|
2008
|
|
|
Alegia, erreflexiboa adizki iragangaitzez egin dezaketen aditz orok ez du erreziprokotasuna adizki iragangaitzez egiten. Esaterako, erreflexiboetan ez bezala, erreziprokotasuna adierazteko adizki iragangaitza baliatzen duten aditzek ez
|
dute
inoiz balio inkoatiborik:
|
|
2010
|
|
|
Beste ildo batetik, sarrera aditzek nori flexioa hartzen dute baldin A barrutiko aipua bada (ikus gorago [IV 111] esaten>). Aipua C barrutikoa bada, sarrera aditzek ez
|
dute
inoiz ere horrelako flexiorik hartzen(* Luterok esaten digu). Baina guztiz ohikoak dira A sailean:
|
|
2021
|
|
|
Horren arrazoia euskalki kontua da: Hegoaldeko idazle askok, horien artean gipuzkoar klasikoek, Larramendi eta Kardaberaz barne (bai eta Mendiburu, nahiz hizkeraz gipuzkoarra ez den), ez
|
dute
inoiz erabiltzen bait, ez bakarrik(... berandu etorri baita) ez beste menderagailu bat indartuz. Hortaz, zergatik ekin nekez agertuko da baitaurrizkia idazle horien testuetan.
|
|
|
38.5d Dedukziozko perpausetan, bai, agerikoa da azalpen balioa (zerbait gertatu zaio lagunari, kolore txarra baitu; ez daude etxean, ez baitute telefonoa hartzen); segurki, antza eta horrelako adberbioek edo aditzaren modalitateak indartu egiten
|
dute
inoiz perpausak duen dedukzio balioa: Irudipen bat izan duzu segurki, esan zion Xalbatek, nik ez baitut ezer entzun (Etxaide); Ahaztu egingo zitzaion gutuna bidaltzea, beti izan baita pertsona serioa.
|
|
|
Inesiboko n atzizkia hartzen
|
dute
inoiz morfema hauetako batzuek, morfema soilaren adiera bera gordez: Ez baita inor haiek adinean argi litzakeenik euskararen alde ilunak (Mitxelena); Hura ere ez dago orain lehen adinbatean Nikanor-en alde (Erkiaga); Lanerako gauza ziren bestean baino ez zituen ugazabak aintzat hartzen (Erkiaga).
|
|
|
" une pareille construction est plus romane que basque". Etxeberri Ziburukoak eta Hiribarrenek ezen soila erabiltzen
|
dute
inoiz (Lehenago hilen naiz, ezen eginen baitut gaizkia, Hiribarren).
|
|
|
Beti adberbioa maiztasuna ere adierazten duen kokapenezko osagarria da ‘aldi guztietan’ adierazten duenean: Berlina joaten da beti oporretan —iraupena seinalatzen du ‘denbora guztian’ adierazten duenean (§ 35.2.8a) eta fasea ‘oraindik ere’ adierazten duenean (§ 35.2.13c) — Alderantziz, batere aldirik izan ez dela adierazten
|
dute
inoiz (ere) ez, sekula (ere) ez eta behin (ere) ez formek: Ez naiz inoiz izan Berlinen.
|
|
|
Forma bi hauetan tu orduko da gehien erabiltzen dena. Partizipioaren lekuan aditzoina erabiltzen
|
dute
inoiz, aditz forma hori ohikoa duten euskalkietan (ikus orduko). Aldaerak:
|
|
|
Egizu beste egunez baino haboro Meditazione (Uskara Libru berria); Haboro bekatu egiten dute, ezi ez lehen (Tartas). Eta zubereratik kanpo ere erabiltzen
|
dute
inoiz gaur egungo zenbait idazlek: Azkenean ez dakigu hasieran baino haboro, nazioa zer den (Azurmendi).
|
|
|
38.3j Sintagma motibatiboek balio kontzesiboa izaten
|
dute
inoiz. Balio hori izan dezake lako perpausak ere, perpaus nagusia ezezkoa denean:
|
|
|
Errua ez dauka aitak, ezpada semeak; Gure semea ez da lanera joan, ezpada etxean geratu da. Gramatikari batzuek okertzat hartu izan
|
dute
inoiz ezpada hau, erdal itxurakoa eta sasikoa dela esanaz. Iritziak iritzi, ordea, ezin da ukatu aipatu hizkeretan erabiltzen dela eta goiko perpaus horiek bezalakoak zuzentzat dituztela hizkera horietako euskaldunek.
|