|
2003
|
|
|
Zergatikbalioetsi behar dira positiboki diferenziazioaren ondorioak? Bestaldetik, aktoreekprozesuan duten zeregina ere ez dago batere argi; ba al daude diferentziazioa helburu
|
duten
eragileek, beren interesengatik edo beren balioengatik, ala prozesuakagente inkontzienteen bitartez funtzionatzen al du?
|
|
|
–Europar Batasunak etengabeko produkzioan etakontsumoan, pertsona eta merkantzien gero eta lekualdatze ugariagoetan, nekazaritza industrializatuan, gastu sozialen murrizketan, enpresen pribatizazioan, planetaren eremu zabalen kontrolean,. Europa gotorlekua, n, ingurumenaren degradazioan, finantzen espekulazioan... horietan guztietan oinarritutako garapen ereduari erantzuten dio, hau da, eta labur esanez, hazkunde ekonomikoan eta mundu osoan etagure bizitzaren eremu gehienetan merkatuak sortzean baino ez oinarritutakoereduan. Europar Batasuna, NMFrekin, Munduko Bankuarekin, G... batera, globalizazio ekonomikoa bultzatzen
|
duten
eragileen artean, beste bat da? (Hemeneta Munduan.
|
|
|
Gizartean jarduten
|
duten
eragileek eta herritarrek norabide berean jotzeko gutxieneko akordioa lortzeko ahaleginak egin lirateke: zenbait administrazioren arteko tirabirak saihesteko, sektore pribatua eta oro har gizartea errazagoinplikatzeko, baliabideen erabileran ezarritako lehentasunak edota neurriek eragindako efektuen inguruan jarrera ulerkorragoak eraginez, horretarako kalteak leuntzekoneurri konpentsagarrien beharra aintzat hartuz.
|
|
2004
|
|
|
Horrekin guztiarekin, kalitaterako eredua? (EFQM) ezarri nahi dute11 Prozesu produktiboan parte hartzen
|
duten
eragile guztiak (hornitzaile tekniko langilebezeroa) foru horietan integratuz, bikaintasuna dute helburu. Bikaintasun horrekikuspegi elkarbanatua, ekintza sistematikoa eta aipatutako, hizkuntza komuna, exijitzen ditu; eta potentzial handia du.
|
|
2006
|
|
|
Arbitraje laudoetan izan ezik, egia da autorregulazioko organoaren erabakiak ez duela epai judizialak duen zigor izaera. Hala eta guztiz ere, sisteman parte hartzen dutenek borondatez onartu dituzten arauek erabilgarritasun eta eragin handia dute; halaber, behar bezalako begirune eta neurriko giza ardura eskatzen dute publizitatearen arloan lan egiten
|
duten
eragile guztiengan. Hala ere, egia da autorregulazio sistematik kanpo geratu diren beste enpresei dagozkien arazoei buruzko erabakiak ezin direla betearazi, zeren erabaki horiek sisteman bertan borondatez parte hartzen duten guztiengan baino ez baitute eraginik.
|
|
2007
|
|
|
Euskaraz pentsatzekogaitasuna galdu duen herri honek ez du euskal hizkuntza eta euskaltasuna sentitzenerdaraz sortutako mundu sozial eta kulturalaren axaleko axalean ez bada. Hizkuntza eta bizitzaren mundua ez ditu ikusten elkar determinatzen
|
duten
eragile gisa, elkar determinatuak diren eragile moduan, bizitzaren gainazaleko kontua da euskarahalakoentzat. Eta Plan horren egileak horren lekuko.
|
|
|
Euskaraz pentsatzekogaitasuna galdu duen herri honek ez du euskal hizkuntza eta euskaltasuna sentitzenerdaraz sortutako mundu sozial eta kulturalaren axaleko axalean ez bada. Hizkuntza eta bizitzaren mundua ez ditu ikusten elkar determinatzen
|
duten
eragile gisa, elkar determinatuak diren eragile moduan, bizitzaren gainazaleko kontua da euskarahalakoentzat. Eta Plan horren egileak horren lekuko.
|
|
|
Ezaugarri hau, zientzia sistemaren aldaketa estrukturalei lotua da.Horren lekuko dira, besteak beste: zientziak, teknologiak eta ezagutzak gizarteetanduten garrantzia ikuspegi ekonomikoari dagokionez; ezagutzaren gizartea deritzonakonfiguratzean, zientziek izan
|
duten
eragile lana; edota, gizarteen ehun instituzionalak, kulturalak eta sozialak moldatzerakoan, horiek zientziekin izandako elkarrekintzak. Irakurketa estrategiko bat egiten da, zeinean ordutik aitzinera garrantziaeta interesa duen ezagutza lehenetsiko den:
|
|
|
zientzia, teknologia eta berrikuntza. Oinarrianzientzia egongo litzateke, eta horrek teknologiaren garapena ahalbidetuko luke.Urrats hauek eta une bakoitzean parte hartzen
|
duten
eragileak (unibertsitateak, zentro teknologikoak, enpresak) nahiko independenteak lirateke batzuk besteetatik.
|
|
2009
|
|
|
Eta plano bakoitzak bere funtzioak eta betebeharrakdituela. Era berean, gure elkarteko ikertzaileok argi daukagu gure eginbeharraegiaren ezagutza ikertzea dela, biktimen edota hauen senitartekoen esku jartzeko.Gure esperientziak irakatsi digu plano ezberdinen artean sareak ezinbestekoakdirela, baina plano bakoitza osatzen
|
duten
eragileen betebeharrak ez direla nahastubehar. Alabaina hainbat biktimen erakundek plano ezberdinetan jarduteko legitimitatea aldarrikatzen dute eta guri ere kritika zorrotzak bideratu izan dizkigutejarduera zientifikoaz harago konpromiso sozial gehiago ez dugulako azaldu.
|
|
|
Estresa azaltzea edo ez, etabikote asetasunean duen eragina, estresaren agerpena erraztuko duten faktore batzuen menpe egongo da, tenperamentu zaileko haurrak, osasun arazoak dituztenak, edota amaren osasun arazoak, esate baterako?, eta estresa bigunduko dutenbeste faktore batzuen agerpenaren menpe ere bai, gizarte laguntza eta bikotekidearen laguntza izatea, adibidez?. Hitz lauz esanda, aitatasun/ amatasunerakotrantsizioan estresak duen protagonismoa eta estres horren intentsitatea estresarenazalpena indartuko edo ahulduko
|
duten
eragile batzuen arteko elkarreraginarenemaitza dira. Horregatik, bikotearen estresa areagotzen eta ahultzen duten faktoreak izan dira urteetan zehar gai nagusia bikotearen estresa aztertzean.
|
|
|
Egiaz, ekonomia jardueran parte hartzen
|
duten
eragileak kapitalaren eta lanaren arteko gatazkan parte hartzen dutenak baino askoz gehiago dira. Kontuan hartu behar dira, ez bakarrik enpresa publikoak, aipatu ditugunak?, baizik eta, bereziki, kooperatibak, gizarte ekonomia eta langile autonomoak ere.
|
|
|
Hasteko, esan dugun moduan, erakunde publikoen aginpideen banaketak garrantzi handia du industria politika orientatzeko orduan. Politikak egikaritzeko orduan eskuragarriak diren tresnak eta bertan parte hartu behar
|
duten
eragileak guztiz baldintzatzen baititu.
|
|
2010
|
|
|
Egia da, baita ere, batzuetan arau berberekin emaitza oso desberdinak lortu izan direla, etalurralde antolamenduaren garapenarekin zerikusia
|
duten
eragile politikoen borondateak, zentzubatean edo bestean, ukaezinezko eragina duela antolamendu hori betetzeko moduan.
|
|
|
Berrikuntza sisteman parte hartzen
|
duten
eragileen arteko harremanetan sortzen diren hutsuneak dira. Adibidez:
|
|
|
Hasteko, esan dugun moduan, erakunde publikoen aginpideen banaketak garrantzi handia du industri politikaren norabideak zehazteko orduan. Politikak egikaritzeko orduan eskuragarriak diren tresnak eta bertan parte hartu behar
|
duten
eragileak guztiz baldintzatzen baitituzte norabide horiek.
|
|
2011
|
|
|
Gazteekin burututako eztabaida taldeetan ere, ikus entzunezko ekoizpenean parte hartzen
|
duten
eragileei ezarritako funtzio eta zereginen gaineko ezagupen maila aztertu nahi genuen, baita ikus entzunezko produktu mota desberdinen ekoizpen eta programazio faseei buruz zekitena ere. Ikus entzunezko mezuek komunikazio eremu berrietan duten transzendentziaren eta eraginaren inguruko ezagupen maila ere jakin nahi genuen.
|
|
|
Ekoizpen eta programazio prozesuen ezagutza. Ikus entzunezkoen ekoizpenean parte hartzen
|
duten
eragileei ezarritako funtzio eta zereginen gaineko ezagupena, baita ikus entzunezko produktu mota desberdinen ekoizpen eta programazio faseen ezagupena ere; ikus entzunezko mezuak lantzeko gaitasuna eta komunikazio eremu berrietan duten transzendentziaren eta eraginen inguruko ezagupena.
|
|
2012
|
|
|
Manuel Castells-ek, ildo beretik, aitortuko du «mundu globalizatuan nazioestatuari gero eta zailagoa gertatzen zaiola bere aurrekontua eta moneta politikakontrolatzea, produkzioa eta merkataritza antolatzea, zergak jasotzea eta beregizarte erantzukizunak betetzea, baina arautzeko ahalmena du, baita menekoengaineko kontrola ere». Izan ere, multilateralitatearen konplexutasuna nagusiden honetan, nazioarteko gizarte zibilaren eragina nonahi barreiatzen denean, delinkuentzia globalaren eta globalizazio ekonomikoa kudeatzen
|
duten
eragileen (FMI, etab.) presioaren aurrean, eta haien identitatea estatuaren bitartekoak erabilitababestu nahi duten komunitateen errebindikazioen eskutik, nazio estatua gotortzenari da azken urteotan, paradoxikoki, bere botere jarduera indartuz.
|
|
|
Azkenik, azken urteotan, idazleak, editoreak zein irakurtzeko zaletasunabultzatzen
|
duten
eragileak antolatu egin dira, eta horrek izugarrizko mesedea egindio, nire ustez, euskal liburugintzari8.
|
|
|
Hori guztia ikusita, lan honen argudioak bermatzeko ondorio garrantzitsuakateratzen ditugu, argi gelditu baita Euskal Herriko egungo administrazioek lurraldeantolamenduari dagokion ekintza publiko zehatzean duten eskumen esparruaerlatibizatu beharra dagoela, ez baitute antolamendu maila formal batetik haratagojarduterik, Estatuko botere publikoen eta esku hartzen
|
duten
eragile ekonomikoenjardunari gain hartzerik ez dutela eta.
|
|
|
Lehenengo eremua euskal administrazioei dagokie: berrikuntzari buruzko diagnosiak egitea, finantzaketa publikoaizango lukeen behatoki iraunkor bat garatuz; baliabide publiko gehiago bideratzeaI+ G+ b ra, eta banaketa hobetzea ikerkuntzan esku hartzen
|
duten
eragileen artean: zentro teknologikoak, unibertsitateak, eta abar.
|
|
|
Laugarren eremuak interfaze sistema hartzen du barne: berrikuntza sistemanesku hartzen
|
duten
eragileen arteko loturak sustatzen dituzten jarduerei laguntzea, finantzaketaren bidez, INNOBASQUEren kasuan bezala, elkarren artean uztartzendiren jarduerak eta efektu sistemikoak bilatuz.
|
|
|
Oro har, osasunerako arrisku gehien
|
duten
eragileak elikagaiak kutsatzen direnak izan arren, elikagaia prozesatzean, biltegiratzean edota jan aurretik prestatzean arrisku berriak sor daitezke. Horietako askok elikagaiaren konposatuetatik beraietatik sortuak dira.
|
|
|
Administrazioen artean zein kontrol ofiziala jasoko
|
duten
eragile ekonomikoekiko gardentasuna bermatu behar da.
|
|
|
Ruß Mohl irakasleak, AEBko kazetaritzari erreparatuz, albisteen kalitatea ziurtatzeko komunikazio sistemaren funtzionamendua identifikatu zuen 1990eko hamarkadan. Ruß Mohl en arabera, kazetaritza jardueraren zenbait eragilek profesionaltasuna bultzatzen dute, hala nola kazetaritza sariek, estilo liburuek, etab. Horrenbestez, albistegintzan zuzenean edo zeharka parte hartzen
|
duten
eragileek elkarreragina gauzatzen dutela egiaztatu zuen Ruß Mohl ek. Kazetaritza jarduera zuzentzen duten eragileen kalitate kontzientziari edo profesionaltasunari azpiegitura faktorea esan zion.
|
|
|
Ruß Mohl en arabera, kazetaritza jardueraren zenbait eragilek profesionaltasuna bultzatzen dute, hala nola kazetaritza sariek, estilo liburuek, etab. Horrenbestez, albistegintzan zuzenean edo zeharka parte hartzen duten eragileek elkarreragina gauzatzen dutela egiaztatu zuen Ruß Mohl ek. Kazetaritza jarduera zuzentzen
|
duten
eragileen kalitate kontzientziari edo profesionaltasunari azpiegitura faktorea esan zion. Azken batean, kontzientzia horrek zeharka albisteetan eragiten du.
|
|
|
aldez aurrekoa (albistea osatu aurrekoa), ekoizpenekoa (albistearen lanketaren unekoa) eta zuzentzailea (albistea plazaratu eta gerokoa). Azpiegitura bakoitzean, profesionaltasunaren sena seinalatzen
|
duten
eragileak daude. Horiek, gainera, albisteen kalitatea ziurtatzeko baliabideak eskaintzen dituzte (Jornet, 2006:
|
|
|
Horrenbestez, profesionaltasuna bultzatzen
|
duten
eragile horien guztien arteko elkarreragina azpiegitura faktorea da. Horren ondorioz, kazetaritza jarduerak zeharka albisteen kalitatea ziurtatzen du.
|
|
|
Ondorioz, kazetaritza jardueran parte hartzen
|
duten
eragileen elkarreraginak profesionaltasuna seinalatzean, Ruß Mohl en sistema horrek albisteen kalitatea ziurtatzen du. Merkatuaren ikuspegiak konpondu ezin dituen albisteen kalitatearen zailtasunek, adibidez, erantzun profesionala dute.
|
|
|
Gizartean jardun eta informazioa baldintzatzeko asmoa agertzen
|
duten
eragileei presio talde esaten zaie. Albisteetan eragiteko, arrazoi moralak aipatu ohi dituzten erlijio erakundeak edota hedabideari jokaera alderdikoia leporatzen dioten politika taldeak izaten dira.
|
|
|
Herritarrek gizarte egituran parte har dezaten bultzatzeko atala da. Euskarazko hedabideek euskal errealitatearen berri ematea helburu izanik, euskal gizartean parte hartzen
|
duten
eragileak gure errealitatearen albiste iturri naturalak dira, zeren eta haiek sortzen dituzten eztabaidak herritarrek euskal gizartean parte hartzeko esparruak baitira. Bigarrenik, Kultura sailak bertako edukiak alboratzean ez du kanpoko kultura eredurik ekarri, bertako akulturazioa eragin baizik.
|
|
|
Horregatik, kalitatearen ziurtatzea ahalbidetuko lukeen sistema integratzailea behar da. Tipula Ereduak kalitatean eragina
|
duten
eragileen geruzak azaltzen ditu. Lehenengo eta behin, kanpoko azalak hedabide sistemari erreparatzen dio, estatuko araudiaren eta merkatu ereduaren ondorioa den neurrian.
|
|
|
Arbitraje laudoetan izan ezik, egia da autorregulazioko organoaren erabakiak ez duela epai judizialak duen zigor izaera. Hala eta guztiz ere, sisteman parte hartzen dutenek borondatez onartu dituzten arauek erabilgarritasun eta eragin handia dute; halaber, behar bezalako begirune eta neurriko giza ardura eskatzen dute publizitatearen arloan lan egiten
|
duten
eragile guztiengan. Hala ere, egia da autorregulazio sistematik kanpo geratu diren beste enpresei dagozkien arazoei buruzko erabakiak ezin direla betearazi, zeren erabaki horiek sisteman bertan borondatez parte hartzen duten guztiengan baino ez baitute eraginik.
|
|
2015
|
|
|
Alegia, errenta banaketari dagokionez, disparekotasun handiak daudela gizabanakoen artean. Izan ere, errenta jasotzeko aukera izango dute soilik produkzio prozesuan parte hartzen
|
duten
eragileek, alegia, lur jabeek, langileek eta kapitalistek. Hori dela-eta, Estatuak parte hartzen du merkatu ekonomietan, beste arrazoi batzuen artean, errenta birbanatzeko (ikus 1.1 koadroa).
|
|
|
Gehienetan, uste izaten da obra narratiboak finantzatzeko interesa
|
duten
eragileek dirua besterik ezin dutela eskaini, baina, egia esan, hainbat iturritatik lor daiteke finantzaketa, eta ez nahitaez eskudirutan, posible baita diru-laguntzak lortzeaedota finantzatu nahi den proiektuaren gertuko sektoreen esperientzia baliatzea. Nolanahi ere, bitartekoak eta baliabideak lortzeari begira, hiru arlo nagusi aipa daitezke:
|
|
|
Horrek zera dakar: batetik, zailtasun gehiago izatea (finantzaketa gaitasuna
|
duten
eragileek) formatu horietan inbertitzeko orduan, eta, bestetik, lanak jendaurrean erakusteko sistema baten gabezia (zineman, esate baterako). Ondorioz, sarean biltzen dira halako lan gehienak, ustez dena eskura jartzen digun baliabide berehalakoa eta doakoa den heinean.
|
|
2017
|
|
|
Erresilientziaren ikuspegi holistikotik hiriak garrantzia
|
duten
eragile guztiak lortzenditu. Eragileek erresilientziak duen balio erantsiaz jabetzen dira. Europa mailan gobernantza anitzaren planteamendua ondo garatu eta guztizerabilgarri da. Hiria erresilientzia eta jasangarritasunaren sare baten parte da. Sarean elkar dependentzia eta ur jauziaren efektuaren gaietan parte hartze aktiboadu.
|
|
|
Gipuzkoako kasuan, RIS3 estrategiak proposatzen duen eredua,. Helize laukoitza? osatzen
|
duten
eragileez osoturiko gunerik ez da identifikatu. Jarduera eta konposizio mugatuko mahai tematiko edo/ eta foro batzuk daude, baina administrazio publikoa, enpresek, jakintza erakundeak eta gizarte zibilez osoturiko foro edo espazio orokorrik ez da aurkitu.
|
|
|
Gobernantzaren, helize laukoitzaren? estrategian parte hartzen
|
duten
eragileen arteko harremanak aztertzerakoan, industria sare eta hezkuntza sistemarekin zubigintza indartzeko behar nabarmena agerian geratu da. Eragileen arteko harremana sendotu litzateke, eta zeregin hori aurrera eramateko I+G+B sarean loturak estuagotu dira.
|
|
|
Hau da, erabakiak ez ditu gobernuak bere kabuz hartuko, erabakiak prozesu baten emaitza izango dira, zehazki, helize laukoitzen? parte hartzen
|
duten
eragileek egindako prozesuaren emaitza. Modu honetan eskualdea, eremu geografiko zehatz batean biltzen den aktore multzoa litzateke (GFA 2005: 132); beraz, gobernantzaren prozesua bera eta eragileen parte hartzea prozesuaren erdigunean kokatu behar ditugu.
|