|
2009
|
|
|
Poesiak zer
|
egin
behar duen bizirauteko. Disoluziorantz jotzea da nire proposamena.
|
|
|
Zineak ulertu du urtu
|
egin
behar duela eta beste zerbaitekin nahastu, desagertuko ez bada: zinerik gabeko ikuspegi zinematografikoa posible den bezala, ez ote litzateke posible poesiarik gabeko ikuspegi poetiko bat?
|
|
|
Entretenimendurako gaien oparotasuna da arazoa? Irakurleak, idazleak, hiritarrak, aukeratu
|
egin
behar du eta bere burua definitu, soslai bat eraiki: ezin zaigu denbora guztian dena gustatu.
|
|
|
ezin zaigu denbora guztian dena gustatu. Aukeratu
|
egin
behar dugu zer eta noiz, eta poesiaren abantailak saltzen ez gara inoiz trebe izan, ez behintzat poesia etiketaren pean, nahiz eta tresna egokiak baditugun orain sarean: afinitatezko sare sozialak «nire lagunaren etsaiak nire etsaiak dira» edo «nire poeta gustukoenen poetarik gustukoenak nire gustuko poetak dira» gisako formulak.
|
|
|
Aukeratu
|
egin
behar dugu eta aukeratu dugu: ispilua aukeratu dugu, itzali orduko geure aurpegi gero eta zahartzenagoa islatzen digun pantaila lau distiratsua.
|
|
|
Heriotza Ibarrean bertan, Shorty Harrisekin egokitu nintzen. Bide bera
|
egin
behar genuenez, elkarrekin joatea pentsatu genuen. Mendien goiko aldean, Shorty aurretik zihoan.
|
|
|
Handiagoak ere aienatu dira iraganean, aztarna handirik utzi gabe. Aurretiaz jakintzat emandakoak ere berraztertu
|
egin
behar dituzu.
|
|
|
Haren oparotasun kutsagarriak aferaz pentsarazi digu. Hizkuntza bat ikasi edo erabili baino gehiago, bizi egin behar duzu, mahaian gosalorduan, bainugelan, gauerdian, ohean egon nahiago zenukeen orduan?, maite
|
egin
behar duzu. Konfiantza horrek eta ez beste ezerk emango dizu hitz bakoitzaren pisua sentitzeko aukera eta beraiekin jolasaraziko.
|
|
|
Haren oparotasun kutsagarriak aferaz pentsarazi digu. Hizkuntza bat ikasi edo erabili baino gehiago, bizi
|
egin
behar duzu, mahaian gosalorduan, bainugelan, gauerdian, ohean egon nahiago zenukeen orduan?, maite egin behar duzu. Konfiantza horrek eta ez beste ezerk emango dizu hitz bakoitzaren pisua sentitzeko aukera eta beraiekin jolasaraziko.
|
|
|
Lehendabiziko ekintzan, komikiarenean, beste hizkuntza batean jasoa dut nire formazioa; beste hizkuntza bateko informazio, irudi eta formulekin betetzen ari naiz nire ganbara, nire irakurle altxorra. Baina gero, euskaraz ari naizelarik, neurera ekarri behar ditut haiek guztiak, moldatu, egokitu, itxuraldatu
|
egin
behar ditut (eta, askotan, sortu). Nire idazle bizitza guztian egin behar izan dut hori:
|
|
|
–Berriz ere, enarak ikusten? Jantzi
|
egin
behar duzu, gosaldu, ikastolara joan?
|
|
|
Baina Mikel bereziki gogoratzen zen hamar urte inguru zituenean otitis de repetición delakoa izan zuela, eta oso gaizki egon zela. Trepanatu
|
egin
behar zuten, begira zer gauza beldurgarria. Zorionez, garai hartan, juxtu orduan, penizilina komertzializatzen hasi zen estatu frantsesean, eta Frantziatik hona pasatzen zuten.
|
|
|
Horietako askotan gorilek eta tximuek mimikaz edo errepikapenak erabiliz platanoak jaten edota zuhaitzetara igotzen ikasten dutela erakutsi digute. Badakigu denok gauza berriak ikasteko lehenengo ikusi, eta gero errepikatu
|
egin
behar dituztela, baina telebistaren aurrean irribarre bat ezpainetan dugula, tximuen tximukeriak ikusten ditugunean, detaile horretan ez dugu erreparatzen, gauza jakin bat bezala prozesatzen du gure buruak.
|
|
2010
|
|
|
Baina ez nago ziur flash efektu horretatik aurrerago joan nahi ote zuen egileak. Literaturak baditu bere eskakizunak, jakina, munduak sortze hori, argumentuak eratze hori hitzekin egiten da eta horretan ez dauka Ugartek «lumarik» oraindik, bidea
|
egin
behar du bere idazte taxua sendotzeko eta paragrafoan hedatzeko, showing horretan bertan harantzago joateko. Niri ere iruditu zait hitzak motz geratzen zaizkiola tarteka, baina zein freskagarria iruditu zaidan bere irudimen joria, pertsonaia ez-ohikoak, eta aldian behingo «ze demontre» adierazgarriak.
|
|
|
emakume dibortziatuenak, behartuta ezkondutakoenak, senarrarekin konpontzen ez zirenenak? Neskak hurbildu egiten zitzaizkidan argazkiak ateratzeko nirekin eta orduan konturatu nintzen zerbait
|
egin
behar nuela jende horien alde. Banekien ni nintzela Saudi Arabia modernoaz idazten zuen lehen emakumea, baina ez nuen uste nire liburuak halako sentsazioa eragingo zuenik».
|
|
|
Akabatu
|
egin
behar duzu. Hilko duzu nigatik?
|
|
|
Baina zenbat eta kontu hura buruan gehiago erabili, hainbat eta nahasiago nengoen, hainbat eta urduriago. Zerbait
|
egin
behar nuelakoan, ez nekien zer egin. Luzaz egon nintzen hala, zalantzek zedarritu esparru batean preso.
|
|
|
Il Gatopardo itzultzeko eskatzen zidaten etengabe, alde batetik eta bestetik. Itzuli
|
egin
behar nuela, neu nintzela egokiena Italiako literatura ondo ezagutzen nuelako. Eman nuen amore azkenean, hartu nuen sekulako lana, argitaratu zen liburua galegoz?
|
|
|
Maiatz ondarrera lehen udak Ouarglan harrapatu ninduen suzko haize astun batean, arnasa ezin hartuz: uste nuen egun gutiz leher
|
egin
behar nuela. Euskal Herri berdean beroa ez dut maite, pentsa beraz han!
|
|
|
«Gramatika ona duzu, baina estiloa eskas». «Eta zer
|
egin
behar dut?» Idazle batzuen liburuak eman zizkidan, irakur nitzan: Lorca, Cernuda, Vicente Aleixandre, J. R.
|
|
|
Kontsumitzaile gara, ez egile. «Erosi
|
egin
behar duzu!», esaten digute. Petrolioa baldin badugu ere, birfindu egin behar dugu, eta hori Frantzian edo Ipar Amerikan egingo dute, baina ez Marokon bertan.
|
|
|
«Erosi egin behar duzu!», esaten digute. Petrolioa baldin badugu ere, birfindu
|
egin
behar dugu, eta hori Frantzian edo Ipar Amerikan egingo dute, baina ez Marokon bertan. Guk astotik mandora gabe autora egin dugu, trantsiziorik gabe, kolpetik.
|
|
|
Nik Toledon ezagutu nuen Xukri idazlea. Omenaldi bat egin zioten eta hitz
|
egin
behar zuen egun hartan Bernardo Atxagak egiten zion aurkezpena. Sartu baino lehen Toledoko kale estuetan barrena ibili ginen, Xukrik taberna honetan eta hartan geldialditxoak egin nahi zituen moskatel kopatxo batzuk dastatzearren, ordurako ez bide zegoen alkoholismotik oso urruti.
|
|
|
(Zer
|
egin
behar dugu, dena esana dagoen honetan)
|
|
|
Francorena esplikatu zigun egunean ere hizkuntzez mintzatu zitzaigun. Ez dut gogoratzen nola egin zuen Francorengandik euskararako bidea, baina gogoan dut hotsandiz errepikatu zigula etxean beti euskaraz
|
egin
behar genuela, oso gutxi ginela euskaraz egiten genuenok eta guri zegokigula hizkuntza gordetzea.
|
|
|
Poemek askatasunari ere kantatzen zioten, eta jendeak libre irauteko
|
egin
behar zituen borrokei. Amazig «pertsona librea» zen, baina libre izateko gerla egin behar zuena.
|
|
|
Poemek askatasunari ere kantatzen zioten, eta jendeak libre irauteko egin behar zituen borrokei. Amazig «pertsona librea» zen, baina libre izateko gerla
|
egin
behar zuena. Mortuko gizartean, gerla egiteko prest zegoena zen, eta hargatik librea eta noblea, amazig; pluralean, imazigen.26 Tuaregak tributan antolaturik zeuden, baina gizarte hierarkian aristokrazia gerrariak agintzen zuen.
|
|
|
Hasteko, ez da komenigarri gehiegi nabarmentzea, ezta inoiz ahaztea ere besteen lurralde edo eremuan sartzen ari zarela. Pinta bat erosi, eta barraren bazterretik kantu pare bat gutxienez entzun
|
egin
behar duzu. Gero, diskretuki musikariengana hurbildu eta, artean zutik zaudela, jotzen ari direna patxadaz entzuten jarraitu; eta, taldeko batek eurengana elkartzeko eskatu arte, itxaron.
|
|
2011
|
|
|
Gideren susmoak egiaztatu eta frogatu ditu: Société des Batignolles ek, Brazzaville-tik Pointe Noire rainoko burdinbidea
|
egin
behar duen elkargoak, gizakia ehizatzen du. «Burdinbidea bertan behera utzi ala sei edo zortzi mila gizonen heriotza onartu behar dugu», aitortu dio Raphael Antonetti gobernadoreak.
|
|
|
«Frantziak ezkondu
|
egin
behar du koloniekin».
|
|
|
atleta espainiarrak segituan hasten ziren beltzekin harremanetan, keinuka, haien opariak erosteko edo trukatzeko. Logikoa ere bazen, zer
|
egin
behar zuen Etiopiako batek tamaina handiko opariren bat jasota. Gaztela aldekoak ohi ziren korrikalari espainiarrak, eta eskopetak oso gogoko zituzten.
|
|
|
«Leku hau zatarra da benetan. Alde
|
egin
behar dut hemendik lehenbailehen, zioen gazteak?. Ingalaterrara joango naiz».
|
|
|
Baina euskara hori ez nuen batere landua, batere, batere!, eta landu dut ene ikasketak bukaturik, Ageneko lizeoan erakasle bost sei urtez iraganik eta ikusirik gauzak behar bezala emaiten nituela. Beste zerbait
|
egin
behar nuela pentsatu dut: edo tesi bat egiten nuela espainol batzuei buruz, edo sartzen nintzela etxerat, erran nahi baita, euskaraz.
|
|
|
Bere kabuz mantentzeko gai ez bada, laguntza luke, bestela erabat aldatuko zaigu paisaia. Inor eguraldi ederrarekin Berastegin barrena joaten denean, eta bazterrak hain polit ikusten dituenean, jakin
|
egin
behar du hori.
|
|
|
Nahiz aita Leongoa eta Madrilekoa izan, euskara ikasten hasi zen berehala. Medikuak pazientearekin bere hizkuntzan
|
egin
behar zuela pentsatzen zuen.
|
|
|
«Comisiones en bilera bat
|
egin
behar dugu. Zuen etxean egitea izango da onena.
|
|
|
Harekin fantaseatuz sortu zen, handik laster, Mila magnolia lore (Gero, 2010), bizitzari nahiz heriotzari buruzko zenbait galderaren inguruan taxuturiko albuma. Beste lantxo bat ere gauzatu nuen, Olatu guztien gainetik (Ibaizabal, 2009), ume ipuin bat, non protagonistak diren marraxo bat, hilko ez bada beti beti igerian
|
egin
behar duen piztia, eta itsas hondoan egoteagatik itomena sentitzen duen sirena bat.
|
|
2012
|
|
|
Badira urteak Elkon (Nevada) jaialdiak egiten hasi ginela, 64an egin zen-eta lehenbizikoa. Jokoak
|
egin
behar genituela esan zuten: aizkoran eta harri jasotzen.
|
|
|
Ez naiz gogoratzen. Kontua da norbaitek pentsatu zuela bi harri jasotzaileek batera
|
egin
behar zutela lan. Bi bola behar ziren, beraz, baina bat besterik ez genuen.
|
|
|
«Aita Sarobek bandoa irakurri zuenean, egun huraxe aproposa iruditu zitzaion Indioen bila joan eta bizia barkatuko zitzaiela hitzemateko, eta ezin gogotsuago eskaini zuen bere burua horretarako. Eskoltatzat zeukan ofizialak eginahal guztiak egin zituen Aitari asmo hura burutik kentzeko, barbaroek ez dutela ongia estimatzen gogoraraziz, are gutxiago apaizen izaera, eta bi hilabete lehenago ere apaiz bat hila zutela; baina Aitak erantzun zion saiatu
|
egin
behar zuela, ea hainbeste arima Infernutik libratzen zituen, hara joango baitziren erremediorik gabe muino hartan hiltzen baziren, zeren eta apostatak izateaz gain sakrilegio, hilketa eta lapurretarik handienak eginak baitzituzten; eta bera hiltzen bazuten, Jainkoagatik hilko zela. Misioko Indioek ere burutik kendu nahi izan zioten bere asmoa Aitari, ezin zuela emaitza onik izan uste baitzuten denek, hainbestekoak izaki matxinatuak beren errebeldian tematzera bultzatzen zituzten eragin txarrak.
|
|
|
Euskarak eta euskaltzaleok ez genizkien ateak itxi behar «geureak» ez ziren aireei eta hauek ezinbesteko iruditzen zitzaizkidan arnasa hartzeko. Libertatearekin parez pare
|
egin
behar zituen euskarak bizitza eta ibilia. Ez ziren proposamenik gustukoenak izan euskal gizartearentzat hauek, ez eta alderdi sozialistarentzat.
|
|
|
Hara? luzea izan da; zuetako batek baino gehiagok pentsatuko zuen honezkero, zertara dator hau guztia, politikako bizitza pusketaz hitz
|
egin
behar badu. Politikara nolatan iritsi nintzen argitzera bi aldetatik:
|
|
|
Bai, ordea, kontua larria zela. Beti bezala pentsatu nuen hitz
|
egin
behar genuela, ez zegoela beste biderik, aspaldian gureak sasiz josiak bazeuden ere. Eseri nintzen sofan eta seinalatu nion berak salan erabiltzen duen pareko besaulkia.
|
|
|
Orduantxe bururatu zitzaidan zer
|
egin
behar genuen. Kendu nuen kontu handiz alabaren burua magaletik, eskuetan nuena kristalezko zerbait balitz bezala, zutitu nintzen eta sukaldeko pospoloak eskuratu nituen.
|
|
2013
|
|
|
«Et, et, nire semeak ez dira hemendik mugituko». Bilbokoak zirela esan zidaten, eta bi mutikoak eraman
|
egin
behar zituztela, hemen egun haietan nahasketa handia zegoela eta. Nire semeak ez zirela inora joango esan nien.
|
|
|
Irailaren 24an, gurasoak Quintanatik irten ziren.Madrilen tren aldaketa
|
egin
behar zuten, gero Legazpirantz jarraitzeko. Bidaia ez zuten biek bakarrik egin, aitaren lehengusu bat elkartu zitzaien, geroagogure osaba Bibiano izango zena, hura ere Iparralderajoateko erabakia hartuta.
|
|
|
Bai, baina halako arazoak ezin dira delegatu. Geuk
|
egin
behar dugu ala ez du inork egingo bestela. Nazio arazoa hor dago konpondu gabe, baina beste plano politiko batzuetan ere gizartearen pasibitatea eta alternatiba falta itzela da.Ekonomiaren tirania ikaragarria da.
|
|
|
Ahalegin haiek bateratuegin ziren eta 80ko hamarkadaz geroztik euskara eredu bat osatzen lan egiten dugu euskalidazle gehienek. Normala da, denok egiten dugun hizkuntza
|
egin
behar dugu. Hala ere, ez da ahaztubehar idazleek hizkuntzarekiko ardura berezia dutela eta besteek egiten ez dutena egiteko zeregina ere badutela.
|
|
|
Denetarik egin behar da. Ahal duzun bezala
|
egin
behar duzu. Daukagun azken aukera da, eta gainera egunero ematen dizkigute argudioak idazten jarraitzeko.
|
|
2015
|
|
|
«Artea ikusi
|
egin
behar dugu, eta ez aztertu edo kontenplatu», zioen.
|
|
|
Nahi nuen aldatu.Gurasoek ikasketak pagatu zizkidaten, baina aipatunuenean amari beste zerbait egin nahi nuela, erranzidan: «Egitekotan, orain
|
egin
behar dituzu gauzak! Ez zaitezela duda!». Nire ahizpa zaharrenak, Agnesek, loreak eta landatzen eta baratzak eta moldatzen ikasizuen, baina lana utzi zuen.
|
|
|
Azken sakera iritsita, aipamen mingarri bat
|
egin
behar dugu: emakumezkoen hutsunea eta presentzia falta deigarria, argazkiek ikusezintasun hori apurtu duten arte.
|
|
|
«Etxera, ez. Ingresatu
|
egin
behar duzu!». «Ingresatu?» «Bai, bai?» Eta ingresatu ninduten, jakina.
|
|
2016
|
|
|
Bide bazterrera egin eta hamar bat minutu itxaron behar izaten zen hura lehortu eta berriro autoa martxan jartzeko, baina egun hartan justu justu heldu nintzen autopistako bide bazterrera, eta autoaren atzealdea eskuineko marra zuriaren gainean gelditu zen. Atzetik ziztu bizian zetozen kamioiek eta autobusek ezkerreko karrilera
|
egin
behar zuten apur bat nire autoa ez jotzeko eta bozina joka pasatzen ziren nire albotik, ur zipriztin ikaragarriak botaz nire R7ko gidariaren aldeko leihatilara. Gaztearen berezko ausardia, edo adorea, edo inkontzientzia izango zen agian, baina kontua da momentu hartan ez nuela beldurrik izan.
|
|
|
Baina hori egiteko garaia zen niretzat: gaztea nintzen, profesioa ikasteko irrikaz nengoen, Goenkalen bost urte neramatzan ordurako, Ertzainak seriea
|
egin
behar zuen produktora eta zuzendariak Bi eta bat edo Jaun ta jabe egindakoak ziren, eta Eneko Olasagastik, proposamenarekin batera, lan egiteko modua nolakoa izango zen azaldu zidanean, erabat erakargarria egin zitzaidan. Produktua zaindu nahi zutela eta zainduko zutela esan zidan.
|
|
|
Hitza bete zutela uste dut. Adibidez, Azkoitiko komisariara joan ginen Ikerketa alorreko ertzainek nola lan egiten zuten ikusteko; akziozko eszenak grabatzerakoan ertzain instruktore bat egoten zen gurekin mugimenduak nola
|
egin
behar genituen erakusteko edo fogeoko armak erabiltzen genituenean protokoloa bete eta nola erabili behar genituen adierazteko; kapituluetan argitzen ziren kasuak benetan gertatutako kasuetan oinarrituta zeuden; edo grabatzerakoan, behin eta berriro errepikatzen genituen eszenak nahi zutena lortu arte, horretarako behar zen denborarihalako garrantzirik eman gabe.... Azkenean, hamahiru kapitulu egin ordez, gauzak ondo egin nahiak zazpi bakarrik egitera eraman gintuen.
|
|
|
Kontakizuneko une jakin batean Peter protagonistak hautua
|
egin
behar du bi aukeraren artean, edo zoologikoan amaitu edo variétés konpainia bateko «bitxikeria» bihurtu. Bigarrenaren alde egiten du.
|
|
|
Gaur egun, haurrek Clan eta Disney dituzte, eta akabo euskarazko marrazkiak? Eta zer
|
egin
behar dugu horren aurrean. Aktoreok ez dakigu, ez dugu erantzunik.
|
|
|
Eta taldean esaten dudanean, ez dut esan nahi asanblearioa izan behar duenik. Esan nahi dudana da bakoitzak bere lana ahalik eta ondoen, arduraz
|
egin
behar duela, eta nolabait behartuta gaudela elkar ulertzera. Bai, batzuetan nekagarria da eta desesperatzekoa ere bai.
|
|
|
Joan
|
egin
behar dut, anderea.
|
|
|
Baina zerbait
|
egin
behar duzu! Munduko zer herritan sartzen dituzte gazteak kartzelan pintada bat egiteagatik?
|
|
2017
|
|
|
«Hau? Guretzat!» Mikeli ez zitzaion gustatzen zerbeza, eta zer
|
egin
behar zuen Glasgown. Bi botila ardo eraman.
|
|
|
Bira egin genuen, eta Glasgowra ere gurekin joan zen. Emanaldi berezi bat
|
egin
behar genuen BBC4rako. Publiko asko, jendea zutik, eta Mártak:
|
|
|
Eresbilen zegoen kopia bat, eta Xenpelar Dokumentazio Zentroan beste bat. Hasten naiz horrekin, Hernanirako lan bat
|
egin
behar nuela eta, eta grabazio historiko hori ez zegoen transkribatua ere!
|
|
|
«Nik metodoa emango diat. Tabernako atea ikustean, hik
|
egin
behar duk saltoa, baina salto handia, e?» «Bai. Ba, egingo diat ba.» Iuppp, egin du saltoa, eta harrituta:
|
|
|
Kontratua sinatzera goaz, eta orduan ohartu ziren. Eta zer
|
egin
behar dugu orain. Oposaketak nik gainditu nituen?!
|
|
|
Handik denbora gutxira, bere saio poetikoak egiten hasi zenean, erabaki zuen soinujole batekin, nirekin
|
egin
behar zituela. Nik banituen nire zalantzak, baina berak:
|
|
|
2009ko irailaren 18an, arratsaldeko 20:00etan, Egunsentiaren esku izoztuak liburuaren aurkezpena
|
egin
behar genuen Hernaniko Biterin. Goiz hartan ere ez zen giro haren ondoan, eta bere irakurketak egiteko sekula ez zuela atril egokirik aurkitzen aurpegiratu zigun?
|
|
|
Batzuek bi urte pasatzen dituzte bidean, beste batzuek hiru. Dirurik ez baduzu, herrialde batera iritsi eta lan
|
egin
behar duzu han, pixka bat aurreztu eta hurrengo herrialdera pasa ahal izateko. Hurrengoan ere lan egin, pixka bat aurreztu, eta hurrengora.
|
|
|
Eta paper horiek nola lortu? Ba, paperak lortzeko hamar urte
|
egin
behar dituzu Frantzian. Pentsatu nuen:
|
|
|
Epeak ez jakitegatik izan zen, eta kontratua lehenago ez edukitzeagatik? Gero esan zuten abenduan beste erregularizazio bat
|
egin
behar zutela.
|
|
2018
|
|
|
Arabiar jakintsu batek ere hala adierazi omen zuen: «Hitzaren iturriak isuri, gastatu, alferrik galdu
|
egin
behar du bere ura». Kontu garbia da, nire ustez.
|
|
|
«Gorde daigun bakoitzak maitagarriro gure lur ataleko itzera, jaso daigun aldogunik goreneraño; baña eztaigun urrundu beste anaiena: artu daigun beste euskaldunakgandik geuk eztaukaguna, bada olan artzen ditugun itzak beti eukiko dabee iturburu bat, euskeria». b) Euskalki batekook beste euskalkiak gutxietsi ez, baina babestu
|
egin
behar ditugu: «[?] nik sarritan entzun dotala gipuzkoatarren artian bizkaitarren izkerarik eztabeela aditu edo gosartuten; astun, latz eta zatarregia dela Bizkaiko izkeria:
|
|
|
«Ondo hitz egin!». Euskaraz hitz
|
egin
behar genuela esan nahi zuen horrek. R.
|
|
|
Baina istorio honen ondoren, esan dezadan, aldi oro, berrian berri bete behar dudan orri zuria; batzuetan dagoeneko idatzia eta berriz irakur dezakedana, baina ia beti, aldi oro, berrian berri has dezakedan testu bakoitza, bizi puska bat da. ...esia idazten hasi aurretik, eta ondoren, berriz, atzera, esertzekok eta idazteko gogoa, beharra, ahalkea, nostalgia... aldian aldian neure beste egitekoen artetik, nere gogoetetara ekar nazakeena, mundu ezezagun eta bizi gabeko batera bultzatzen dakiena, ustez, bizi ahala idazten baitut eta idatzi ahala bizi bainaiz, eta nahi, behintzat, izango banaiz sortu egin nahi baitut, eta sortuko badut bizi
|
egin
behar baitut. Eta poemaren bestaldean heu.
|