
|
|
J. Kortazar kritikariaren arabera,"[...] Irigoienek euskal bizitzaren inguruan eraikitzen dituen kaleidoskopioek islatzen duten barne mundua samurtasunez beteta dago, baina samurtasun horrek ez darama sentimentalismora; aitzitik, indar utopiko izan nahi du, bizitza eta gizartea eraldatzeko ahalmenean oinarritutako indarra. [...] Batere anbiguoa ez den testu honen irakurketek manikeismotik ihes
|
egin
nahi duen konstelazio estruktural eta semantikoa eratzen dute" (ik. Letras españolas 1987, Castalia, 1988, 203).
|
|
|
filosofiak. Izakiaren izaeraz gogoeta
|
egin
nahi duten letra etzanez idatzitako lerrokada ugariek gehiegi mantsotzen dute eleberriaren erritmoa. Hala ere, gure ustez Beñaten bizi bidai honen osagaiak (intriga, sexua, filosofia...) daude testuak izan duen harrera onaren oinarrian.
|
|
|
Lan horretan kristau emakume baten historia kontatzen zaigu: Riktrudis, Adalbaldo dukearen emaztea, bere
|
egin
nahi du kristautu gabeko Portun euskal buruzagiak. Eleberri historiko erromantikoak markatzen du eleberriko fikzioaren hasiera, esan bezala, baina gero ohiturazko prosaren kutsu nabaria hartzen du, XX. mendearen erdialdea arte euskal literatur panoraman nagusitu zen prosarena hain zuzen ere.
|
|
2003
|
|
|
Bai. Bizkaiko Eleizeak aurten berariz
|
egin
nahi dituan gauzen artean, era bitako ekintzak dagoz:
|
|
|
Berdin zion, beraren alde jokatu zuen eta hori zen garrantzitsuena... Baina Unaxekin ere hitz
|
egin
nahi zuen eta ez zuen uste hark horren ondo jokatuko zuenik, momentuz. Unax...
|
|
2004
|
|
|
Beherantz goaz orain, itsasorantz, arin joan ere. Hegazkina beherantz eta gu gorantz goazela dirudi; nire gorputzak gorantz
|
egin
nahi du, behintzat. Beldur naiz.., baina Urde gidari trebea da.
|
|
|
Lainoak, telebisio antenak, tximiniak, teilak, kristalak, orbelak, eta hegaberak eta antzarrak, hegaz egiten dute haize erauntsi haserre amorratuaren kolkoan. Etxeek eta zuhaitzek ere hegaz
|
egin
nahi dute.
|
|
|
Euria uholde bihurtu da, eta harriak, lurrak, oholak, egurrak, zotzak, lastoak, paperak, arrainak, ijitoen karroak, astoak, eta ijitoek igeri egiten dute uholde haserre amorratuaren kolkoan. Etxeek eta zuhaitzek ere igeri
|
egin
nahi dute...
|
|
|
Danak
|
egin
nahi dute hitz orain. Epaimahaikoak zutundu egin dira, ta alde egin gura dute.
|
|
2005
|
|
|
Argibide horren arabera Gorroto belaunaldi literario berri baten agerpen jatorra genuke; azken hamarkadan euskaltegietan eta unibertsitateko geletan euskarara hurbildu direnek osatzen duten belaunaldi" laiko" eta" postpolitikoaren" agerpena. Gorrotok literatura soil eta hutsa
|
egin
nahi luke. Kanpotik idazleaz egindako definizioak, behintzat, hainbat zalantza dakarkigu.
|
|
|
Artean euskal literaturaren egoera gaitza zen, irakurleak gutxi ziren, kritikak ez zuen funtzionatzen eta literatura baino gehiago liburuetako euskara kritikatzen zen10 Pott bandakoek ironiaren bidez eta arteen arteko elkarrizketari eutsiz egoera hori apurtu nahi izan zuten. Pottekoek literatura euskaraz naturaltasunez
|
egin
nahi zuten. Jarrera horrek garai hartan kontrakultural bihurtu zituen.
|
|
|
gizonaren arraza aldatu nahiz ari dira zenbait. Gizona ez den norbait
|
egin
nahi dute gizonaz. Gizonaren GAM edo OGM bat.
|
|
|
Ez daiteke erran lur honetako bideek, nahi bezain ametsetakoak izanik ere, zorionerat erematen gaituztela. Ebanjeliokoek aldiz, bi gogoeta
|
egin
nahi ditugun pundutik.
|
|
2009
|
|
|
Zein bero zen muxua ta nik zeinen hotz hartu dudan! Negar
|
egin
nahi dut baina ez egitea hobe da, malkoak jausiko dira bestela postal gainera, ta korritu ta borratu hemengo muxu ta zera... Intzirika hasi nahi baina nijoa aguantatzera.
|
|
|
Jolasa edo dantzaldia amaitzen zenean, neskarik gehienek etxean egon behar zuten orduan, abemarietako kanpaiak jotzen zuenean, eta orduan hasten ziren gazteen arteko komeriak. Dantzaldian zehar mutilek eskatzen zien neskei ea eurekin dantza
|
egin
nahi zuten, eta neskek erabaki egiten zuten bai ala ez. Elkarrekin dantza egitea onartuz gero, erromeria amaitzean etxera laguntzeko gonbitea egiten zion batzuetan mutilak neskari.
|
|
2013
|
|
|
Une hartan denboran atzera
|
egin
nahi zuen Joxek; zerbait egiten saiatu nahi zuen gertakizunak aldatzeko, ahal zena egin nahi zuen semeen patua aldarazteko. Hala ere, zoritxarrez, atzera egitea ezinezkoa zela konturatu zen.
|
|
|
Une hartan denboran atzera egin nahi zuen Joxek; zerbait egiten saiatu nahi zuen gertakizunak aldatzeko, ahal zena
|
egin
nahi zuen semeen patua aldarazteko. Hala ere, zoritxarrez, atzera egitea ezinezkoa zela konturatu zen.
|
|
|
Salbadorrek zalantza izugarria zerabilen buruan, infernu hartatik alde
|
egin
nahi zuen, oso ahul ikusten zuen bere burua, ez zuen indarrik ezertarako. Aldi berean, baina, bihotzak alde egiteko esaten zion.
|
|
|
Oroimenak inperatibo kategoriko berria bultzatu zuen: gogoratu egin behar da, gogorazi egin behar dugu, etorkizunean hainbat gertakizun lazgarri berriro gerta ez daitezen (Reyes Mate 2008) 5 Joxek, bertsoen bidez, seme fusilatuak gogoratzean justizia
|
egin
nahi zuen; hain zuzen ere, gogoratu ez ezik, kantuen bidez hilketak salatu zituen, antzeko jazoera izugarriak berriro gerta ez zitezen.
|
|
|
Berarekin batera taldea osatzeko, haren zaintzaileak, atsoak, mamuak, auzokoak eta ezkontzeko den bikotea doaz. Hartzak ihes
|
egin
nahi du, eta lortzen duenean, guztien kontra erasoka hasten da. Horrez gainera, sagar dantza egiten dute, udaberriaren omenaldi gisa edo.
|
|
2015
|
|
|
Taldeon kontzertuak ikusteko sarreren prezioa diskoarena izaten da, eta hala, diskoa ere eramaten dute ikusleek etxera saioaren ostean. Halatsu
|
egin
nahi zuten, bada, Potten. Amaierako oharra osotasunean ekartzea merezi du.
|
|
|
konterriko zerbeza edalerik handiena, bailarako pipa tiratzailerik dotoreena... Lehiaketa bat, nor gehiago bat, txapelketa bat
|
egin
nahi zuten bada inondik inora, eta bersolari torneo bat otu zitzaien egitea.
|
|
|
Eta amaitzeko, azken bolada honetako publiko eruditoa aipatu genuke. Pizti peligrosoa, gauza nahastuz bere burua jaun
|
egin
nahi duena, eta bertsolaritzaren sujetorik aktiboenak, bertsolariak, akonplexatzera datorkiguna. Apaiza, lizentziatua, kultoa, politikoa, superreuskalduna.
|
|
|
Gehiago egiten dugu euskaraz
|
egin
nahi dugulako, komunikabide derrigorrezko dugulako baino. Guk euskara bizi dadilako, Euskal Herria bizi dadilako eskubidea (eta beharra) jartzen dugu praktikan euskaraz dugunean.
|
|
2017
|
|
|
Jomuga Itaka da, Utopia, alegia, Gortarik berak baliatu hitzetan esana.116 Bizimodua goitik behera aldatzen saiatuta ere, ordea, Gortariri arrunt nekeza egingo zaio aspaldian nozitutako ezina uxatzea: itinerarioaren ideian sinetsi
|
egin
nahi du, baina artista lagunek egin ohi zioten burlaren oroitzapena zama eramangaitza bihurtu zaio; Maxe ahaztu egin nahi du, baina iragan komuna etengabe eta indar biziz ari zaio deika... Baina horiek guztiak galarazle dauzka, galarazle bakar, gainera, guztiak ere iragan ezabaezinetik behin eta berriro bere desira zapuztera etorrita.
|
|
|
Jomuga Itaka da, Utopia, alegia, Gortarik berak baliatu hitzetan esana.116 Bizimodua goitik behera aldatzen saiatuta ere, ordea, Gortariri arrunt nekeza egingo zaio aspaldian nozitutako ezina uxatzea: itinerarioaren ideian sinetsi egin nahi du, baina artista lagunek egin ohi zioten burlaren oroitzapena zama eramangaitza bihurtu zaio; Maxe ahaztu
|
egin
nahi du, baina iragan komuna etengabe eta indar biziz ari zaio deika... Baina horiek guztiak galarazle dauzka, galarazle bakar, gainera, guztiak ere iragan ezabaezinetik behin eta berriro bere desira zapuztera etorrita.
|
|
|
Cátedra, 2000), 11 orr. (12 or.). da, konpromiso politikoari eustean gizabanakoak agertutako altruismoa banaezina da aldi berean eta modu gutxi asko kontziente edo inkontzientean abiarazitako nartzisismotik, zeinak, kolektiboak itzuli beharreko esker oneko aitorpena dela medio, norbanako engaiatuaren nortasuna sendotu eta finkatu
|
egin
nahi baitu. Horrela, argumentuaren dimentsio psikologiko hutsa gaindituz, Saizarbitoriak arazoaren dimentsio soziopolitikoan kokatzen gaitu, guztiok ere barne hartzen gaituen gatazka latzari aurrez aurre begiratzera bultzatuz.
|
|
|
Alkarpoderoso deritzona oso instituzio interesgarria da, bizirik dirauen ezkontideak ondasun tronkalei buruzko erabakiak hartu baititzake, senide tronkalen artean. Gainera, ondasunen foru komunikazioari esker, senarrak emaztea hartu behar du kontuan,
|
egin
nahi duen edozein ekintzatarako; izan ere, haren sinadura behar du, eta, hortaz, emazteak kontsiderazio berezia izan du aspalditik, beste erregimen batzuekin konparatuta.
|
|
2019
|
|
|
Orduan, Faustinok Loreren senarra hiltzeko erabakia hartzen du, baina ahalegina egiten duen arren, ez du lortzen. Berak maite duen emakumea salbatzeko ekintza heroiko bat
|
egin
nahi du eta autoan Cesarrekin doanean, istripua probokatzen du biak hiltzeko (484). Esaten dio:
|
|
|
Florak ezin du gehiago, eta bere buruaz beste egitearekin mehatxatzen du sarri. Honelakoetan," bizitzeko gogoa kendu didazu, pepelerdo miserablea, hil
|
egin
nahi dut" (40) eta" hil egin nahi dut eta hil egin nauzu" (42) bezalakoak oihukatzen ditu. Honetan guztian deigarriena da, Senarrak ez duela beldurrik edo tristura sentimendurik adierazten, beren ezkontza bizitza nabarmenki hondatzen ari bada ere, eszena horiek gertatzen ari zirenean auzokoek pentsatuko dutenak kezkatzen du, eta baita ere, Florak leihotik gorputza ateratzean bere amak oparitu zion Balsamina Impatiens lorea (50) zapaltzen duela.
|
|
|
Florak ezin du gehiago, eta bere buruaz beste egitearekin mehatxatzen du sarri. Honelakoetan," bizitzeko gogoa kendu didazu, pepelerdo miserablea, hil egin nahi dut" (40) eta" hil
|
egin
nahi dut eta hil egin nauzu" (42) bezalakoak oihukatzen ditu. Honetan guztian deigarriena da, Senarrak ez duela beldurrik edo tristura sentimendurik adierazten, beren ezkontza bizitza nabarmenki hondatzen ari bada ere, eszena horiek gertatzen ari zirenean auzokoek pentsatuko dutenak kezkatzen du, eta baita ere, Florak leihotik gorputza ateratzean bere amak oparitu zion Balsamina Impatiens lorea (50) zapaltzen duela.
|
|
|
Inkomunikazio horren adibide gisa, har dezagun jarraian datorren eszena. Senarrak emaztearekin hitz
|
egin
nahi du, bere maitaleak opari egindako postala irakurri duela jakinarazteko eta kontuak eskatzeko, zeharbidez. Orduan, emakumearengana gerturatzeko palmeratxoak eta croissantak erosi eta mespretxuz mahai gainera botatzen ditu (153).
|
|
|
Ez zen harritzekoa, haserrearen lehendabiziko egunean hala egiten baikenuen, afaldu gabe oheratu, elkarri benetako edo itxurazko nahigabea erakusteko. Gero, biotako inork lo hartzen ez bazuen, bagenekien adiskidetu
|
egin
nahi genuela, eta luzaroan egoten ginen elkarren ondoan hitzik egin gabe, itxuraz oharkabean elkar ukitzen genuen arte, eta geldirik irauten genuen gero ere, adi biok, bestea ukituaz jabetu ote zen egiaztatzeko, eta gehienetan ni, beti ni nintzela esango nuke, ukitze hutsa fereka bihurtzen nuena" (61).
|
|
|
Lehenengoaren arabera, literatura teorian edozein testuk errealitatearekin egiantza edo errealitatearekiko lotura duela adierazteko erabiltzen den terminoa da. Hau da, narratiban antzerkian bezala," mimesi" bat
|
egin
nahi du egileak errealitatetik ideiak hartu eta imitatuz idazten duelarik. Honi, Aristotelesek mimesi literarioa deitu zion; literaturaren historian, berriz," mimesi" horretan oinarrituta XIX. mendean sortu zen korronte literarioari deitzen zaio errealismoa, eta honen baitan sorturiko azpi korronteak ere izendatzeko erabiltzen da:
|
|
|
Irakasle bakoitzak erabaki du zein puntutaraino sakondu nahi duen kontzeptu bakoitzean. Atal honetan, bururatu zaizkigun ariketa desberdin batzuk proposatuko ditugu eta bakoitzak erabaki beza zein, noiz (irakurri aurretik, bitartean edota ondoren) eta nola
|
egin
nahi duen.
|
|
|
Azkenean, duintasuna mantentze aldera, burukoa hartu eta alde egiten du. Paradoxikoa dela ere onar liteke, pertsonaiak
|
egin
nahi duena, baina egin ezin duena ere adierazten baitu abestiak. Emazteari belarrondokoa emateko gogoa dauka, baina bera indartsuagoa izanik, barregarri ez geratzearren, albo batera uzten du.
|
|
|
Tratu txarrak jasaten dituzten emakumeei buruz sarritan pentsatzen den bezala, irakurleak bere buruari galdetuko dio zergatik ez ote duen Senarra uzten. Florak ez diola leialtasunik gorde aitortu eta Senarrarekiko harremana eten
|
egin
nahi duela esaten du, baina xantaia emozionala onartu eta Senarrarekin segitzen du, bere bizitza arrisku larrian jarriz. Octavio Jorge Ricardo Tavaresek (2014) Violencia conyugal.
|
|
|
Haren esaldi gutxi batzuk soilik, behin eta berriro oroiturik gogora ekartzen baditu ere, badakigu, Senarrari eginiko erreprotxeak(" Ona zaude zu", 66,153, 272), oihu histerikoak: " Bizitzeko gogoa kendu didazu, pepelerdo miserablea, hil
|
egin
nahi dut" (40), desesperazioa: " hil egin nahi dut eta hil egin nauzu" (42), eskaerak:
|
|
|
" Bizitzeko gogoa kendu didazu, pepelerdo miserablea, hil egin nahi dut" (40), desesperazioa: " hil
|
egin
nahi dut eta hil egin nauzu" (42), eskaerak: " ez iezadazu historia hondatu" (172,173), edota senar emazteen bizitzaren harira esandako hitz bakanak bere buruaren estimua eta oreka galdua duen pertsonaren adierazpenak direla.
|
|
|
Bihotz bi. Gerrako kronikak liburuaren argumentua aski ezaguna den arren, gogorarazi
|
egin
nahi dugu krimen baten aitorpena dela liburu honetako muina. Flora emaztea beste batekin oheratzen aritu dela jakitean, Bihotz bi.
|
|
2021
|
|
|
Nik izan dezaket gai bat edo kezka bat, barruak erretzen dizkidan suren bat, eta hortik abiatzen da idazkuntza edo irakurketa bera. Liburu jakin batzuetara jotzen dugu benetan kezka bat daukagulako, edo kezka horietatik ihes
|
egin
nahi dugulako".
|
|
|
Atxikimendu edo deskonexio hori saihesteko aukera guztiak probatu behar direla defendatzen du GE2 k, batetik, gizarteak eskura jartzen dituen baliabide guztiak kontuan hartuz eta, bestetik, egin beharrekoaren eta
|
egin
nahi dutenaren arteko arrakala estutuz. Eta, hor ezagutza eta onarpena giltzarri direla uste du NE1 ek.
|
|
|
Eta irakurrarazten diegunean ikasleei derrigorrezko liburuak, derrigorrezko horrek usain txarra hartzen du, gero galdera batzuk egingo dizkiozulako edo, liburu horiek izan behar dute oso ondo hautatutakoak. Guk esaten diegu hau edo bestea irakurtzeko, edo hau edo bestea egiteko, baina ez diegu galdetzen haiek zer
|
egin
nahi duten. [...] Normalean, gauzak hala egin behar direlako egiten direnean, egin egiten dira baina plazeretik gutxi izaten du horrek".
|
|
|
" Hau da, ez diegu gazteei esan nahi zer egin behar duten, baizik eta zer
|
egin
nahi duten galdetu: ze gogo daukaten, nola espresatu nahi duten, kantatu nahi duten, dantzatu...
|
|
|
eurei utzi gauzak aukeratzen, esperimentatzen. Hainbat ekintza proposatu, eta, horietatik, haiek aukeratzea zein
|
egin
nahi duten. Edo gaiekin ere bai".
|
|
|
Itsaslabarraren ertzean jauzi basatia, azkena
|
egin
nahi duenari idatzi nahi diot, ez haren ihes nahiari arrazoirik kentzeko, ahots isil askok bizitzeko erregutzen diotela ohartarazteko baizik, isiltasunean lagunduko dioten hitz ezinbestekoak erakusteko.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, niretzat ze esanahi duen edo zergatik hautatu dudan ez dizuet esplikatu. Eta horixe
|
egin
nahi nuke, beraz. Gosearena tarteka marteka hedabideetan agertzen den kanpaina izaten da, batez ere, zenbait erakundek bazkideen beharra edo dirua bildu behar dutenean.
|