|
2000
|
|
|
gutitan eragin izan didate hain min handia hitz batzuek, nola eragin baitzidaten nafar haren hitzek. Baina zer
|
egin
nezakeen nik, disimulatu baizen. Zeren, alde batetik, nola gizon hura baitzegoen itsuturik eta guztiz hertsirik, ezin egin bainezakeen indiarren defentsa eta apologia garbia, sugeen putzuan akabatu zutèn indiar haiek bezala akabatu nahi ez banuen bederen, eta zeren, bertzetik, ez bainuen buruan Gorukiren iduria baizen, pentsaturik ezen zerbait egin behar nuela haren alde, neure burua galtzerat utzi gabe.
|
|
|
Zer
|
egin
nezakeen nik, bada, handik aitzina, neure arimaren eta neure egunen aterbetzat nuen eguzki epel hura gabe, soseguaren portutik kanpoan, malenkoniaren besoetan...?
|
|
|
Ai, nola etorri zitzaidan orduan purgatoriorik ez zegoela erraiteko gogoa, eta imajinazinoaren asmakeriak zirela haiek! Baina zer
|
egin
nezakeen nik, baldin, arestian erran bezala, hura itsuturik bazegoen. Eta, halarik ere, zerbait egin nuen noizbait, zeren nafar hura munstro bat baitzen, eta ezin utzi nuen Goruki munstro haren atzaparretan...
|
|
|
Ordea, zer
|
egin
nezakeen nik neure estatu hartan: itsasoa utzi, lehorrean gelditu eta bizimolde bareago eta jabalago batean sartu, inguruko neskatxei beha geratzen nintzen bitartean, ea noiz amorosten nintzen haietarik batez...?
|
|
|
Zer
|
egin
nezakeen nik, baldin ama apez harekin itsuturik bazegoen?
|
|
|
Eta zer
|
egin
nezakeen nik, baldin munduko spiritu guztiak apezarekin hitzarturik zeudela bazirudien. Zeren uda hartan lehorte izugarria izan baitzen, eta gosea heldu zen Urbiainerat eta, gosearekin batean, bertze izurri bat, baina gizon emakumeak hiltzen zituena, sukar izugarri eta beheitiko are izugarriago batzuk zirela kausa.
|
|
|
Eta, ai, nola desiratu nuen orduan ere ezinezkoa, jaun An dré! Zeren, nola, osaba Joanikotek noizbait erranaren arabera, Gargantuak Notre Dame ko dorreetarik ito baitzituen berrehun mila paristarrez goiti, emaztekiak eta haurrak kontatu gabe, haien gainean pixa eginik, halatan
|
egin
bainiezaiekeen nik, benturaz, bekoz beko nituèn guardiei berdintsu eta orobatsu... Eta erran nion neure buruari:
|
|
|
Gaiak zirraragarriak ziren: " Zer
|
egin
dezaket nik hurkoaren alde?"," Alaitasuna gure baitan dago"," Errespeta nazazu, eta errespetatuko duzu zeure burua" eta abar. Gu, Ttipiren ikasbideei jarraikiz, horrelako mugidetarako arroztuak geunden jadanik, geure gisara ulerturiko materialismo historikoaren fabore.
|
|
|
Lehenagoko denboretan elkarrekin berrogei aldiz arraildu izana ez da deusetarako salbakonduktoa, alderantziz baizik, aunitzetan. Nik badakit noraino
|
egin
dezakedan nire nagusiekin.
|
|
2002
|
|
|
" Bai, zoaz!". Zer
|
egin
nezakeen nik, bi boto baten kontra.... Hori bai, joan aurretik Sarak bere aholkua eman zidan:
|
|
2004
|
|
|
Bai, institutuko garaian Jarrai ko lagun batzuk ere izan nituen, eta haiek behin baino gehiagotan ikusarazi zidaten nola funtzionatzen zuten Coca Cola bezalako multinazionalek, han eta hemen milaka jende esplotatzen zutela, baina zer
|
egin
nezakeen nik, bestalde, coca cola munduko edaririk onena iruditzen bazitzaidan eta, niri bezala, ehunka milioi mundutarri ere?
|
|
2005
|
|
|
–Zer besterik
|
egin
nezakeen nik, eta zer besterik hik, senarra mehatxatu baizik?
|
|
2006
|
|
|
Frantziskok eta Mixelek so egiten zidaten, injustiziari akabaila ematea neroni balegokit bezala. Alta, zer
|
egin
nezakeen nik. Arma ebatsien ordez pika irrigarri bat neraman orain, doi doian zorroztua.
|
|
2008
|
|
|
gaizki dagoela esaten didazu. Zer besterik
|
egin
dezaket nik hemendik, baina, errezatu eta errezatu baizik, ea exorzitatu gabe osatzen den? (?)?.
|
|
|
(...) Bukatzeko, bikietako bat –Natalia– gaizki dagoela esaten didazu. Zer besterik
|
egin
dezaket nik hemendik, baina, errezatu eta errezatu baizik, ea exorzitatu gabe osatzen den? (...)".
|
|
2009
|
|
|
–Zer
|
egin
dezaket nik?
|
|
2010
|
|
|
nola ukatu, bada, neure baitan zetzala bizi sena, nola ukatu neure beldurra, eta nola ukatu beldurraren eta bizi senaren arteko lotura! Izan ere, ni beldurtia nintzen, eta gehiegizko beldurrak kolapsatu
|
egin
zezakeen nire bizitza: beldur hark, baina, neure adimenari ere eragiten zion, baita neure buru-argitasunari ere, buru argi nintzena, guztiek hala esaten zenuten behintzat?
|
|
|
nola ukatu, bada, neure baitan zetzala bizi sena, nola ukatu neure beldurra, eta nola ukatu beldurraren eta bizi senaren arteko lotura! Izan ere, ni beldurtia nintzen, eta gehiegizko beldurrak kolapsatu
|
egin
zezakeen nire bizitza: beldur hark, baina, neure adimenari ere eragiten zion, baita neure buru-argitasunari ere, buru argi nintzena —guztiek hala esaten zenuten behintzat— buru argiago bihurtuz, ea Elizak erabiltzen zituèn argudioei —mendeen zama zutenei, baita inertzia guztien aldeko indarra ere, ondorioz— argudio zorrotzagoak kontrajartzen nizkion, Elizak defendatzen zuena —infernuaren errealitatea, esate baterako— hankaz gora jartzeko:
|
|
2011
|
|
|
Algara egitekoa da, zinez. Zer
|
egin
diezadakete niri, deuskil hauek. Zer ardura zait niri, Cervera guztien kanoien larderia?
|
|
|
Gainera, une batean Emilianak dio ez zuela geratu nahi izan festetan pianoa jotzen duten klase altuko emakume horien paperean, berak sortzaile izan nahi zuen. Bada, ni ere administrazioan lan eroso eta soldata on batekin nengoen, oporretan
|
egin
nitzakeen nire labur eta esperimentazioak, baina ez nuen hor geratu nahi izan. Pentsatu nuen, Emiliana 100 urte lehenago gai izan bazen Frantziako abangoardiekin elkartu eta ibilbide hain oparoa osatzeko, nik ere saiatu behar dut.
|
|
2012
|
|
|
Gurekin ere berdin jokatzen dute besteek. Ni orain oso goiz jaikitzen naiz, 6: 30etan edo, beti gautxoria izan naizenean, eta hilabeteak daramatzat, edo urteak, esplikatzen jadanik gautxori hura hil zela, existitzen ez den norbaiti ari direla hitz egiten, hitz
|
egin
diezaiotela ni gaur egun naizenari, ez izan nintzenari.
|
|
|
Gehiago aldatu behar dudala iruditzen zait, eta agian, zergatik ez?? omenaldi bat
|
egin
diezaiekedala nire egile preziatu horiei. Iban K. Le Guinekin probatu dut, eta gero Ursula K. Zalduarekin, baina, lehenengoak pixka bat gehiago tentatzen nauen arren, bizkor alboratu ditut.
|
|
|
–Ederki! Eta zer
|
egin
dezaket nik?
|
|
2013
|
|
|
–Eta zer
|
egin
dezaket nik?
|
|
|
–Badakit, problema handi bat dagoen bakoitzean, jarraitu zuen Dionixiok, atzetik zuèn pentsamenduak burutik mihira jauzi egiten ziola?, zezenari adarretatik heldu litzaiokeela, baina zer
|
egin
lezake ni lako gizagaixo batek, konturatzen denean zezena marrazo bihurtu zaiola. Izan ere, emakumeekin aise gorritzen naiz.
|
|
|
–Zer
|
egin
dezaket nik, bizi dadin. Ez naiz mediku.
|
|
|
–Badakit, problema handi bat dagoen bakoitzean –jarraitu zuen Dionixiok, atzetik zuèn pentsamenduak burutik mihira jauzi egiten ziola–, zezenari adarretatik heldu litzaiokeela, baina zer
|
egin
lezake ni lako gizagaixo batek, konturatzen denean zezena marrazo bihurtu zaiola. Izan ere, emakumeekin aise gorritzen naiz.
|
|
2014
|
|
|
–Nahi duzu zerbaitetan laguntzea? Lasai hitz
|
egin
dezakezu nirekin.
|
|
|
–Neure semea dun, esan dio Marfa Strogoffek?, Mikel Strogoff dun, eta ez dun ikusten pausorik ez dudala ematen haren aldera? Alaba,
|
egin
ezan nik bezala!
|
|
|
–Oraingoz Gisasolak zuzendari nagusia izaten jarraitzen du, baina denok dakigu azken hauteskundeen ondoren benetan zuk agintzen duzula etxe honetan?, esan nion belarrira. . Asko
|
egin
dezakezu nire proiektua bultzatzeko?, erregutu nion.
|
|
2015
|
|
|
Ez nik. Eta zer
|
egin
dezaket nik. Urperatu, arnasari eutsiz.
|
|
|
Zer
|
egin
dezaket nik, ordea?
|
|
|
Noiz, nola, norekin eta, batez ere, zergatik galdetzen zidan epaile jaunak. Zergatik
|
egin
zezakeen ni bezalako gizon batek halako gauza ikaragarria. Epaile profesionalaren arropa beltzen azpian eta, aldi berean, gainetik, gizona ikusi nuen ezkutaturik, pertsona, eta hura ere aritu zitzaidan galdezka, nik egindakoa inola ere ulertu ezinda.
|
|
|
Zer
|
egin
dezaket nire
|
|
|
Zer
|
egin
dezaket nire ezagutzan
|
|
|
ditut? Adibideak Zer
|
egin
dezaket nire
|
|
|
naiz? Zer
|
egin
dezaket nire ezagueran hobera egiteko?
|
|
|
ditut? Adibideak Zer
|
egin
dezaket nire
|
|
|
Ezagutzen al ditut? Adibideak Zer
|
egin
dezaket nire
|
|
|
Zer
|
egin
dezaket nire
|
|
|
Zer
|
egin
dezaket nire
|
|
|
Ezagutzen al ditut? Adibideak Zer
|
egin
dezaket nire
|
|
2016
|
|
|
Eta pisuzko argudioa eman zenidan Kapelurena behin betiko pikutara bidaltzeko. «Nire historiaz ari bagara, hitz
|
egin
dezagun nitaz, edo niretzat garrantzitsuak izan diren pertsonez. Ez dagoeneko bost axola zaizkidan pertsonaia ilunez.
|
|
|
Buelta asko eman nizkion gertakariari. Zer
|
egin
nezakeen nik 800 kilometrora ezagutu nuen neska batekin?, galdetzen nion neure buruari, eta zaborretara bota nituen bere helbidea eta telefono zenbakia?.
|
|
2017
|
|
|
– Zer
|
egin
dezaket nik?
|
|
|
Jarri dadila bera nire aurrean. Hitz egin nahi baldin badu, hitz
|
egin
dezala nire belarrira. Hemen egongo naiz ni, berarekin aurrez aurre egoteko prest, berarekin aurrez aurre egoteko zain egon gabe.
|
|
|
–Hitz
|
egin
iezadazu nire senarraz, mesedez.
|
|
|
Hori beste kontu bat da. Nire inguruan, inori ez zaio esleipen politiko baten bitartez eskatu bere bizitzari uko
|
egin
diezaion nirea goxatzeko. Norberaren onurari begirako harreman klase horrek ez du alderantziz balio.
|
|
2018
|
|
|
Aldi hartan tinkatu zidan lehenbizikoz eskua Farraday jaunak, Darlington Halleko bulego bitxiki hutsean, baina ordurako ez ginen arrotzak elkarrentzat; langileak kontratatzearen kontuaz gainera, nire nagusi berriak beste zenbait alditan ere ikusiak omen zituen nigan dohain zorioneko batzuk, eta, agidanez, fidatzekoak iruditu zitzaizkion. Beraz, uste dut berehala konturatu zela eraginkortasunez eta konfiantzaz hitz
|
egin
zezakeela nirekin, eta, bilera bukatzerako, nire esku utzia zuen diru kopuru aski handi baten kudeaketa, aldairaren aurretik egin beharreko prestalan ugariak ordaintzeko. Alta, nik uste, elkarrizketa hartan bertan aipatu nuelarik zein zaila den gaur egun langile aproposak kontratatzea, Farraday jaunak, istant batez gogoeta egin ondoren, eskatu zidan presta nezala etxeko lanen plangintza ahalik eta egokiena? «zerbitzarien txanda egutegi antzeko bat», haren esanetan?, etxea oraingo lauko taldearekin gobernatzeko, alegia, Clements andrea, bi neskak eta ni neu?.
|
|
|
–Zerbait
|
egin
nezake nik? –dio Saioak.
|
|
|
Nik egun bateko soldata aski izan nuen gorputz osoko ispilu bat nire gela berriko horman jartzeko. Neure buruari begira egoten nintzaion han tarteka, eta banekien ispiluan agertzen zitzaidan neska horrek beste hainbat gizonen bihotzak nahastuko zituela hurrengo urteetan, baina zer
|
egin
nezakeen nik izadiaren indarren aurka?
|
|
|
Zeren bakea prozesu bat da. Hitz
|
egin
dezaket nik bizi izandakoaz, ez bizi ez dudanaz, eta ni bizi izan nintzen herrian ez zegoen bakerik.?
|
|
2019
|
|
|
Harritu ninduen Libek pentsatzeak ni izan nintekeela arazoaren soluzioa. Zer
|
egin
nezakeen nik bada testua zuzentzeaz aparte. Nik ezin nuen haren nobela idatzi.
|
|
|
lehendik ere tipo horretako makina bat eskaera jasoa nauk ni, presoen senideen aldetik gehienetan, bitartekaritza lanak egin ditzadan. Tamalez, deus gutxi
|
egin
zezakeat nik agintari berrien aurrean: haien ikuspuntutik herriko apaiz xume eta ezdeusa nauk; beren interesen menpe dagoen beste peoi bat baino ez.
|
|
2021
|
|
|
–Orduan, zer
|
egin
dezaket nik? –esan zuen Blomartek.
|
|
2022
|
|
|
Ze, nire orduko ikuspuntu hartan, mundua zen gaizki zegoena, ez ni. Eta mundua ezin denez aldatu, ba, zer
|
egin
dezaket nik. Ezertxo ere ez.
|
|
|
Bera zen erdituko zena. Nik
|
egin
nitzakeen nire pelikulak, baina ez zen dudarik. Ez nuen zalantzan jarri, ez ezer behartu.
|
|
|
Kokatzeko balio izan zigun. " Ez bata, ez bertzea,
|
egin
dezadan nirea". Diskurtsoak eginak daude, egunerokoan gauzatzea bertze kontu bat da.
|
|
|
Garunak zitalak dira horretan tematzen direnean. " Zer
|
egin
dezaket nik anaia ez badaukat alboan?". Infernura bidali eta bezperan bertako zuhaitz guztiak moztu dituztela esango baliote bezala sentitu zen.
|
|
|
–Zer
|
egin
dezaket nik, andere? –esan zuen– Zuk diozu ni gaiztoa naizela eta Nikolai Petrovitx galbidera bultzatu dudala, baina zin degizut, jainko ahalguztidunaren aurrean ziurtatzen dizut ez dudala harengandik inongo onurarik jaso.
|
|
2023
|
|
|
–Diozun guztiarekin ados nago, baina zer
|
egin
dezaket nik?
|
|
|
" Donostiara joan nahi nuen bizitzera. Nola
|
egin
dezaket nire soldatarekin?". " Ulertzen dut zure trantzea, eta bilatu behar ditugu aterabide justuak, baina merkatua librea da".
|
|
|
Ustekabean harrapatu baninduzu bezala, hasieratik nire punturik ahulena ezagutu izan bazenu bezala, arrakala bat, bat batean aurkitutako haran bat, konkistatu nahi den lurralde menditsu batean. Nire ohearen azpian sartuta zeunden jada, eta han edozer
|
egin
zenezakeen nirekin.
|
|
|
hark hitz
|
egin
dezan nire partez.
|