|
2000
|
|
|
Beste askotan, ordea, hiru egunetan eta enkarguz kolaboratzaileak idatzi behar izan duen azalpen laburra eskaintzen da. Non daude ofizioz literaturaren azterketa egunez egun
|
egin
behar dutenak. Zer irakasten da unibertsitateetan, eta nola?
|
|
|
Jadanik gaindituak diren baina haren garaian eskuarki onartzen ziren gertakari horietan oinarriturik, gizarte mota ezberdinen eta horietako bakoitzari zegokiokeen hizkuntza tipologiaren arteko korrelazioa ezarri nahi zuen Unamunok: hortik atera zuen hordak hizkuntza silababakarrez mintzo zirela, gizarte militarrek hizkuntza eranskariak zerabiltzatela eta, azkenean, industria garaiko gizarterik aurreratuenek hizkuntza malgukariez hitz
|
egin
behar zutela. Eta horren kariaz, euskara bigarren tipokoa denez gero, logika horrekin espero izateko ondorioa ateratzen zuen:
|
|
|
Halere, aurrera egin baino lehenago, uste dut zenbait gogoeta
|
egin
behar dugula Unamunoren jarreraz, gauzak, xehekiago begiratuz gero, beti korapilatsuagoak izaten dira eta. Hortaz, edozein giza hizkuntzak bere baitan garatzeko eta goi kulturako mintzaira bilakatzeko ahalmenak dauzkala onetsirik ere, gogoan izan behar dugu, aldi berean, hori ez dela berez lortzen.
|
|
|
" Joan zoazen herria zara. Gizarte unibertsalaren bizitzari traba egiten diozu, alde
|
egin
behar duzu, hil behar duzu, gelditzen zaizun bizia zapaltzen eta inbaditzen zaituen herriari emanez". Horri gutxi iritziz, nonbait, azken gehigarri zaratatsu gisa, jai hartako erregina iraintzeko ausartzia barkaezina ere izan zuen, hari, lotsagabeki, ezjakina zela aurpegiratuz:
|
|
|
Lan bati, edozein lani, artistiko adjektiboa erantsi ahal izateko emozionatu
|
egin
behar duela iruditu zait beti, nolabaiteko emozioa sortu lan hori apreziatzen duenarengan, lan hori ikusi, entzun, irakurri edo ukitzen duenarengan. Ez guztiengan, noski, nahikoa baita pertsona bakar batek, edo artistak berak bakarrik nabaritzea lanak baduela eraginik berarengan, berria den zerbait sortarazi diola.
|
|
|
Liberalismoaren bizitza onaren ikuspegia laburbildu ondoren, honako kezka hauek sortzen zaizkigu: zeinek izan behar du, ikuspuntu normatibo batetik, estatuaren jokabidea gizartean dauden bizitza onaren ikuskeren aniztasunaren aurrean?; bizimodu jakin baten aldeko apustua
|
egin
behar du ala denak balio moral berekoak balira bezala tratatu behar ditu. Puntu honetan, liberalen arabera, autodeterminazio indibidualaren printzipioak eguneroko eginkizun politikoetan duen ondorioetariko bat zera dela esan daiteke:
|
|
|
Asmatu ditugu tranpak ñimiñoa dena erraldoi eta hotsandiko bihurtzeko. Izarrez beteriko gau batean, denak
|
egin
behar du dir dir. Faltsua bada ere, dir dir.
|
|
|
Ikuskizunak, berez, ez du eskola beharrik. Ikuskizunak aurrera
|
egin
behar du. Eta gu izango gaitu bazterretan.
|
|
2001
|
|
|
Elkartea ren plan estrategikoaren bururapena EuskoJaurlaritzaren Politika Linguistikorako Sailburuordetzatikjaso genuen diruaz ordaindu genuen eta LKS izena daukan aholkularitzarekin egin genuen. Berari esker orain badakigu zeintzuk diren zehatz mehatz egin nahi ditugunak bezala, hala
|
egin
behar ditugunak ere. Eta laburbildu beharrean bertan aipatzen diren sei ildo estrategikoak aipa daitezke:
|
|
|
Are gehiago: jakin badakit egileren batek ea zegokion zatia euskaraz idatzi ahal zuen galdetzean, gaztelaniaz
|
egin
behar zuela erantzun zitzaiola. Eta, bai, aukera galdu bat da, euskara eta historialaritza uztartzen saiatu diren profesionalek ez dutelako ikasi eta landu duten guztia Lur Entziklopediaren eta, horren bitartez, gizartearen esku uzteko aukera izan, terminologia zientifikoaren arloari dagokionez, batez ere.
|
|
|
Eta hemen nobela historikoaren arazo handienetako batzuekin topo egiten dugu. Nik ez dakit oso ondo zer ote den nobela historikoa, baina susmatzen dut irakurlea garai historiko zehatz batera eraman nahi duen fikziozko obra legez (eta are gehiago garaiko lekuko batek lehen pertsonan idazten badu) ahalegin handia
|
egin
behar duela irakurleak garai horretan murgildurik dagoela sinets dezan. Hori lortzeko, dudarik gabe, bide anitz dago, baina Txillardegik aukeratutakoek kale egiten dute, neurribatean behintzat.
|
|
|
Baina Quebecen daude, eta cree gizartetik kanpokoha rreman guztiak, ofizialak nahiz ez ofizialak, frantsesez
|
egin
behar dituzte. Adibidez, Chisasibitik 60 kilometrora dagoen Radisson herrira joan eta han dena frantsesez dago.
|
|
|
Hori inozokeria bat esatea da. Bildu egingo baduzu, lehenago aztertu
|
egin
behar duzu. Behar dituzunak non dauden batere ez dakizu.
|
|
|
Euskararen politizazioa errazegi gertatu izan da, euskalgintza ahulegia delako. Euskalgintzak indartu
|
egin
behar du, barne kohesioa trinkotu, indarrak elkarren arrimuan bildu. Euskalgintzak eremu autonomo bihurtu behar du.
|
|
|
Azken batean, euskalgintzan ari garenok geure hizkuntzaren aldeko politika
|
egin
behar dugu, eta politika egiteak, besteak beste, aurrerabidearen eta arriskuen tasazioa eskatzen du ezinbestez, eta, ondorioz, unean uneko adostasunik zabalenaren bidean, itxaroten eta erritmoak errealit atera egokitzen ikastea da langintza horretan jardun nahi duenak ikasi beharreko lehenbiziko legea. Abiapuntu txarradira, ordea, esloganetan oinarritutako aldarrikapen legitimistak oro, eta gehiegi ari gara, euskararen aurkako erasoaren aitzakian, horretatik entzuten.
|
|
|
3. Euskalgintzak independentziaz eta nortasun osoz jokatu behar du lehenik eta behin. Jarrera partidistak hartzeko tentalditik errotik ihes
|
egin
behar du, nahiz eta jarrera horiek itxuraz aldekoak izan. Ahaleginak egin behar ditueuskararen auzia joko politikotik ateratzen, batetik, eta, bestetik, hizkuntzaren auzian euskal gizartean egon daitezkeen errealitate eta sentikortasun desberdinen arteanzubiak eta adostasunak eraiki behar ditu.
|
|
|
Era berean, gorago esan dudan legez, ezin utz dezakegu alde batera gure arazoa ez bailitzan, Euskal Herriko hainbat eskualdetako hizkuntza nagusi eta lehena erdara dela. b) Euskararen zabalkundea oso prozesu geldoa izanen dela, eta berrogei urte dugula, behintzat, Euskal Herri osoa berreuskaldundu baino lehen. c) Euskal Herria ren egitura soziala eta historikoa ikusita, elkarrekin batera joan eta borrokatu arren, bakoitzakbe re erritmoari eutsi behar diola, eta beraz hiru ekintzae remu nagusi desberdindu behar ditugula, gero bakoitzaren barruan egin daitezkeen diferentziez gain: erkidego autonomoa, Nafarroa Garaia eta Iparraldea. d) Euskara industrian eta bizitzan sartzeko ahalegin berezia
|
egin
behar dugula: hori da datozen urteotako erronka nagusia.°
|
|
|
Bi eragile horiek, hots, euskararen gizarte erakundeetan diharduten gizon emakumeen lanak eta maila orotako administrazio publikoetako arduradunen jarduerak, bat
|
egin
behar dute, tokian tokiko sare soziala eta lankidetza indartuz. Hirurogeiko hamarkadako euskaltzale haiek urratu zuten bidea, norbanakoena baino indartsuagoa zen komunitarioa, administrazio publikoak oztopatua, gaur egungo errealitatera ekarri beharrean gaude, euskararengizarte kontseilua bezalako erakundeetan eta hemendik sortzen diren proiektuetan indarrak bilduz, baina gizarte erakunde bakoitzak bere herriko edo lurraldeko eremuan lana gero eta kalitate handiagoz eginez ere, eta hautetsi edota agintari politikoek euskalgintzan urratu behar dituzten politika orokor zein sektorialetan eraginez eta, aukera dagoen heinean, elkarrekin jardunez.
|
|
|
Ahalegin berezia
|
egin
behar dugu alderdi ez abertzaleen artean euskarak bere onarpena eta lekua izan dezan aukera guztiak bilatzen eta bultzatzen. Nahiz eta hasieran oso emaitza txikiak lortu, ezinbestekotzat daukat bide hori urratzen saiatzea.°
|
|
|
Hala eta guztiz ere, etorkizunari begira, adostasunaren hipotesia da onargarria den bakarra, hizkuntzaren etorkizunerako eta bere hiztunen etorkizunerako. Gutxiengoa garen aldetik, gure unibertso txikiko egunerokotasunean lan egin eta euskararenganako Nafarroako giza sektore guztien hurbilpena errazten ahal duen oro sustatu
|
egin
behar dugu. Duela zenbait urte," giza normalizazioaren" edo hiritarren" jarre ren normalizazioaren" garran tzia euskal hizkuntzaren aurrean aipatzen nuen; gaur egun ere, tamalez, ideia bera errepikatu behar dugu.
|
|
|
Egoera honetan, euskalgintzak batasunean
|
egin
behar du lan, bat eginik eta elkarlanean bakarrik lortuko dugu kontra bilakatu nahi duten euskal gizartearen euskararen aldeko jarrera ez aldatzea. Euskararen aldeko jarreraareagotu eta berreuskalduntzean urrats berriak egitea da gure erronka eta, eraso giroan ere, aurrera egin dezakegula argi izatea da aurrera egiteko dugun akuilurik indartsuena.
|
|
|
oinarri hartuta, euskaraz bizitzeko eskubidea aldarrikatzea eta hori gauzatuko duten neurriak sustatu edo sortzea izan da urteetan euskalgintzak egin duen lana, eta bide berari jarraitu behar dio, unerik latzenetan ere bere lanari eutsiz. Eta lan hori, dudarik gabe, bi modutan
|
egin
behar du: 1) ohiko jarduna gero eta arrakastatsuagoa izan dadin lortuz —irakaskuntza euskalduna sustatuz, eragileka eta norbanakoak euskalduntzera animatuz, euskal produktuen kontsumoa ugalduz... —; 2) gizartearen adostasuna eta babesa erakutsiz indar bilketa adierazten duten ekimenen bidez —Korrika, ikastolen jaiak eta antzekoak indartuz—.°
|
|
2002
|
|
|
Hori guztia kontuan hartuta, euskalgintzak bere jarduerari buruz gogoeta egin eta datozen urteotan euskararen normalizazioan jauzi garrantzitsu bat emateko erronka nagusiak zeintzuk diren zehaztea da EuskalgintzarenPlan Estrategikoaren helburua. Zer aldatu behar dugu, zein urrats berri
|
egin
behar dugu, normalizazio prozesua errotik bizkortzeko?
|
|
|
Eta hori gertatu arte, zer egin behar da? Nik uste dut azpilana dela gaur eta etorkizun hurbilean
|
egin
behar duguna. Euskadiko unibertsitate desberdinetako kideon arteko harremanak ezarri, sendotu, eta unibertsitateagintarien arteko erakunde harremanak halabeharrezkoakegingo dituzten behe mailako ekimenak bultzatu behar dira.
|
|
|
Oso zeregin garrantzitsuak bete behar dituzte unibertsitateek, eta
|
egin
behar dituzte, gainera, gabezia eta arazo asko izan arren. Hainbat konturi dagokionez, mugatua dabeha rrezkoak liratekeen aldaketak egiteko aukera, estatuekezarritako lege arautegiek erabat baldintzatzen baitituzte Euskal Herriko unibertsitateen egitura eta jarduna.
|
|
|
E remu honetan euskaldunok ahalegin berezia
|
egin
behar dugu. Momentua da.
|
|
|
Jaurlaritzak iragarritako Unibertsitateen Euskal Legea eta UPV/EHUren estatutu berrien egitea (bai etaUPNA renak ere, beste maila batean) bitartekoak ditugu Euskal Unibertsitatea ezagutzen dugun eredutik ezberdindu dadin. Legeak eta estatutuek araudi zabalak eta malguak
|
egin
behar dituzte, kudeaketa errazteko egintzarako autonomia handiagoa eman, erantzukizunean oinarritutako autonomi irizpideak bultzatu, eta emaitzen ebaluaziorako mekanismoak finkatu. Eta euskararen zentraltasuna ezagutu, joerak eta helburuak zehaztuz (i) zein (ii) ardatzetan.
|
|
|
Gizartean, euskal unibertsitatearen mezua argitu dugu. Alabaina, unibertsitatearen egituretan
|
egin
behar dugu bereziki ahalegina, nik uste, gaurtik aurrera horizonte onargarri batean euskal unibertsitatea izan dezagun.
|
|
|
Gestioaren gardentasuna eta efikazia: baditugu gure gizartean irakaskuntza munduan esperientzia nahikoa hori nola
|
egin
behar dugun jakiteko. Eta puntu honetara ailegatuta ez gara eroriko betiko eztabaidan (publiko pribatua); gure ustez ez dago zalantzarik zerbitzua publikoa dela, baino horrek ez du esan nahi gestioak Administrazioarena izan behar duenik.
|
|
|
Natorren orain Jakin ek egindako galderei erantzutera. Euskal unibertsitatea eraiki dezakegu eta eraiki
|
egin
behar dugu. Ikusi egin behar da urratsez urrats zein titulazio jarri eta zein ez, gizartearen eskabideen arabera.
|
|
|
Baina horrelako batzuk (Italia eta Espainiako eskuindarrak, esate baterako) ez dirudi jabetu direnik Huntingtonen ikuspegitik, herrialde horiek erdizka baino ez liratekeela" Mendebaldeko zibilizaziokoak". Bestetik, Huntingtonen korolarioa(" armatu
|
egin
behar dute, gogotik, Estatu Batuek"), nola ez zaio gustatuko bada Irailaren 11koa gabe ere berrarmatzeari ekiteko asmo garbiarekinzetorren Bush administrazioari! WTCkoa jazo gabe ere, Nixonen magalean jaiotako Bush, Cheney eta abarren klana eta errepublikarren aholkulari eta pentsalari kuttunenaren arteko sintonia ia erabatekoa izan da beti.
|
|
2003
|
|
|
Gure baitan beldur hau isiltzera eramaten gaituen beste hori geureganatu behar dugu. Dramatizatu
|
egin
behar dugu. Beste bat balitz bezala hitz eginaraziz.
|
|
|
Batera joanda bakea lor badezakegu, batera joan gaitez keen biderik luzeena batera
|
egin
behar dugu.
|
|
|
Batera joanda bakea lor dezakegunez, batera
|
egin
behar dugu.
|
|
|
Batera joanda bakea lor dezakegunez, batera
|
egin
behar dugu.
|
|
|
Aitortu beharra dago kulturak garrantzi handia duela politikan, ekonomian edo erlijioan, baina guri behar beh arrezkoa iruditzen zaigu kulturari buruzko azterketa antropologian oinarrituta
|
egin
behar dugula, bete betean eta zuzenean, besterik gabe. Astia izanen dugu ikusteko zer denaplikaga rri jakintzaren alor horietarako.
|
|
|
2. Arrazoiak asko dira eta eremu desberdinetan egin da lan langintza hau indarberritu nahi bada. Besteren artean, sektoreak, etorkizun hurbilean eta nahikoa azkar, egoera berrira egokitu eta doitu
|
egin
behar du, eremu berrietara ez ezik eskari poltsa berrietara ere ikasle bila jo behar du, bere burua espezializatuz, hartarako egitasmoak beren beregi prestatuz. Baina, aldi berri honek plazaratuko dituen erronkei era egokian erantzun ahal izateko sektorea berrantolatu behar da.
|
|
|
Sarea berrantolatuz eta doituz askatzen diren bitarteko ekonomikoak ondorioztatzen den sarearen normalizazioa indartzeko erabili ez ezik Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren ezarpenak, hiztunek euskara balia dezaten aukerak ugaltzeko berariaz sortu den plan estrategiko honen gauzatzeak behar dituen udal mailako zerbitzuak indartzeko ere enplegatu genituzke (euskara beharrezko zein baliagarri eta euskara eskuratzeko ahaleginak egiten ari direnei erabiltzeko erraztasunak eskaini behar zaizkie), hartarako HEAko profesionalak birziklatzeko urratsak eginez. Halaber, teknologia berrien erabilera zabalduz, ikasleen autonomia indartzeko eta merkatua bera hedatzeko urratsak
|
egin
behar ditugu. Euskararen ikaste prozesuak nola baita eskaintza birdefinitu/ egokitu eta euskararen erabilera ahalbidetuko duten egitasmoekin uztartu behar ditugu.
|
|
|
Herritarrak kontzientziatzeko etengabeko lana egin behar da eta, batez ere, motibazio praktiko edo instrumentaletan eragiteko politikak martxan jarri behar dira. Horrekin batera, euskaldunok eta euskaltzaleok guztiok bat
|
egin
behar dugu mugimendu zabal eta eraginkorra sortuz hizkuntz eskubideen aldeko aldarria erabat gizarteratzeko eta gure gizartea ren arlo guztietan kontuan hartua izan dadin. Konpromisoen bidea jorratu behar dugu garbi utziz euskara ikastea eta erabiltzea dela une honetan baliozko konpromiso bakarra.
|
|
|
Nazioarteko Foroarenhirugarren bilera kontzientzia kolektiboaren indartzeak ezaugarritu zuen. Gero eta jende, mugimendu eta erakunde gehiagok uste du arerioa (kapitalismoa, fase neoliberal eta militarizatuan) berbera dela eta, ondorioz, batera
|
egin
behar dutela lan.
|
|
|
1. Zalantzarik ez dago kulturari dagokion proiekturen bat bideratu ahal izateko, aldez aurretik argi izan behar dela egitasmo horren zergatia, berez duen baliagarritasuna edobote rean dagoen alderdiak atera nahi dion etekina. Are gehiago, aldian aldiko botereak halako proiekturen bat bideratzeaz gain bulkatu eta sustatu ahal izateko, zalantza izpirik ez dago lehenik eta behin berea
|
egin
behar duela.
|
|
|
Euskaldun gisa bizi garen heinean, ingurunea euskalduntzen dugun neurrian, Gobernua behartu eginen dugu beste politika bat egitera, halabeharrez. Guk ere, Gobernuak bezalaxe, egin,
|
egin
behar dugu, eta Nafarroan egindakoa lege bihurtzen da urteen buruan.
|
|
|
Martxeloren igandeko artikuluak salbu). Egunkari batek derrigorrez behar du, bestela irakurleei esfortzu handiegia eskatzen zaie, periodikoan barrena linea editoriala zein den asmatu behar izate horretan (eta lehen esan bezala, irakurleak identifikatu
|
egin
behar du periodikoa rekin, ispilu izatea eskatzen dio). Eta iritzia izatea ez da bekatua.
|
|
|
Euskal Herriak euskaraz hizketan hasi behar du horretarako. Eta botere publikoek, behingoz, euskararen aldeko apustu sendoa
|
egin
behar dute (orain art ekoa sendoa izango zen asmoetan, ez dut nik hori ukatuko, ez inoren intentziorik epaituko, baina emaitzak ikusita, ez behar bezain sendoa). 20 urtetik gora daramagu Euskal Herria ren hegoaldean nolabaiteko autogobernu baten bidez antolatzen gure eguneroko martxa.
|
|
2004
|
|
|
Euskal Herrian idazten denaren berri munduan zabaltzea euskal kulturaren lekukotasuna ematea baita. Euskaldunak mintzagai eta hizpide izatetik, sortzen ari garen kulturaren esatari izatera jauzi
|
egin
behar dugulakoan.
|
|
|
Eta indar hori besteek sortzen eta eragiten dutenaz hitz egiteko baino gehiago norberak
|
egin
behar duenaz kezkatzeko, norbere egitekoetara ekartzeko erabili behar da. Beasaingo Ikastolan Kilometroetan aldarrikatzen genuena elkarlanean mamitu baitaiteke:
|
|
|
Euskal Kulturaren Plana planteatu behar dugunak euskal kulturan dihardugun elkarteak gara, euskararen lurraldeetan, euskararen lurral deen administrazioetan; Euskal Herrian dihardugun elkarteak, bazkunak, kooperatibak, enpresak, hiritarrak. Kulturaren euskal plana euskal kulturaren plana izatera irits dadin, geuk ere erabaki
|
egin
behar dugu hogeita bost urtebarru gaur ezinbestekoa dena eginda egon dadin zein urrats eman behar dugun. Kulturaren Euskal Plana Euskal Kulturaren Plana izan dadin, elkarrekin adostu behar dugu urrutira iristeko zer egin behar dugun eta zer egin behar ez dugun.
|
|
|
Kulturaren euskal plana euskal kulturaren plana izatera irits dadin, geuk ere erabaki egin behar dugu hogeita bost urtebarru gaur ezinbestekoa dena eginda egon dadin zein urrats eman behar dugun. Kulturaren Euskal Plana Euskal Kulturaren Plana izan dadin, elkarrekin adostu behar dugu urrutira iristeko zer
|
egin
behar dugun eta zer egin behar ez dugun. Kulturaren Euskal Plana Euskal Kulturaren Plana izan dadin, diru gehiago lortu behar dugu, beti bezala, handik eta hemendik; eskean batzuetan eta gure irabazpideak gure kulturari berriz eskainiz, gehienetan; bermeak bilduz, arriskuak neurtuz, beldur eta konplexuak alboratuz.
|
|
|
" Herriakberez erabaki ezin duena, oraindik gutxiago erabaki dezake monarkak herriagatik". Estatuak
|
egin
behar duen bakarra bere kide ororen eskubideak zorroztasun handienarekin defendatzea da.
|
|
|
Lurra Euskal Herria ren eta aberria ren sinboloere bada. Irudi alegorikoen bitartez poeta Euskal Herriazmintzo da, gure lurra Euskal Herria da eta euskal langileak bere herriaren alde lan
|
egin
behar du. Euskal Herriko lur hori bizirik dago eta kexu da, intzirika eta auhenka, batetikbe rtako gazteek abandonatzen dutelako atzerrira joanez lanaren eta bizi berri baten bila, eta bestetik ebatsia izan delako, ez delako libre.
|
|
|
Haren idatzietan sarritan aipatzen ditu Vietnam, Kurdistan, Biafra, Txekoslovakia, India, Afrika, Hego Amerika nahiz Europako nazio txikiak. Eta Euskal Herriak ere, nazio berri eta gazteen bide beretik, autonomiaren aldeko bilakaera horren alde lan
|
egin
behar duelakoan dago.
|
|
|
Arazo honen muinean dagoena ideologia patriarkala izanik, indar berezia
|
egin
behar dugu emakumeak kontuan hartzen eta parekidetasuna adierazten. Frantses hiztunek dioten moduan, hizkuntza feminizatu beharra dago, emakumeak agerian jarriz eta hauek baloratuz.
|
|
|
hizkuntza sexista, kontzientziazio maila eta anbiguotasun semantikoa kontuan hartu genituzke eta ikuspegi kritikoa, autozuzenketa eta autoanalisia egin gure hizkuntzaren erabileran. Hori bai, lan honek sistematikoa eta egokia izan du aurrera
|
egin
behar badu.
|
|
|
Herri gaixotasuntzat jo behar da, herrigaixotasuntzat eta herri gaixotasun bezala aztertu eta sendatu. Herri aginteak hizkuntz eskubideei atxikimendua erakusten duten jarrerak erakutsi, sustatu eta zabaldu
|
egin
behar ditu gizarte osoan eta gazteen artean bereziki. Ez dago beste sendabiderik.
|
|
|
Haiek legamia ziren. Aste osoan erdaraz bizi zen kaletarrak bazekien larunbata goizean euskaraz
|
egin
behar zuela. Baserritarrari, eta bide nabarrez apika bestela erdaraz egingo zion aldameneko kaletarrari ere.
|
|
2005
|
|
|
Ahaztu dezakegulako txikitasunak ez duela eskastasuna esan nahi. Arriskua, ahaztu dezakegulako barrura begira
|
egin
behar ditugula gauzak, gutaz zer pentsatuko duten erreparatu gabe. Ahaztu dezakegulako guk elikatu behar dugula azken urteotan gorpuztu den euskal kulturaren mundu ajeak jota nahi bada, endogamikoa akaso, txikia, bai, txikia, baina mikromundu bizkor, plural eta kritiko hau, inola ere ez birtuala.
|
|
|
Bere poemak irakurri eta bere biografiak irakurtzeaz batera irizten diot sorterrian, lurrean, herrian indartzenziren erroetatik ateratako indarra, zuhaitza ipurditik botatzeko aizkolariak behar duen indarraren tamainakoa bazela, bederen... eta urrunago joanda, derrigorrean
|
egin
behar zuela erroen bidea ur bila, derrigor, ia ia, adarrak hausteko eta enborrak botatzeko prest zegoen gizarte hartan. Iruditzen zait nahiago zuela errotzea, enbor etzana izatea baino.
|
|
|
Eta ikasle berak arrazoi bera ematen du ostera: " Nire ustez, berez doblajean galdu
|
egin
behar du, ez delako hizkuntza horretan egindako gauza bat".
|
|
|
Gazteak euskarazko telebista kontsumitzera bultzatu nahi baditugu, ohitura hartzeko" amu" egokiak eskaini behar zaizkie. Beharbada oso ikusle exijenteak dira, agian ez da beti dirua irabaziko, baina, gure iritzian, telebista publikoak apustu hori
|
egin
behar du. Etorkizunera begira egindako apustu sendoa:
|
|
|
Nik herriari ere gauza asko dauzkat aurpegira botatzeko. Herri honetan, euskararen normalizazio batera iritsi nahi badugu, hemen denok
|
egin
behar dugu ahalegin bat. Denok.
|
|
|
Zer dio Rorty antimetafisikoak? Lehenik eta behin, gizatiar ez den hori guztia ahaztu
|
egin
behar dugula, eta ahaztu ez soilik filosofikoki, baizik eta baita gure existentzia arruntean ere. Ahaztu eta ukatu behar dugu mendeetan zehar gu babesteko, laguntzeko, beldurtzeko, mehatxatzeko, bizitza emateko, heriotza emateko existitzen zela uste genuena.
|
|
|
Oroitzen naiz zelan mintzatu nintzen neure lagun maite batekin, Jesus Mari Ansolarekin. Geureartean berbetan euskaraz
|
egin
behar genuela esan nion. Ohiturari buelta ematea zail da, baina handik aurrera beti horrela egin genuen.
|
|
|
Beste aldetik apaizak justiziaren alde lan
|
egin
behar du. Justizia maitasunari lotua dago.
|
|
|
Apaiz izateko zazpi urte falta zituen. Filosofia urte bete, hiru urte magisteritza, hots, ikastetxe batean irakasle jardutea eta hiru urte teologia
|
egin
behar zituen apaiz izateko.
|
|
|
Urrestillan bertan gauza aipagarri bat gertatu zitzaidan. Mutil batek lehenengo Jaunartzea
|
egin
behar zuen. Guk haur guztiak euskaraz preparatzen genituen.
|
|
|
Hor ikusten dituzun liburu urdin horiek guztiak Leninek idatzitako berrogeita hemezortzi liburu dira. Friburgotik Deustura itzuli nintzenean, Lenini buruz hitz
|
egin
behar nuenez gero, beraren lan guztiak eskuratu behar nituela pentsatu nuen. Moskura idatzi nuen, Alderdi Komunistara, eta liburu horiek guztiak hiru mila pezetaren truke lortu nituen.
|
|
|
Nik gauez apaiz lanak
|
egin
behar nituen eta sarrit an deitzen zidaten Lebanon Hospitalera, Grand Concoursen, Intensive Care Unityra joateko, larrialdian zeuden gaixoengana.
|
|
|
Ez dute erremediorik. Hil arte euskara hobeagotu
|
egin
behar dugu. Neu ere lan horretan etenik gabe ari naiz.
|
|
|
Istorioaren puntu gorena izateaz aparte, garai hartako ohitura bat azaltzen digute; neskatila batek ‘ohorea’ galtzean, hots, ezkongabea izanik beste sexuko pertsona batekin bakarrik egoteagatik eta norbaitek ikusten bazituen,
|
egin
behar zuena: zapia buruan ipini eta ‘ohorea’ salbatzeko mutil/ gizon horrek berarekin ezkondu behar zuen.
|
|
|
Bukatzeko, emakumearen esparrua zein den esan zuen (etxea, dudarik gabe), eta mistikan ere oso andre baliotsuak egon direla gogoratu zuen. Emakumeak bere lana
|
egin
behar duela azpimarratu zuen eta Txomin Agirreren animoekin amaitu zuen hitzaldia.
|
|
|
Nereak ez diren ur hauek alde batera utzi
|
egin
behar ditut
|
|
|
— Zuek indioak ikusi eta desmaiatu
|
egin
behar duzue. Eta guk horrela egin dugu.
|
|
|
Idazlea bereziki, intelektuala oro har, behartua dago konp romiso etiko bat hartzera injustiziaren aurrean. Denok dakigunez ere, Txillardegi, puntu honetan bederen, sart re anoa da guztiz, alegia, euskaraz ikasi behar dugu eta hitz
|
egin
behar dugu herri honekiko konpromiso etiko bat daukagulako. Honela idatzi du Euskal Herria helbururen bukaeran:
|
|
|
Administrazio publikoa. Arlo honetan beste bereizketa bat
|
egin
beharra dugu: EAEko Administrazioa, alde batetik; Foru Erkidegoko eta Estatuko Administrazioa, bestetik.
|
|
|
Gobernu eta alderdien aldetik ere ekologiaren arlo hau, nola edo hala, gogoan izaten den kontu bat da. Denek uste dute lan esparru hau gutxienez errespetatu
|
egin
behar dutela eta, itxurak gordetzearren bada ere, ezin dutela argi eta garbi defendatu naturaren kontrako erasorik, ezta justifikatu ere. (Arlo honetan gure herrian salbuespenga rrantzitsuak badirela aitortu behar dut:
|
|
|
Bidea
|
egin
behar du euskal idazleak, etorriko zaionari (ospeari?, arrakastari?, mespretxuari?, axolagabekeriari?) erreparatu gabe. " Sakrifikatu" egin behar du.
|
|
|
Bidea egin behar du euskal idazleak, etorriko zaionari (ospeari?, arrakastari?, mespretxuari?, axolagabekeriari?) erreparatu gabe. " Sakrifikatu"
|
egin
behar du. Euskal idazlea profeta da desertuan, helburu handiago baten mesedetan ari da.
|
|
|
Euskal idazlea profeta da desertuan, helburu handiago baten mesedetan ari da. Arriskatu
|
egin
behar du, nahiz eta bere garaikideek ez estimatu.
|
|
|
A ristirentzat, euskal idazleak —nahi edo nahi ez— idazteaz gain beste gauza askok
|
egin
behar ditu. Hasteko, jan eta lo egin behar du.
|
|
|
A ristirentzat, euskal idazleak —nahi edo nahi ez— idazteaz gain beste gauza askok egin behar ditu. Hasteko, jan eta lo
|
egin
behar du. Eta gehiago.
|
|
|
Eta gehiago. Baina gizartean leku bat
|
egin
behar du. Hori idazlearen ardura da?
|
|
|
Bai? Baina eta nola
|
egin
behar du. Hedabideetan gehiago atereaz?
|
|
|
Orain arteko irizpideak oso osorik mantendu izan banitu gutxienez 190 titulu gehiago sart uko nituen, ISBN gabeak baina merkatuan korritzen dutenak. Hortaz, egin dudan irizpide doitzearekin titulu kopuruak murriztu
|
egin
behar zuen, metodologiari dagokionez behinik behin, baina alderantzizkoa gertatu da. Gorakadak, oso nahastuta ez banago, egiazkoa behar du.
|
|
2006
|
|
|
Ez da garrantzi gabeko datua, bai curriculumari begira bai mailegu bidezko doakotasunak eragin dezakeenari begira. Ekaitzari aurre egitea askoz ere errazagoa zaio itzulpenetik edo egokitzapenetik bizi denari,
|
egin
behar duen inbertsioa ez baita laurdena ere lantaldeak sortu eta landu behar dituenaren ondoan. Kaltetuenak, hortaz, bertoko enpresak izango dira.
|
|
|
Lanaren mamia, lehen esan duguna gogoratuz, derrigorrezko eskolaldia bukatzen duten gazteak Euskal Herrian eta Munduan bizitzeko prestatuta egon daitezen eta bizitza osorako hezkuntzarako oinarri sendoak lor ditzaten, horretarako
|
egin
behar duten curriculuma edo kultur ibilbidea hautatzea eta eskaintzea da. Bizitzarako prestatzea ikas arlo batzuetako ezagutzaz jabetzea baino gehiago da.
|
|
|
• Ikaslearen ikaskuntza prozesua gidatzeko funtzioa: testuliburuetan, edukiak jasotzeaz gainera, ikasleek ikasteko eta ikasten ikasteko
|
egin
behar dituzten jarduerak eta adimenaren operazioak bidera ditzakete.
|
|
|
Etorkinak zein bertakoak elkarrekin bizitzeko moduari buruzko hausnarketa
|
egin
behar dugu. Munduan ez dugu izan hainbeste aukera aniztasunari erantzuteko; horrek identitate berri bat sortzen du eta horretara irekiak egon behar dugu.
|
|
|
Argi eta garbi ikusten genuen apustua nondik bideratu nahi genuen. Eredu integratzaile baten alde
|
egin
behar genuen: ikasle guztiek elkarrekin bizi behar zuten hasiera hasieratik lotura afektibo emozionalak ondo sustraituz (edozein izanda bere ama hizkuntza, jatorrizko kultura... edota eskolara noiz ailegatu den begiratu gabe); ondoren etorriko zen hizkuntza ikasketa edota beste alderdi curricularraren antolaketa, baina gelaren inguruan, bertaraino eramanez laguntza zein baliabide guztiak, besteak beste:
|
|
|
Nolabait" jaitsi"
|
egin
behar du herrira, abstrakzio estratosferiko alienatzaileen erreinu erosoan amets egiteko tentazioari ihes eginez.
|
|
|
Teoriok, bada, bi zentzutan dira normatiboak: batetik euren adiera etikoan, zer
|
egin
behar dugun esaten digutenean; eta bestetik, legedietan isla eduki behar duten heinean.
|
|
|
Azkenean, Venice Komisioaren iradokizunak kontuan hartuz, Europako Batasunak bi baldintza ezarri zizkion 2006ko maiatzean egin zen autodeterminazio erreferendumari: batetik, %50ek baino gehiagok hartu behar zuela parte bozketan; bestetik, parte hartzen zutenen %55ek gutxienez
|
egin
behar zuela independentziaren alde, emaitzak legitimo izateko.
|
|
|
Lehen emakumea, Juan Mari Irigoienen Poliedroaren hostoak (Erein, 1982) nobelako Martzelina. Zergatik Panpoxeko ama aztertu ostean, zaila da pareko indarra duen emakume protagonistarik topatzea, baina aurrera egin aurretik gurea
|
egin
behar dugu Demetrio Estebanez Calderon ek (1998) egiten duen nobelen sailkapena. Ekintza nobelak, pertsonaia nobelak eta espazio nobelak aipatzen ditu Estebanezek W.
|
|
|
Eta, are gehiago, Arantzazutik etorri nintzenean, lehenengo gauza, hantxe neuzkan umeak, nirekin ikasten hasi zirenak. " Ume hauekin zer
|
egin
behar dugu?". Gabonak ere bazetozen eta zerbait egin beharra zegoen.
|
|
|
Ni, artean, Irrintzi taldekoa nintzen, bazkide, bertako koru arduraduna. Antzerki lanen bat
|
egin
behar zutela. Beti lortzen nuen nik haien neurriko musika asmatzea.
|
|
|
Santillana argitaletxearen arazoetako bat horixe zen, izan ere: beraiek
|
egin
behar zituzten lan asko. Gu, aldiz, dena eginda eskaintzeko moduan ginen.
|
|
|
Zuen umea taldez aldatzea ere, beharbada ez da egokiena’ Horrela ari ginen eta, orduan, umeak amari: ‘Ama, eta noiz
|
egin
behar dut jolas? ’ Hori aditu eta berehala esan nion amari: ‘Barkatu, ez ezazu ekarri.
|
|
|
Jubilatuekin gauza serioak
|
egin
behar ditut. Polifonia prestatu eta abarrak.
|
|
|
Eta jubilatuen munduan ere baditut belarri txarrekoak. Eta zer
|
egin
behar duzu?! Beraiek etorri dira eta aurrera!
|
|
|
Udaldi bakarra egin nuen Narbaizarekin. Hura atzera bere herrira joan zenean," Honekin zer
|
egin
behar dugu?", izan zen gure etxeko galdera. Eta Maria Barbararekin hasi nintzen ikasten.
|
|
|
Euskaldunok, industria ekonomian, ekipo ondasunak, bitarteko ondasunak, ondasun eraldatuak eta kontsumoko ondasun iraunkorrak ekoizten eraginkorrak izaten jakin dugu orain arte. Orain, geroari begira, lehenagoko horiek ahaztu gabe, beste arlo ezinbesteko batzuetan
|
egin
behar dugu lan: ondasun ukiezinak, zerbitzuak, markak, eskubideak, jakintzak, etengabeko prestakuntza, kultur aktibo ukiezinak, eta nola ez, marketina.
|