|
2000
|
|
|
Ahaztu
|
egin
behar zenuke amesgaizto hori.
|
|
|
denak, luze. Eta orduan pentsatu zuen, gosal  tzen ari zelarik, hura haluzinazio baten ondorio besterik ezin zitekeela izan, eta hala izanik ere edo, hain zuzen, halaxe zelako, ez zuela askorik iraungo, ezin zezakeela askorik iraun, eta gehiegikerien sareetan ez erortzeko ahalegin guztiak
|
egin
behar zituela, eta egoera hura ahalik eta modurik naturalenean eraman. Eta zein zen modurik naturalena?
|
|
|
Noragaldua sentitu zen une batez, hala ere, Brown jauna, zein arrastori jarraitu ongi ikusten ez zuela. Zer
|
egin
behar zuen orain. Zer egin behar zuen has zedin arte?
|
|
|
Zer egin behar zuen orain? Zer
|
egin
behar zuen has zedin arte. Berez etorriko al zen, besterik gabe, ala berak ere aktiboki esku hartu zuen?
|
|
|
Bejondeigula! Ikaragarriren bat
|
egin
behar genuen. Ziur nintzen, eta ez nekien nola parte hartu.
|
|
|
Hemendik alde
|
egin
behar duzula. Ez!
|
|
|
Ez zen erantzunaren zain egoten. Nik banekien bazekiela galdetutako gauza guztien erantzuna, baina zer edo zertaz hitz
|
egin
behar zuen gurekin, eta edonori atsegin zaio jakitea bere gainetik dagoen batek bere arazoen berri dakiela eta kezkatu egiten dela. Gaur, egia esan, ezin dut horrelakorik jasan, baina orduan bertute zoragarri, gizon zuzenaren ispilu iruditzen zitzaidan erretorearen galdetu behar etengabea.
|
|
|
Itsasontzi batean zegoen, eta kanoien aho zuloak zituen amets hark laino bakar. Joan nintzaionean, soldadu on batek beti
|
egin
behar lukeen bezala firmetu zitzaidan. Gero, ametsen logika falta etengabearen poderioz, etxe batean sartu ginen aita eta biok.
|
|
|
Maiatzeko ostegun hartan, berehala uxatu zuen Migelek arazoa: zer
|
egin
behar genuen arratsaldean?
|
|
|
Ezaguna al zaizu? Orain utzi
|
egin
behar zaitut. Cave of the Winds era jaistekoak gara, urjauzien azpira.
|
|
|
Cave of the Winds era jaistekoak gara, urjauzien azpira. Ikusi
|
egin
behar gintuzkezu gabardina beilegi handi banarekin jantzita! Benetan, igarri igarrian dago Rakel gaur primeran dabilela.
|
|
|
Futxo! Gaur hasita eta hiru egunez, Chicagora iritsi bitartean hain zuzen, kanpinetan lo
|
egin
behar dugu, eta gainera kolonia merkearen kiratsa hamaika miliatara zabaltzen duen bidaiari bitxi batekin egokitu zait; en plus, taldeak ere egin behar izan ditugu otorduak eta prestatzeko, eta bakar bakarrik falta zaigu gauez sutondoan kantuan hastea... Dâailleurs, eta hori guztia gutxi balitz, Luisek atzo erdi txantxetan esan zidan ni zaharregia naizela Rakelentzat, eta oso itsusia dela nesken atzetik hain nabarmen ibiltzea, taldean beste neska batzuk badaudela, Adela urrunera joan barik (sic).
|
|
|
Baina prezioa garestiegia egin zitzaion: aurreko lagun guztiekin harremanak eten
|
egin
behar zituen, ezin zuen telefonoz deitu, ezin zen bertakoekin mintzatu... Au bout du compte, bizian hilik sentitzen zela errepikatu dit.
|
|
|
Gaur inoiz baino gauza gehiago daukat zuri kontatzeko. Gasteizera itzulitakoan, afari mundial bat
|
egin
behar dugu. Aitzur ederra harrapatzeko gogo izugarria dut.
|
|
|
Halako krema bat da nire arimak orain behar duena. Baina horretarako topatu
|
egin
behar nauenez, oheratu aurretik leihoa doi bat zabalik utziko dut. Garbi sentsazio honekin, lo falta honekin, kremaren hitzen oihartzunarekin, nik uste gaur primeran egingo dudala lo.
|
|
|
Mutil euskaldun gazte bat aitarengana joan omen zen, ezkondu
|
egin
behar zuela eta. Aitak pozarren hartu zuen albistea, familiak aurrera egitea ongi zegoela, familiaren deiturak irautea hobeki zegoela, eta hau eta beste esan zion haren bozkarioa agertzearekin batera.
|
|
|
Mapa hori bidailagunen ahotan egon da ibiltzen hasi garenean (Preteritok, esate baterako, adierazi du Manhattanen bakarrik Afrika osoan baino telefono linea gehiago dagoela). Baina mapa hori ez dut orriotara ekarri nahi izan munduaren egoeraz hitz egiteko (hori egiten nuen Dabidekin, batez ere" luxuzko ertzain" egin aurretik), neure buruaz hitz
|
egin
beharra dudalako baizik: Dabidek ni ilunpetara zigortu ninduen egiaz tiro egin zidan egunean, baina Karmeloren deia en  tzun eta gero, beharbada bera sentituko da ilun baino ilunago.
|
|
|
Larrusendo horri potroak moztu behar hizkioke. Hik heure bizitza
|
egin
behar dun. Aizan, baina ez dun hori eman dinadan berri bakarra, presta hadi:
|
|
|
Lasaiago sentituko nintzateke zurekin posta elektronikoa erabili ahal izango banu; horretara pasarte osoak idatziko nizkizuke eta zuk hobeto ulertuko zenuke zer esan gura dizudan. Eseki aurretik, Dabid, uste dut jakin
|
egin
behar duzula gaur Tom ez dela gainerako taldekideekin joan eta gelan geratu dela. Rakelen koadernoa bere tokian uztera itzuli naizenean, gizon pressé bat ikusi dut Tomen eta bion logelan sartzen; hobeto esan, sartu, batekin eta arropa edo oinetako denda batekoa zirudien poltsa batekin sartu da, eta, irten, bat ere barik irten da.
|
|
|
Ãa va de soi: zalantzak zalantza, noizbait irakurri
|
egin
behar nuke hor idatziko duena. Zugatik, noski.
|
|
|
Epaiketa bat
|
egin
behar dugu. Gure artean epaile, fiskal, abokatu defendatzaile eta behar diren rol guztiak banatuko ditugu jakinarazi digu Adelak emozionaturik.
|
|
|
Abokatu defendatzaileak (Idoia) agudo eta ozen erakutsi du bere protesta Tomen tonua zela eta. Epaileak (Laura) onartu (eskerrak, izan ere Tomek epaiketa gezurretakoa zela ahantzi, eta Clinton (X) jo eta txiki txiki
|
egin
behar zuela baitzirudien; harrigarria da, baina, guztiarekin, epaiketatik kanpo ere egingo nuke Tomek Xavierri gero eta ezinikusi handiagoa diola). Ustekabean, ordea, inortxok ere deitua ez zuela, Hillaryk (Olga) hi  tza eskatu du, onartu zaio eta, gutxi asko, honela mintzatu da:
|
|
|
Oraingoan ere, dotore jokatu du, ausarta izan da eta bere hutsa onartu du, benetakotasunez, barne barnetik gure herriaren alde jarraitu nahi duela erakusteko. Nik neuk noizbait
|
egin
behar banu, beraren dotoreziaz egin nahi nuke. Gutako askok, gehienok baino duinago jokatu du, ze nor ez da noizbait beste pertsona batekin erakarria sentitu?
|
|
2001
|
|
|
euskararen aldamenean bazegoen beste hizkuntzaren bat. Beraz, guk besteren aurrean esaten dugunean Nafarroako Erriberak, Cascantek esate baterako, euskara galdu zuela eta berreuskaldundu
|
egin
behar dugula, ez gara egiaz ari; guk dakigunez eta guk ezagutzen dugun garaian Cascanten ez da euskaraz egin; hori da egia, egia huts hutsa eta Cascanten bezala hori bera gertatzen zen gutxi gorabehera Bizkaiko Enkartazioetan, Arabako zenbait zatitan eta beste franko lekutan. Halaz ere, lehen esan bezala, egia da Pirinioetan alde batera eta bestera euskara edo euskararen antzeko zerbait Araneraino egiten zela; egia ere da beste aldetik Burgos ingururaino euskara egiten zela eta Ebroren hego aldera, noski.
|
|
|
Guztiek ere izango dute zer goza Mitxelenaren testuetan barrena. Irakurleak murgildu
|
egin
behar du testuetan eta testuetako estilo berdingabean: erreferentzia kulturalen baten ezjakintasuna edo euskararen  beraren koska ez du oztopo izango irakurketan aurrera egiteko, Mitxelenaren isuria ibaian behera datorren uraren antzekoa baita, beti aurrera doana eta ibai bazterretako ur geldirik gizentzen ez duena.
|
|
|
Suziri batena bezalako bat bateko eztandaren eragina izan zuen aipu luzeak, nire asmo zaharraren eta Koldo Mitxelenaren pentsamenduaren gaurkotasun erabatekoaz hitz egitera eraman baikintuen. Halatan, Mitxelenaren testu interesgarrienen erdaratze lana zehaztu, lagina bideratu eta egitasmoa gauzatu
|
egin
behar genuela erabaki genuen egun hartan. Â Asmoaren bideragarritasunak eraman gintuen, lehen urrats hartan, Â Gipuzkoako Aldundiarekin hitz egitera.
|
|
|
hain dute handia. Pozik badaude, riau!, irrintzi eta saltoka hasten dira; otoitz
|
egin
behar badute, emakumeak behintzat, erdi erdian jarriko zaizkizu, harako fariseuaren antzera, ezpain ertzak makur eta begia heze. Eta mutilak gogoko duen neska  âedo neskak mutilaâ ikusten duenean, hango apak eta laztanak, elkarri oratuta, nahiz eta igande eguerdian herriko plaza nagusian aurkitu!
|
|
|
Gutxien uste duenean, beste bere gisako arima bakar bat aurkezten dio halabeharrak. Gainez
|
egin
behar du pozez. Biharamunean dator, ordea, hotzaldia.
|
|
|
Etsi etsia dago euskal filologia, beste edozein bezala, testuen gainean bakarrik landatu eta eraiki daitekeela, eta horrelako zerbait da mundu zabalean barrena nonahi hedatua dabilen ustea. Testuak irakurri eta aztertu
|
egin
behar ditugu, bestetara jo baino lehen, eta ezagutu egin behar aztertuko baditugu. Eta ezagutuko badira, argitara eman ditu norbaitek, aurkitu ez ezik.
|
|
|
Ez dio maitasunak ernatu zion zorion nahiari ukorik egingo. Kontuak zeharo garbitu behar ditu bere buruarekin, horretarako etxetik ihes
|
egin
behar badu ere. Eta bere buruarekin bakarrik hasiko du" Neguko" hizketaldi larria, hil ala bizi, bide bila, nahigabez inguraturik eta ilunpetan haztamuka.
|
|
|
Erabateko erantzun garbirik ez dago; zenbait xehetasun halaz ere, argi daudelakoan nago. Aurren aurrenik, abiatu
|
egin
behar dugula handik edo hemendik, inorako baldin bagara, lehenbizi edo lehenbizikoaren hurrengo zer datorren erabaki arte egonean egon gabe. Onena, beraz, lanean hastea genuke zirt edo zart, nork bere deiari erantzunaz, gehiegizko buruhausteetan ibili gabe nola izan behar lukeen ezarria balioen zerrenda zehatzak.
|
|
|
Zaharragoen poesia lanak, atzokoenak edo bart arratsekoenak batik bat, ia zeharo arbuiatzeko eskubide osoa du eta arrazoirik gabe ari denik ere ezin esan daiteke erabat. Horrelako garbiketak, atseginak ez badira ere,
|
egin
behar ditu nork bere etxean noizik behin bederen, zoko zikinak astinduaz, eta ezin uka daiteke osasungarriak direnik. Halaz guztiz ere, ordea, hizkuntza lehenago landu dutenek, baita moldakaitzenek ere, zerbait utzi digute:
|
|
|
Etxetik lantegira eta lantegitik etxera ibiltzen baldin banaiz, edo gehienez etxetik elizara jai-egunetan, ez dut goizero gimnasia saiorik egin behar. Baina herriko plazan gauero" komeriyak"
|
egin
behar baditut, edo hilean behin kanpandorre batera igo,  belaun gozo hoberik behar, lepo hezurra hautsiko ez badut. Bestela esa  teko, egunoroko hizkuntza egunoroko gauzak adierazteko gai baldin bada, ez da gai, joskera deus aldatu gabe, poesia eta batez ere prosa landurako.
|
|
|
Lehenbiziko egin dugun, eta beti
|
egin
behar dugun galdera, atzera xamar utzia dugu. Zer dio?
|
|
|
Hainbat lasterren adierazteko, labur beharrez zebilen beti Orixe, eta labur beharrez ibili gara haren ondotik genbiltzanok, biribiltasun betegin baten bila. Eta lar eta gehiegizko, premiarik gabeko, zirudien guztia soildu
|
egin
behar genuen, bide horretan barrena abiatuko baginen: murrizte honetan, gainera, aditz laguntzailea zen beti aurren aurrenik galduan irtengo zena.
|
|
|
Nik (eta barka behin eta berriz harri horretan behaztopa egiten baldin badut, baina Le moi est haïssable esan zuena ez zen Artetxeren gogokoa, bere Saint Cyran irakurri duenak dakienez) ez ditut gauzak horrela ikusten. Herriaren alde
|
egin
behar nituenak eta egin ez ditudanak ikusten ditut, lotsaz nahiz beldurrez, eta, horiek nahikoa ez balira, egin behar ez nituenak eta beldurrez nahiz lotsaz egin ditudanak. Nor naiz, beraz, herri oso bati kontuak eskatzeko?
|
|
|
Halatan, askatasun horiek kendu nahi dizkigutenen aurka borrokatu behar dugu. Militatu
|
egin
behar dugu terrorismoaren aurka. (...) Terrorismoaren berri eman behar da, baina objektiboki.
|
|
2002
|
|
|
Filmaren ostekoak kezka  tzen zuen bera. Zer
|
egin
behar zuten Manuelekin. Nora jo?
|
|
|
Grebak
|
egin
behar dituk irabazteko, bestela ez egin grebarik Txantoi txikiak.
|
|
|
Aita deseroso dago guardia zibilen pasadizoa kontatzeko ahalegina egin duenetik, ordutik ez dugu ia hitz egin. Orain  dik ez dugu aitatu ere egin egunkarira
|
egin
behar dugun bisita. Eta nik han zer egin behar dugun jakin nahi nuke.
|
|
|
Orain  dik ez dugu aitatu ere egin egunkarira egin behar dugun bisita. Eta nik han zer
|
egin
behar dugun jakin nahi nuke. Zertara goazen, nik zer esan behar dudan.
|
|
|
Tamala da, baina... aio. Bizi
|
egin
behar dut".
|
|
|
Emakume guztiak eta, batez ere, ni filmeko emakume hotz kalkulatzaile haiekin lotze hark goragalea eman zidan, baina filma bukatu arte itxaron nuen. Telebista itzali eta hitz
|
egin
behar genuela esan nion. Zertaz, berak galde.
|
|
|
Zertaz, berak galde. Zer
|
egin
behar genuen geurea konpontzeko, nik.
|
|
|
Odolaren beroa sentitzen dut masailetatik bekokiraino. Sekulako ahalegina
|
egin
behar dut haserreari eusteko.
|
|
|
Zertan ari zen galdetu nion. Institutura itzuli eta ikasketa buruarekin hitz
|
egin
behar zuela.
|
|
|
Hotz
|
egin
behar du kalean: leihoak lurrunduta daude.
|
|
|
Ikusi duzu argazkia, ez dago jendearekin horrela jokatzeko eskubiderik. Zerbait
|
egin
behar dugu. Ezin gara ezer gertatu ez balitz bezala gelditu.
|
|
|
Aita sukaldean da berriro, kaleko jantziak aldaturik: Zer
|
egin
behar dut. Amak tomate batzuk pasatzen dizkio.
|
|
|
Begiak sutan geratu da mutila irakasleari begira begira. Ez egitekoren bat
|
egin
behar duela ematen du. Baina, azkenean, paper mukulua hartu, jiratu, zakarrontzira bota eta gela aldera hartzen du.
|
|
|
... ez al nago, bada, bakarrik; baina etortzekoa zait zerbait eztia,/ urrundik urrundik, eta irribarre
|
egin
behar dut, bai eta harritu,/ pentsatzean zein zorionekoa naizen oinazearen erdian.
|
|
|
Jiratu, lasterrari eman, eta ihes egiteko premia dut. Handik ihes
|
egin
behar dut. Ezin, ordea, hankek ez diete-eta men egiten nire baitako aginduei, hain nago leloturik paper zuriari eta boligrafoari begira.
|
|
|
Baina ez, ordea, eman dezagun, irakasle guztiei bidaltzen zaien idazki ofizial bat bi hizkuntzetan jartzea. Ez pentsa, hain erraza den hori ez zen posible izaten betetzea batzuetan, nahiz ez naizen gauza izan, hori
|
egin
behar duena hizkuntza gaixotasunen batek joa ez bada behintzat, ezintasun horren gertatzeko arrazoia zein izan daitekeen jakiteko.
|
|
|
Zeren badakizu, irakurle gazte? Orduan irrati guztiek nahitaez lotura
|
egin
behar baitzuten Radio Nacionalarekin" partea" eskaintzeko, eguneko berriak modu ofizial batean, eta modu horretan bakarrik, emateko. Irudika dezakezu nolako albisteak izango genituzkeen gaur egun orduan bezala egingo balute irratiek?
|
|
|
Hasteko, ez du aparteko ahaleginik egin hizkuntza ikasteko. Ez, bere erdaldun ikaskideekin erkatzen badugu behintzat, hauek normalean erdaraz baizik ez dakitelako eta euskal gaiak euskaraz segitzeko eginahal handia
|
egin
behar dutelako.
|
|
|
horregatik hitz egiten ote du Koldo Zuazok" Marteko" euskaraz? Ez, beste planeta batekoak direnak alde batera utzirik, horiek beren burutazioak planeta hartaz
|
egin
behar baitituzte nik ez dakidanez ongi zein den, uste dut sen ona duen edonork onartuko duela euskarak lehen baino anitzez ere presentzia handiagoa duela gure artean.
|
|
|
" Euskaldunon jokabideak hauxe izan behar du: euskaraz
|
egin
behar dugu eta ahal izanez gero ingelesez ikasi, estranjeroekin (espainolekin eta frantsesekin, adibidez) berba egiteko. Hau egiten ez badugu, gureak egin du".
|
|
|
Euskara zapaldua baitzegoen Francoren garaian, zapuztua, debekatua eta baztertua, irakurle gaztea. Franco ez baitzen liburuetan Napoleon bezalatsu ikasi behar izaten genuen urruneko norbait, baizik zer
|
egin
behar genuen, zer ez, zer zegoen ongi, zer zuzen edo oker, egunero egunkarietatik oroitarazten zigun agintari hurbileko bat, gure bizitza osoa jaten zuen militar txiki, lodi eta bibotedun bat, uda aldean Donostiara etortzen zena. Ikusi zenuke zer nolako harrera egiten zitzaion gainera hiriko karriketan!
|
|
|
Bigarren bide honek, egia da hori, badu arrisku handi bat, eta arrisku hori da gauzak inoiz ere ez egitearena, garbi mintza gaitezen. Baina aukera
|
egin
behar badugu, garbi mintza gaitezen hemen ere, uste dut askoz ere egokiagoa dela bigarren bidea hautatzea, plangintza bat pentsatu, eta egin, ongi betetzen baldin bada bederen.
|
|
|
Zer erakusten diete orduan gure umeei? Mutiko edo neskatiko batek txartela etxera ekartzen duenean datu pertsonalekin betetzeko eta irakasleak Izen abizenak horren ondoan zenbaki telefonoa jarri badio telefono zenbakia jarri beharrean, zer
|
egin
behar du aita edo ama batek, jakinki pedagogikoki ez dela batere egokia maisuak esandakoa zuzentzen ibiltzea. Adibide hori berori jartzen zidan halako batean euskaraz arazo gabe idazteko gai den irakasle batek.
|
|
|
Gure Erkidegoko lehendakaria bera ere fundazio horren kidea da. Euskaltzaindiak ere aspaldian
|
egin
behar zuen holako zerbait, etorkizunaren arintzeko pixka bat.
|
|
|
Gainera, horrenbeste libururen irakurtzeko gai den hiritarrez inguraturik bizi garen herri honetan, uste dut kultura zainduko lukeen telebista batek sekulako arrakasta izango lukeela. Labayenek Ramon Labayen zen orduko Kultura sailburua esaten omen zuen, nik ez dakit egia den, euskal telebistak aparra bezala
|
egin
behar zuela lan, gure hizkuntzarekin bazter guztiak nahasiz. Ez dakit hala esaten zuen edo ez, baina telebista hizkuntzaren bultzatzeko, euskararen bulkatzeko, sortu zen, eta hizkuntza aholkularitza seriorik gabe dago oraindik.
|
|
|
Zeren, ez nuke pentsatu ere egin nahi, nire errespetu guztiak baldin badituzte ere, Dollyren bosgarren urtebetetzeak edo Eibarko taldearen entrenamenduak baino garrantzi gutxiago duela Euskaltzaindian sarrera hitzaldia irakurtzeak. Edo erakunde honen lanak, ez eguneroko lanak baizik egun horretako lan bereziak, garrantzi gutxiago duela euskaltzale batendako edo bere jardueran euskararen alde
|
egin
behar duen komunikabide batendako, Europako bisoiak baino. Hain kerratua ikusten dute gai hau?
|
|
|
Nondik atera liburuak, esate baterako, Arizkungo umeei erakusteko pentsatuak eta ez, esate baterako, Marurikoei edo Hondarribikoei? Zenbat eredutako liburuak eta materialak
|
egin
behar ditugu. Areago:
|
|
|
Honetaz hobekien ohartzen direnak dira hizkuntza bat baino gehiagorekin gora eta behera egunero dabiltzanak, batez ere itzulpenak
|
egin
behar dituztenak. Eta proposatu izan diren konponbideek (sintagma eta perpaus laburragoak egin, sintagma astunak eskuin aldera eraman, etab) ez dute arazoa konpontzen, gaitza benetan larria eta sakona delako.
|
|
|
Dena dela, azpimarra daiteke fenomeno hau ez dela gure literaturaren ondare bereizgarria; kontrakoa dirudien arren, Ian McEwan idazle britainiarra ez zen euskal literaturaz ari, honako hau esan zuenean: " Idazle on batek bere tradizioa barneratu
|
egin
behar du, berarekin eten ahal izateko. Irakurri egin behar du, bere eraginak galtzeko.
|
|
|
" Idazle on batek bere tradizioa barneratu egin behar du, berarekin eten ahal izateko. Irakurri
|
egin
behar du, bere eraginak galtzeko. Kezkatu egingo nintzateke, bai, erdizka hezitutako idazle batzuek hezur-mamitutako literatur tradizio bat sendotuko balitz:
|
|
|
New Yorken
|
egin
behar genuen azken gauean, Macin  toshek antolaturiko egitarauaren kontzertu batera joan ginen. Mercury Lounge izeneko aretoan jo zuten lehenengo talde biak ez nituen ezagutzen:
|
|
2003
|
|
|
Nahi duzuna pentsa dezakezu. Nik soil soilik dakit aspaldian alde
|
egin
behar nuela, eta orain bildu dudala horretarako falta zi  tzaidan kemena. Hainbeste urteren buruan.
|
|
|
–Zer
|
egin
behar dugu ba hain gogor sakatzeko?
|
|
|
–Zer
|
egin
behar duzue orain? –galdetu die Aitorrek, agurra gozotu nahian.
|
|
|
. Medikuak etxera eraman zezaketela esan zienean, amak pentsatu zuen hobera
|
egin
behar zuelako zela. Berak ondo zekien ezetz.
|
|
|
Aurreko bi hilabeteetan tripak jan beharrean egon zen aterpetik ezin irtenaz. Iradoki ere, iradoki zuen handik nola edo hala alde
|
egin
behar zutela. Aterpea erreta zegoela esaten zuen, eta bertan geratuz gero erortzeko arrisku handia zegoela.
|
|
|
Bai, hura eta bera. Gerla bietan
|
egin
behar zenuten bakearen erdiesteko, baina zu bakea hitzaz baizik ez zara gogoratzen gaurkoan, zure pazifismo motel eta kontserbadorearen zutabetzeko.
|
|
|
Bueno, zerbait
|
egin
behar dut.
|
|
|
Urtero egiten da zerbait, bai, baina, Jesus!, nik ezin nuen jakin aurten guri tokatuko zitzaigula, bueno... zuei, eta zer
|
egin
behar genuen. Badaezpada ez joan?
|
|
|
" Lasai, Penelope nire bihotza, itzu  liko naiz zuregana, ozeanoak zeharkatuz, ziklopeak menderatuz, eta pretendiente likits horiek banan banan estrangulatuko ditut". Eta, ai!," pretendiente" hitzarekin  batera, Stephen Hawking ek handik urte batzuetara deskubritu zuen zulo beltzaren ikara infinitua nire errai errukarrietan; seguru inguruko baserrietan, COU
|
egin
behar zuen Tolosako institutuan, nonahi, dozenaka gizaseme onanismokeriatan zebilela Ixabelengatik; eta ni han, urrutian, otsoak itxitura gainetik ari zirelarik!
|
|
|
bere aberria maite duenak ugaltzeko betebeharra du. Baina halako kritikak alde batera utzita, goazen ikustera zehaztasunez kastitateari eusten zionak zenbat bekatu bide eta tentaldietatik
|
egin
behar zuen ihes, seigarren aginduaren kasuistikaren arabera.
|
|
|
Haur eta gaztetxoen sexualitateari buruzko aipamenak ez dira, esan bezala, ugariegi. Hori bai, haurrak hiru urtetik aurrera aita amen ohetik kanpora, eta sexu nahasketarik gabe
|
egin
behar dutela lo errepikatzen zaie askotan guraso eta etxe nagusiei. Pedofiliaren posibilitatea ere beti izaten da gogoan:
|
|
|
Si saben leer, cogen horror a la lectura, y se entregan a una ignorancia inconsolable" (1791: 101). Dontzeila bertutetsuak, bistan da, kontrakoa
|
egin
behar du: dantza eta beste tentaldietatik aldendu, eta bizitza espirituala landu.
|
|
|
Haurdun geratzean, ume osasuntsua izan nahi duen emakumeak kontu handiz zaindu behar du bere gorputza, eta are gehiago bere arima. San Ramon Nonatori meza batzuk atera behar dizkio eta limosna eta karitate ekintzak
|
egin
behar ditu. Nahi gabe geratu bada haurdun, ordea, zein aukera ditu umea mantendu ezin duen emakumeak, edo jaiotza horrekin ohorea galtzen duenak?
|
|
|
Ama ezkongabea legezko babesik gabe geratzen zen horrela, eta ezin zuen auzitegietara jo umearen aita ardura zedin eskatzera. Kasu gehienetan, haurra aurrera ateratzeko baliabiderik ez zuenez, abandonatu
|
egin
behar zuen: " En adelante el Estado cumplirà ¡ con las funciones que antes correspondÃan al padre:
|
|
|
" Oraciño mentala" ren irakaspenak berebiziko garrantzia du zentzu horretan. Ahoa higitu gabe, nork bere baitan, bakarka eta isilean,
|
egin
behar duen meditazioa da" adimentuzco" otoitz hori, beti ere gai kristauen inguruan, hala nola, Jainkoaren handitasuna, heriotza, infernuko zigorrak... Norbere burua ezagutzera eta gogoeta jarraitua egitera bultzatzen duten prozesu horiek guztiek egundoko garrantzia izan zuten, azken finean, mendebaldeko gizabanako berriaren eraketan:
|
|
|
Beraz, hasierako paradisu hori nolabait berreskura daiteke, ez baitago zeharo galduta. Nork
|
egin
behar du erredentzio lan bikoitz hori, euskara garbia zein fede garbia berreskuratze lana. Apaizek, baserritarrekin etengabeko harremanean egonda.
|
|
|
diskurtso ideologikoaren ildotik abiatu zela. " Beti gauzak horrela izan dira eta hala izango dira" horrek jada ez du balio; berrikuntza, modernitatea, gainera datorkie eta zerbait
|
egin
behar dute horri aurre egin eta jatorrizko bizimodua babesteko. Inongo zalantzarik gabe, euskal mitologia tradizionalaren potentzialitate ideologikoa garatuko duten idazleen artean lehenengo eta nagusietakoa Larramendi dugu.
|
|
|
Lizarragak ofizio horren gogortasuna eta noblezia goraipatzen ditu, salbaziorako bereziki egokia dela azpimarratuz. Hona laborari elizkoiak
|
egin
behar duena: beti ere apaizen aholkua jarraitu, zuhurkeriatik urrundu, elkarri ondamurik ez izan, neurritasuna bilatu gauza guztietan, ardoan eta jokoan, bereziki?
|
|
|
eramaten jakin behar da. Fededun bakoitzak bere mailari, ofizioari, sexuari, eta familian eta gizartean duen tokiari dagokiona
|
egin
behar du, hori baita Jainkoak ezarri duen ordena iraulezina. Jainkoak bakoitzari merezi duena, dagokiona, ematen dionez, inork ez du hobeto dagoenaren zortea irrikatu behar.
|
|
|
Galdera baloratzaile guztietan bezala, honi ere modu deskribatzailean erantzuten zaionean(" euskaldun ona izatea hau eta hau da"), azpian inplizitua du modu arau-emailea(" euskaldun onak honelakoa eta honelakoa izan behar du"). Horrela, talde identitateak sortzera zuzenduta dauden diskurtso eta praktika guztiek gutasun baten narrazioa
|
egin
behar dute lehenik eta behin; elkarte berezi bat irudikatu, eta besteei kontrajartzen zaien talde ezberdin horren ezaugarriak eta historia harilkatu, egokitu, eta narrazio trama zentzu emaile baten barruan kokatu behar dute. Hemen eta leku guztietan, talde identitate sendoak osatzeko erretorika modu eraginkorrena identitate horren jatortasuna, naturaltasuna, berezkotasuna, antzinatasuna edota jainkotiartasuna azpimarratzea izan da.
|
|
|
Independentziako Gerratean, frantsesek  agindu zuten erregeladun fraide guztiak beren komentuetatik irten eta sekulartu zitezen, eta predikatzea eta aitortzak entzutea debekatu zituzten. Aurrena, beren komentuetako inbentarioa
|
egin
behar zuten, eta gero bere jatorrizko herrietara itzuli. Zarauzko misiolariak Ikastetxetik egotziak eta sakabanatuak egon ziren, beraz, 1809ko urritik 1814ko maia  tza bitartean.
|
|
|
Voltaire edota Entziklopedia irakurtzeak ekarri zizkien halako buruhausteak guztiei ere. Kasu gehienetan, salaketa jaso eta epaitua zenak, espetxera ez bazuen joan nahi, bere hitza jan
|
egin
behar zuen; oker egin zuela publikoki aitortzeaz gain, gogo jardunak âeta aitortza osoa, geroâ egin behar zituen Arantzazuko  komentuan. M. Azurmendiren azterketaren arabera (2000), zalduntxoek ez zuten inoiz liburu entziklopedistak edukitzeagatik, edo proposamen eskandalagarriak esateagatik salatuak ziren Elkarteko kideen aldeko jarrera publikorik agertu; ez zuten ezta, modu agerian behintzat, irakurketa, idazketa eta ikerketa askatasunaren jarduna defendatu.
|
|
|
Voltaire edota Entziklopedia irakurtzeak ekarri zizkien halako buruhausteak guztiei ere. Kasu gehienetan, salaketa jaso eta epaitua zenak, espetxera ez bazuen joan nahi, bere hitza jan egin behar zuen; oker egin zuela publikoki aitortzeaz gain, gogo jardunak âeta aitortza osoa, geroâ
|
egin
behar zituen Arantzazuko  komentuan. M. Azurmendiren azterketaren arabera (2000), zalduntxoek ez zuten inoiz liburu entziklopedistak edukitzeagatik, edo proposamen eskandalagarriak esateagatik salatuak ziren Elkarteko kideen aldeko jarrera publikorik agertu; ez zuten ezta, modu agerian behintzat, irakurketa, idazketa eta ikerketa askatasunaren jarduna defendatu.
|
|
|
Gehienek hirugarren espaziotik, purgatorio edo garbitokitik? itzulingurua
|
egin
behar dute lehenengo; eta handik, azkenean!, zerura joateko bizidunen laguntza eta elkartasuna behar dute.
|
|
|
1795etik aurrera, baserri arrunt batek jada ekoizten zuena baino gehiago behar zuen bizitzeko; baserritarren familiak, gehienetan maizterrak, ez jabeak? gero eta lan gehiago
|
egin
behar zuen; beren arbasoek baino gehiago. Gainera, lehen, herri baso eta herri lurrek nekazarien egoera eramangarriagoa egiten bazuten, prozesu desamortizatzailea abiarazi zenean, baserritarra aziendentzat larrerik gabe geratu zen, eta baita ongarri eta egurrik gabe ere.
|
|
|
Zelan eratu? Eratze lan  horretan medioek eurek, intelektualek, unibertsitateek, eskola teknikoek eta euskara sustatzaileek bat
|
egin
behar lukete. Erakunde publikoetatik aparteko erakunde moduan jaio litzateke, nahiz eta eurekiko elkar-lana beharrezkoa den, nahiz eta diru-laguntza publikoek bermatu luketen erakundearen edo kontseiluaren biziraupena.
|
|
|
orain arteko matxinoak, ala besterik. Baina besterik izateko, sinetsi
|
egin
behar dugu besterik izan nahi dugula. Herri moduan hautatu beharra dugu.
|
|
|
Herri moduan, eredu kulturalak eraiki behar ditugu. Herri moduan, hizkuntza hautua
|
egin
behar dugu. Bai, hizkuntza hautua.
|
|
|
Euskaraz, horixe da apustuaren eta erronkaren zergatia. Euskarak duintasun osoz dantzatu behar du medioen esparruan; euskal medioek sokan lotu
|
egin
behar dute batak bestea, sarea ehuntzeko, abian jartzeko. Herri honen nortasun ardatzari horixe zor zaio.
|
|
|
XXI.ak berak sorpresa ugari dakar, argi ibili behar. Zer
|
egin
behar genuke. Ikus ditzagun proposamen batzuk.
|
|
|
Bestalde, Euskal Herriko administrazioek konpromiso argiagoa erakutsi lukete euskararekiko, zeren egungo banaketa juridikoak eta administratiboak arriskuan jartzen baitute euskararen aldeko politika sustatzaile arrakastatsuak abian jartzea. Gauzak horrela, XXI. mendeari begira, bai mundu administratiboa, bai akademikoa eta bai soziala bere
|
egin
behar ditu euskarak, bizirik irautekotan.
|
|
2005
|
|
|
–Bada, idatzi
|
egin
behar duk, Herrenko, oso ondo pasatzen diagu eta. Ulertzen, Herrenko?
|