|
2007
|
|
|
Baina Vascuencearen legeak eremu ez euskaldun definitzen duenaz mintzo bagara, Iruñerritik hegoaldera alegia, gauza are okerrago bilakatzen da. Euskara ikastea motibazio handiz
|
egin
beharreko lana da. Eremu horietan lan egitea gero eta konplexuagoa da.
|
|
|
auto ebaluazio, irakaslearen ebaluazio eta kanpo ebaluaziorako. Ebaluazioa, gainera, arlo guztietan
|
egin
beharreko ariketa da. Ikas/ irakas prozesuan parte hartzen duen edozein arlo ebaluatu behar da (metodoak, ikaslearen asebetetasuna, estrategiak...).
|
|
|
Gizarte esparru guztietan sustatu behar da euskaren erabilera, hala legez arautu daitekeen horietan nola erabilera askeko guneetan. Biak dira garrantzizkoak baina orain arte gure ustez erabilera askeko guneetan
|
egin
beharreko lanari ez zaio duen garrantzia aitortu.
|
|
|
Inguru erdaldunetan euskaltegiak erabiltzeko aukera eskaini beharra aipatzen da, gizarteak eskaintzen ez duen kasuetan. Baina hori euskaltegiak berak bakarrik
|
egin
beharreko lana da. Ala horretarako planifikazio baten parte izan behar du?
|
|
2008
|
|
|
Prozesua erabat zehaztua dago, hala elkarrizketa aurreko urratsak, nola elkarrizketan zehar
|
egin
beharrekoa. Elkarrizketa ondorengo pausoak eta hainbat adibide ere ematen dira.
|
|
|
• Irakaslearen zuzenketa eta balorazioa. Irakaslea ikaslearen wiki edo lan koaderno digitalean sartu eta dagokion artikuluan
|
egin
beharreko zuzenketak egiten ditu. Wikiak direla eta, komeni da esatea ezaugarri bereziko webguneak direla.
|
|
|
Hezkuntza sistemak ematen digu ETBren inguruan
|
egin
beharreko gogoetaren tamainaren adibidea. Mende laurdenean, hizkuntzaren erabilerari dagokion hiru eredutan banatuta egon ostean, sistema horren emaitzen azterketa burutu da, zera ikusiz:
|
|
|
Ezaugarri etnikoek edo jatorri ezaugarriek (leinuak) identifikatzen dituzten komunitateetan, kanpotik datorrenari ezinezkoa zaio bertan barneratzea. Baina hizkuntza ezaugarriek identifikatutako komunitatean,
|
egin
beharrekoa hizkuntza ikastea da, eta hitz egitea.
|
|
2009
|
|
|
Boladan eztabaida handia dabil hizkuntza politikan arauak eta legeak izan behar duten eginkizunaz. Izan ere, oso bide estua gelditzen da
|
egin
beharreko indarraren eta inposiziotzat har daitekeenaren artean. Niri ez dagokit hemen eztabaida orokorrean sartzea, baina bai Kutxan hartu dudan eskarmentuaren berri ematea.
|
|
|
ikerlari batek euskararen historia sozialarekin lotutako gai bat hautatzen duenean gai horri buruzko bibliografia bilduko du. Berak
|
egin
beharreko lana da hori, noski. Hurrengo pausoa, aldiz, ez.
|
|
|
Baina, zoritxarrez, ezkorra naiz zeharo abertzale gehienen jokabidearekin eta ez daukat itxaropen handirik horretan. Abertzale gehien gehienek alderantziz egiten baitute
|
egin
beharrekoa: hots, egitura politikoak noiz aldatu zain daude nonbait, nork bere burua euskalduntzeko, eta, bidenabar, inguruko gizarte guneak euskalduntzeko.
|
|
|
Bada sailkapena bera azaldu aurretik
|
egin
beharreko bereizketa bat. Gorago azaldu dugunez, aztertutako bikote guzti hauek bazuten, ustez, ezaugarri komun bat.
|
|
2010
|
|
|
Bigarrenari dagokionez, alegia, forma berrien eta, azken batean, aldaketaren aurkako erresistentziari dagokionez, gure sentsazioa da ez dela jarrera edo sentimendu oso sakona edo oso gotortua, baina egon badagoela eta tarteka azaleratzen dela. Hizkera aldatzen ari dela antzematen da, nabaria da, baina horren aurrean
|
egin
beharrekoaz ez dago iriHaien seme alabek ongi ez dakitela iruditzen zaio guraso askori, eta horrek arazoak ekarriko dizkiela sentitzen dute.
|
|
|
Orain
|
egin
beharreko galdera honakoa litzateke: " zein da ikuspuntu ekologikoaren benchmarking a edo hizkuntzen merkatuko kokapena hizkuntzen inguruko diskurtsotan?
|
|
2011
|
|
|
Oso argigarriak dira aurreko aipuak. Hobeto esan, oso argigarria da dokumentu osoa, aurrerantzean gazteekin
|
egin
beharreko euskararen gaineko lanaren bideak zein izan behar duen jakiteko.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, ezagutza eta kontsumoa euskaldunon artean sustatu behar dela aldarrikatu nahi du atzerrian prestigiatzeko politika estrategikoak diseinatu aurretik. Bestalde, arreta berezia jartzen du gure artean bizi diren erdaldunek ezagutu gaitzaten
|
egin
beharreko ahaleginez, euskarazko kulturari buruzko informaziorik jaso dezaten. Amaitzeko, euskal kulturarentzat auzolanak duen garrantzia eta auzolan horren inguruko dekalogoa proposatzen du Gotzon Barandiaranek.
|
|
|
Aurreko taulan ikus daitekeen bezala, hauek dira bi iturrietako datuak alderagarri egiteko EHKNren emaitzen gainean
|
egin
beharreko eragiketak:
|
|
|
Herritar guztiak kontuan hartuta, euskararen erabilera tasa zenbatekoa litzatekeen kalkulatu dugu. kalkulatzea izango da ISLren emaitzak EHKNrenekin alderagarri bihurtzeko
|
egin
beharreko lanketa.
|
|
|
Aukera hori, ordea, ez da gomendagarria publizitate kanpaina handietarako, kostuak kontuan hartuz. Sektorearen arabera eta pieza euskaraz ere jartzeko
|
egin
beharreko inbertsioaren arabera, kasu batzuetan ez dirudi errentagarria ahalegin hori egiteak. Sektore eta pieza gehien gehienetan, ordea, merezi du inbertsioak, elkarrizketatuen esanetan.
|
|
2013
|
|
|
1) Iñakik proposatzen digun azterketa sakona adieraztea eta sozializatzea, 2) ondoren, oinarrizko lan honen inguruan beste zenbaitzuen iritziak eta ideiak ere jasotzea, 3) elkarrenartekotasuna bultzatuz,
|
egin
beharrekoa egokiago bideratu nahian.
|
|
|
Hauek dira, hain zuzen ere, BAT aldizkariko 86, 2013 zenbaki honen helburuak: 1) Iñakik proposatzen digun azterketa sakona adieraztea eta sozializatzea, 2) ondoren, oinarrizko lan honen inguruan beste zenbaitzuen iritziak eta ideiak ere jasotzea, 3) elkarren artekotasuna bultzatuz,
|
egin
beharrekoa egokiago bideratu nahian. Nik ere horixe nahi dut, eztabaidan parte hartzea artikulu honen bitartez, nire neurrian.
|
|
|
Hizneteko ikasleen zeregin nagusietako bat da gai zehatz baten inguruko sakontze egitasmoa lantzea. Gutxi gorabehera, zortzi hilabeteko epean
|
egin
beharreko ikerketa lana izaten da eta ikasle guztiek irakasle tutore baten laguntza izaten dute. Ikasleek aukeratzen dituzte aztergaiak:
|
|
2014
|
|
|
Maila handi batean aurreko atalean aipatutakoari lotutako kontua dugu. Uste dugu ordea, berariazko neurriak hartu behar direla arnasguneetan
|
egin
beharreko edozein egitasmok (etxebizitza berriak, lantoki berriak zabaltzea, merkataritza guneak...) izan ditzakeen ondorio soziolinguistikoak ezagutzeko eta balizko kalteak ekiditeko. Beti dira eraginkorragoak prebentzio neurriak, ondoren, ahalegin
|
|
|
Berariazko neurriak hartu behar direla arnasguneetan
|
egin
beharreko edozein egitasmok (etxebizitza berriak, lantoki berriak zabaltzea,...) izan ditzakeen ondorio soziolinguistikoak ezagutzeko eta balizko kalteak ekiditeko. eta inbertsio handiagoa suposatzen duten neurri aringarriak baino. Ohiko adibide argia da, babestutako ingurune naturalena.
|
|
|
Beraz, egiteari baino eragiteari eman nahi dio garrantzia elkarteak, hain zuzen ere, euskararen erabilerari erreparatuta, hori iruditzen zaielako
|
egin
beharrekoa.
|
|
|
Beraz, egiteari baino eragiteari eman nahi dio garrantzia elkarteak, hain zuzen ere, euskararen erabilerari erreparatuta, hori iruditzen zaielako
|
egin
beharrekoa. Honen harira, Atxutxiamaika Saileko arduradunak aipatzen du, oso garrantzitsua dela haurrengan eta hauen gurasoengan eragiten ahalegintzea, modu honetan, bide berri bat zabal daitekeelako:
|
|
2015
|
|
|
Egoera honetan, besteak beste,
|
egin
beharrekoa hauxe da: euskaldunen autoestimua igo, soziolinguistika errealitateari buruz hausnartu, chauvinismoa gutxitu, aniztasuna sustatu eta kulturaren balioak eta erabilpen politikoak bereizi.
|
|
|
Zertan sakondua badago ordea. Nolabait esateko,"
|
egin
beharreko ikerketaren" lehenengo kapitulua besterik ez da
|
|
|
• Zerbitzuen eskuragarritasuna(
|
egin
beharreko distantzia) ere kasu askotan handia da. Hots, inguru linguistiko erdaldunagoetara eramaten ditu euskal hiztunak, eta kasu askotan, ez da erraz
|
|
2016
|
|
|
Egin dezakegu alderaketa etxeko —eta lagunarte informaletako— erabilera aitortuaren datuekin13 Baina kontuz
|
egin
beharreko alderaketa da, ezen aitortua da hura eta behatua gurea, eta gainera, aldagai ezberdinak dira bi neurketetan: etxeko erabileraren neurketan euskaraz, gazteleraz, bietan edo besteren batean egiten den galdetzen da; ez da kode aldaketarik itauntzen, eta nire azterketa honetan, bai.
|
|
|
Edozein kasutan, beste aldagai batzuk (jatorria, maila sozioekonomikoa, sinesmena...) alde batera utzi eta euskara ikasi eta barneratu dute. Euskara dute; aldiro aldiro
|
egin
beharreko inkesta soziolinguistikoetan euren burua non kokatu ez baldin badakite ere (elebidunak, elebidun hartzailea...), euskara ikasi dute edo ikasten ari dira, ikasgelan, egunero, irakasle euskaldun batekin, euskarazko testuliburuekin, bera bezalako beste ume, nerabe edo gazte batzuekin.
|
|
|
Eginbehar delikatua eta konplikatua da hori: tentuz eta begirunez, baina luzamendu handirik gabe eta harimutur asko lotuz,
|
egin
beharrekoa. HINBE hori social planning da, ez language planning huts, Fishman-en esanean422 Hizkuntzari hiztun
|
|
|
Egin gabeko lana dugu hori, hein handian: egin gabeko baina
|
egin
beharreko lana, bihar edo etzi esplikazio ahalmen zabaleko konstruktu baliagarri batera iritsi ahal izateko.
|
|
|
Eginbehar delikatua eta konplikatua da hori: tentuz eta begirunez, baina luzamendu handirik gabe eta harimutur asko lotuz,
|
egin
beharrekoa. HINBE hori social planning da, ez language planning huts, Fishman-en esanean".
|
|
|
Uste dut collusioak argitara eramaten duela sozialaren izaera. Soziala da ezinbestez beste batekin
|
egin
beharrekoa, beste batekin, hau da, sozio batekin egin edo izanarazten den oro. Soziala den edozertan gutxienez bi parte aurkitzen ditugu, biek dituzte hainbat disposizio, sozialean parte hartzeko hainbat era, hainbat jakintza eta gaitasun:
|
|
2017
|
|
|
Hartara, NBEn
|
egin
beharreko lanketari dagokionez, lehenik eta behin alde biko dinamikari ekingo zaio, eta horretarako, Gutxiengoen AferePaul Bilbao – Donostiako protokoloa: eta orain, zer?
|
|
|
NBEn
|
egin
beharreko lanketari dagokionez, lehenik eta behin alde biko dinamikari ekingo zaio, eta horretarako, Gutxiengoen Aferetarako Aditu Independenteari Protokoloa aurkeztuko zaio.
|
|
|
Bereziki premiazkoa da garai berriak definitzen dituen bilakaera teknologikora egokitu dadin. Aipatutako premia horren adibide da 11 artikuluari (komunikabideak)
|
egin
beharreko berrirakurketa. Eremu urriko hizkuntza askok paperezko komunikabideetan agerpen aktiboa zuten, eta, denborarekin, papera ordezkatzera etorri dira euskarri teknologikoak, egunkariak, irratiak, eta, batez ere, sare sozialak eta euskarri berriak.
|
|
|
Zenbat denboraz bizi ote gara euskaraz? – Eneko Oiartzabal Gerriko eta hona hemen, orduan, hori egin ahal izateko segidan
|
egin
beharreko galdera: ba al dakigu jendeak zenbat denbora pasatzen duen toki bakoitzean?
|
|
2018
|
|
|
Guk ez dugu erritual denik esango baina bai, arreta bereziarekin
|
egin
beharreko eginkizuna dela. Horregatik, publiko egitearekin batera, datuon azterketarako EHUko ikastaroa antolatu ohi dute Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak eta Soziolinguistika Klusterrak.
|
|
|
Eragingo duena, esaterako, euskera ikasi gabe eroso bizi diren horiengan: " Euren seme alabak bidali dituzte eredura, egin dute
|
egin
beharrekoa, eta jarraitzen dute euskaldundu gabe. Hizkuntza politika berri bat behar da horiek erosotasun egoera horretatik ateratzeko, euskaltegietara erakartzeko eta, horrela, erabileran eragiteko".
|
|
|
Dena den, bestelako faktore asko egon daitezke herritarren hizkuntza hautuan eragingo dutenak: batetik, herritarrari berari dagozkionak, hala nola, herritarrak duen euskara maila, euskara erabiltzeko ohitura, euskararekiko jarrera, zerbitzu horretan aurretik izandako esperientziak,
|
egin
beharreko izapideari ematen dion garrantzia, izapidea euskaraz egin nahi izateagatik penalizazioren bat jasotzeko beldurra...; baina bestetik ere erakundearen jardunari dagozkionak, hala nola, langilegoaren euskara maila, edo erakundearen irudia bera: erakundearen kanpo komunikazioan hizkuntzari ematen zaion trataera, langilegoaren adina (zenbat eta gazteagoak izan, euskaldunak izateko probabilitate handiagoa dago)," Euskaraz badakigu" moduko kartelak, eta abar.
|
|
|
Bezero Misteriotsuaren bisitan
|
egin
beharreko izapidearen arabera, aurreikusi da ebaluatzaileak identifikazio moduren bat duen:
|
|
|
gune sinbolikoaren erdigunean alfabetatutako euskaldun zaharrak leudeke, eta bigarren geruza osatuko lukete hiztun berri jatortuek. Horretarako
|
egin
beharreko prozesua, gainera, jatortzea da. Hots, euskaldun zahar gisa irakurria izateko adinako passing a erdiestea, beste era batera esanda.
|
|
2019
|
|
|
" kanpoan eraginez arnasgunean ere eragiten da, bereziki gaur egun, euskaldun guztiak elebidun direlarik eta eremu geografikoak gero eta irekiago ditugunez". egia da hori. egia izanik ere arrisku bat ikusten diot, ordea, arnasguneez (ez kale giro zabaleko euskalgintzaz) ari garelarik arnasguneez kanpoko ekinbide horietan enfasia egiteari: arnasguneetan bertan
|
egin
beharreko lana besteren bizkar uzteko arriskua; arnasguneetako lehentasun primarioak perspektiba zabalago horretan gehiegi difuminatzea, arnasguneetako herritarren ekimen eskubidea eta erantzukizuna bigarren plano batera eramatea eta, horrenbestez, bertako erronkei lehenik eta behin bertatik erantzun behar zaielako bottom up filosofia lausotzea eta hutsaltzea. " kalekumeak mugi daitezela lehenik:
|
|
2020
|
|
|
Espontaneitate maila, gaiaren finkatze mailarekin estu lotutako parametroa dela ikus dezakegu; elkarrizketan zehar landuko den gaia aurrez lotuta egoteak eta, hein handi batean
|
egin
beharreko galderak ere zehaztuta egoteak, bide gutxi ematen du hizketa espontaneoak edota gai berri eta alternatiboak agertzeko. Corpuseko gainontzeko testuekin konparatuta, elkarrizketa gai zentralari hain lotuta egoteak, Koch eta Oesterreicherek (2007) aipatzen duten distantzia komunikatiboan zeharo kokatzen du Azpimarra saioa.
|
|
2021
|
|
|
Urteen joanean gure ikuspegian izan da bilakaerarik. Hizkuntza integrazioaz ari garela, etorri berri diren herritarrek
|
egin
beharreko ibilbidean pausatu dugu maiz begirada, harreragileok dugun ardura eta egitekoari behar adinako arretarik paratu gabe. Bertzalde, immigrazioaren gaiaz harago ere landu nahi izan dugu hizkuntza harrera, arnasgune garen edo horretarako bokazioa dugun aldetik, eta Bortzirietara kanpotik heldu den herritar orori hizkuntzaren inguruko mezu eta baliabide jakinak helarazi nahi izan dizkiegu; izan euskaldun, izan erdaldun, izan Euskal Herrian sortua, izan kanpoan sortua.
|
|
|
Aurreko adibidean, lehenengo grabazioan irakasleak ez du egiten saioa bideratzeko ahalegin handirik, ikasleek barneratuta dute
|
egin
beharrekoa eta automatikoki egiten dute betikoa; ekintza nagusitzen da, ez dago inolako gogoetarik ezta berbazko interakziorik ere. Bigarrenean, aldiz, ezagutza eraikitzen laguntzeko estrategiak nabari dira:
|
|
2022
|
|
|
Xabier Azkuek" Zumaian ELE aplikatzeko oinarriak" artikuluan Eragin Linguistikoa Ebaluatzeko tresnaren aplikazio praktiko bat dakarkigu; Zumaian hirigintza proiektu handiek eta antzekoek baldintza soziolinguistikoetan izan dezaketen eragina neurtu eta berrorekatzeko Udalak
|
egin
beharreko prozedura proposatu du.
|
|
|
• Sustapen bateko etxebizitzak eta epe laburrean
|
egin
beharreko beste batzuk gehitu daitezke azterlana egin ala ez erabakitzeko. Esaterako, 85 etxebizitza gehiago egin berri ziren Ardantzabidean, eta Puntanoeta auzoan proiektatuak daude jada beste batzuk.
|
|
|
Ekimen bat eta bi baino gehiago dira bidezidor hori urratzen hasi direnak, eta ikusteko dago bidezidorra bide bihurtzen den. Edonola ere, ibilbide hori ez da soilik emakumezkoek
|
egin
beharrekoa, gizonezkoek ere badute zeregina; finean, bere burua emakumezko gisa irakurtzen duen edonori hitz egin nahi dionaren esku ere badago noka hauspotzea.
|
|
|
Eta borobilaren barrualdean dauden hiru hitzetatik bi, denona eta geurea dira. Bestalde, K18 ren kasuan ere Euskaraldiko ariketa indibidual moduan planteatu zen –rol aukeraketa norberak
|
egin
beharreko kontua baitzen, nahiz eta testuinguruak eta ariketaren kolektibizazioak ere garrantzia nabarmena izango zituen. Hau da, hiztun komunitateak garrantzia handia izatetik, badirudi indibiduoak edota bakarkako subjektuak ikaragarrizko zentralitatea hartu dutela.
|
|
|
● Lehen bezala, oraindik ere euskara gure identitateari estu lotuta ikusten dugu, eta nabarmen adierazten dugu; hori horrela izanik ere, beste helduleku batzuk ere behar ditugu: euskara bultzatzea eta sendotzea erantzukizun kontua ere bada, gure inguruari eta gizarteari lotuta gaudelako
|
egin
beharrekoa, ezinbesteko betebeharra, euskarak gu baino ez gauzkalako, eta ingurumenean hainbesteko bidea egin duen iraunkortasuna ere bada nahikoa arrazoi etorkizunera begira jartzeko; euskarak iraunkortasunaren erdian egon behar du.
|
|
2023
|
|
|
Proposatutako zundaketa egin eta mendialdeko bederatzi probintzietan kitxua hizkuntzaren bizindarra zehazteko helburua betetzeko, ikerketa lantaldeak elebidunak izatea proposatu genuen (kitxua gaztelania), eta ikerketa lanetan parte hartu zuten, hasieratik. Ziur geunden bi hizkuntza horietan hitz egiten zuten elkarrizketatzaileak izateak inguru hartan
|
egin
beharreko lana erraztuko zigula, eta lortuko genituen emaitzak ere fidagarriagoak izango zirela. Oztopo administratibo eta logistikoak gainditu ondotik, hiru talde egin genituen, eta historikoki kitxuaz hitz egiten zen mendialdeko zortzi probintzia haietako ordezkariak geneuzkan:
|
|
|
Kitxua hizkuntzaren bizindarra zehazteko helburua betetzeko, ikerketa lantaldeak elebidunak izatea proposatu genuen (kitxua gaztelania). Ziur geunden bi hizkuntza horietan hitz egiten zuten elkarrizketatzai leak izateak inguru hartan
|
egin
beharreko lana erraztuko zigula, eta lortuko genituen emaitzak ere fidagarriagoak izango zirela.
|
|
|
Etaparik luzeena izan zen, eta
|
egin
beharreko lana ere zehatza zen: datuak eta ahalik eta kalitate oneneko argazkiak erregistratu eta sistematizatzea.
|