|
2001
|
|
|
Hortik aita amek jakin ahal izango dute etxean instalatzerakoan Interneti izendatu zitzaion erabilera baliatzen
|
duten
adin txikikoek.
|
|
2002
|
|
|
Europako Batzordeak, halaber, lerro zuzenak sortzea sustatu du, internautek jakin dezaten nabigatzen ari direla aurkitu dituzten haur pornografiako webguneak daudela, hala nola “www.protecteles.com” espainiar orria. Nuria Quintana Fundazio Katalanaren “Internet segurua” kanpainaren arduradunak azaldu zuenez, Interneten nabigatzen
|
duten
adin txikikoek lau arrisku handi dituzte. Lehenbizikoa, adinerako legez kanpoko edo desegokiak diren edukiak dituzten orrietara sartzea da.
|
|
2004
|
|
|
“Kofi Annanen eta mundu osoko gobernuen babesa lortzen badugu, hori guztia azkarrago egin daiteke”, gehitu zuen. Onkologia Pediatrikoko Nazioarteko Elkarteko Tim Eden irakasleak azpimarratu zuen diru apur batekin gaixotasun onkologikoa
|
duten
adin txikiko askoren patua alda daitekeela. “Minbizia sendatzea garestia da, baina ez da hala izan behar.
|
|
2005
|
|
|
Elikadurari dagokionez, desnutrizio akutua da mehatxu nagusia, bai kaloria eta proteinena, bai bitamina eta mineralena. Bildutako diruarekin, Unicefek elikadura zentro osagarriak ezartzen lagunduko du, eta desnutrizioa
|
duten
adin txikikoentzako, haurdun dauden emakumeentzako eta bularreko umeentzako janari indartsuak emango ditu. Eskolara itzultzea funtsezkoa da normaltasuna berrezartzeko.
|
|
2007
|
|
|
Hezkuntzaren esparruan, World Vision GKEak salatu duenez, hezkuntza sistemetara sartu ezin izan diren 77 milioi haurren herena da kolektibo hori. Egoera okerrena Afrikan gertatzen da, non hezkuntzaren bat jasotzen
|
duten
adin txikiko ezgaituak ez baitira %10era iristen eta %2 baino ez baita joaten erregularki eskolara. Espainian eta beste herrialde garatu batzuetan egoera ez da hain dramatikoa, baina adin txikiko ezinduak askotan oharkabean pasatzen dira gainerako gizartearentzat.
|
|
2009
|
|
|
Horri buruzko txostenak adierazten du desnutrizioa duten lehen eta bigarren hezkuntzako ikasleek, batez beste, desnutrizioa dutenek baino 2,8 urte gutxiago egiten dutela. Horren arrazoia da, hein batean, eskolaurreko etapan desnutrizioa
|
duten
adin txikiko asko ez direla Lehen Hezkuntzako lehen mailara iristen. Gainera, 2005ean, 1.936 ikaslek (%44 lehen hezkuntzan eta %56 bigarren hezkuntzan) maila errepikatu zuten, eta bost urte bete baino lehen desnutrizioa jasan zutenek kontzentrazio handiagoa izan zuten.
|
|
2010
|
|
|
Aztertutako kasuen %10etan bakarrik hauteman ditugu mendekotasun arazoak, horrek dakarren guztiarekin. Mundu errealaren ordez mundu birtuala erabiltzeko joera
|
duten
adin txikikoek ihes egiten dute zerbaitetatik, eta beren neurrira edo nahierara eraikitzen dute mundua. Gurasoek seme alaben beharrak, kezkak eta nahiak ezagutu behar dituzte, eta komunikazioa etapa zailenetan mantentzeko behar diren zubiak mantendu.
|
|
|
Dibertsioa ondasun komuna da, eta pertsona guztiek irribarre bat egiteko erabiltzen da. Hainbat erakunde jolas gisa erabiltzen dira, mahaikoak nahiz interaktiboak izan, ezgaitasuna
|
duten
adin txikikoek eta gazteek tarte entretenigarria izan dezaten eta, aldi berean, haien integrazioa eta elkarreragina sustatzeko.
|
|
|
Asaldura horrek eragindako haurren %70era arte irauten du, Vall d’Hebron ospitaleko ikertzaileek egindako azterketa baten arabera. “Geneak, Brain and Behaviour” aldizkarian argitaratu zen lan honek berresten du genetikak “funtsezko eginkizuna” duela gaixotasunaren garapenean, eta gaixotasun hori
|
duten
adin txikikoen eta helduen oinarri komunak berresten ditu. Egiaztapen hori baliagarria izan liteke a priori identifikatzeko TDAHk erasandako zein gaztetan jarraituko duen gaixotasunak, helduak direnean, Josep Antoni Ramos Quiroga ikerketa ildoaren arduradunak azaldu zuenez.
|
|
2011
|
|
|
Erretzen
|
duten
adin txikikoen %65ek zigarro mentolatuak aukeratzen dituzte, mendekotasun handiagoa eta osasunerako arrisku handiagoa dutela frogatu baita.
|
|
|
Horretarako, Almeriako Sordos Rosa Relaño Integratzen Laguntzeko Elkargoaren, Cartagenako Entzumen urritasuna duten Haurren Gurasoen Elkartearen (APANDA), Entzumen eta Hizkuntzako Arazoak dituzten Haurren Gurasoen Elkartearen (ASPANPAL) eta Murtziako Santa María Grazia Ikastetxearen laguntza izan zuten. “Lan honen helburua da ulertzen saiatzea zer prozesu edo estrategia alternatibo garatzen dituzten entzuteko zailtasunak edo ezintasunak direla eta, entzumen bidea erabili ezin
|
duten
adin txikikoek, eta, beraz, ahozko hizkuntza ez den beste komunikazio metodo batzuk erabili behar dituztenek. Nahiz eta literatura zientifikoan jadanik badauden deskodete fonologikoak irakaste gaitasunean hain eginkizun garrantzitsua duela iradokitzen duten emaitzak, oraindik beharrezkoa da beste prozesu alternatibo horiek nola garatzen diren eta nola funtzionatzen duten ikertzea”, adierazi zuen Dazak.
|
|
2013
|
|
|
Eragozpen ugari sortzen ditu sindrome horrek haurrarentzat eta haren gurasoentzat, haurtzaroan ez ezik, baita nerabezaroan ere. Zentzudun haurraren sindromea
|
duten
adin txikikoak «guraso permisiboen seme alabak dira, egitura argirik gabe hazten direnak, apetatsuak, eskatzaileak eta pozik ez daudenak», dio Rosa Barocio haur hezkuntzako adituak ‘Disziplina con amor. Nola jarri mugak erruan ito gabe’ (Pax Mexiko, 2005).
|
|
|
«Lau urteko adinerako marka ugari ezagutzen dituzten haurrek joera handiagoa dute dieta insomnioa egiteko eta gehiegizko pisua izateko». Gaineratu du pisu gehiegi
|
duten
adin txikikoek beste txikiek baino gehiago erantzuten dietela elikagai osasungabeei. Ez da harritzekoa, beraz, International Oesesity Task Force (IOTF) erakundeak 2008an «Sydneyren printzipioak» formulatzea, haurrei zuzendutako elikagai ez osasungarrien merkaturatzea murrizteko legezko ekintzak eskatzen zituztenak.
|
|
|
Sinesgarritasuna
|
duten
adin txikikoek garapen kognitibo handiagoa dute, zientzialarien arabera
|
|
|
Telebista pantailen eta beste gailu batzuen aurrean denbora gehiegi pasatzen
|
duten
adin txikikoek estres eta depresioa izateko arrisku handiagoa dute, azken azterketa baten arabera
|
|
2014
|
|
|
Potentzial hori aprobetxatu egiten da, orain, hauekin sentsibilizatzeko: ipuinak eta komikiak ezgaitasuna
|
duten
adin txikikoak dira. ONCE Fundazioak eta Down Españak artikulu honetan nabarmentzen diren zortzi proposamenak argitaratu dituzte.
|
|
|
Erakunde horrek duela bi urte sortu zuen Adimen Minusbaliotasuna duten Biktimei Laguntzeko Unitatea (UAVDI) eta, ordutik, 70 kasu artatu ditu: %45 adimen minusbaliotasuna
|
duten
adin txikikoak ziren eta %60 emakumeak. Datu horien aurrean, www.nomasabuso.com web orria jarri da martxan, adimen urriko pertsonentzat egokitua.
|
|
|
Espainiako Pediatria Elkartearen (AEEP) arabera, bost urte ditu, edo seiak, gizonen kasuan. Ohea astean hiru aldiz baino gutxiagotan bustitzen duten 8 edo 9 urteko haur gehienek berez sendatzera jotzen dute Adin horietara iristen diren eta loaren artean gernu inkontinentzia
|
duten
adin txikikoen arazoa gaueko enuresi deitzen zaio. Luis Miguel Rodríguez Fernándezek eta Salvador Gracia Manzanok, AEEPEko adituek eta ‘Gaueko enuresia diagnostikatu eta tratatzeak’ diotenarekin bat etorriz, ez dago ados ohea nola busti behar den esatearekin, nahiz eta onartuena hilean lau aldiz gutxienez gertatzen den.
|
|
2015
|
|
|
Gillmany eta Jason P. Block, Harvardeko Unibertsitatea hau adierazten dute: obesitatea
|
duten
adin txikiko askok jasaten duten estigma ez da bakarrik adin horretako haurrena. (lankideak, lagunak, senideak), bestela baita irakasle, guraso, profesional eta komunikabideena ere.
|
|
|
Horrek esan nahi du, batez ere, ordu kopuru egokia, ordutegi erregularrak, ohera joan aurretik erlaxatuta egotea, etab. Zientzialariak bat datoz: lo egiten
|
duten
adin txikikoak zoriontsuagoak dira. Sonanbulismoa, amesgaiztoak eta gaueko ikarak, ez dira sendagaiekin tratatzen.
|
|
|
«Harrigarria da idazten du Olitak haurrak atenditzen ikasteko duen erraztasuna eta pentsatzen, egiten ari denari kontzentratzen ohitzen den erraztasuna, batez ere xake taula bat badago». Izan ere, sarritan, xakea erabiltzen da TDAH (hiperaktibitate bidezko arreta eskasiaren ondoriozko nahasmendua)
|
duten
adin txikikoen tratamenduan, Club Xake 64 Villalbak garatutako «Xake eta TDAH» proiektuaren kasuan bezala, Collado Villalbako (Madril) Ospitale Nagusiarekin eta beste erakunde batzuekin lankidetzan. Analisia eta sintesia.
|
|
|
Egileek diote «elikadura jokabide txarrak obesitatea garatzeko faktore erabakigarriak direla». Hori oso kontuan hartzea komeni da gurea bezalako testuinguru batean, non fast food egunero kontsumitzen
|
duten
adin txikikoen ehunekoa etengabe handitzen ari den. 70 eta 160 kilokaloria gehiago Baina ez da hobea Helen Rose Pereira doktoreak eta bere kolaboratzaileek literatura zientifikoa berrikusteko egin berri duten ikerketa osatzeko, zeina Pediatriako Paulista aldizkariaren 2013ko ekaineko edizioan jasotzen baita.
|
|
|
Emakume batek hizkuntza horietako batean hitz egiten zuen bideoen aurrean nola erreakzionatzen zuten aztertu zen (katalanez zein espainieraz hitz egiten den etxeetan). Eta portaera hori, bideo berberen eraginpean, bakarra
|
duten
adin txikikoen eta neskameen artean konparatu zen. Elebidunek ezpainen posizioak ematen duen informazio estra bilatzen dute, inguruan bi hizkuntza daudela eta identifikatu ahal izateko.
|
|
2016
|
|
|
Azukreei dagokienez, edari azukretsuak (freskagarriak, adibidez), zukuak (etxekoak izan arren) edo gelatina bidezko postreak saihestu behar dira. Beherako akutua
|
duten
adin txikikoek azukre ezer hartu ezin dutenez, zenbait gurasok ez dute azukrerik sartu behar ahotik hartzeko disoluzioan, arriskutsua baita. Ikusten denez, beherako akutua duen haur batek nahaste hori aurkeztu aurretik jaten zuen gauza bera jan dezake, jateko duen gaitasunaren arabera.
|
|
|
Haurdun dagoen emakumea higitzen den atmosferan metal astunak egoteak, batez ere lan giro jakin batzuetan, trastornoa sortzen du. Bestalde, badira neuroirudiari buruzko azterketak, TDAH
|
duten
adin txikikoen garunean egiturazko eta funtzionalitatezko aldeak dituztenak, horrelakorik nozitzen ez dutenen aldean.
|
|
|
Eta EBtik kanpora helduz gero, pasaportea da baliozko dokumentu bakarra. Bakarrik bidaiatzen
|
duten
adin txikikoek edo guraso ahala ez duten helduek lagunduta, estatuko lurraldea uzten ez duten muga agenteen aurrean justifikatu behar dute tutoretza duten pertsonen borondatearen kontra. Horretarako, gurasoek edo guraso agintea duenak idatziz utzi behar du baimena.
|
|
|
Gurasoek erne egon behar dute, zantzu eta sintoma horiek agerian uzten dituzten seinale eta sintomen aurrean; izan ere, hori gertatzen
|
duten
adin txikikoen %30ek ez diete gurasoei kontatzen.
|
|
|
K.E.Laguntzaileak: GuraSOS, Gaztelekua, Txirinbolo denda, Lauburu Usurbilgo Erraldoi eta Buruhandien Konpartsa, Zero Zabor Ingurumen Babeserako Elkartea, Usurbilgo Kantu Taldea, Zumarte Musika Eskola, Hurbilago Elkartea, Nafartarrak Elkartea, Ziortza Gazte Elkartea, Atea Teatro, Usurbilgo Gazte Asanblada, Jalguneko lagunak.Bizipozako ElkarteakADEMGI (Gipuzkoako esklerosi anizkoitza elkartea) AFESTA (Euskadiko Tourette sindromearen eta bestelako osasun arazoen familien elkartea) AGIPASE (Gipuzkoako guraso bananduen elkartea) AMPGYL (Gay, lesbiana, bisexual eta transexualen elkartea) ARNASA (Gipuzkoako fibrosi kistikoaren elkartea) ASPANIF (Erbi ezpaindun edo ahosabai hautsiekin jaiotako umeen guraso elkartea) ASPANOGI (Haur minbizidunen gurasoen elkartea) AURRERA ATERA (Animalien laguntzazko terapien bidez laguntza fisiko eta emozionalak lantzen dituzte) BANAIZ BAGARA (Jatorri ezberdinetako pertsonek elkarrekin euskaraz bizitzeko egitasmoak bultzatzen dituzte) BEROA (Gipuzkoako harrera familien elkartea) BIHOTZEZ (Kardiopatiadun haurren Familien elkartea) BOCALAN BIAK BAT (animaliek lagundutako jarduerak sustatu eta zabaltzen dituzte) CHERNOBILEN LAGUNAK (Chernobileko haurren osasun egoera hobetzeko lan egiten dute) CHRYSALLIS EUSKAL HERRIA (Adingabe transexualen familien elkartea) DRAVET (Dravet sindromea dutenen fundazioa) ETIOPIA UTOPIA (Wukron eta Tigray eskualdean garapenerako lankidetzan lagundu eta laguntza humanitarioa ematen dute). FSDPV (Euskadin down sindromea duten familien elkartea) GEHITU (Euskal Herriko gay, lesbiana, transexual eta bisexualen elkartea) GIZAKIEN LURRA (laguntza zuzena babesik gabeko haurrei. ...kontutan hartu gabe) GIPUZKOAKO KIROL EGOKITUEN FEDERAZIOA (kirol egokituaren sustapena eta antolaketa Gipuzkoan) GOIERRIKO SAHARAREN ALDEKO LAGUNAK (Sahara herriaren alde lan egiten duen elkartea) GURE NAHIA (Gipuzkoako gaixotasun arraroak dituzten haurren aldeko elkartea) GURE SEÑEAK (Bizkaiko Txorierrin gaixotasun arraroak dituzten haurren familien elkartea) HIRU HAMABI (Garuneko kaltea jasan
|
duten
adin txikikoen familien elkartea) JUNEREN HEGOAK (Beharra duten beste haurrei laguntzeko sortutako elkartea) KALE DOR KAYIKO (Ijito kultur elkartea) PAUSOKA ELKARTEA (Beharrizan bereziak dituzten haurren gurasoak) SEASKAKO INTEGRAZIO BATZORDEA (Ahalmen urriko haurren eskolatzea sustatzen du ikastoletan) UME ALAIA (Adopzio familien elkartea) ULERTUZ (Entzumen urritasuna duten gazte eta familiei la...
|
|
2017
|
|
|
Baina haien kalteak askoz ere harago doaz: lo egiten ez
|
duten
adin txikikoek umore txarragoa dute, suminkorrak eta geldiezinak, hazkuntza arazoak izan ditzakete eta eskola etekin handiagoa eta depresioa izateko aukera gehiago dituzte. Horregatik, adituek diotenez, lo egiten duten haurrak zoriontsuagoak dira.
|
|
|
Baina, gaur egun, zientziaren argitan, mezu horrek ezin du eutsi. Oro har, elikadura begetarianoa duten haurrek modu osasungarriagoan jaten dute mendebaldeko elikadura tradizionala
|
duten
adin txikikoek baino: familia oso sentikorra da nutrizioaren ikuspegitik:
|
|
2018
|
|
|
Olajauna tabernaren aldekoak edota erraustegiaren aurkakoak aipa daitezke. Mozorro onenari saria bi surflarik jaso dute, Atxur Azurmendik eta Juankar Lazkanok hain zuzen.Lasterketaren irteeran Olagain txistularien elkarteko doinuak ez dira falta izan.Abenduaren 31ko lasterketan nabarmentzekoa izan da emakumeen parte hartze handia, eta baita parte hartzeko gurasoen baimena behar
|
duten
adin txikikoena ere. Andoaingo Udalak Eguberrietan egitarau zabala antolatu ohi du “Andoain Bizi” izenburupean.
|
|
2020
|
|
|
fauxels Familia osoarentzako beste onura batzuk Baina familia janarien onurak ez dira elikadurarako soilik. Beatriz Beltrán eta Carmen Cuadradoren arabera, otordu horietan parte hartzen
|
duten
adin txikikoak gehiago ikasten hasten dira beren herentzia kultural, etniko eta erlijiosoari eta familiaren historiari buruz. Gainera, 2011n The Journal for Nurse Practitioners en argitaratutako ‘The Journal for Nurse Practitioners’ era jotzen dute, garapen intelektualean eta txikienek hiztegia eskuratzean eragin positiboa duela ziurtatzeko.
|
|
|
Irudia: bottomlayercz0 Kirolean adingabekoentzako arriskurik gabe Ikastetxean, kirol klub batean edo lehiaketa taldeetan, kirola egiten
|
duten
adin txikiko askok indarkeria jasan dezakete ingurune horretan. Alderdi guztietan segurtasunez egiten dela bermatzeko, kirol entitateek alderdi hauek bete behar dituzte, besteak beste:
|
|
2021
|
|
|
Migraziorako Nazioarteko Erakundearen arabera, Bosniaren eta Kroaziaren arteko Una Sana kantoian 3.000 pertsona inguru daude harrapatuta. Gehienak Afganistango eta Pakistango gazteak dira, eta bakarrik bidaiatzen
|
duten
adin txikiko asko daude. Muradek duela lau urte hasi zuen ihesaldia:
|
|
|
" erakunde publiko nahiz pribatuei zuzenduta dago eta norgehiagoka erregimenean, 2020 urtean zehar nekazaritza eta abeltzaintza arloan buruturiko egitasmoak diruz laguntzen dira". Eskaerak aurkezteko epea: maiatzak 5.ONGIZATEADesgaitasuna edota mendekotasuna
|
duten
adin txikikoen osasun egoera hobetzeko tratamenduetarako dirulaguntzaEskaerak aurkezteko epea: maiatzak 5.Deserrotze edo baztertze sozialeko arriskuan dauden pertsonen senideei erantzuteko dirulaguntzakEskaerak aurkezteko epea:
|
|
2022
|
|
|
2003an, Lovainako (Belgika) Unibertsitate Katolikoko Toxikologia Unitateko Alfred Bernard-ek zuzendutako ikerketa batek honako hauen arteko erlazioa adierazi zuen: igerilekuetako kloroa eta biriketako gaixotasunak, haurtxoetan eta asma izateko joera duten haur txikietan. Datu horien arabera, joera asmatikoa
|
duten
adin txikikoentzat, kloroa duen igerileku batean bi urtez astean ordubetez bainatzeak asma edo bestelako arazoak garatzeko arriskua %60 areagotzen du. bronkitisa edo ekzemak. Uretan denbora asko pasatzeak, kloro maila onargarriarekin bada ere, arnas gaixotasunak larriagotu ditzake.
|
|
|
Ikertzaileek azpimarratzen dute dislexiak ez duela zerikusirik orientazio espazial txarrarekin edo alderantziz letrak idazteko joerarekin (“ispiluko kaligrafia” deitzen zaio horri), literatura zientifikoak ez baitu inolako nahasterik adierazten. Alerta seinaleak Dislexia
|
duten
adin txikikoen askotariko profilak badaude ere, familientzako pistak hizkuntzaren eskuratze berantiarra, antzeko letren arteko nahasketa —hala nola “b” eta “d” edo “p” eta “q”—, baita fonetikoki antzekoak diren hitzak ere. Alde horretatik, Madrilgo Arganda del Rey ospitaleko Noelia Moreno neuropediatrak adibide gisa aipatzen du antzeko ahoskera du... “Izozkiak hotz daude” esan beharrean, asaldura hori duen pertsona batek esan lezake “zurituak kume daude”, dio.
|
|
2023
|
|
|
Haurtzaroko eragina ez da hain handia, eta kausak ez dira berdinak, baina garuneko infartu horrek sintoma eta ondorio batzuk partekatzen ditu, eta, jakina, heriotzak eragiten ditu, eta denbora ezinbestekoa da heriotza arriskua eta ondorio larriak murrizteko. Horretarako, funtsezkoa da jakitea zer seinalek adierazten
|
duten
adin txikiko bat iktusa pediatrikoa duela. Alarma seinale horiek zein diren esango dizugu, eta zer egin behar duzun zure semean nabaritzen dituzunean.
|
|
|
beste pandemia” izeneko interbentzioan Mª José García eta Marta Castell pediatrek gogoratzen zutenez, Oinarrizko Osasun Laguntzako Espainiako Pediatria Elkartearen (AEPap) Pediatrian eguneratzeko azken biltzarrean. Ondorioak epe laburrean Hala, obesitatea
|
duten
adin txikikoek konplikazio arrisku handiagoa dute epe laburrean, hala nola metabolismo lipidikoaren alterazioak, hipertentsio arteriala, ezker bentrikuluaren hipertrofia, intsulinarekiko erresistentzia, 2 motako mellitus diabetesa, sindrome metabolikoa, arnas arazoak, arazo ortopedikoak, arazo dermatologikoak, alkoholikoa ez den gibel gantzatsua, kolezistitisa, behazun litiasia, pankreatitis bask... Laburbilduz, haurren obesitateak helduen gaixotasunak dituzten haurrak izatea eragiten du.
|
|
|
Den1979 Seguruak al dira GPSa duten haurrentzako erlojuak? Edozein zerbitzu edo teknologiarekin zerikusia
|
duten
adin txikikoak daudenean, agian galdera garrantzitsuena da. Inork lor dezake adingabekoa non dagoen edo haren ohiko mugimenduak bezain datu delikatua?
|
|
|
“Gaur egun, ordea, merkeena eta errazena mailaz igotzeko eskatzea da; gainerakoa gurasoek bilatu behar dute”, gehitu du Sanz Chacónek. Iritzi hori ez dator bat Rodríguezekin% 100ean; izan ere, kasu zehatzetarako neurri egokia dela uste badu ere, ez du uste ACI
|
duten
adin txikiko guztientzat denik: “Adibidez, matematikan talentua duen pertsona bat bi ikasturtera joan daiteke arlo horretan ikaskideen aurretik, baina horrek ez du esan nahi beste arlo batzuetan azeleratu egingo duenik.
|