|
2008
|
|
|
Berriz diot era zabal eta sakonago batean ikertu gura dudan gaia dela eta hau abiapuntua baino ez dela. Helduek %100 eusten dieten bitartean, gazteak %51 n baino ez
|
dute
egiten. Belaunaldi batean ia ezaugarri morfologiko erdiak berriekin ordezkatuak izan dira.
|
|
|
Helduek atxikimendu handia erakusten duten bitartean (%86), gazteak %43 n baino ez
|
dute
egiten. Eta %14 an bi formak eman dituzte:
|
|
|
Gobernuan boterean dagoen alderdi politikoak (UPNk) eta Diario> de> rak> behin eta berriz erran dute ez dutela euskara baturik nahi Nafarroan, haien ustez «un vasco impuesto desde fuera, un arma más del nacionalismo vasco destinada a apropiarse de Navarra» delakoz, ez Nafarroako euskara «vascuence de aquí». Alabaina, hemengo euskalkiak bultzatzeko benetako ekimenik ere ez
|
dute
egin. Euskarari (batuari) kultura balioa ukatu nahi izan diote, baina errealitateari so egiten badiogu, konturatuko gara euskara batua normaltasun osoz sartu dela administrazioan eta hezkuntzan.
|
|
|
Eskualdun espainoler frantses eskualdunak gaude oihuz erranez: egun on lagunak[....] Nabarrak, Gipuzkoak, Bizkaiak heiekin hirur populu eder bethi
|
dute
egin.
|
|
2010
|
|
|
Ezaugarri horiek guztiek, eta corpusaren homogeneotasunak, eragiten
|
dute
egin dugun planteamendurako. Ondorioz, pentsatzen dugu konklusioek ere hedatze indarra irabazten dutela.
|
|
2012
|
|
|
Goiko pasarte horiek, bada, oso osorik dira ironiko, eta enuntziatu parentetikoek esatariaren intentzio ironikoa indartu besterik ez
|
dute
egingo. Pasarte horietan ironiaren hainbat adierazgarri ikus daitezke:
|
|
|
2 Corpuseko datuek uste hori indartu besterik ez
|
dute
egiten: koma pareari esker, %72.47 enuntziatu parentetiko ematen ditu aditzera; marrei esker,
|
|
|
Gure ustez, Laurinena bezalako lan batek enuntziatu parentetikoek diskurtsoan duten eginbidea bermatu besterik ez
|
dute
egiten. Eta, hala, perpausaren barne ikuspegira mugatutako lanetan behin eta berriz irakurritako, ken daitezke?,, ez dute ezer eransten?
|
|
2013
|
|
|
Ez dea eder? Eta bertzalde zenbat othoitz ez
|
dute
egiten. Ori, huna froga bat, gogotik kazetan ezarriko duzuena.
|
|
|
Orai zer lan handia ez
|
dute
egiten Grezia-ko uretan, atchikitzen baitute Grezia bere errege tristearekin heintto batean. Badakizu nik bezen untsa Greziako errege kontra dugula.
|
|
2016
|
|
|
Gehitzen ahal dena, sortzaile gehiago daudenez, bide desberdinak jorratzen saiatzen direla. Noski publiko bera, hertsia dute baina indar hori jarraitzen
|
dute
egiten. Gertatzen dena da publikoa mugatua izaten jarraitzen duela, publiko zabalagoa nahi badute, kode desberdinak landu dituzte.
|
|
2021
|
|
|
Ondorioa adierazten badute, hein batean aurreko solasetik edo perpauseko edukitik ondorioztatzen dena diskurtso markatzaile hauek agerian jarri baizik ez
|
dute
egiten, perpausean gordea baitago. Halatan, norbait hila dagoela dioenak ez da dudarik gehiago sufrituko ez duela ere dioela.
|
|
|
Martinezek (2015) beste test batzuk ere aplikatu zituen, hala nola elipsiarena koordinazio egituretan (iseka eta irain egiten zieten/* leku eta herrialdatu egiazko aditz elkartuetan; otoitz eta barau egin ondoren, baina umeak ez du lo egiten, negar baizik eta abar), edo lokailuekikoa (batzuetan barre ere egiten du). Horiek guztiek indartu baino ez
|
dute
egiten Hitz Elkarketa/ 3 liburuan esana. Horregatik aztertuko ditugu aditz predikatu konplexuen artean (§ 23.2.1.3.1).
|
|
|
Gaixorik nengoela (‘esan’) eta, oheratzeko agindu zidan medikuak; Juanak bere ama ikusi behar zuela (‘esan/ pentsatu’) eta, Basaburuko bidea hartu zuen. Ez ageriko aditzaren subjektuari egozten zaio maiz mendeko perpausak eskaintzen duen azalpena (medikuak ‘esan’ du gaixorik nagoela, lehen adibidean, oheratzeko aginduaren azalpen gisa; eta Juanak ‘esan/ pentsatu’ du ama ikusi behar zuela, Basaburuko bidea hartzeko erabakiaren azalpen moduan; uste edo aitzakia horietan oinarrituta egin
|
dute
egin dutena, alegia). Beste bat ere izan daiteke, ordea, ‘esatearen’ subjektua:
|
|
|
Bi orenen inguruan iraun du histasun horrek: arratsaldeko hirurak eta laurdenetatik, bortzak eta laurden iri arte (Hiriart Urruti); Beransko izanagatik —zortziak eta laurden da— itsas bainu baten hartzeko, ene lagunek nahi
|
dute
egin legartzarako bederen (J. Etxepare).
|
|
|
Hona hemen beste zenbait adibide: Zergatik ez
|
dute
egin apaiz horiek beroriek nik egin dudana? (Orixe); Pilipe, ni ikusten nauena, Aita ikusten ari da (Orixe).
|
|
|
‘Pentsatzea’, ‘uste izatea’ adiera hartzen
|
dute
egin eta eman aditzek ere erabilera hauetan: Haren portzelanazko zurbiltasunari erreparaturik, egingo nuke bolada txarra pasatzen ari dela (Zubizarreta); Emango nuke biak sentitzen direla harro (Arretxe); Eman dezagun/ demagun ikasgai guztiak gainditzen dituzuela.
|
|
|
Gero egin gogo dituzun ongiak eta deskarguak (Axular); Holako afera txarrez ere mintzatu gogo du bere bisitan (Herria); Gaur ordea, azken aldietan baino borondate gehiagorekin abiatu gogo du (Bidegain). Axularren adibideko laguntzaileak (egin gogo dituzun ongiak) edo beste honetakoak (izarretan ikusi uste dituzte arbasoen arimak) erakusten
|
dute
egin eta ikusi aditzen objektuarekin egiten dela komunztadura (§ 23.4.1c).
|
|
|
24.3.3a Gramatiketan esan ohi da benetako aditz kopulatiboak izan eta egon direla: esanahi semantikoaren aldetik hutsak dira, eta subjektuaren eta predikatuaren arteko lotura bideratu besterik ez
|
dute
egiten, flexioari dagokion informazioa (denbora, aspektua, pertsona, modua) emanez; eta garrantzitsuena dena, ez dituzte beren subjektuak hautatzen, ez diete subjektuei murriztapenik ezartzen. Izan eta egon aditzak azaltzen diren perpaus kopulatiboetan atributuak hautatzen du subjektua, eta atributu subjektu erlaziotik datoz murriztapenak.
|
|
|
Gertakari batek seinala dezake data (Gerra baino lehen hobeto bizi ginen), baina horrelakoetan ohikoa da partizipioa erabiltzea (Gerra hasi baino lehen hobeto bizi ginen). Itxura konparatiboa dute esaldi horiek, baina gertakaria denboran kokatzea
|
dute
egitekoa, eta baino lehen forma, horrelakoetan, aurretik postposizioaren parekoa da (larunbata aurretik, gerra hasi aurretik).
|
|
|
Alderantziz, ezezka emanda esate hutsaz edo egite hutsaz bestelako helburu bat badela seinalatzen da, hain zuzen ere: Gerrak ez dira egiteagatik egiten; Lege hori ez
|
dute
egitearren egin, derrigor bete beharra da.
|
|
|
Zer gauza espantagarria siriar haientzat aurkitzeaz, ustekaberik, bere buruak etsaien artean! (Larregi); Eta espiritu satsuek hura ikusten zutenean, haren aitzinera bere buruak egozten zituzten (Leizarraga); Bere buruak anitz doloretan nahaspilatuta ukan baitituzte (Leizarraga); Bainan deus ez
|
dute
egiten bere buruak libratzeko (Haraneder); Bekatoreek ez badituzte denboran punitzen bere buruak, Jainkoak... (Duhalde); Anitzek anitz gauza badakitela, eta bere buruak ez dituztela ezagutzen (Etxeberri Sarakoa); Eta handik berek kondena bailitzakete bere buruak (Axular); Gure buruak besteen menpean jarri izana (Antxustegi); Baina ez dute burkoek gure buruen itxura hartzen, gure buruek burkoarena baizik (Cano); Gure buruetan beguarekiko dugun txip hori ezin da eroso sentitu (P.
|
|
|
jakin, ezagutu, konturatu, ohartu, ikusi, igarri, sumatu eta, beharbada, gogoratu, oroitu... Badakit Josebak etxea saldu duela; Ezagun du gazteak zaretela; Konturatu naiz lagunak joan zaizkizula; Berak[...] igarri zion aldi gutxiko bizia zeukala (Garitaonandia); Gogoratzen naiz urte hartan zu izan zinela txapelduna; Ez ahaztu ni naizela zure lagunik onena. d) Balizko suposizioa adierazten
|
dute
egin, eman, esan, eta horrelakoek. Horien inperatiboko formak ere hemen sartzekoak dira:
|
|
2023
|
|
|
Eta, okerrago dena, zure malkoak ez eta zure oihuak Zure hitz hitsak ez eta zure idatzitako minak, Ez
|
dute
eginen egoera aldatuko dela Ez eta negarren bidez zure nahiera hurbiltzea. Eginen zenuke soilik larritzea, Dolua bihotzean eta gorputza sobera kargatzea.
|
|
|
Ikastolek urteak daramatzate Hizkuntza Trataera Bateratua lantzen, eta duela urte batzuk zenbait ikastetxek ere Ulibarri Programan parte hartu zuten, euskararen normalizazio eta sustapenean urratsak egiteko asmoz. Horregatik, ikastetxe batzuek IHP sortu beharra eduki izan arren, beste batzuek egokitu egin
|
dute
egina zutena.
|