|
2010
|
|
|
" Egoera edo ekintza gertakari objektibo bezala ez baizik gogoan desirazko, iritzizko edo emoziozko gisa sortu den zerbait aurkezten duen aditz modua. Euskaraz,*
|
edin
edo* ezan aditz laguntzaileen bidez eratutako eta n atzizkiaz amaitutako adizki perifrastikoek osatzen dute (zenbait adizki trinko zahar ere badira)".
|
|
2019
|
|
|
Hiru aditz modu hauek beren eraketan, desberdintasunak desberdintasun, nahiko iduritsuak dira: aditz nagusian hirurek aditzoina erabiltzen dute; eta aditz laguntzailean hirurek ere, aditz iragangaitzetan eta iragankorretan,*
|
edin
eta* ezan hizkiak dauzkate. Beraz, hiru aditz modu hauek, laguntzailearen formari dagokionez, elkarrengandik oso hurbil daude.
|
|
|
Aditz perifrastikoetan bedi eta beza paradigmetan ikusten da orain arte azaldu duguna: lehenengoan*
|
edin
eta bigarrenean* ezan laguntzaileak, taldearen ikur direnak, bistaratzen ditugu; eta, horiekin batera, bhizkia da adizki hauetan lehenengo aldiz agertu zaiguna.
|
|
|
Adizki hauen morfologia ikusita, garbi daukagu gure aztarnategian holako adizkiak eramaten dituzten esaldiak kanpoko geruzetan baino ez ditugula topatuko: *
|
edin
eta* ezan+ ke hizkien uztardura baita talde honetako adizkietan erabiltzen dena.
|
|
|
Hirurek aditzoinaz gain,* eza eta*
|
edin
hizkiak erabiltzen dituzte; baina, haien artean desberdintzeko hizki bereizgarriak erabili behar dituzte. Bada, subjuntiboa eta ahalera dira hizki bereizgarri horiez baliatzen direnak eta ez inperatiboa.
|
|
|
Subjuntibozko paradigmetan erabilitako elementu guztiak banan banan azterturik, onartu behar dugu ez dagoela deus ere berririk; denak lehenago erabili izanak direla ez dago dudarik: aditzoina eta partizipioa, aditz nagusian; pertsona markak, pluralgileak,* ezan eta*
|
edin
hizkiak, eta n atzizkia, laguntzailean. Hor ez dago ekarpen berririk.
|
|
|
Aipatu ere, aipatu, ahalera eta agintera esaldietan aditz laguntzaileek, aditz pertsonen markak aparte, hainbat hizki subjuntiboarekin konpartitzen dituztela: *
|
edin
eta* ezan dira, hain justu, hiru aditz modu horietan azaltzen direnak; eta, halaber, bertze batzuk elkarren artean bereizten direnak: aginteran, 0; subjuntiboan, n; eta ahalezkoan, ke.
|
|
|
Azken hauek dira, hain zuzen ere, atentzioa erakartzen dutenak: erran genezake subjuntiboa eta ahalera izan zirela aginteratik bereizi behar zirenak; hau da,*
|
edin
eta* ezan hizkiak izan zirela aginteran lehenago erabili zituztenak, eta, gero, bertze biak bereganatu zituztela. Aurrerago izanen dugu hau hobeki aztertzeko parada.
|