|
2009
|
|
|
Legea ez da ahalguztiduna. Edozein hizkuntzaren erabilera azkartzeko prozesuetan eragiten
|
duten
elementuen artean jakina legeria ere hor dagoela, baina ez bera bakarrik, eta ez da, gainera, erabakigarriena. Elementu erabakigarri eta nagusiak errealitate soziolinguistikoarekin eta normalizatu nahi den hizkuntzaren bizi indar sozialarekin dute lotura zuzena.
|
|
|
Beraz, nazio nortasunaren eraikuntza soziala ikuspegi soziologiko batetik aztertuz, logikoa da eragileen eta bizitza sozialean bitartekotasun espazio bat okupatzen
|
duten
elementu mitikoen arteko bizikidetza lotzea. Hala, mitoek, giza arteko esperientziaren testuingurura ere eramaten gaituzte, alegia sozializazio espazioetara.
|
|
|
kantautore katalanetako askok lehen pertsonan bizi izan zuten erbestea! Hala ere, esan beharra dago borrokalari katalanaren mitoaren irudia ideologia katalanista gutxiz hornitua izan dela, eta ez dela, beraz, etsaiaren aurrean pairatutako porroten lekukotasuna ematen
|
duten
elementu nazionalez eraikitako sinbolo indartsu gisa jaso izan.
|
|
|
Kanta, gure" Els Segadors" bezala? berenaren defentsan dena emateko prest daudenen heroikotasuna goraipatzen
|
duten
elementuez beteta dago.
|
|
|
Kantagintzak, ahozko genero nagusi gisa, haren aurka egin zuen pultsua orfeoietan ez beste tokietan ia desagertua zegoen tradizioa berritzean gauzatuko da. Garrotin izeneko bat bateko kantaeraren, valentziar kanta moldearen edo glosen presentzia soziala hutsaren hurrengoa zen ia, eta aipatua dugu jadanik ahozko generoen garrantzia, memoria kolektiboaren zati bat eraikiko
|
duten
elementuen transmisioan.
|
|
|
" Dic ben alt que parle català/ i ho faig a la manera de València". Batasun hori osatzen
|
duten
elementu asko aipatzen dira kantan. Lurraldea, adibidez:
|
|
|
Baztandik begira jarrita, Nafarroa antzinako euskaldunen lurralde ahizpa bezala deskribatzen digu, eta Bidasoa ibaiaren ibilbidea. Nafarroa, Gipuzkoa eta Lapurdi hartan lerratuz? osatzen
|
duten
elementuak azaltzen dizkigu.
|
|
|
Kantagintzak proiektatu
|
duten
elementu identitarioen azterketan sakontzen jarraitu baino lehen, komenigarri deritzogu begirada bat ematea katalanismoaren eta euskalduntasunaren ideia bera eraiki eta gorpuztu duten espazio ideologikoei. Era horretan, ideia horiek sorreran hartu zituzten moldeak eta formak ulertzeko gauza baldin bagara?, hobeto ulertuko dugu ere zein diren bi herri horietan nagusitu diren ikuspenak.
|
|
|
Dena dela, proiektatutako horietatik guztietatik nagusi bilakatu direnak identifikatzea izango da gure helburua. Horretarako, kontuan hartuko ditugu bai, batetik, hizkuntzarekin, lurraldearekin, politika eta historiarekin zerikusia
|
duten
elementuak, bai, bestetik, estetikarekin zerikusi handiagoa dutenak, hala nola poesia edo bertsolaritza eta bakoitzak bere corpus literarioan duten garrantzia, funtsezkoak gertatu baitira kultura horien balioa eta prestigio soziala berrindartzeko.
|
|
|
Beraz, euskal kantagintzaren zati handi batean, euskal espazioaren egituraketaren dialektikan eragiten duen dinamizazio osagai hori dago. Horrek guztiak hizkuntza erreferentzia maximizatzera darama (milaka urteko hizkuntza da) eta hizkuntza ezin gezurtatuzko eran bereiziko
|
duten
elementu bakanak bilatzen aritzera etengabe, espazio sinboliko propioak eraiki ahal izatearren. Oraindik ere hor dabil airean, gezurtatzeko besterik ez bada ere?
|
|
|
jatorrien eta espazio fisiko eta humanoaren idolatria bat mantentzearen alde gehien egin duen ahozko kulturaren elementuetako bat izan da. Adibidez, Otañoren bertso hauetan. Xabier Leteren grabazioetatik hartuak?, argi eta garbi azaltzen dira diasporaren kontzientzia egituratzen
|
duten
elementurik adierazgarrienak: sorlekuaren lurralde erreferentzia, arbasoak eta malenkonia:
|
|
|
Hori dela eta, berezko erresumaren mendeko iragan politikoa mitifikatzen
|
duten
elementu sinboliko asko ditugu, nahiz eta euskal foruak (Bizkaia, Gipuzkoa eta Araba) tradiziozkoak izan, Espainiako koroekin behin eta berriz egindako itunen ondorio, egia esan, askoz paktismo gehiago aurkitzen dugu euskal politikaren historian katalanean baino [58], paktismoa Vicenç Vivesen moduan ulerturik?. Gaztelak XIII. mendearen hasieran konkistatu zituen egungo Euskal Autonomia Erkidegoa osatzen duten hiru euskal probintziak.
|
|
|
Antoni Batistak, euskal nortasunaren iturriak aztertu dituen katalanetako batek, euskaldunen imaginario sinbolikoa elikatu
|
duten
elementu asko aipatzen ditu: politikoak (inbasioarekiko erresistentzia, antolakuntza politikorako foru sistema, Gernika), kulturalak (jatorri iluneko hizkuntza, antzinako kirolen praktika), erlijiosoak (gutxi erromatartu zen komunitate kristaua), sozialak (lagun taldeak eta matriarkatua) eta are musikalak ere (antzina antzinako musika tresna autoktonoak:
|
|
|
Bere garrantzia edozein gizataldeko nazio ikuskeran funtsezkoak diren gertaeren balioa areagotzen duen funtzio interpretatibo horretan datza. Hor pasatu dira gure aurretik, adibidez, lortu nahi den nazio horren sorrera gune eta une jakin batean kokatzen
|
duten
elementuak, gutasuna sendotzen duten gerra pasarteak, garaipenak, porrotak, eta trantsizio politikoko prozesuek eragindako aldarte kolektiboak.
|
|
2018
|
|
|
Potentzial eraldatzaile eta askatzailea dutenak batez ere. Horrela, hitzek gogora ekartzen digutena, konnotazioa, Sistema indartuko
|
duten
elementuetara bideratzea lortzen dute. Sistemaren etengabeko ekina da hori.
|
|
2019
|
|
|
Ez dago hizkuntzaren brigadako polizia izan beharrik arazoak seinalatzeko: hizkuntzaren egituran badira sexismoa aiseago hauspotzen
|
duten
elementuak. Hizkuntzak gizartean dagoena islatzen duela?
|
|
2022
|
|
|
Egonkortasun politikorako funtsezkoak diren lau baldintza azaltzera mugatuko naiz jarraian, hots, jarduteko askatasuna, leialtasun funtsatua, dibertsitate etikoa eta inpartzialtasun judiziala. Baldintza horietako bakoitzak lehenik eta behin komunitate politikoen barnean kohesio sozial handiagoa bilatzeko balio
|
duten
elementu batzuk proposatzen ditu, estatu unitarioak hertsadurara jo beharrik izan ez dezan (Fazi, 2020: 107).
|
|
|
Beraz, garrantzitsua da aldaketak eragin ditzaketen elementuak identifikatzea, funtsezkoak baitira tentsio identitarioak eta kolektiboak saihesteko. Demokrazia plurinazionalak osatzen dituzten komunitateak gainerakoen premien eta aldarrikapenen inguruan sentsibilizatzeko ahalmena
|
duten
elementu horien artean daude, besteak beste, boterea komunitate politikoen artean bidezko modu batean banatzea, herritarrak heztea komunitate bakoitzarentzat kohesio sozial hobea lortze aldera, komunitatearen dibertsitatea hobeki adierazteko asimetria konstituzionala ezartzea, kultura sozializatzea hizkuntza komun bat izateko, baita zubiak sortzea ere beste komunitate politikoekiko interesa pizte... 524).
|
|
|
Era berean, ez dira zalantzan jartzen formula federalak eskaintzen dituen abantailak: alde batetik, agintaritza politikoaren zatiketan parte hartzen du, eta, bestetik, demokrazia multinazionala osatzen
|
duten
elementuei hainbat sarrera puntu ematen dizkie beren itxaropenak eta aldarrikapenak formalizatzeko.
|