|
2000
|
|
|
Bulegoko lankideek soilik? Zer
|
egin
behar nuen lehen lehenik. Erruduna bilatu?
|
|
2002
|
|
|
Banekien dutxatzeak on egingo zidala, baina ez nuen bakarrik gelditu nahi. Hitz
|
egin
behar nuen, gertatutakoa kontatu, barrena hustu. Ezin, ordea:
|
|
|
Lehertzeko zorian banengoen ere, patxadaz hitz egiten saiatu nintzen: ea zer
|
egin
behar nuen egun osoan etxean; hobeto nengoela institutuan; gertatutakoari hainbesterainoko garrantzia ez ematea zela hartatik onik ateratzeko modu bakarra.
|
|
|
Kementsuarena
|
egin
beharra nuen: ondo nago, benetan, ez nago obsesionatuta, askotan gertatzen dira horrelakoak, niri tokatu zait, bale, ez du aparteko garrantzirik, istripu arrunt baten moduan hartu behar duzue nik hilketa ikusi izana, orain ez zaitezte pasa...
|
|
|
Letrak aldraka, udaz  ken partean zozabarrak bezala. Baina, begiak logurarik gabe eta erne izan arren, ez nintzen kontzentratzen; une hartantxe irakurritakoa gogoratzen ez, eta atzera
|
egin
behar nuen sarritan, aldatsaren gaina iristean, bidea itxita dagoela ikusi duen ibiltariak bezala.
|
|
2003
|
|
|
Afaltzeko ordua. Neka neka eginda nengoen ulertzeko
|
egin
behar nuen ahaleginarengatik, eta bizi beharraren edo superbizi
|
|
2006
|
|
|
Ezkondu formalaren bizimodua ezagutu duenak nekez jasaten du arraskan pilatutako harrikoa musera edo pokerrera jokatu beharra, edo telebista ikustea Coca cola lata hustuez, pizza hondakin fosilduez eta zigarrokinez zipriztindutako egongela baten erdian. Gainera, duelua
|
egin
behar nuen, zer demontre: denboraldi batez ez nintzen izango inorentzako konpainia ona, ezta inor niretzat ere.
|
|
|
Froga
|
egin
behar nuen kosta ahala kosta. Ilundu bezain laster oheratu nintzen, inoiz baino goizago, baina urduriegi nengoen, eta loak ez ninduen harrapatzen.
|
|
|
Nire buruan durundi egin zuen" gris" hitzak eman zidan gakoa: Tetraren barruan
|
egin
behar nuen lo. Ez zuen beste inon funtzionatuko.
|
|
|
Ez nuen inorekin hitz egiteko gogorik, baina pasatzeko erregutu nion. Normaltasun itxura
|
egin
behar nuen. Ez zezatela sumatu zerbait prestatzen ari nintzela.
|
|
|
Guztiz judu nintzen edo, bestela, gurasoetatik zein zen judu adarrekoa; aitak edo amak, edo biek? zergatik ez zuten legea betetzen eta besoko horia eramaten; lau aitona amonetatik zenbat nituen judu; jakin
|
egin
behar nuen zein zen nire egoera Odolaren Legearen arabera. Egia mingarrienei aurre egiteko behar izaten den ausardia horri eutsi behar nion, burua trenera botatzeak baino neke gehiago bazekarkidan ere.
|
|
|
Bezeroen zerrendari begiratu nion. Ez nuen paper  muturrean ageri ziren kaleetako bakar bat ere ezagutzen, eta ezagututa ere!, zakuak garraiatzekorik gabe, zer
|
egin
behar nuen. Zakuak bizkar gainean banan banan garraiatzen hasita ere, buruhausteak, ez nekien-eta zer esan behar nien bezeroei edo zerbait kobratu behar nien ere.
|
|
|
judua. Errukirik ez aurrerantzean; haren izena, haren familia, gure arteko harremana... ahaztu
|
egin
behar nuen dena, eta une oroz pentsatu judua zela, hori besterik ez, eta juduak, niretzat, mespretxua besterik merezi ez duten izaki miserableak direla.
|
|
|
Axola dizu?, galdetu zidan asko harritu ninduen ahots ilun batez. Ez nekien haserretu
|
egin
behar nuen filma ikusteko aukera galdu nuelako ala poztu Elsbethek nirekin paseo bat ematea nahi zuelako. Zalantzan nenbilela ikusita, aurrea hartu zidan:
|
|
|
Atzerritar bat nintzen Parisen, arrotz aleman bat, artean ez zen astebete Alemaniak Polonia inbaditu zuela. Zer
|
egin
behar nuen nik, zer esan behar nion poliziari?
|
|
|
Judua nintzela jakin nuenetik, ordea, ezinezkoa zitzaidan ongiaren eta gaizkiaren arteko marra argi bakar bat trazatzea. Iruditzen zitzaidan bata zein bestea elkarrekin bizi zirela, batzuetan ontzi berera botatako olioa eta ura bezala, bestetzuetan kafea eta esnea bezain bat eginda kafesnetan bezala, inoiz ez ontzi banatan eta bakoitza bere aldetik, eta nik unean uneko erabakiak hartu behar nituen, asmatu
|
egin
behar nuen non zegoen zer, munduan itxura samarrean ibiliko banintzen behintzat.
|
|
|
Han nengoen ni, gazte aleman sasoiko bat, goitik behera bustita, bihotzaren taupa bizia entzuten nuela eta munduaren ipurdian usnaka. Nora joan, zer
|
egin
behar nuen. Ez neukan ezertan pentsatzeko kemenik.
|
|
2008
|
|
|
Nik. Nik
|
egin
behar nuen ahalegin hori, ez beste inork. Baina aurreiritzirik gabe eta aurrejuzguak baztertuta.
|
|
|
Ezin nituen grabagailutik transkribatutako guzti guztiak eman. Hautaketa bat
|
egin
behar nuen, baina Rosak indar apartekoa emandako pasarteren bati nik garrantzirik gabea irizten banion, zer egin behar nuen. Kontura  tzen hasi nintzen pasadizo bat hautatzea edo beste bat baztertzea ez zela ekintza xaloa.
|
|
|
Ezin nituen grabagailutik transkribatutako guzti guztiak eman. Hautaketa bat egin behar nuen, baina Rosak indar apartekoa emandako pasarteren bati nik garrantzirik gabea irizten banion, zer
|
egin
behar nuen. Kontura  tzen hasi nintzen pasadizo bat hautatzea edo beste bat baztertzea ez zela ekintza xaloa.
|
|
2009
|
|
|
–Mandatu bat
|
egin
behar nuen hiriaren beste muturrean, eta berandutu egin naiz. Barkatu deskortesia.
|
|
|
Agerkera baino ez da nirea. Sarritan duda egiten dut
|
egin
behar nuena egin gabe utzi dudan edo egin dudana egin behar ote nuenentz. Esate baterako, zalantzarekin geratu nintzen ondo jokatu nuenentz malabarak egiten ari zen pailazo hari eskaini zidan sagarra ez hartzean.
|
|
|
Nahiz eta ez zuen itxaroten hain arin joan behar izango zuela, prestatuta zegoen hiltzeko. Azkenengo udaldian egun batzuetarako etxera joatekotan nintzela, ea zer
|
egin
behar nuen bera hil eta gero, galdetu zidan. Erabakita ez banuen, pentsatzen hasteko ordua zela esan zidan.
|
|
|
Nik, bat batean, pentsatu gabe, zeharkako kalerantz jo nuen hurrengo bide gurutzera ailegatu eta behingoan. Zure begiradari ihes egiteko beste pauso eman nituela pentsatuta, gelditu egin nintzen segundo gutxi garrenean, zer
|
egin
behar nuen jakin gabe. Gertatuko zena gertatuko zela, arriskatu beharra sentitu nuen.
|
|
|
Autobus geltokira abiatu orduko farmazia batera joan nintzen. Hagintxok ematen didan tratua kontuan izanda, bidaian zorabiatu
|
egin
behar nuen beldurra etorri zitzaidan. Ez nekien nola asmatu.
|
|
|
Ni ez nintzen egundo lehenago egon Errekalden. Horregatik, bezperan Bilboko planoan markatuta neukan zein zen autobus geltokitik zu zeunden lekuraino
|
egin
behar nuen bidea. Behin aterpetxera ailegatuz gero, ez zegoen hain urrun zu zeunden kalea.
|
|
|
Halere, bezperako ilunabarra izan nuen mingotsena. Ez alferrik, Amezketako erretoreak, kriston txapa (orduan halako izenik ez bazuen ere) eman zidan, honantz etorriz
|
egin
behar nuen disparate itxuragabekoa nire barruan iltzatzen saiatuz.
|
|
2010
|
|
|
Egonarri handiz irakurri eta hamaika iradokizun egin zizkidan argitasun apartaz. Sei folioko zuzenketa multzoa bidali zidan postaz Elgoibarrera, baina horretaz Koldorekin hitz
|
egin
behar nuen egunean, Donostiara joan nintzenean, gutuna etxean ahaztu zitzaidan eta buruz egin behar izan genituen inprimategiratu baino lehenagoko zuzenketa guztiak. Internetik eta ordenagailurik gabe dena zen deserosoagoa orduan.
|
|
|
Aurkezpena amaitu baino lehen alde egin behar izan nuen, institutuan klase bat eman behar nuelako. Aurkezpena bukatu baino lehen zergatik alde
|
egin
behar nuen esan nion Aldekoari aldez aurretik, berak Saizarbitoriari esateko. Ez zezala hark pentsa gero liburuaren aurkezpena gustatu ez zitzaidanik.
|
|
|
Extremaduratik 1955ean herrira etorri zen Antonio Bermejo hura bezalakoa omen zen Claudiu, eta, horren arabera, bertako batekin ezkontzea aurrerapauso erabakigarria zen immigrante baten bizitzan. Nik
|
egin
behar nuen urratsaren norabideaz galdegin nionean, berriz, hala erantzun zidan: zure apustua da, zaldia nola dagoen entrenatua laster jakingo duzu (eta dugu).
|
|
|
Beste biek alde egin zutenean, ziega zulo hartako atea ixteko agindua eman zidan Antxonek, bai eta bere aurrean egin ere. Orduantxe jakin nuen zer
|
egin
behar nuen.
|
|
|
–Horixe
|
egin
behar nuen ileetatik tiraka hasi zatzaizkidanean, sorgin zahar halakoa!
|
|
2011
|
|
|
–Saiatu
|
egin
behar nuen.
|
|
|
Eta gero abandonatu egin zintudan, dena bertan behera utzi eta zuretzat lan egin beharrean. Hori
|
egin
behar nuen... Baina bizitza gogorra da, badakizu...
|
|
|
Arrisku bizian zegoen Neska, babestu
|
egin
behar nuen. Buruak agintzen zidana, ezezko batekin Neska eskaileretan behera bidaltzea?
|
|
|
Hurrengo egunean motxila ikusi orduko musika bera, baina zer
|
egin
behar nuen. Ospitalean erakutsi nion eskutitza Axuni eta oso pozik jarri zen.
|
|
|
Nik konforme nengoela esan nion. Hurrengo egunean elkarrekin joan ginen eta
|
egin
behar nuen guztia irakatsi zidan. Goizean egunkaria erosi eta kapitainaren etxera eraman behar nuen zortzietarako.
|
|
|
Ez zituzten arrautza asko jartzen, lauzpabost, baina nahikoak aita eta niretzat, eta esnea ere franko genuen. Okerrena etxean bakarrik egotea zen, baina ohitu
|
egin
behar nuen.
|
|
|
Gero esnea irakiten jarri genuen eta taloak egiten hasi nintzen. Hori nik
|
egin
behar nuen, berak oraindik ez baitzuen ikasi.
|
|
|
Esan nion martxa horretan gizendu egingo ginela eta Frantxiskaren etxean prestatu behar nuen bazkaria aitatu nion. Noiz
|
egin
behar nuen galdetu zidan eta erantzun nion onena hurrengo bidaiaren bueltan egitea izango zela. Eta handik egun batzuetara esan ziguten bi iritsi zirela (1942ko otsailaren bukaera aldera).
|
|
2018
|
|
|
Eginahalak oro egiten ari zen ni lasaitu, eta, egun batzuetarako bederen, bertan geldi nendin; izan ere, nik ez neukan buruan alde egitea besterik. Ihes
|
egin
behar nuen, ahalik urrutien. Jonaneren etxean igarotako istant bakoitzak ugaritu egiten zuen bion arriskua.
|
|
2019
|
|
|
–Bizirauteko
|
egin
behar nuena egin nuen. Nik egin izan ez banu, besteren batek sufrituko zuen zerri haren eskuetan.
|
|
|
Alboan Isabelen ohea zegoen, bien tartean zeuden bi mesanotxe berdinez bereizia. Itxaron
|
egin
behar nuen Lartaunek hurbiltzeko keinu egiten zidan arte. Gero zure aitonak biblia bat ateratzen zuen bere mesanotxeko tiraderatik eta zer pasarte irakurri beha nuen adierazten zidan.
|
|
|
–Bizi ezazu esperientzia, kariño, ulertzen dut. Niri zure adinean ez zitzaidakeen gustatuko inork esatea zer
|
egin
behar nuen.
|
|
|
Gaztelaniaz, bereziki Hegoaldeko tradizioan; frantsesez, Iparraldekoan. Eta idazten ari nintzelarik, erdal erreferentzia horiek etortzen zitzaizkidan kabutara, beste hizkuntza batetik etxekora
|
egin
behar nuen etengabe, beste hizkuntzetatik jasotako teknikak, moduak, estrategiak etxekotu behar nituen. Orain, ordea, gero eta aukera gehiago dago euskaratik euskarara bidaia  tzeko.
|
|
2020
|
|
|
Ez zuen ezer esan. Egingo nuke ez zitzaiola nire ateraldia gustatu, baina ezin nuen aukera hura galdu, jakin
|
egin
behar nuen noraino luzatzen zen apaizaren iritzi malgutasuna.
|
|
|
Ez nuen topatuko hain mutil apalik, senak esaten baitzidan malgu jasoko zituela nire agindu eta proposamenak bere aktore lanean. Zer
|
egin
behar nuen, neska bat bahitu inguruko baserriren batean?
|
|
|
Apaltasuna bildurik, ahalegin guztia
|
egin
behar nuen nire ezpainek duintasuna erakuts zezaten. Ontzen jabe egingo banintzen, hitz urrezkoak erabili nituen.
|
|
|
Gainera, urte hartan, ditxosozko gerriko mina zela eta, ez nengoela jokatzeko moduan esan behar izan nionean haserretu egin zitzaidan. Zer
|
egin
behar nuen. Ziur asko disko hernia ebakuntza egin nuen min hori kentzeko, baina nuen adinarekin arriskutsua iritzi nion.
|
|
|
Urte batzuk geroago, 1970ean, elkarrizketa bat egin nion Real Madrilen aldageletan. Ni ikasten ari nintzen eta penaltiari buruzko lan bat
|
egin
behar nuen. Esan beharrik ez dago, ezin hobeto hartu ninduela.
|
|
2021
|
|
|
Eta gero seme alabak jaio zitzaizkidan eta hasieran, txiki txikiak zirela, ez nuen ulertzerik nola egin zitekeen idazteko seme alabak izanda. Ez nuen ulertzen nola
|
egin
behar nuen haiengandik apartatzeko ipuin bateko halako bati segika ibiltzeko. Hasia nintzen nire lanbidea menosten.
|
|
|
Baina pentsatuko zuen borrokaren eraginez hil zitzaiola semea; ez zuen lotuko Doneanen egin zuenarekin. Zerbait egitekotan, bera han zegoela aprobetxatuz
|
egin
behar nuen, aldi berean zergatia adieraziz. Eta, gero, espetxera, neure hezurrak beratzera.
|
|
|
–Eta zer
|
egin
behar nuen. Lagun talderik gabe gelditu?
|
|
|
Nola esan... lasaitua hartu dut, eta, orain arte ez bezala, ez dut lotsarik sentitu. Besterik gabe, uste dut
|
egin
behar nuena egin dudala, behingoagatik. Nahikoa zait hori.
|
|
|
–Nik ere badut zuri esatekorik, komisariorde, erantzun nion, berarekin maitale edo inspektore moduan hitz
|
egin
behar nuen ez bainengoen ziur?. Non?
|
|
|
Hortaz, amorruari eta malkoei eutsi, ohe azpitik kutxa bat atera eta hantxe sartu nituen iraganeko bizitzako argazki guztiak. Aurrera
|
egin
behar nuen. Marra gurutzatu.
|
|
2022
|
|
|
" Ama, ni joaten banaiz, zatoz nirekin". Oraingoan neuk esan nion, jauna, jada buruan bainerabilen hurrengo egunean
|
egin
behar nuena. " Ez zeukanagu joaterik, Lea, ez zekinagu beste gauza batzuen berri, bakarrik hemen bizitzen zekinagu."" Ama, uste dut Norak sufritu egiten duela." Eta ama ezetz esaten hasi zen, ezetz eta ezetz," ez hadi hasi aita bezala, gure Nora distiratsu zegon eta, gure Norak aitarengatik zeukan pena, baina hire ahizpa berehala etorriko dun bere onera eta beti bezala egongo dun".
|
|
|
...ra baztertuz gero baizik, bata bestearen akatsez barre egiten dutenen konplizitatea duzu, buztan erdizka gogortu bat eta titi erori batzuk ikusi eta bihotz ukitzen direnen kidetasuna, eta nik ahotsak aditu behar nituen, haiek hitzik egiten ez bazuten ere, aurrez aurre zeudela sinetsi behar nuen, nahiz eta elkarri bizkarra emanda egon, eskuoihala hartu eta lehenbailehen garbitzen presatuak, sinetsi
|
egin
behar nuen zeren negar egiten bainuen haien ohean bakarrik nengoelako, neure buruari neska behartsuen eta umezurtzen historiak kontatuz, zergatik ote nengoen burua belaunetan sarturik eta kulunkan atzera eta aurrera eta eskuinetik ezkerrera, nire hankazpia hatz muturrez joka zoroek denbora galdu alde egiten duten moduan, nahi beste denbora dutenean, ez dakitela bizitzen pentsa  tzeko nahi beste...
|
|
|
Prostituitzea oso erraza gertatu zitzaidan, zeren betidanik jakin nuen besteren batena izango nintzela, izen bat bilatuko zidan komunitate batena, eta sarrera irteerak arautuko zizkidatela, zer
|
egin
behar nuen eta nola, aginduko zidan nagusi bat izango nuela, zer esan behar nuen eta zer ez, betidanik jakin dut denetan txikiena izaten, denetan sexiena, eta gainera ordurako zerbitzari lanean ari nintzen tabernan, non alde batean putak zeuden eta bestean bezeroak, eta behar baino eskupeko handixeagoa ematen zidaten, nik ere behar baino arreta handixeagoa eskaintzearen ordainetan, eta poliki pol...
|