|
2000
|
|
|
Lehen jaunartzea ere ez nuen egin. Jaunartzea
|
egin
behar nuen egunean, ihes egin nuen mendira. Oraindik entzuten dut gure ama niri deika:
|
|
|
Lizardiren omenezko monumentuaren ondora itzuli behar nuen, Margaren balizko arrastoaren bila? Nondik barrena
|
egin
behar nuen bidaiaren jomuga izendaturik nuen sagastirainoko bidea. Denbora hartu eta itzulinguruak egiteko esaten zidan Margak gutunean, inongo xederik ez izateko.
|
|
|
Baina... orain zer? Orain zer arraio
|
egin
behar nuen aurrean nuen zoro harekin?
|
|
|
Barne iraultza haren eldarnioan, ezinbestean eta lehenbailehen hartu beharreko erabakia zen ordura artean funtsik gabeko asmo lanbrotsua baino izan ez zena: lana utzi eta etxetik alde
|
egin
behar nuen, nora eta zertara ez banekien ere.
|
|
2001
|
|
|
Atsoa atearen alartzean zegoen, barruko jende ugariaren tartetik pasa ezinik. Zirt edo zart
|
egin
beharra nuen! Begiak itxi eta, ahal bezain bortizki, barrurantz bultzatu nuen haragizko handitasun itzel hura.
|
|
|
Gainera, horren ondorioz kolpe leungailua okertuta eta erdi arrastaka neraman, zuloz jositako bide hartan behin eta berriz lurraren kontra jo eta dezenteko zarata egiten zuelarik. Banekien denbora kontra nuela baina aurrera
|
egin
behar nuen. Nola edo hala Juliaren automobila aurkitu behar nuen, hori ezinbestekoa baitzen halabeharrari potroetatik helduko banion behintzat.
|
|
2003
|
|
|
Eta orduan barruak esan zidan ez nintzela gerra hartan hilko. Elenarekin hitz
|
egin
beharrekoa nuenak blindatu egingo ninduela erabaki nuen. Eta halaxe izan zen.
|
|
|
Baina beste emakumezko batek ostikada jo zion eta airean joan zen txapela. Gure Gizona han behean eta txapela airean, zirt edo zart
|
egin
behar nuen.
|
|
2005
|
|
|
Aldendu
|
egin
behar nuen handik, lehenbailehen. Korrika abiatu nintzen, oinen pean kraskatako desatsegin bat sentituz, ahoan barraskilo oskolak murtxikatu eta haginak barraskilo oskol papurtuekin nahasten zaizkionaren zarata hozkirri eragile bat, ahoan ez baizik eta oinen pean sentitzen nuen basoaren zarata.
|
|
|
Ikaratu egin ninduen, plaza osoan entzun zela iruditu zitzaidan. Bela
|
egin
behar nuen, bai. Zigarroa putzura bota eta jauzi egin zuen txanel batera, hurbildu egin zitzaidan.
|
|
2006
|
|
|
Ahaztu idazlea ere. Baina idatzi
|
egin
behar nuen. Eta irakurri egin behar zenuen.
|
|
|
– Ez, amarenean enkargu bat
|
egin
behar nuen, eta ahaztuta neukan... Baina banoa, lagun batekin geratuta nago eta honek atzera ekarri nau berriro, besterik ez.
|
|
2007
|
|
|
Zazpi egunetan egon omen nintzen, hil ala bizi, bietatik zein aldetara
|
egin
behar nuen erabaki ezinda. Nola nahi duzu, ba, horrela hasi den bizitza batetik ganorazko zerbait atera ahal izatea?
|
|
2009
|
|
|
Baina Frantsesak ez zuen Xefe ezagutzen, eta nik ez nuen Alberto ezagutzen. Eta Frantsesa ez zen Xeferekin fio, baina nik fidatu
|
egin
behar nuen Albertorekin.
|
|
|
Izan ere, Frantsesak ez zuen Xefe ezagutzen, eta nik ez nuen Alberto ezagutzen. Baina Frantsesa ez zen Xeferekin fio, eta nik fidatu
|
egin
behar nuen Albertorekin.
|
|
2010
|
|
|
Erkide baten laguntasunaz gain, Xabierrek ospitale honetako arriskuen berri ematen baitzidan. Maiz ohartaraziz zeri eta nori egin behar nion kontu, noiz
|
egin
behar nuen gaubeila ustekabeko ustezko eraso baten zain. Erne egoteko esaten zidan.
|
|
|
Xabier ezagututa, beste itxura bat hartu nion ospitalean
|
egin
behar nuen egonaldi behartu hari. Jadanik ez nengoen bakartuta.
|
|
|
Hasi nintzen nire esaldiaren esanahia argitu nahian, esan nahi nion ez nengoela etsita, ez nuela nire burua biktimatzat jotzen, makuluen gainean ibili behar izateak ez zuela zerikusirik nire idazteko grinarekin; baina nengoen egoeran, kartzelan alegia, ez nuela probetxuzko gauza askorik egiterik, ez zela lehen bezala, aske nintzenean, gora eta behera nenbilenean, lo egiteko denborarik gabe, arnas egiteko denborarik gabe, ez zela borrokan zoriontsu bizi nintzenean bezala. Gogorra izanagatik
|
egin
behar nuena zer zen ongi nekienean bezala. Borroka egun ederren garaietan ez bezala, kartzelan aukera mugatuak nituela.
|
|
|
Jarraituz gero kapaz baitzen Eusko Gudariak abesten hasteko, bere garaipena sinatzearren. Eta jasotako jipoiaren ondoren hori bai nukeela jasan, batez ere, bera kantari ari zela, nik irrintzi noiz
|
egin
behar nuen eskuaz keinu eginez agintzen bazidan.
|
|
|
Karpetan sartuta ez zirudien arren, ehun bat folio ziren. Irakurtzen hasi nintzen, baina ez neukan garbi zer
|
egin
behar nuen. Antso ondo ondoan neukan, nire sorbaldaren gainetik bere itzulpena berrirakurtzen.
|
|
2011
|
|
|
Martxoaren 22an ailegatu nintzen Bartzelonara hegaldi gorabeheratsu baten ostean. Euskal Etxean hitz
|
egin
behar nuen. Aireratu baino lehen, duda egin nuen Manuel Delgado antropologoarekin harremanetan jarri ez jarri.
|
|
|
Partida bukatutakoan, La Bata de Boatiné ra bueltatzea proposatu nion Belaustegiri. Biharamunean alde
|
egin
behar nuen azken batean, eta ez nekien noiz elkar ikusiko genuen berriro. Printzipioz, ekainean itzultzeko asmoa nuen.
|
|
|
Nola ba? Zergatik
|
egin
behar nuen bada barre?
|
|
2012
|
|
|
– Bestela ere
|
egin
behar nuen.
|
|
|
– Baina jakin
|
egin
behar nuen zertan ari nintzen. Badakit zuk ere hori pentsatzen duzula.
|
|
|
Eskerrak etorri zaren! Oraintxe dira ekartzekoak zerbeza kaxak, eta lekua
|
egin
behar nuen. Txolok esan dit laurak aldera etorriko zinela, eta ja ez nekien zer egin...
|
|
|
Buruan neukan zurrunbiloa askatzeko igeri asko
|
egin
behar nuen, zurrunbiloetatik ateratzeko lehendabizi zure burua barruraino erortzen uztea komeni dela dioten arren... Hori izan zitekeen soluzioa:
|
|
|
Zertaz hitz
|
egin
behar nuen idazlanetan. Nola ihes egin ia itotzeraino besoetan hartuta ninduen gure herriko errealitateari.
|
|
|
Besteek alde egin dute. Nik ere alde
|
egin
behar nuen. Dirua badut.
|
|
2013
|
|
|
Amak ilea moztera bidali ninduen. Komunio solemnea
|
egin
behar nuen hurrengo igandean eta ilea sobera luzea omen nuen. Ez zidan inolako graziarik egiten zeremonia xelebre hura pasatu beharrak.
|
|
|
Esnatutakoan haserretu egin nintzen Joana oraindik falta zelako. Benoiti buruz hitz egin ziezadan nahi nuen, zer suposatzen zen esan behar niola ikusten nuenean, zer erantzun behar nion Joanari buruz galdetzen bazidan, zer zen papertxoak seinalatzen zuen tokian zehazki
|
egin
behar nuena.
|
|
2014
|
|
|
Gurpilak ere ez zeuden finegi, zaharrak... Orga askatu gabe
|
egin
behar nuen buelta harriak zeudenetan, makurtu, harriak kendu. Sustraiak ziren txarragoak, ezin kendu, harri batzuk ere ez.
|
|
|
Sustraiak ziren txarragoak, ezin kendu, harri batzuk ere ez. Zuloak ere asko dira bide haietan, berrogei metro atzera
|
egin
behar nuen batzuetan, lokatza, putzuak.
|
|
|
Hiru hildakoak kontu handiz inguratu eta aurrera egin nuen, nola ez nuen egingo, zer
|
egin
behar nuen... Baina aldapa igotzen hasi nintzenerako, ikusi nuen ez zirela lehenengo hiru haiek bakarrik, hilotzak bata bestearen atzean zeudela, emakumezkoak, gizonezkoak, agureak, umeak ere ikusi nituen, ez asko.
|
|
2015
|
|
|
hau ote zen
|
egin
behar nuena?
|
|
|
Telefonoak eta argazki kamerak atera dituzte ilarako gehienek, bakan batzuek aizkorak. " Ederra
|
egin
behar nuen ohatzean geratuta!". Lepotik heldu dio Benedictineari Lorea Gernikak, eta kantari ekin dio:
|
|
|
Eskuorriaren diseinuak mina eta ukendua iradokitzen zituen, mikrokamerak antzemangaitz zeuden. Nardira itzultzeko moduan nengoen, baina aurrez etxera osteratxoa
|
egin
behar nuen Zelalekiko berrigosea asetzeko.
|
|
2016
|
|
|
Nik ikusia neukan zeremonia hura, ikusiak neuzkan kable tinko haiek Francoren mezua, Francoren mezu astuna, Francoren mehatxu eternoa jasotzen, berrogeita hiru urte lehenago gure portuaren erdian, zeroi hura airean ororen ikusgarri, Francok etsairik gogorrena akabatzeko gauza naiz erraten zigula, O Burroren aireratzea iduri haren segida zen, yatez edo zaldiz Franco garaile, Kasu eman!, Kasu eman! garrasi
|
egin
behar nuen isiltzeko, uzteko kantatzeari... Ez ote zuten ikusten Francok tirokatzen gintuela bere arpoiekin, Urpera!
|
|
|
Mamu haiek denak guregana zetozen, odolaren urrinera, isil, alai, zirkulu erdi bat osatuz. Ez zuten huts egin nahi gertaldi fantastiko hura, bazekiten noski mozkorrak zer eginen zuen, gidoiak eskatzen zuelako gintuzten inguratu, neroni nintzen nola jokatu ez zekien bakarra, inprobisatu
|
egin
behar nuen, penalty bat zen, eta denek nahi zuten ikusi bertarik bertara nire izerdia nire dardara nire harroa nire ergela, zutik eta elkarren buruz buru baikeunden, zer eginen ote nuen ukabil jaso harekin, ni entrenatua nengoen gerrila urbano bortitzenetan.
|
|
2017
|
|
|
“Ez zitzaidan egokia iruditzen bat batean, atarikorik eta prestakuntzarik gabe, Oteiza edo Txillidaren obra ezagun bati ekitea. Bide bat
|
egin
behar nuen haietara iritsi aurretik. Horregatik, obra ezezagun samarrei eraso nien hasieran, bolada luze batean.
|
|
2019
|
|
|
Hona etorri omen zen bele batek bere gelako leihoa jo eta kristala hautsi zuelako. Zirt edo zart
|
egin
behar nuen, edo ama edo ni.
|
|
2020
|
|
|
Azkenean zuhaitza botatzea eta lurra iraultzea onerako izan direla uste dut. Zer
|
egin
behar nuen, bestela. Beti ama han dagoen ilusio horrekin jarraitu?
|
|
|
Orduan nik lan
|
egin
behar nuen, di da, korrika eta presaka ikastera, eta hortxe nire semea ez da abandonatua sentitu; bai sentitu da abandonatua ospitalean itxialdian egon naizenean, hainbat aldarrikapen zirela-eta. Amama eta aititarekin geratu baina abandonatua sentitu da.
|
|
|
PATXI: Ederra
|
egin
behar nuen! Bederatzi mila bostehun eta hogeita hamabost bider bederatzi mila eta bi, laurogeita bost milioi, zortziehun eta hogeita hamalau mila eta hirurogeita hamar!
|
|
2021
|
|
|
Irudi zuen kontaturiko guztiaz ahalke zela. Zer
|
egin
behar nuen anderearen lasaitzeko. Hondarrean, txostena besapean jalgi nintzen, deus erran gabe.
|
|
|
– Siesta
|
egin
behar nuen, egunero egiten dut pixka bat. Etxea garbitu, koadro bat jarri, dutxatu eta etxeko arropa jantzi.
|
|
|
– Nik ez nekien zer egin, jo nahi bazion jo ziezaiola berak, ez? Nik
|
egin
behar nuen hori ere. Baina ostikoka jarraitu nuen, bestela berehala mintzen zitzaizkidan behatzak.
|
|
|
Erabili behar ez ditudan tekletako erretxinak tokiz aldatu eta horrelaxe jotzen dut, soilik erdialdeko notak zanpatuz. Nazkatuta, idatzi nien saltzaileei teklak errazegi puskatzen zitzaizkiola, eta zer
|
egin
behar nuen, eta erantzun zidaten esanez teklatu berri bat bidaliko zidatela etxera. Zaharrarekin zer egin behar nuen galdetu nien gero, nora bidali behar nuen.
|
|
|
Nazkatuta, idatzi nien saltzaileei teklak errazegi puskatzen zitzaizkiola, eta zer egin behar nuen, eta erantzun zidaten esanez teklatu berri bat bidaliko zidatela etxera. Zaharrarekin zer
|
egin
behar nuen galdetu nien gero, nora bidali behar nuen. “Ez, horrekin zuk nahi duzuna egin, ez dugu nahi bueltan bidaltzerik”.
|
|
2022
|
|
|
Orduan konturatu nintzen ikusten ez nituen errealitate asko zeudela, ez nuela ikusten emakume* beltzen egunerokoa, urrutikoa zela, ezezaguna. Eta gainera, nik
|
egin
behar nuen ariketa beste bati egiteko eskatzen ari ginela.
|
|
2023
|
|
|
Lan asko egin, bilera asko lotu, dirua eman ahal dizuten proiektu “erraz eta konbentzionalei” ezetz esan, zeina ez den batere erraza: iazko udan EITBko serie bat egiteko deitu zidaten, diru asko irabaziko nukeen… Baina une horretan terapia
|
egin
behar nuen, eta niretzat inportanteagoa zen nire barne egoera lan eskaintza hori baino. Klaro, nik hori orain permititu ahal diot neure buruari, baina orain hori hala izateko asko borrokatu dut, nire bide propioari eutsita.
|
|
|
esaten hasi zen Carvalho. Lupek hona etorriko ginela esan zuenean, ordura arte ipuin polit bat kontatu zidala uste izan nuen; alegia, behin etorrita jakingo nuela, benetan, zein zen
|
egin
behar nuen egiazko lana. Eta egiazko lanak ez zuela zerikusirik izango desagertu baten arrebarekin, eta kontu horrekin guztiarekin.
|
|
|
|
egin
behar nuen lana
|
|
|
Buruari bueltaka hasi nintzen eta bat batean Rokeren elkarrizketarako beste pertsonaia bat egitea proposatu zidaten: txerriarena
|
egin
behar nuen. Fardel bat jarri eta, ia biluzik, gorputz osoa olioztatu zidaten.
|