|
2000
|
|
|
Eta, nigarrarekin batean, jauregitik eta osaba Joanikotenganik ihes egiteko gogoa izeki zitzaidan, jaundu eta nagusitu. Eta jaso nituen begiak eta hodei hura ikusi nuen, gurdi bat zirudiena, haizearen zaldiek tiratua, eta neure burua haren gainean idurikatu nuen, Urbiaindik urrun ninderamala, gero eta urrunago; idurikatu nuen gero ezen Italian ezagutu nuen napolitarra etxe ondotik iragan zitekeela bere Donejakuerako bidean, eta harat joan nintekeela ni ere harekin, neure buruari galderarik
|
egin
gabe, gitarra musikaren hatsarekin bat eginik, eta behatu ere egin nuen bidean goiti, ea ba ote zetorren... Baina zer nenbilen ni, ezinezko amets hartan denbora alferrik galtzen?
|
|
|
Ederki oroitzen dut nik ere sermoi hura! Jauregiko kapera
|
egin
gabea zen artean, eta, igandero ohi bezala, jauregiko bizilagunak herriko elizarat jaitsi ginen, meza entzuterat. Eta, sartzen ginelarik elizan, hasi zuen apezak meza, erran zituen introito ak eta kyrie eleison ak, epistolak eta bertzelako berri onak, eta pulpiturat igo zen, sermoiari ekiteko.
|
|
|
Aditu dudanez, Indietako itsasoetan barrena dabiltzan filibusteroek ere beren prezioa ditek, galtzen duten menbro bakoitzeko hainbateko saria jasotzen dutela, eta gu ez gaituk haiek baino gutiago izanen —eta, besagainetik atxikitzen ninduela, erantsi zuen—: Bretai niako kostan behatza galdu huen, baina ez gizontasuna, zeren gizontasuna ez baitu oineko behatzak egiten, baina bertze behatz batek... eta, beraz, ez erran niri ezen Amsterdametik itzultzen haizela gizon
|
egin
gabe... Zeren diru suma horrekin ehun aldiz gizon egiten ahal haute!
|
|
|
Bai, banekien ezen hura, orotarat, jolas bat zela, baina jolas hark bere arriskua izan zezakeen, eta arriskuak egiten zuen jolasa aldez arbuiagarriago eta aldez erakargarriago. Eta ihes egin nahi nuen, baina ihes
|
egin
gabe...
|
|
|
Eta ez nintzen jadanik neure baitako, eta, nola anaiaren triunfoak eta arrakastak neure onetik atera baininduten, hala, dantzalekutik disumulurik handienean jalgi eta logelarat joan nintzen. Baina ezin izan nuen lorik egin... zeren, alde batetik, soinu baten nota urrunak aditzen bainituen eta, soinuaren konpasean, ikusten ez nuena imajinatzen nuen, baina anitzez ere modu burugabeagoan eta zentzugabeagoan, neure imajinazino beroaren meneko, eta, zeren, bertzetik, jelosiaren harrak ez baitzidan lo egiten uzten, bihotzean zulo bat egin orduko bertze bati ekiten ziolako, atsedenari leku
|
egin
gabe.
|
|
|
Eta, harat heldu, morroietarik batek bisitagelan sarrarazi, eta berehala etorri zitzaidan ama. Eta ni, kortesi arauei kontu
|
egin
gabe, halaxe mintzatu nintzaion, errabia errabiatu batez, ikusi bezain sarri:
|
|
|
Harik eta egun batean inkontru egin nuen arte munduko itsaso guztiak iragan zituen Bordeleko marinel zahar jakintsu batekin, zeinak erran baitzidan: " Itzar hadi, mutila, zeren eta neskatxekin berdin egin baitaiteke bekatu, nola eginaz, hala
|
egin
gabeaz... Baina etsenplu batekin hobeki ulertuko didak, benturaz:
|
|
|
Izan ere, guardia buru zirudienak kriseilua goratu eta, ezpata punta bihotzaren parean jartzen ziola, non baitzuen herensuge tatuatuak ere bere burua, erran zion: " Zuhaur zaitugu asasinoa, zalantzarik gabe!" Eta ustezko asasinoa, kontra
|
egin
gabe, guztiz damuturik, belaunikatu, eta oihuka hasi zen, barkatzeko eta barkatzeko. " Mundu honetan aitzinetik dago damutu beharra, ez ondotik, krimenak urkabean baizik ez duenean erremedioa...", ihardetsi zion guardia buruak frantses garbian.
|
|
|
Ate itxian jo ala, bertzerik gabe, asotsa atereaz neure burua seinalatu, erreklamatuko ninduen unearen aiduru, horra zer gelditzen zitzaidan erabakizun. Zalantza korridorean hiru urrats
|
egin
gabe argitu zitzaidan. Espero ez nuen bidetik, baina.
|
|
|
Hala ere ez zidan eskertu bere borondateari muzin egina. Anestesiaren eraginetik kanpora gelditu zelarik, umearen zintzilikario nabarmenak ere arazo izan genituen, ekografia bat bakarra
|
egin
gaberik alaba heldu zela segurtatu baitzioten" Zentroko" espezialistek. Ulertzekoa da Kristinaren dezepzioa, Afrikako eta Ameriketako herririk galduenetako amatasunaren jainkosen izenak erabiliak baitzituen, hilabete horietan, umeari eman beharreko graziatako.
|
|
|
a) Duintasun une txatxu baten erruz, larrutan
|
egin
gabe gelditua nintzen izugarri gogoko nuen neska galant batekin.
|
|
|
Galderak ditxolari segitzeko parada ematen zidan, topaketa gaizto bat eta pisu larrien munduko txapeldunarekin, baina nire andrearen begitarte larrituak garbi adierazten zidan ez zuela zapart
|
egin
gabe jasanen. Irribarre ergela utzi eta irmotasun bortxatu batez apaindu nituen hitzak.
|
|
|
Zer sailetan paratu haute orain, telebistetako programazioan ala nekrologiketan? Sukaldaritzako kritika ere
|
egin
gabea izanen haiz oraindik...
|
|
|
ezkontzea —nola eta elizaz! —, aitatzea... bene benetako desertzioa etsaiaren trintxeretara. Pagarazi genion, larrutik pagarazi ere, eginean eta
|
egin
gabean. Haren ezteietan, speedez eta herraz leporaino jarritako basa nardagarri batzuen gisara jokatu genuen.
|
|
|
Goizegi zen arratsaldea kankarroz zipatzeko, baina jadanik banekien kafea ez zela izanen zapart
|
egin
gabe egoteko lagungarririk hoberena. Ximurra bere ohiko edari hiperauskalotzaileetariko batekin zebilen.
|
|
|
Batere atzeratu gabe. Aspaldi
|
egin
gabeak gaudek behar bezalako" espedizio" bat, pilak ongi kargatzeko, lehenagoko denboretan bezala.
|
|
|
Begi bat itxita bereizi nuen haren bizar ezohikoz
|
egin
gabea, haren ile berri harrotua, haren txandal nabarra. Gisa horretan apaindua, eskuko pistolak eite sasikoa erantsiko ziokeen, haurrendako filme kaskar bateko" gaiztoarena", uste ez banu gutienez behin erabilia zuela.
|
|
|
Ez nuen halakorik aurkitu. Larunbat goizaldean Ximurraren berragerpenak burutu gabe utzi zigun jardunaz hitzik
|
egin
gabea nintzen larunbatean komisaldegian. Kristina berdin gobernatuko zen agian.
|
|
|
Neronek ere iragaitzez baizik ez nuen han ikusten neure burua. Zuzenbidez Alde Zaharreko bizilagun bilakatzeko saiorik ere
|
egin
gabea nintzen Herriko Etxean, kanpotarren kondena jasatera behartua egonik ere: autoa Zabalguneko nire etxe inguruetan utzi behar izaten nuen, bizitegi berritik ordu laurden batera, Udalak hiritarrak torturatzeko modu berria asmatu baitzuen bizkitartean, auzo bakoitzeko aparkatze noiznahikoa bertakoei mugatuz.
|
|
|
Egin, igogailuan berean egin ez bagenuen, ez zaio saio faltari egotziko, emakumearen lankidetza ezari baizik: ezin hark egoeraren seriotasunak eskatzen zuen bezalako jarreran iraun, irri ajataka alkoholikoetan eztanda
|
egin
gabe. Giltzak eskuetatik kenduta, neronek ireki nuen etxeko atea, ez baitzen zerraileko zuloan haztatzeko gauza.
|
|
2001
|
|
|
• Bakarrik eta presaka, inorekin hitz
|
egin
gabe edo inora deitu gabe klasera sartu da.
|
|
|
Berak jakingo luke horrela balitz. Baina egia esan, onartu du berekiko, ia bi aste ditu Anartzekin hitz
|
egin
gabe. Pare bat aldiz deitu dio etxera paletarako hitzordua ezeztatzeko, baina amarekin hitz egin du bietan, eta ez dio Chiapaseko inolako konturik aipatu.
|
|
|
Hainbeste azterketa
|
egin
gabe ere esan liteke esan dutena ordea. Afaria sagardotegian.
|
|
|
Arratsalde osoa egon zen damuari bueltak ematen, eztabaidari bueltak ematen. Haserre egongo zen Maria, arrazoi osoz; hitz
|
egin
gabe egon zuten, astebete igual. Eta hori zuen eraman.
|
|
|
‘Non topatu duzu bala hori, ume? Tiro
|
egin
gabe dago eta! ’
|
|
|
Eta alsaziarrak gurekin etorri dira, hozka
|
egin
gabe, zaunka egin gabe, umil.
|
|
|
Eta alsaziarrak gurekin etorri dira, hozka egin gabe, zaunka
|
egin
gabe, umil.
|
|
|
Eta lo
|
egin
gabe geratu naiz harik eta oilarrek kantatu duten arte.
|
|
|
‘Elkartu eta, ’ esango du sukaldariak, ‘hurrengo goizera arte lo
|
egin
gabe hildakoari buruz solasean eta dibertsioan eta barreak egiten eta istorioak kontatzen pasatzea gaua.’
|
|
|
Oinak ditin, ibiltzeko... ’ ‘Eta ipurdi masailak, esertzeko! ’ diot, muturtuta. Armandok labearen atea zabaldu eta oraindik ondo
|
egin
gabe dagoela esan du.
|
|
2002
|
|
|
Oiartzungo zakur hazleku batean erosi zuten, bi urte zituela. Etxera eraman eta urtebetean zaunka
|
egin
gabe egon zen. Mutua zela uste zuten.
|
|
|
Baina inbidia apur bat ere sentitu zuen, aldi berean, Soniak gutxienez oinarri sendo bat zuelako. Eta, nola bihotz bihotzez estimaten baitzuen laguna, halaxe esan zion, azken buruan, irri eginez baina irri
|
egin
gabe:
|
|
|
Hartan ari zen, bada, atso andaluza, hitz eta pitz, guztiek espero zutèn sendagilea, Ander Olaso zeritzana, heldu zenean. Inori so
|
egin
gabe, galdutako denbora irabazi nahian edo, medikua zuzenean sartu zen bere kontsulta gelan. Haren zain zeudenek, aldiz, guztiek egin zioten so, baita Sarak ere, zeinari medikuaren aurpegia ezaguna egin baitzitzaion.
|
|
|
Osaba Lazaro aitaren anaia zen –arestian esan dut–, eta hark ere kristal lodiko betaurrekoak zituen. Eta prismatiko handi batzuk zituen, huts
|
egin
gabe mendira eramaten zituenak, naturaren ikuskariak eta hegazti harraparien hegaldiak miresteko. Gizon berezia baitzen osaba Lazaro.
|
|
2003
|
|
|
Eta ez zuen arkitektoei buruzko beste ezer pentsatu, arkitekturaren inguruan zekien guztia kalean entzunda zekielako, eta kalean entzundako gauzak estetikoak badira, bai, baina informazio hondakinak izaten dira. Eta batzuetan itoginak izaten dituzte informazio horiek eta, beste batzuetan, ondo
|
egin
gabe izaten dute bizarra informazio horiek. Eta bizar zikina daukan informazioa informazio txarra izaten da.
|
|
|
Negu gorrian heldu nintzen eta, besteak beste, eskolako berogailua pizten irakatsi zenidan. Guk geuk txikitu behar genuen egurra (halakorik sekula
|
egin
gabea nintzen ni), eta behin ia su eman nion eskolari, gauean ilintiak guztiz itzali gabe utzi nituelako. Zulo bat gelditu zen zurezko zolan, gogoratuko zara noski.
|
|
|
Neureaz hitz
|
egin
gabe despeditu ginen, bada. Berak alde egin zuen, dudarik gabe etsaien aldean kokatuko zuen pertsona bat zeinen hurbil eduki zuen jakiteke.
|
|
2004
|
|
|
Betoz, etorri behar baldin badute, ondoren eta xehe xehe direlako faktore horien xehetasun aletuak. Baina aipatua dugun funtsezko problematikari itzuri
|
egin
gabe.
|
|
|
zerbitzurako ate hark karrika estuxeago batera ematen zuen. Arin baina korrika
|
egin
gabe urrundu nintzen, edozein unetan karrikaratu nintzeneko ate hartatik pistolariak ateratzen ikustea espero nuela. Inor ez zen atera, ordea.
|
|
2005
|
|
|
Baina Kontxik, orduan, ezin izan zion erraiak erretzen zizkiòn suari eta amorruari eutsi eta, eskuak izarapetik ateratzen zituela eta ukabil bihurtzen, honela esan zion, oihu
|
egin
gabe baina ahots sendoz:
|
|
|
Garrasi
|
egin
gabe bota du guztia, ahotsa aldatu gabe, baina doinu garratzez, betiere arroz aleari begira, baina amorruaren beroa aurpegian nabarmen.
|
|
|
Idatzirik gabeko araua zen. Beste modurik ba al zen lehengusu lehengusinak elkarrekin bizitzeko elkarri traba
|
egin
gabe. Naroak ez du hori apurtu nahi, baina barrutik galderak egitera behartzen du zerbaitek.
|
|
|
Gorputzak baretzen joan dira. Paperezko zapiekin garbitu eta biak elkarri besarkatuta geratu dira, lo
|
egin
gabe, elkar sentituz, jaiki aurretik geratzen zaizkien ordu apurretan. Ametsek azken momentuko pentsamenduak uxatu egin ditu, geratzen zaion denboraz gozatu ahal izateko.
|
|
2006
|
|
|
batetik, nazio beti" kanpoko" etsaiek zemaitua, beti defendatu eta salbatu beharreko angustian, inoiz ez da iritsiko erreformatu eta modernizatu beharreko nazio erreal bezala ikusia izatera, hots, nazio sozial eta politiko bat. Bestetik, horrekin batera eta agian horregatixe, itxita gelditzen dira ate denak gerran ari diren herriak eta nazioak pluraltasun historiko politiko, federazio edo konfederazio, diferentzia bezala pentsatu ahal izateko," Espainiari" traizio
|
egin
gabe; eta" independentzia" ere pluralean (bata besteagandik ere independentzia k). Kontserbatzaileentzat bezala liberalentzat hori ere:
|
|
|
–Gogorra izan da atzokoa, e? –esan dio Nereak, galderari kasu
|
egin
gabe. Barruan mina egiten zion gaiak eta ateratzeko beharra sentitu du.
|
|
|
Izekok esandakoari kasu
|
egin
gabe, mantendu egin du abiadura. Erretzeko gogoa piztu zaio baina pentsatu du gehiegizkoa litzatekeela.
|
|
|
Etxean bildu ginen beraz. Aspaldian horrelako ospakizunik
|
egin
gabeak ginelako edo, nabarmena egin zitzaigun falta zirenen hutsunea: Txemari eta Ainara batetik, eta Edurne bestetik.
|
|
|
Mutiko bat besterik ez zela jarri zioten Rasputin ezizena, bihurri, alproja, litxarrero... esan nahi duena, eta, bide batez, galdua, zentzugakekoa, noragabekoa... Bizitza osoan gainean eraman zuen gaitzizen hori, inoiz uko
|
egin
gabe eta harrokeria punttu batekin.
|
|
|
Aitatxi berriz ere ikastun bilakatu zen, lehenago zapategian bezala, gerlaren ikasbidean oraingoan. Ofizialen aginduak bereiztea edo lerroa huts
|
egin
gabe ibiltzea ez zen Tomas Atondoren lantegian aitaordearendako larru puskak prestatzea baino libertigarriagoa. Bertzerik zen lantzarekin, baleztarekin edo ezpatarekin trebatzeko eskola.
|
|
|
Jaso nuenetik, aldean eramaten nuen gaztelutik ateratzen nintzen aldiro, aitatxik berak erabiltzeko prest utzia. Garrüzeko harrikalariei jadanik bi aldiz erakutsia nien, tiro
|
egin
gaberik ere: beldur nintzen gibel kolpeak lurrera botako ote ninduen.
|
|
|
Esker on gisa, salmo bati lotu ziren, Nafarroako Estatuetako abokatu baten gidaritzapean. Domingo Abaurrek eta biok gazteluko atea hetsi eta langa ezarri genuen, kantarekin bat
|
egin
gabe. Ate gaineko harresira igo nintzenerako, tropa desagertua zen, euri lainoak irentsita.
|
|
|
Behar baino maizago errepikatzen ari naiz, ene buruaren desenkusan: hamalau urte
|
egin
gabea nintzen. Nire besoa heriotza egiteko gauza zen, nire zakila bizia sortzekoa.
|
|
|
Hezur eta larru baizik ez zen nire maisu izana. Hilabete anitzetako bizar eta ile
|
egin
gabeak basurde baten eitea ematen zion. Begiak txipituak zitzaizkion, sator bat iduri.
|
|
|
Bizkarrez baitzegoen, ez nuen oraino ikusi preso hartutako errebelaren bisaia. Haren gorpuzkerak nire gisako gizon
|
egin
gabea salatzen zuen. Ezezkoa egin nuen buruaz.
|
|
|
Mehatxu egitea aski izan zuen, etxeak erraustuak, ondasunak bahituak eta biztanleak kupidarik gabe kalituak izanen zirela. Hiriak batere kontra
|
egin
gabe eman zuen bere burua. Errege Joanes eta erregina Katalina ihes eginak ziren Biarnoko beren estatuetara.
|
|
|
–Jauna, halakorik sekula
|
egin
gabea nauzu.
|
|
|
Laborari bat zen, bertze milaka bezala. Bide bazter batean ikusi izan banu, hiru urrats
|
egin
gabe ahantziko zitzaidan haren aurpegia. Apezak begitartea mudatu zuen, baina ez lehengora.
|
|
|
Ohean etzan zen Carvallo. Bizar itxia zuen, aspaldi
|
egin
gabea.
|
|
|
Haatik, garbi gogoratzen nituen nire bi ametsak, nori egin nion kaixo lehenbizikoan, eta nori agur bigarrenean: Estepan ia ezezagun bati, bizarra
|
egin
gabe eta narras baitzegoen pareta baten aurrean abailduta, gurutze bat lurrean, odola bularrean.
|
|
2007
|
|
|
Zerutik oso urrun gelditzen dira lurreko hain gauza arruntak. Banuen nahiko lan zure gainera jauzi
|
egin
gabe, geldirik egoten.
|
|
|
Hiru: nola idatzi gai polemiko bat, polemikari ihes
|
egin
gabe, ezta polemikan nahastuta ere. Saio bat entseatuko dugu, ikusiko da zer ateratzen den.
|
|
|
Benetan, pauso asko ezin duzu ibili harekin topo
|
egin
gabe: Donostian bertan hortxe daukazu Alderdi Ederren Don Quixote ren monumentutxoa(. Espainiaren arima?).
|
|
|
Nago Bachek dendan, ez jakin noiz, ahaztuta utzi zuen erlaxaziorako musika zuela artean zintzilik gogoan, inora alde
|
egin
gabea. Ordezko bat ere bazuela aipatu zidan, Titoren lagunaren iloba bat, hain zuzen.
|
|
|
Bere sorpresarako, guztiek bat egin eta haiek ere ohera doazela diote. Mahaia jaso gabe, harrikoa
|
egin
gabe jo dute ohera. Laurak eta Peterrek beheko gelara, gonbidatuen gelara; Patriciak eta MJk eskaileretan gora zain duten ohera.
|
|
2008
|
|
|
–Eta ez kexatu, gure aitak ere (goian bego) ederra eman baitzidan bere garaian, aitaren
|
egin
gabe bazkaltzen hasteagatik! Eta are gehiago egin zidaan, eskua sutara hurbilarazi eta honelaxe esan baitzidan:
|
|
|
Txundidura, ordea, erabatekoa izan zen Mateo Sukunzak egindako galderari: . Zein da zure ametsa, jakin badaiteke, mutila???, Nazariok honela erantzun zionean, galderari ihes
|
egin
gabe: –Nik ere neure fabrika nahi nuke noizbait??.
|
|
|
nahi duzuna egin dezakezu hemen? nolanahi ibil zaitezke, bai, iluntasunaren erresuman, baina bertatik alde
|
egin
gabe: zenuke, gainera, ihes egin, eraztunak salatuko baitzintuzke.
|
|
|
–Jim, esan zuen?, hi haiz hemen balioko bakarra; eta badakik nik beti jator jokatu dudala hirekin. Hilero hilero eman dizkiat zilarrezko lau penikeak, behin ere huts
|
egin
gabe. Eta orain, motel, ikusten nauk, eroria nagok oso, eta erabat bazterrean utzia; eta hik, Jim, ekarriko didak baxokada bat ron, ez da hala, mutiko?
|
|
|
Ez dute uste nazio politikoak gaurko testuinguru soziolinguistikoan eta kulturalean euskal nazio kulturala eta linguistikoa sortzeko berezko gaitasunik daukanik. Euskal nazio politikoari uko
|
egin
gabe, jakina, baina euskal nazio linguistikoa eta kulturala dute amets azken hauek. Aberriaren ikuspegi politiko eta instrumentalista baten aurrean, edo harekiko buruz buru, nazioaren euskal izaera etnolinguistikoa eta etnokulturala dute gogoko.
|
|
|
Andreak ez zuen erantzunik espero eta ez zuen jaso. Barbosari so
|
egin
gabe, izotza aurpegitik kendu, ohetik altxatu eta sukaldera itzuli zen, zapi biak eskuan.
|
|
|
Txundidura, ordea, erabatekoa izan zen Mateo Sukunzak egindako galderari: " Zein da zure ametsa, jakin badaiteke, mutila...?", Nazariok honela erantzun zionean, galderari ihes
|
egin
gabe: " Nik ere neure fabrika nahi nuke noizbait...".
|
|
|
–Eta ez kexatu, gure aitak ere (goian bego) ederra eman baitzidan bere garaian, aitaren
|
egin
gabe bazkaltzen hasteagatik! Eta are gehiago egin zidaan, eskua sutara hurbilarazi eta honelaxe esan baitzidan:
|
|
|
Hori bai, zuk zeure oparia jaso duzu, eta nik neure baldintzak jarriko dizkizut, ordainean: nahi duzuna egin dezakezu hemen... nolanahi ibil zaitezke, bai, iluntasunaren erresuman, baina bertatik alde
|
egin
gabe: zenuke, gainera, ihes egin, eraztunak salatuko baitzintuzke.
|
|
2009
|
|
|
–Ez al dakizue garrasi
|
egin
gabe hitz egiten. Zer gertatzen da?
|
|
|
Hots, in puncto erlijioa eta Jainkoa, zergatik pribilegiatu arrazoimena, edo arrazoimenaren forma hertsi bat hobe. Gandiagak azkenean mitoa osoki besarkatu du eta biziberritzen saiatu; nik ere ez nuke, ulertzen ahaleginak
|
egin
gabe behintzat, abandonatu gura. Eta geure buruari itaunketan jarraituz:
|
|
|
berbekin aitortzen du Robert Elsmerek bere kredo berria. Jainkoaz ezin da hitz egin Kontzientziaz hitz
|
egin
gabe; eta Kontzientziaz ez, Esperientziaz (historiaz) hitz egin gabe. Mundua dago eta Munduaren Kontzientzia (moduak).
|
|
|
berbekin aitortzen du Robert Elsmerek bere kredo berria. Jainkoaz ezin da hitz egin Kontzientziaz hitz egin gabe; eta Kontzientziaz ez, Esperientziaz (historiaz) hitz
|
egin
gabe. Mundua dago eta Munduaren Kontzientzia (moduak).
|
|
|
Saloia, dena normal. Sukaldea, gosari eta afariko harrikoa
|
egin
gabe (ez da nire estiloa, baina tira). Pasillo luzea eta bere zoru uhindua.
|
|
|
Alde eginda zegoen, ez zegoen dudarik. Ohea
|
egin
gabe alde egina zen oraingoan. Kleenex zikin bat ere utzi zuen mesanotxean, souvenir gisa.
|
|
|
Orduan, anbulatziako medikuak sabela ikusi zion eta ostia, joder egin zuen aldarri. Inoiz ebakuntzarik
|
egin
gabea zen eta medikuntza eskolako klaseetan pentsatu zuen. Zenbat denbora bizi zitekeen haurra hildako amaren barruan?
|
|
|
–Esate baterako. Xantik bare begiratu zion Ugarteri, amuari hozka
|
egin
gabe. Bekainak altxatu zituen berriro?.
|
|
|
esan nahi baita Domingoren garaipena ez zela berea bakarrik izan, bere kideena ere bai: horregatik sentitzen zen hain pozik, horregatik hain arin eta horregatik hain bete, hegan
|
egin
gabe hegan egiten ariko balitz bezala; zorion hark, ordea, ezin iraun zezakeen luzaro, eta, hala, segundo labur haien ondoren sarjentuak Fiiiiiiirmes! ozen bezain zaratatsu batekin erreakzionatzen zuela, korrika jarri zituen ordubetez, ¡ paso liiigero!
|
|
|
barka iezaiezu, ez baitakite zertan ari diren; gero, bere zaurietan hatza behin eta berriro sartuta gero, alegia?, begiak jaisten zituen, baita ostera jaso ere, ekisainduaren eguzki txiki zuriarekin topo egiteko, halako arintasun bat nabaritzen zuen bitartean, baita halako betetasun bat ere noizean behin, Kristok zauri irekiak itxi balizkio bezala, hain zen gozoa eta hain beste mundukoa jainkozko hitzen ukendua, min ororen eztitze automatiko bat eragiten ziona; egun batean, gainera, hain sentitu zen Jesusen bihotzarekin bat eginik, non ekisaindutik zetorrèn indar misteriotsu batek zeramala sentitu baitzuen, begiak lekutik atereak zituen behintzat?, estasi batean bezala; eta Domingo bazihoan hegan, iritsi da denbora eta iritsi da aldia: orain bai, Jesus!?, baina, joan zihoan arren, ez zihoan, eta bertan gelditu zen azkenean, hegan
|
egin
gabe. Eta, Jainkoaren graziak ukituta sentitzen zen arren, halako zapuzte txiki bat ere nabaritu zuen, bere burua zegoèn toki berean ikusi zuenean, aita predikariaren hitzak oroitzen zituen bitartean:
|
|
|
Baño agian ez dakizute beste oitura baten berri. Etzan hori bakarrik lên, aspaldiko urtêtan Jauregi barruan sartu atera bat
|
egin
gaberik ez omen zan mendira itzultzen Euskaldunen Aingeru aundia, Naparroako agintari jatorrak onetsi gabe eta naparren otoitzak beren Etxe Nagusian entzun gabe.
|
|
|
biharamunean hartuko zuen mendekua, bai horixe, astelehenean bertan! Eta hala, mendekuaren ilusioarekin esperantzen zakua betetzen zuela, biharamunean ikasgelan sartu ahala geografi liburua kontsultatu eta egiaztatu zuenean liburuak arrazoia ematen ziola, irrintzi egiteko gogoa etorri zitzaion, hura irrintzietarako mementoa ez zen arren, goizeko lehen klasea hastear; irrintzi
|
egin
gabe ere, baina, gustura baino gusturago sentitzen zen Damaso, itxura guztien arabera, hain zegoen pozez gainezka; horrela egin zituen bi ordu, pozak hartuta, baita antsietateak ere, jolas-garaian anaiari erakutsiko baitzion erakutsi beharrekoa eta buruan ez baitzuen beste konturik jada; halaxe egin zuen, liburua ireki eta hatzaz seinalatzen ziola bere iritzia berresten zuèn esaldia....
|
|
|
zerarekin gertatuak gehiago baitzirudien madarikazio bat, edo zigor bat, beste ezer baino; Maria Bibianak, beraz, lur bat behar zuen, edo portu bat. Maria Bibianak ongi uler zitzakeen Jainkoak egiptoarrei igorritako izurriak, baina zergatik igorri zien beste izurri hura orbetarrei, orbetarrak kristau zintzo zirenean??, non lehorreratu izan zezan; Domingok eskaini zionak, baina, ez zuen asetzen, lurretik ere ezer gutxi baitzuen lur hark: ez baitzen lurra ere, ezpada airezko lurra, airezko lurra baita fantasiaren magala, airezko lurra irudimenaren hegala; Maria Bibianak, ordea, lurrezko lur bat behar zuen une hartan, errealitateari errealitatearekin erantzungo ziona, ez den haizearen eskutik autoengainuaren sasi argietara ihes
|
egin
gabe, jada ez baitzuen Jainkoaren borondatearekin aski, are gutxiago Jainkoaren borondateak Jainkoaren madarikazio zigorrei leku egin zienetik; eta hala ere, hala eta guztiz ere?, Maria Bibianak ez zion bere buruari iruzur merkerik egin nahi; horregatik, bazekien arren etxea gainera erortzera zihoakiola, katastrofearen gorabeherak jakin nahi izan zituen: teilatuaren neurria jakin nahi zuen, hormena eta kontrahormena, habeena eta gapirioena; esan nahi baita, Jainkoaren zigorraren berri ez ezik, zigorraren xehetasunak ere jakin nahi zituela:
|
|
|
halako zerbait, adibidez: . Gezur hutsa!?; jarraian, ordea, betiluna argitzen zuela, kale gorrian hotz izugarria egiten zuen, zinez, baina Ernestinak Regina enea ere kale gorri zuen une hartan, ausaz?, honela mintzatu zen, atzera eginez, bai, baina guztiz atzera
|
egin
gabe:
|
|
|
esaten ari zitzaion aitari, ausaz, jarrera harekin?, erabateko etsiak hartuta; ondoren, aitak orriak txikitu eta lurrera bota zituenean, Gabino bildots bat bezala makurtu eta paper puskak jaso zituen; egia da, halere, paper puskak jaso baino lehen, Nazariok halako sentipen bat bereganatu zuela, hain ziren, izan ere, edonor hunkitzeko modukoak Gabinoren begiak!?, gogorregi jokatu ez ote zuen. Gabino ez baitzen Domingo, azken batean?, baina egia da, halaber, Nazariok ez zuela halakoetan atzera egiten? edo atzera egiten zuen, bai, baina zinez atzera
|
egin
gabe: esan nahi baita Nazario bere bidegabekeria zuri zezakeèn zuribide baten bila abiatu zela, ausaz, baita berehala aurkitu ere, halako eran, non, tonua eztitzen zuela, horrela jarraitu baitzuen:
|
|
|
Domingo Miryamez maitemintzen ari ote zen, bada, oharkabean, maitaleak maitatuaren inperfekzioak perfekziotzat hartzea, txarra ontzat eta ona hobeagotzat, alegia? maiteminaren seinale garbia denez gero?; baina, maitemintzen ari bazen eta maiteminaren fruituak dastatu nahi bazituen, gogor eutsi behar zion, aukerarik txikienari muzin
|
egin
gabe; hots, Domingok ausart jokatu behar zuen, zenbat eta ausartago, orduan eta helburua lortzetik gertuago; hartarako, gainera, ez zuen asmatzen ibili beharrik, historia harrigarri bat baitzuen, berari gertatua eta Miryam bera ere harritzeko modukoa?, eta huraxe kontatu behar baitzion neskari, lehenbailehen, era batean edo bestean:
|
|
|
Alberto, baina, astebete gabe hil zen: esan nahi baita Domingorekin hartaz berriro hitz
|
egin
gabe hil zela, eztaibadarako abagunerik aurkitu ez zuelako edo; Domingo, baina, ez zen hobeto geratu, Albertoren hilotzaren aurrean eszena hura gogora baitzezakeen, lotsaren lotsaz gogoratu ere: nola erantzun zion, bada, Albertori, bere etxea ere eskaini ziòn lagun minari!?
|
|
|
Regina enean hamaika urte bete ez beste hain handia egin zitzaion herri-mina. Mixmixen heriotzak ere izango zuen hartan zeresanik?, non herrira itzuli baitzen? ez orbetarrei bere ekarpena
|
egin
gabe, argi eta garbi baiezta baitaiteke anai arrebek amona Ursulari zor ziotela Regina enean ikasi zutèn euskara apurra, guztiek ulertzen zutena, baita lardaskatzen ere pixar bat, lardaskatu baino gehiago ere bai Maria Bibianak eta Gabinok, ikasitakoa ahaztuz joan baziren ere, amonak Regina enetik alde eginda gero.
|
|
|
haien alde zegoen, hartan ez zuen jada zalantzarik?, haiekin bat egiteko moduan ere egon zitekeen une jakin batzuetan, halaxe erakutsi zuen, istripua izan zuèn langilearen alde lerratu zenean?, baina bazekien, halaber, ezin zitekeela haiek bezalako langile bat izan? langile haiek, oro har, fabrikaren errealitatea hartzen baitzuten abiapuntutzat?, gehienak familia baten erantzukizunaren pean!?, nondik beren solidaritatea eta beren borrokak planteatzen baitzituzten, fabrikatik ihes
|
egin
gabe; Domingok, aldiz, familia baten erantzukizunik ezean, behin egin zuen ihes fabrikatik eta mila aldiz egingo zuen, solidaritatea eta borroka baino lehenagokotzat jotzen baitzuen arnasa, eta fabrikak, bere giro ezin arnastuzkoarekin, arnasarik gabe uzten baitzuen: bera, izan ere, txori bat zen, txolarre bat?, zoritxarrak hegalgabetua, bai, baina txolarre bat, azken batean, karnaba edo kanarioa ez bezalakoa, kaiolara ezin molda zitekeena.
|
|
|
Hurrengo urteetan, Domingok gogor landu zuen bere etorkizuna, estudioei gogotsu helduz, bai, aitaren baldintza zen hura?, baina bere ametsari uko
|
egin
gabe; aldiz, ahal zuenean, hiriko bibliotekara joaten zen, non hegazkintzari buruzko liburuak eta aldizkariak irakurtzen baitzituen, erosi ere bai noizbait, halaxe ikasi zituen buruz abioi markak eta mila balentria egindako pilotu mitikoen zerrendak.
|
|
|
mendekotasunaren leizerik ilunenetara egitea?; hain lur jota eta hain galduta ote zegoen, bada?; zertan zebilen, baina, bera, aitaren odolekoa ez ezik, aita baino askoz gazteagoa eta sasoikoagoa ere bazen, itxura batean!?, zalantza haiek hartuta?; lotsaren gaineko lotsa ez sentitzeko, baina, erabat altxatu behar zuen lehenik eta behin bere burua, inflexio puntua atzean utzita: esan nahi baita Teofilo Mariak guztiz berreskuratu behar zuela harrotasun galdua, harrokeriari ere muzin
|
egin
gabe; nola egin hori, ordea, bera belaunikarazi zuena berak belaunikarazi ezean?; hantxe gakoa!; eta, halere, hainbeste handitu zitzaion Teofilo Mariari Nikolairenganako gorrotoa, arnasaldi bakoitzean bereganatzen zuèn nazka Nikolairen aurkakoa zen jada?, non, azkenean, gorrotoak piztarazi eta indarberritu baitzuen; Teofilo Mariak garbi gogora zezakeen ganbaran egindako lehen egunsentia, noiz et... Credo in unum Deum; orain, beste bat zen egoera, bihotza zuen sutan eta bihotza zuen?, baina, egoerak egoera, antzeko zerbait sentitzen zuen, ziurtasun ziur bat, nolabait esatearren?, beste su hark, gorrotoaren suak?
|
|
|
Hamaika urte bete zituen egun berean, otsailaren hamabian, ohetik altxatu eta etxean ez zegoela inor. Gogoratzen du Sora arrebaren logelara joan zela lehenengo, baina hutsik zegoela, eta ohea
|
egin
gabe, eta leihoa zabalik otsaila izan arren. Gogoratzen du hotz handia sartzen zela leihotik eta sukaldeko lau aulki zeudela logelaren erdian.
|
|
|
Haren zakurñoek berdin eskertzen zizkioten ferekak. Isil isilik zeuden, jabearen orro eta uluekin bat
|
egin
gabe. Begikoek. Du Guast, Quélus, Miron, Villequier??
|
|
|
Gisa hartara, mahai luze eta gero eta hutsago hartan gertatzen zen guztiaz jabetzen nintzen. Konparaziorako, suma nezakeen Frantziako erregek, begikoen besoen artean galdurik, zenbatsu egun zituen bere emazte Louise de Vaudémonten gustua
|
egin
gabe. Edo norainokoa zen Henrike Valoiskoaren eta erregina amaren arteko urruntze, omenak zioenez?
|
|
|
Aski, hala ere, estalki zuri garaia agerian uzteko ortzi muga gero eta aratzagoan. Hiru urte lehenago erresuma utzi nuenetik zeuden nire begiak mendi bakar batekin ere behaztopa
|
egin
gabeak. Bezperan, lainoak kukutu zizkigun.
|
|
|
Ez mintzatu ez bertze deus
|
egin
gabea. Hondar hilabeteetan, behin baino gehiagotan izana nuen gogoan damañoaren bainuontzia.
|
|
|
–Aspaldiko partez, Joanes, agurtu ninduen, begietara so
|
egin
gabe.
|