|
2023
|
|
|
Gaiaren edo materiaren aldetik, ostera, foru arauak Estatuko legeen eginkizuna betetzen dutela baiezta daiteke. Konstituzioak aldarrikatutako legezkotasun printzipioa aplikatzeko, Estatuko legeekin egin behar da; foru arauen kasuan, arau horiek dira halako printzipioa betetzen dutenak, edukiari begiratuta legeen zeregina betetzen
|
dutelako
.
|
|
|
Beste alde batetik, zuzeneko egileak tributu betebeharpekoak soilik izan daitezke zorra ez ordaintzeagatik onura lortzen
|
dutelako
. Aldi berean, pertsona juridikoen kasuan, azken ñabardura horrek erantzukizun bikoitza erakar dezakeela esan daiteke:
|
|
|
Arau haustea gauzatzearen ziozko erantzukizuna ez da objektiboa, baina zabarkeriaren edozein mailagatik zehatu egin daiteke. Bizkaiko eta Gipuzkoako TFAOek ez ordea, Arabakoak, ezta TLOk ere, arau haustearen definizioan bertan sartuta dagoela uler badaiteke eregehitu dutenez, tributu betebeharpekoek euren jokabidea onustez burutzen
|
dutelako
presuntzioa ezarri da. Hortaz, Tributu administrazioak frogatu behar
|
|
|
Foru lurraldetako Tributu administrazioek ez dute eskumenik elkarren laguntzaren ondoriozko ekintzak zuzenean gauzatzeko nazioarteko harremanetako izaera juridikoa
|
dutelako
(Espainiako Konstituzioaren 149.1.3 artikulua); ekintza horiek, beraz, Tributu administrazioaren Estatuko Agentziaren bidez gauzatu dituzte, hots, Estaturen mende izango dira beti (TLOren 5.3 artikuluaren bigarren lerrokada).
|
|
|
67 Bizkaian izan ezik, berandu aurkeztean TFAOren 203 artikuluko 400 euroko zehapena ezarriko baita. ez den zigor klausularen parekoak izanik, Konstituzio Auzitegiarentzat68). Hortxe kokatu ditugu errekarguok, beraz; ez dute zigor izaerarik TFAOek (ezta TLOk ere) ez
|
dutelako
inon zehapenen pare jartzen.
|
|
|
interesdun berak jarri baditu eta tributu berekoak badira; tributu berari buruzkoak baina interesdun batzuk jarritakoak badira, beti ere espediente beretik badatoz edota arazo berdinak azaltzen badituzte; zehapen baten aurkakoa eta zehapenaren sorburu den likidazioaren aurkako erreklamazioa. Eta Bizkaian eta Gipuzkoan, metaketa egin daiteke prozesu ekonomiaren zioz edota ebazpen bakarra izan behar
|
dutelako
(Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 236 artikulua eta Bizkaiko Erregelamenduaren 34 artikulua).
|
|
|
Espainiako aurrekontuei buruzko zuzenbideak ez du jaso izan oreka printzipioa. Egoera hori goitik behera aldatu da, Europar Batasuneko Tratatuak 104 C eta 109 J artikuluek aginduta, estatu kideek gehiegizko defizit publikoak saihesteko konpromisoa hartu
|
dutelako
. Hortaz, Administrazio publikoen defizit bateratuak ezin du urtean Estatuko Barne Produktu Gordinaren %3 gainditu.
|
|
|
Betebeharpekoak ordaindu beharreko zehapenak ez dira inoiz tributu betebehar osagarriak, ezta betebehar materialak nahiz formalak ere, tributu zorra ez
|
dutelako
osatzen.
|
|
|
Tributuen helburu nagusia da gastu publikoei aurre egiteko behar diren sarrerak lortzea, nahiz eta bestelako helbururik ere bila daitekeen, hala nola, Konstituzioaren printzipioak eta xedeak betetzea edota ekonomia politika orokorraren tresna izatea, gizartearen egonkortasuna eta aurrerapena eta errentaren banaketa hobea lortzeko. Edonola ere, Tributuen Lege Orokorrak bere esparrutik at uzten ditu Gizarte Segurantzaren baliabide publikoak, azken horiek euren arauketa berezia
|
dutelako
(2 XG).
|
|
|
Zerga egitatea errenta lortzea da, eta errenten artean etekinak (lanekoak, kapitalekoak eta jarduera ekonomikoak) eta ondare irabaziak daude. Lurralde erkidean, lagatako tributua da autonomiaerkidegoek zergaren bilketaren zati bat eta zerga alderdi batzuetan arautzeko ahalmena
|
dutelako
.
|
|
|
Sozietateak likidatzeko prozesuaren izapideei begiratuta, ezin daiteke sozietatea likidatu zor guztiak (tributu zorrak ere) aurretiaz ordaindu gabe, hortaz, bazkideak likidazio kuota jasotzen duenerako zorrak kenduta daudela ulertu behar da. Hala ere, gerta daiteke tributu zorra ordaindu gabe egotea sozietatearen likidatzaileek ez
|
dutelako
arretaz jokatu halakoetan likidatzaileak erantzule bihurtuko dira eta ez ginateke oinordetzaren kasuan egongoedota zorra gero agertu delako (esaterako, Ikuskaritzak aurkitutako zorra).
|
|
|
Tributuen arloko lege erreserbaren printzipioaren arabera, ezin ahatz daiteke, autonomia erkidegoetako parlamentuek lege lerruneko xedapenak eman ditzaketela. Autonomia erkidegoek tributuak sortzeko ahalmen hori mugatuta dago, Konstituzioak ez ezik, Estatuko lege arruntek eta organikoek mugatzen
|
dutelako
, jarraian ikusiko dugun moduan. Ekonomia Itunean gertatu bezala, AEFLOn Estatuaren eta autonomia erkidegoen arteko harreman ekonomiko finantzarioak arautuko dira, bai eta tributuei buruzkoak ere.
|
|
|
(c) Larderia: larderia bada izan, kontratugileetako bati beldur zentzuzko eta oinarriduna eragiten zaionean, kontratugile horrek berak edo haren ondasunek nahiz beraren ezkontideak, ondorengoek edo aurrekoek eurek nahiz haien ondasunek hur hurreko kalte larria jasango
|
dutelako
.
|
|
|
(a) Modu materialean enpresa nagusiaren ekoizpen ziklora biltzen diren egitekoak, halakoek enpresak gauzatu ohi dituen jardueren izaera bera
|
dutelako
(esaterako, eraikuntzaren eta iturgintzaren edo igeltserotzaren arteko lotura).
|
|
|
Halaber, orain arte esandakoarengatik, igarri igarrian dago estatutu izaerako hitzarmen kolektiboaren bidez eskuratutako eskubideak inoiz ez direla baldintza onuragarriagotzat hartuko, hitzarmen kolektiboek izaera arauemailea
|
dutelako
. Izan ere, aplikatu behar dena aplikatzen baldin bada zuzenean aplikatu beharreko arau batean hala ezarri delako —eta halako arau dira estatutu izaerako hitzarmenak—, orduan, aplikatu beharrekoa inoiz ezin da kalifikatu baldintza onuragarriago gisa [2001eko azaroaren 14ko (1178/ 2001 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Estatuak dauka tributu sistema ezartzeko ahala, berari bakarrik dagokio, eta autonomia erkidegoek eta toki erakundeek berezkoak dituzten tributuak ezarri ahal dituzte, beti ere Konstituzioak eta legeek xedatzen duten heinean. Ildo horretatik eta lehen adierazi dugun bezala, toki erakundeek horretan oztopoa dute, lege lerruneko arauak egiteko ahalmenik ez
|
dutelako
. Horietan, esate baterako, adierazgarria izan da tributu zordunen zerrendak argitaratzeko toki erakundeek duten muga.
|
|
|
Gauza gutxi geratzen zaizkie toki erakundeei tributuen esparruan. Ikuspuntu honetatik toki erakundeen autonomia finantza baliabideak lortzearen esparruan mugatu egiten da, lege lerruneko arauek esaten dutena bakarrik garatu ahal izango
|
dutelako
.
|
|
|
Ondorioz ogasun orokorraren oinarrizko osagaiak dira toki ogasunak" 170 Esangura horretan argi izan behar dugu aurrekontu egonkortasunari dagokionez, KAren 101/ 2007 Epaiaren 4 oinarri juridikoak esaten duena: " Konstituzioaren doktrinak baztertu egin du EKren 135.5 artikulua modu hedagarrian ulertzea, eta, horren arabera, gastu publikoan aurreztera, baliabide publikoak eraginkortasunez erabiltzera edo administrazio egiturak arrazionalizatzera bideratutako edozein neurri lege organikoari gordetzea, azken batean aurrekontu egonkortasunerako eta finantza iraunkortasunerako balio
|
dutelako
soilik [Konstituzio Auzitegiaren 41/ 2016 Epaia, 3 a) OJ]. Ildo horretan, irizpide zorrotza edo murriztailea aplikatzeko beharra azpimarratu du (215/ 2014 KAE, abenduaren 18koa, 3 OJ)" 171.
|
|
|
Aipatutako zaintza sistema guztiak eskuan harturik, argi dago toki erakundeetako organoen gaineko zaintza guztiz bateraezina dela EKk aldarrikatutako toki autonomiaren printzipioarekin. Ez bakarrik toki autonomiarekin ezta demokrazian oinarritutako sistemarekin ere, toki erakundeetako organoek euren lurralde eremuko biztanleen ordezkaritza politikoa
|
dutelako
eta ordezkaritza demokratikoa ezin dezakeelako zaintzaeta kontrol tekniken bitartez beste administrazio batek ezabatu. Beraz, toki autonomiaren printzipioa eta demokraziaren printzipioak eskuan harturik, argi dago ezin dela kontrolatu organoen izendapena.
|
|
|
Esangura horretan, ARIAS ABELLAN ek esaten duen bezala, zaintza organoak bere jardueraren bitartez zaintzapeko organoaren gaitasun falta betetzera etorriko da180 Bocanegra Sierrajaunak Martin MATEOren hitzak erabiliz, hurrengoa aipatzen zuen Estatuaren zaintzaren inguruan: ". monarkia absolutuek uste zuten bezala udala zaintza behar duten adintxikiko bezala ulertuz..." 181 Arias ABELLANek adierazten duenez, gaur egun ezin daiteke zaintzaren kontzeptua modu horretara ulertu toki erakundeek EKren 137 artikuluaren arabera berezkoak dituzten interesen kudeaketarako autonomia eta gaitasun osoa
|
dutelako
. Zaintza administrazioen arteko harremanen artean ulertu beharreko kontzeptua izan behar da.
|
|
|
1690/ 1986 Errege Dekretuak onartzen duen Lurralde Mugarteari eta Populazioari buruzko Araudiaren 13 artikuluan udal mugartearen aldaketaren gaineko amaierako ebazpena autonomia erkidegoak eman behar du eta, lurralde historikoen kasuan, amaierako ebazpena Batzar Nagusiek eman dute. Azkeneko baieztapen honen gainean ez dago zalantzarik Araba eta Bizkaiaren kasuan, biek mugartearen aldaketek ekar dezaketena Foru Arauaren bitartez onesteko beharra ezartzen
|
dutelako
. Gipuzkoaren kasuan, ordea, amaierako ebazpenaren inguruan foru arauaren 10 artikuluak honakoa dio:
|
|
|
Beraz, toki erakundeek bakarrik arautuko dituzte zerga izaerako baliabideak lege lerruneko arauek erregelamendu lerruneko arau baten bitartez garatzeko berariazko baimena ematen dutenean. Toki ogasunek ezin dituzte diru sarrera iturri atipikoak erabili, lege lerruneko arauak egiteko gaitasunik ez
|
dutelako
. Pentsa dezakegu, esate baterako, egituratu den tributu sisteman:
|
|
|
EAEko toki erakundeek eta lurralde erkideko toki erakundeek informazioa bidaltzeko epe berdina dute, lehenengoek Foru Aldundietara eta bigarrenek Estatu administraziora; baina, informazioa argitaratzeko eta emateko administrazio organoa Estatuan kokatzen da, Ogasun eta Administrazio Publikoen ardura duen Ministerioan, eta ez lurralde historikoan. Horrek, informazioaren argitarapenean berandutzak ematea ekar dezake, informazioa Estatuaren argitarapenerako Foru Aldundiek eman behar
|
dutelako
. Foru Aldundien arazoa konpontzeko eta informazio betebeharren argitarapenean atzerapenak ez gauzatzeko, irtenbidea epeen arauketak ekarri dezake eta lurralde historikoek horretarako eskumena dute.
|
|
|
ETELk ere toki araubidea arautzen duen arren ez du gaia jorratzen, Euskadiko erakunde amankomunek ez
|
dutelako
gaia arautzeko eskumenik.
|
|
|
Bi datu eduki behar ditugu kontuan: ...egikaritu dituzte eta ETELk berak aitortzen dizkie lurralde historikoei finantza zaintzaren ahalmenak; eta bestetik, EKk zehazten duen eskumen banaketaren arabera, toki araubidearen oinarriak Estatuak zehaztu egiten ditu eta horiek autonomia erkidegoek garatu ahal izango dituzte, EAEn izan ezik Estatutuak eta LHLk toki erakundeen ondareari buruzko araubidea forutasunaren oinarrizko muinean sartzen
|
dutelako
EKren 1 xedapen gehigarriari jarraituz; beraz, garatzeko araubidea lurralde historikoei dagokie. Bi datu horiek kontuan izanik, logikoa dirudi toki erakundeen ondasun higiezinen eskualdaketan egikaritu beharreko finantza zaintzako ahalmenak lurralde historikoei egokitzea.
|
|
|
alde batetik, gaur egun indarrean dagoen ETELk toki autonomiaren printzipioaren oinarrietariko bat bezala finantza autonomia hartzen duelako; eta bigarrenik, lurralde historikoek toki erakundeen finantzazioan duten garrantziagatik. Azken finean, ETELk toki erakundeen finantza sistemari garrantzia ematean tokiko administrazio mailari bere finantzazioan parte hartzeko sistema egituratzen duelako; nahiz eta, toki erakundeen diru sarrera kopuru handienaren zenbatekoa ezartzeko modua (itundutako eta itundu barik dauden zergetan parte hartzeari dagokiona) lurralde historikoek arautzen
|
dutelako
.
|
|
|
Gero aurkaratzeko aukera besteei aitortu ahal zaie, baina TAOLk horrela behartzen duelako. Beraz, tartekari izaera daukate, finantza zaintzako organo eskuduna diren aldetik aurrekontu jardueraren gaineko zaintza
|
dutelako
. Informazio betebeharra kontrol teknika denez, kontrol hori finantza zaintzako organo eskudunari bidali behar zaio.
|
|
|
Berrorekatze Plana. Honen inguruan ez dugu ezer esango lan honetan zehar, toki erakundeei ez zaielako berrorekatze plana aplikatzeko aukerarik zabaltzen, ezin
|
dutelako
defizita eduki. Gogoratu behar dugu toki erakundeek defizit zero araua dutela.
|
|
|
Kontrol teknika zehatzak gastuen441 esparruan ematen dira. Beraz, gure eskemari jarraituz, bertan aurrekontuarekin zuzenean lotutako gaiez gain, ondareari buruzkoak eta aurrekontu egonkortasunari buruzkoak ere aipatuko ditugu, horiek baliabideen erabileran, aurrekontuaren kudeaketan eta udalaren kontu orokorrean zuzeneko eragina
|
dutelako
.
|
|
|
SPKLren 25 eta 26 artikuluek kontratuen inguruko izaera administratiboa eta pribatua ezartzen dute. Lehenengoak administrazio kontratuak aipatzen ditu eta horien eremutik kanpo zuzenean uzten ditu 66100000 (bankueta inbertsio zerbitzuak) eta 66720000 (berrasegurueta gaixotasun zerbitzuak) CPV kodea duten kontratuak finantza izaera
|
dutelako
. Horiei izaera pribatua aitortzen die zuzenean.
|
|
|
Adierazitako kasuan, badirudi eskakizun hori aurkaratzen dutela demandatzaileek, Konstituzioak bermatzen duen toki autonomiaren printzipioa urratzen duela uste
|
dutelako
. Sortutako arazoa konpontzeko, kontuan izan behar da, gai horri dagokionez, Konstituzioak 133.4 artikulua:
|
|
|
Finantza zaintzaren organo eskuduna aipatzen gaude denbora guztian zehar, bi organok hartu ahal
|
dutelako
parte aurretiazko baimenaren ematean. Edo batak edo besteak.
|
|
|
Baina, EKaren 133.2 artikuluak egiten duen lege erreserba eta 149.1.14 ak egiten duen eskumenen erreserba berezko tributuak ezartzeko benetako aukera kentzen die toki erakundeei. Kontuan eduki behar dugu EKren 133.2 artikuluak tributu sistema lege bidez ezarri dela ezartzen duela; eta horretan toki erakundeek galdu egiten dute, lege lurruneko araurik emateko aukera ez
|
dutelako
. Eskumenik eza horren harira, toki erakundeei euren tributu sistema propio eta bereiztua izateko aukera guztia kendu egiten zaie.
|
|
|
Lege erreserba horrek finantza jardueran eta diru sarreren esparruan eragin handia dauka. Ogasun sistema, bere ñabardurekin, Estatuak antolatu egiten du EKren 31 eta 133 artikuluek horrela agintzen
|
dutelako
. Estatuak dauka zerga sistema ezartzeko ahalmena eta autonomia erkidegoek eta toki erakundeek sistema horretan barneratuko dira.
|