|
2010
|
|
|
4 hurBilpen
|
eTa
KonTzepTu TeoriKo Berrien iradoKizuna esan daiteke tewksbury eta Scheufele k mugarri bat ezarri zutela, 2007an, komunikazio politikoaren eta komunikabideen eragin kognitiboaren lanketa teoriko arloan. izan ere, ikerlari horiek zenbait egile bildu zituzten Journal of Communication argitalpeneko zenbaki batean, framing, agenda setting eta priming kontzeptuen nondik norakoak jorratzeko asmoz. hiru h... aztertzea ea hiru kontzeptu horiek elkarri lotuta ote dauden eta, baiezkotan, lotura horiek nolakoak diren.
|
|
|
0 euSKararen BilaKaera Soziala: paradigmaTiKoa
|
eTa
paradoXiKoa euskararen erabilera normalizatzeko helburuarekin azken hamarraldiotan garatutako prozesua, hiru bider da paradigmatikoa. lehenik, paradigmatikoa da azken hiru hamarkadetan euskarak bizi izan duen bilakaera sozialak erakusten duelako —argi asko erakutsi ere— hizkuntza ahuldu bat berrindartu daitekeela, hots, hegemonikoak ez diren hizkuntza guztiak ez daudela lehentxeago edo ... euskal autonomia erkidegoan, nafarroan eta iparraldean. hiru lurraldeotan, hain zuzen ere, lehen aipaturiko hiru faktore horiek (legeria, hizkuntza politika, herritarren atxikimendua) oso errealitate desberdina dute. horrek guztiorrek erakusten du posible dela hizkuntza bat biziberritu eta indartzea, utopia egingarria dela hori; baina, aldi berean erakusten du, hizkuntzabiziberritze prozesuen arrakasta edo porrota besteak beste aipatu berri ditugun hiru baldintza horien araberakoa izan ohi dela. orobat, aurrerapauso sendoenak eman diren lurraldean, eaen alegia, gertaturikoaren argitan bistan da errealitate soziala dela euskararen biziberritze prozesuaren abiaduran zuzenean eragiten duena, prozesu hori azkartzeko mugak oro har ez baitira legerian edo herri aginteen jardunean atzeman, euskal gizartearen beraren baitan baizik. horregatik guztiagatik da euskararena, nik uste, adibide paradigmatikoa hizkuntzen biziberritze ereduen artean. eta halaxe aitortua izaten ari da, gero eta gehiago, mundu zabaleko hizkuntza adituen artean.
|
|
|
FranTziaKo eSTaTua
|
eTa
eSKualdeTaKo hizKunTzaK:
|
|
|
4 eKinTzaK
|
eTa
BaliaBideaK
|
|
|
2 ideologia oFizialaren BilaKaera – TXoSTen
|
eTa
adierazpen puBliKo BaTzuK
|
|
|
3 azalpen maKro KuanTiTaTiBoaz
|
eTa
hurBilpen miKro KualiTaTiBoaz hauSnarKeTa zenBaiT
|
|
|
Herritarren arteko berdintasuna eta aniztasunaren ondarea aldarrikatzen duen Europak ezin du beste albo batera begiratu kide diren hainbat Estatuk hizkuntzagutxiagotuetako kolektiboekin agertzen duten jarrera erasokorretan. esan genuke azken taldean aurkitzen direla estatu gehienak, 22 hain zuzen ere.
|
eTa
orduan, zer, hori da, beraz, europako hizkuntza aniztasunaren egungo argazkia, bai eta argazki horri buelta emateko nazioartean eskaintzen diren tresnak ere. ez dugu zalantzarik argazkiak badituela kezkatzeko elementuak. gurea bezalako hizkuntzen normalizazioa ez du europak ahalbidetuko, hori argi izan behar dugula iruditzen zaigu. dena den, europak lagun dezake bide horretan. herritarren arteko berdintasuna eta aniztasunaren ondarea aldarrikatzen duen europak ezin du beste albo batera begiratu kide diren hainbat estatuk hizkuntza gutxiagotuetako kolektiboekin agertzen duten jarrera erasokorretan. ez dago onartzerik europako batasuneko kide izan nahi duen turkiari nazioarteko oinarrizko estandarrak bere egin behar dituela agintzea, eta egun batasuneko estatu batzuek estandar horiek sinatzeari edota berresteari muzin egitea. hala ere, esan behar dugu gizarte zibila pixkanaka pixkanaka esnatuz doala. herri mugimenduek gero eta tresna gehiago jartzen dituzte beren hizkuntzen normalizazioa ahalbidetzeko:
|
|
|
1966an gutxiengo nazionalen babeserako zirrikitua ireki zien. eskubide zibil eta politikoen nazioarteko itunaren 27 artikuluaren arabera, hizkuntza gutxiengoan dauden estatuetan hizkuntza komunitate horiei ez zaie ukatuko hizkuntza erabiltzeko eskubidea. egia da, bai, artikuluak ezezko formula erabiltzen duela, eta ondorioz, ez du garbi uzten zein diren estatuak hartzen dituzten konpromisoak. hori garbitze aldera, 1994an giza eskubideen batzordeak artikulu horren interpretazioa berbideratu zuen, eta ohar batean azaldu zuen artikulua modu negatiboan idatzita egon arren, gutxiengoaren identitatea edo haren kideen eskubideak babesteko neurri positiboak. ondoren, 1992an eta 27 artikulu horren ondorioz, nazio batuen erakundeak 47/ 135 ebazpenaren bidez gutxiengo nazional, etniko, erlijioso edo linguistikoen partaide diren pertsonen eskubideen deklarazioa argitaratu zuen. hala ere, deklarazio horrek ez zuen balio juridikorik. hartara, ez ditugu zuzenean aitortuta oinarrizko hizkuntza eskubideak. beti ere giza eskubideen hizkuntza irizpideari erreparatu zaio hizkuntza eskubideak aitortuak izateko. bestalde, aipatzekoa da azken urteotan uneSCo erakundeak ere zenbait adierazpen eman izan dituela argitara, esaterako, 2001eko kultur aniztasunari buruzko deklarazio unibertsala. tamalez, aipatu deklarazioa ez da arautzailea. aitzitik, hainbat printzipio ezartzen ditu estatuek bere egin eta garatzeko konpromisoa har dezaten. azkenik, kontuan hartzekoak dira europako Segurtasun eta kooperazio erakundeak argitaratu izan dituen ebazpen zein gomendioak, besteak beste, helsinkiko ituna, hezkuntzari buruzko hagako gomendioak, gutxiengoen eskubideei buruzko osloko gomendioak, etab. bidean utzi ditugu nazio batuen erakundeak abian jarritako hainbat tresna: ...gutxiengoez ari garela, baina horrek ez duela esan nahi terminologia hori onartzen dugunik. itun guztietan gutxiengoez hitz egiten da. horrela hizkuntza gutxiengoen kategorian sartzen dira berezko hizkuntza gutxiagotuak. ikuspegi teorikotik gutxiengo hitza ezaugarri bat konpartitzen duten eta erreferentzia egiten zaion eremuan kuantitatiboki erdia baino gutxiago osatzen duen taldeari esaten zaio.
|
eTa
azKen hogei urTeoTan, europaK zer?
|
|
|
Horregatik, nire mapak ez dira inolako helburu, baizik eta gero hizkuntzen sustapenneurri egokienak aplikatzeko bitarteko egokiak izatea da asmoa, hizkuntza gizartean zenbateraino sartuta dagoen. az eta hizkuntzarekiko atxikipenaz edo berezko hizkuntzatzat jotzeaz. ez da soilik primus inter pares hizkuntzatzat jotzen dela. besterik gabe, beste hizkuntzen gainetik jartzen da, bai eta erroldan ere, eta ez da hari buruzko galderarik egiten. ...hin ere, espainiako demolinguistikaren eta lehen munduko gainerako estatu guztietan aplikatzen denaren arteko aldea erabatekoa da. gainerako estatuetan, erroldan hizkuntzari buruzko galderak txertatzen direnean, gehiengoaren hizkuntza edo komunikazio hizkuntza hizkuntza bat gehiagotzat jotzen da, nahiz eta biztanleriaren ehuneko laurogeita hamarren berezko hizkuntza izan, adibidez. demolinguiSTiKa
|
eTa
geolinguiSTiKa: oinarrizKo eKarpen BaT normalizazioraKo ez nuke gehiegi luzatu nahi erakutsiko ditudan bi mapak aurrez azaltzen. ziurtzat jotzen dut irakurleen zati batek izango zuela inoiz esku artean nire liburuetakoren bat (euskaltzaindiak argitaratuak). lan horiek ezagutzen ez dituztenentzat, azaldu behar dut XX. mendeko soziolinguistikan ezinbestekotzat jotzen dudan betebehar baten alde egiten dela, aurkezten ditudan ezagutza mapen bidez; hau da, hizkuntza gutxituaren gizarte ezagutza lurraldetik ahalik eta gertuen kokatzearen alde. normalizazio prozesuetan gai hori funtsezkoa dela uste dut, baina ez naiz azalpenetan luzatuko. hizkuntza politikarik onena gizartera egokien eta modurik hurbilenean egokitzen dena da. horregatik, nire mapak ez dira inolako helburu, baizik eta gero hizkuntzen sustapen neurri egokienak aplikatzeko bitarteko egokiak izatea da asmoa, hizkuntza gizartean zenbateraino sartuta dagoen. horretarako, gaur egungo errealitatera egokitu behar da ohiko hizkuntza kartografia (errealitate hori oso aldakorra baita, gainera); eta kartografia horrek oinarrizko bi ezaugarri hauek izan behar ditu, nire ustez:
|
|
|
2011Ko errolda,
|
eTa
lege aldeTiK Horri dagoKiona biztanleriaren beste errolda bat egingo da, teorikoki, hilabete gutxi barru. teorikoki diot, ezen inetik datozen azken informazioen arabera, krisi ekonomiko sakoneko eszenatoki honetan, bai baitirudi inkesta erraldoi bat egiteko asmoa izan dezaketela, lehenengoz, haren ordez. agerikoa denez, formatu aldaketa horrek datu demolinguistikoen bilketan beherakada kualitatib... hizkuntza erroldek hamaika aplikazio dituzte, baina haien azken helburua hizkuntza gutxitua garatzeko neurririk egokienak planifikatzeko tresna baliagarria izatea da.
|
|
|
HizKunTza anizTaSuna
|
eTa
elKarBiziTza nekane larrañaga
|
|
|
7 aSKaTaSunaren auzia: Herri BaTen HelBuru KoleKTiBoaK
|
eTa
gizaBanaKoen eSKuBide indiBidualaK gizarte batek helburutzat izan dezake hizkuntza gutxiengotu bat gordetzea. arazoa sortzen da herri borondate hori onartzen ez dutenekin. iritzi kritiko asko agertu izan dira helburu kolektibo horrek, hizkuntza hori aukeratzen ez dituztenen eskubideak urratzen dituela esanez. talde eskubideak beraz, eskubide indibidualekin gatazkan aurkitzen dira helburu kolektib...
|
|
|
3 gizarTe
|
eTa
HerriaSmoen arTeKo BorroKa gaur eguneko euskal gizartea, herri asmo eta izan asmo ezberdinen artean zatitua dagoen bezala, neurri horretan zatituta agertzen dira gazteak euskararen aurrean ere. eta hizkuntza bat normaltzea zaila baldin bada, oraindik ere zailagoa egingo da, hizkuntza honen bazterketa eragiten duten jarrerak eta joerak emaPrentsan nagusitzen den euskarari buruzko hizpideak, politi...
|
|
|
4 JoeraK, JarreraK
|
eTa
HizpideaK hizkuntza jarrerak neurtzen duten ikerketetan ikusten da, euskarari buruzko gaztetxoen hizpidea, ez dela berdina ikastetxeetako hizkuntza eredu ezberdinetan. eta gaztetxo hauek eredu batetan ala bestean aritzea, beren gurasoen erabakia izan denez, gaztetxoen hizpidea ere, ez da eskolaren baitako (irakasle ikasleen arteko) kontua bakarrik, baizik, beren inguruetako hizpidearen harikoa (e...
|
|
|
4 inTegrazioa
|
eTa
Bi munduKo egoeran erdaldunen artean euskarak duen balio integratzaileari dagokionez, orain arte gizarte nortasunean balioa ematen zaiola baina gizabanakoaren nortasun mailan ez dela ezinbesteko antzematen ikusi da: ez euskal hiritar ez euskal gizartean integratuta sentitzeko ez da euskara derrigorrezko elementutzat jotzen.
|
|
|
5 BARNEKOA
|
eTa
KANPOKOA dimenTSioa artikulu honetan euskararekiko jarrerak aztertzeko klasikoak diren balio instrumentalak eta integratzaileak dauzkaten muga batzuk azaleratu dira eta integrazioan sakontzeko bi mundu kategoria proposatu da. horiez aparte, ikerketa kualitatiboko partaideek beste dimentsio bat erakusten dute euskararekiko jarrerak ematen dituztenean, eta batez ere egintzara bideratutako jarrerak ... barnekoa eta kanpokoa (ikus. ortega eta amorrortu 2009 azalpen gehiagorako).
|
|
|
zenb./ 2010 (4) euSKararen BalioaK
|
eTa
gazTeen eraBilera: Heldu erdaldunen perTzepzioaK1 estibaliz amorrortu Deustuko Unibertsitatea. helbide elektronikoa:
|
|
|
zenb./ 2010 (4) galiziera azKen 20 urTean: gloToHilKeTaren
|
eTa
erreSiSTenTziaren arTean
|
|
|
1 TeoriaTiK praKTiKara
|
eTa
praKTiKaTiK
|
|
|
3 eSKuzaBal
|
eTa
Bide eraKuSle iñakik lan handiak egin ditu eskuzabaltasunez, baina beti erabateko fintasun profesionalaz. horietako bat, tolosako haur kabi haurtzaindegia izan zen. 1970 urtearen inguruan, tolosan, guraso langileentzako euskarazko haurtzaindegia eratu genuen. aita amak lan egin eta 0 3 urte bitarteko haurrak zaintzeko eta hezteko gune egokia behar zen. denon artean auzolanean, eta jende askoren laguntzarekin, abian jarri zen. eztabaidagaiak ziren haurtzaindegia euskalduna ala elebiduna eratzea; haurtzain guztiak euskaldunak ala batzuk erdaldunak izatea; euskal kulturan heztea eta abar. han ibili ginen hezkuntzako profesionalekin, pediatra, pedagogo, psikologo eta soziologo ezberdinekin ikasten; gurasoentzat hitzaldiak eta elkarrizketak antolatzen. iñakiren ikuspegia eta laguntza erabakigarriak izan ziren. haur haiek, haurtzaindegian hasi eta hiru urte betetzerakoan laskorain ikastolan jarraitu dute; eta, lau hamarkada beranduago, euskaraz bizi diren gazte euskaldun petoak dira, nahiz eta zenbaiten gurasoak erdaldunak izan. urte batzuk beranduago, tolosaldeko azterketa soziolinguistikoa burutu genuen. guztira 200 bat lagun elkarlanean parte hartuz. behaketa objektiboak eta elkarrizketa zuzenak egin ziren tolosarren motibazioa, ezagupena, erabilera eta jarrerak aztertzeko. planteamendu teknikoa iñakirena zen eta berak gidatu zuen azterketa soziolinguistikoaren kudeaketa. hierarkiarik gabeko eraketa eta behetik gorako jarduna burutzen genuen. ekimen horiek ordaintzeko dirurik ez zegoen, dirulaguntzaren bat lortzen baldin bazen ere, dena herri laguntzaz eta afari koxkor batekin konpontzen zen.
|
|
|
bere lan eta ideia hauekin, Malon etxaidek aitzindaritzat dauka bere burua, etorkizunari aurrea harturik dabilela uste du, garaipen politiko linguistikoaren eguna ez dagoela hain urrun, alegia: zenBaiT oHarpen
|
eTa
iTaun
|
|
|
BaliagarriTaSunaren
|
eTa
KulTur eraBilpenaren alde
|
|
2011
|
|
|
1 HizKunTza anizTaSuna
|
eTa
HizTun eleaniTzaK y
|
|
|
2 azTerKeTaren Xedea
|
eTa
MeTodologia y hizkuntza ekologiari buruzko diziplinarteko Mintegian talde fokalizatuen bidez egindako azterketaren helburu nagusia honako hau zen: hizkuntza ekologiaren eta iraunkortasunaren enfokeari buruzko ikuspegiak ezagutu, enfoke hori gizarte erantzukizun edota iraunkortasun prozesuekin erlazionatu, eta balizko aplikazio lerroak irudikatu.
|
|
|
3 diSKurTSoen analiSia
|
eTa
inTerPreTazioa y
|
|
2012
|
|
|
1 euSKaRaRen egOeRa
|
eTa
TeSTuinguRuaK y euskararen egoerak eta testuinguruak aintzat hartzea ezinbestekoa da egitasmo bat martxan jartzeko eta berau aztertzeko. euskararen egoera (hizkuntza kulturako osagai garrantzitsuenetako bat bezala) kultura gutxiagotu baten baitan ulertu behar da. Izan ere, euskal herrian dauden beste bi hizkuntza nagusien (frantsesa eta gaztelania) menpeko da, nahiz eta bertako/ berezko izan.
|
|
|
2 KulTuRa
|
eTa
HizKunTz anizTaSuna y
|
|
|
3 HeRRiTaRRaK
|
eTa
HaRReManaK
|
|
|
3 BalTiKOTiK, HiRu gizOn
|
eTa
HizKunTzaFilOSOFia BaT
|
|
|
2 KulTuR pOliTiKaK
|
eTa
HizKunTz pOliTiKaK: Bi munDu?
|
|
|
ahalik eta euskaldun gehienek gure sorkuntza kulturalaren berri jasotzea bila joan behar izan barik. ezagutza eta kontsumoa, lehenik eta bat, euskaldunon artean sustatu behar dugulakoan gaude. Alferrik ibiliko gara gure kultura atzerrian prestigiatzeko politika estrategikoak diseinatzen, ezinbesteko ezaugarritzat euskara duen kulturaren balizko hartzaileek ezer jasotzen ez badute. zelan elKaRBizi KulTuRa eSpainOl, FRanTSeS
|
eTa
–urteetan egonkortu den kezketako bat da gugaz bizi diren erdaldunek euskarazko kulturari buruz ezertxo ere jakin barik bizi direla.
|
|
2015
|
|
|
(Aefiezi JuT NafofifioBKo Wn3 baiN3 hOAiez efio ez dul beHsR e&ha foswle"" i9 IfiRaliafii zeiNa" eN pesidedTe bainiNTzeiv— eRaflraNeN dioT,
|
eTa
besie etediA 5ARWdAK0 IWSToL3RI. eze<V abeftTzaieeK 3H3NT2iWaTiKeRe, MfafiRoAKO IK3ST0L3K dOfidUAN ZdBAUu bAiKeMiTueN.o
|
|
2016
|
|
|
iZaKi BiZiDUnaK
|
eTa
energia
|