|
2007
|
|
|
ez
|
dut
uste bertze nehor badela Anxuberrok baino lehen, hogoi ta hameka eta esku lukeenik holako lanaren argi eta garbi bururatzeko443.
|
|
2008
|
|
|
...r mila miloi/ errepideetarako dijoazela/ edo portuetarako/ edo infraestrukturako// eta nik uste det hori ona dala// eta beste bi mila eta bostehun ere/ ba dijuaz laguntza bezela/ lan kontrato berri hoieta/ bai relevo ta sustitucion/ deitzen jakona/ hoiek/ hoiei erraztasuna emateko// eta nik uste dut ba hori/ ba ondo dago/ bihar zan gauza bat da// baino/ aldaketa haundi haundi haundirikan horrek ez
|
dut
uste dakarrenik (GB.E)
|
|
|
Badaude, beraz, etimologikoak ez diren aspirazioak alde batetik eta baita galerak ere, bestetik. Baina ez
|
dut
uste euskararen aspirazio guztiak, of non etymological origin? (Trask 1997: 159) direnik, ezta gutiagorik ere.
|
|
|
* Itsacu > ren, esaterako, Nafarroan bertan agertu den Errensae> teonimoarekin bigarren osagaia parekatuz, edo euskarazko itsats> dela lehendabiziko osagaiaren iturburua. Momentuz ez
|
dut
uste askoz gehiago aurreratu dezakegunez etimologiari dagokione an behintzat.
|
|
|
Apeza zelako bakarrik egin ote zuen? Ez
|
dut
uste. Prakadunek berdin egiten zuten eta jadanik idatzi nuen nola Oihenarte abokatuak Etxepare zentsuratu zuen, eta J.D.J. Sallaberry mauletar abokatua, nahiz ezkerreko gizon izan, notable izanki Etxahunen lan satirikoak ez zituen argitaratu nahi izan.
|
|
|
Egia da iraganera begiratu ezkero euskara eta erromantzeen artean izan diren harremanek gehienez diglosiaren eragina erakusten digutela; ez
|
dut
uste, ordea, kasu guztietan horrela izan denik (euskara ispilu, > besteak beste [esate xinple baterako], albaitari> edo telebista> bezala, neologismoak dira edo ziren; horrelakoak garai guztie tan izan dira (eta izango dira) eta ez dute diglosiarekin zer ikusirik. Bestaldetik, hasie ran esan bezala, kontuan hatu behar dugu erdaraz, gaztelaniaz, euskaratik datozen maileguak ere baditugula.
|
|
|
Zaldibiako euskararen barne aldakortasuna aztertzean adina> da eragilerik gogorrena; ez
|
dut
uste, ordea, 80 urteko lagunen hizkera eta egungo gazteen euskara konparatzea denik egokiena, hor aldaketa erabat gertatuta baitago, eta eragile nagusiak zein izan diren, aldaketa zein ingurune gramatikal eta soziolinguistikotan gertatu den jakin gabe geldituko ginateke. Interesgarriagoa deritzot aldaketaren arrastoari jarraitzeari; bestela esan, orain 80 eta 50 urte inguru dauzkaten pertsonen hizkerari begiratu, eta noiz, nola, zeinen aurrean eta zertarako darabilten aldaera bata edo bestea aztertzea.
|
|
|
Holako gauza txipi batzuk, baina eman dezagun, ez
|
dut
uste berez hain gaizki dagoenik gure euskalkia alde horretatik, ez du sufritzen euskara batuaren aldetik, sufritzen du frantsesaren aldetik. Zahar gehienek hitz egiten dute Zuberoan, beharba da 50 urtez goitiko jende gehienek, baina handik behera %20ra iristen da eta umetan gutxiago %10, eta orduan badago problema.
|
|
|
Agian, norbaitek esan dezake Mendebaldeko euskalkien ikuspegitik bereizgarriak gertatzen diren hitzak hautatu direla. Baina ez
|
dut
uste arrazoirik izango lukeenik, hizkera hauen sistemak, oro har, Iparraldeko euskalkietatik gertuago bait daude, eta lan hau hurbilketa bat den heinean, hautaketak ere hori islatzen du.
|
|
|
Lizarragarenak irakurri dituenak ongi daki itzultzeketan ibiltzen dela, usu asko pentsatu gabeko iraultze lanetan aritzen dela, ezin baita onartu, Mitxelenak noizbait erran zuen bezala, gure apezaren eskuizkribu ugarietan kausitzen ditugun ezaugarriak Iruñerriko euskara gaizkara ren isla direla. Ez dut ukatzen Iruñearen hurbiltasunagatik Kokoerriko hizkera kutsatuxe zego keela, baina ez
|
dut
uste eguneroko solasean gure idazleak ibiltzen dituen moduko erdarakadak ibiltzen zirenik. Maiz ezinezkoa da, gaztelaniatikako maileguak maila jasokoak direlako, hizkuntza horretan eguneroko jardunean erabiltzen ez direnak, eta lehen ere erabiltzen ez zirenak, itxura duenez.
|
|
|
Are eta zehazkiago ere. Ez
|
dut
uste Lekeitioko testua poema liburu bat dela esan dezakegunik, olerki multzo bat besterik ez. Gandiagari esatea gustatu zitzaion bezala:
|
|
|
–Hiru> gizon> bakarka> ez (zen) liburu bezala kontzebitua egon?. . Ez
|
dut
uste (Bitoriano Gandiagak) aurrena liburu bat ideatu eta gero hura zatika egiten joaten zenik. Alderantziz, zatiak egin, bildu, eta horra liburu bat.
|
|
|
Zein izan zen Gandiagaren papera testuaren metamorfosi horretan? Ez
|
dut
uste ikusle pasibo hutsa izan zenik. Aldaketak garrantzi handikoak izan ziren, autoreak protagonismo handia ez bereganatzeko.
|
|
|
Adio, bere, post mortem? lehen liburua, guztiz antolatuta utzi omen zuen berak bakarrik (antza), guztiz modu txukun, zehatz eta zuzenean, eta b) Oztopo horretatik ateratzea, Hiru> > bakarka> kasuan (Bitoriano Gandiagaren libururik konplexu eta adore handikoena, seguru asko), hautaketa, berrantolaketa eta izenburuak ipintzeko lanetan, Bitoriano Gandiagak jarrera pasibo hartu izanak ez
|
dut
uste euskarri nahiko duenik.
|
|
|
) sintagma itxurarik ez duten arren, ez da ahaztu behar batzuek euren baitan juntadura edo egitura luze samarrak onartzen dituztela (sintag mak balira legez) eta guztiak(...) banaketa osagarrian daudela neurri sintag mekin.? Egituraren luze laburrak ez
|
dut
uste ezer adierazten duenik, baina sintagma izateak, eta maila batean behintzat taxu bereko sintagma izateak, bai. Eta ez da bakarrik maiz juntadura bidezko osaera izaten dutela direlako numeral horiek (hogeita> bat> < hogei> eta> bat).
|
|
|
23 Edo alegia eginez, horrek are urrunago baikinderamatzake amodio kortesaren izpiri tu eta kodetarik, orduan josteta erotiko baten aurrean baikeundeke. Ez
|
dut
uste irakurketa hori egiazki egitekoa den Echepareren kasuan, baina ez garai hartan olerki gai hori anakro nikoa litzatekeelakoan, zeren holako gaiak aurki baitaitezke orduko poesietan; ikus Maro t en ondoko neurtitzak non amoranteak maitariari horrelako josteta batean sartzeko eska tzen baitio: Non> que> je> soys> ennuyé> d' entreprendre>/ > D' avoir> > fruit> dont> le> désir> me> poingt,
|
|
|
soilki zuka (murriztua berau ere, derradan bidenabar) erabiltzera behartzen du eta, hikako tratamendu osoaren suntsipena ekarriz.> > ut> sunt> aut> non> sint> esanda oraingo hika sistema bere ho rretan mantentzearen aldekoak, azken buruan, konturatu nahi ez badute ere, horren hiltze agiria sinatzen ari dira. Beste bidetik, gutxien gutxienez, singularreko bigarren pertsonari zuzenik dagozkion formak bederen salbatuko genituzke, eta, horien oinarritik abiaturik, aldizka bederen, maiztasun handiko formen alokutiboak ere bai (zegok, > > dinat, > etorri> dituk, > > zitunan...). > Ez
|
dut
uste, bestalde, hitanoa earki> gatxik> bezalako forma arrunt eta degradatuetan eskaintzeak horren erabilera bultzatzera asko lagunduko duenik. Eta horri hizkuntzaren gaineko, manipulazioa?
|
|
|
Ez
|
dut
uste deskuidoz gertatua denik, inola ere, Azkueren azalpenetik Villasanteren definizio saiora hain nabaria den lerrakuntza hori. Villasantek oso argi izan zuen, liburua idazterakoan eta Mitxelenaren oin ohar erakarga
|
|
|
ikurriña, Jel leloa, Euzkadi hitza, etab. Bustintzak, aldiz, sabindar euskara, maila sinbolikoan aldarrikatzeaz gain, praktikan ere erabiltzeari ekin zion, ordura arteko beste ezein jeltzalek baino askoz gehiago idatziz hizkuntza eredu honetan. Eta hau garrantzitsua da, eta ez
|
dut
uste orain arte gai hauek ikertu dituztenek nahikoa inportantzia eman diotenik Bustintzaren protagonismoari auzi honetan.
|
|
|
Zalbideren azalpeneko laugarren eta azken interpretazio okerra, 320 jarraitzaileei dagokiena da. Dio Arana Goirik Gabon inguruan argi ikusi zuela bere plana aldatzen ari zirela, eta amorruz bere maniobrak hasi zituela, jarraitzaileak kongresuan izena emateko mobilizatuz124 Ez
|
dut
uste hola izan zenik. 1902ko urtarrilean Guilbeauk eta Ademak Arana Goiriri eskatu zioten prentsan argitaratu beharreko deialdia idatzi zezala Hondarribiko kongresuaren baldintzak azalduz.
|
|
|
elkarren berri izatea edo gutxienez ideia bertsuko Bilboko sabindar taldeetan mugitzea. Ez
|
dut
uste. Kirikiñok, akademiko izateko irrika pertsonal berezirik zuenik, ezta bere izena sortzaileen taldean ez egoteak eragin zionik Akademiarekiko herra.
|
|
2009
|
|
|
Gure webgunean ahalegin berezia egin dugu, nahiz eta oraindik asko falta informazio gehiago izateko, eskuragarriago izateko eta abar. Baina ez
|
dut
uste lortu ditugunik mundu profesional horren eta Euskaltzaindiaren arteko komunikazio bide errazak. Oraindik goiz da, beharbada gauzak ez daude umotuta, baina bide horiek bermatu egin lirateke, eta bide errazak izan lukete, arinak.
|
|
|
Bai, horiek guztiak egin ditugu orduan. Ez
|
dut
uste sekula Euskaltzaindiak hainbeste lan egin zuen, nola orduan eta orain.
|
|
2010
|
|
|
Aurrerago esango da zerbait, adibidez, irakasleen hizkuntza osaeraz jarduterakoan. Badakit besterik dela nagusi dabilen ikuspegia, baina ez
|
dut
uste erabat oker dagoenik kontrako azalpen modu hori.
|
|
|
Terminologia kontu huts izan ote zen indargabetze hori? Ez
|
dut
uste. Epaitegi Gorenak hartara jo zuenean, uste izatekoa da detaile hutsaz haraindiko gertaera baten aurrean gaudela.
|
|
|
Askotan esan izan da lurralde irizpideak garantia sendoagoak ematen dituela, euskara indartze aldera. Ez
|
dut
uste kontuak horrela direnik: ez ezinbestean, behintzat.
|
|
|
189 Ez
|
dut
uste, halere, erabateko lege urratzerik gertatu zenik normalean: legeak garbi zioen pausoz pauso,, progresivamente?, aplikatu beharrekoa zela, eta egin ere halaxe egin zen oro har.
|
|
|
Beren seme alabek hizkuntza ofizial batean edo bestean ikastea nahi dutelako, soil soilik? Ez
|
dut
uste. Eskolaren idearioak, bere irudi publikoak, etxetikako hurbiltasunak, eskaintza osagarriak193, konfiantzazko irakasle ezagunik tartean izateak, lehendikako esperientzia familiarrak edo oroitzapen pertsonalak eta, gero eta maizago, ikastetxea konfliktu iturri ez izateak plus nabarmena ematen dio eskola bati, ereduak berak ematen dionaz gainera.
|
|
|
Eginkizun dago azterlan zehatzago hori, oraingoz, eta emaitzak aldatu egin ditzake zertxobait. Ez
|
dut
uste, ordea, erabat aldatuko dituenik.
|
|
|
Horrela al dira kontuak? Nik ez
|
dut
uste gauzak, bere osoan hartuta, horrela direnik. Gustatu ala ez hanka biko legea da EEN, ez hanka bakarrekoa.
|
|
|
EEN legearen, conocimiento práctico suficiente? hura ez
|
dut
uste ingelesezko fluency tik eta gure hitz etorri tik hain urrun dabilenik. Helburua hor dago egon baina, oro har, helburu hori ez da bete.
|
|
|
Arrazoi izango dute biek, hainbatean. Ez
|
dut
uste, halere, gauza gehiegi ezkutatzen ibili naizenik, ez eta edergailu hutsalez estali dudanik azalpena. Kontuak horrela ateratzen zaizkit niri, moztadeak eta defizit nagusiak aipatzerakoan.
|
|
|
Ez
|
dut
uste, horra nire iritzia, lau baldintza horiek itxura batean betetzen dituen proiektu alternatiborik mahai gainean dagoenik. Halakorik eratu bitartean ez dirudi arrazoizko, alderik aldeko berrikuntzetan sartzea.
|
|
|
Ni ez naiz, egia esan, soluzio erraz horien zaleegi. Hezkuntza bezain esparruzabal, konplexu eta eragin anitzekoa ez
|
dut
uste lege markoaren atal operatiboa aldatuz (euskara erdaren eskola munduko distribuzio funtzionalaren atala birmoldatuz) nabarmenki hobetuko denik. Eredu markoz aldatzea, hori dela-eta, ez nuke nik horieta horrenbestez gomendatuko.
|
|
|
Norbaitek esan dezake, jakina, zientzia esparru gehienetan gertatzen dela hori eta, beraz, ez dagoela horretaz zertan harritu. Ez
|
dut
uste gauzak horrela direnik. Har dezagun, konparazioz, hizkuntzalaritzaren esparruko, trantsitibo?
|
|
|
Hala baldin bada nirea da errua. Ez
|
dut
uste, halere, taula laburpena oso oker jaso denik.
|
|
|
Baina ez da hitz egokia, Juan Luis Larrazaren esanetan. . Ez
|
dut
uste misiolari hitza erabili behar denik. Beti esan dut nire bizitzako etapa polit bat izan zela.
|
|
|
Eta, gaur egun ere, horrela pentsatzen du Inaxio Oliverik. . Nik ez
|
dut
uste posible zenik sare bakarra osatzea orduan. Kontuan hartu behar da, adibidez, autonomia ezartzean, Madrilek berak ez zituela transferitu nahi eskola publikoak.
|
|
|
Beraz, non aldatu zen egoera? Gasteiztik Azpeitira, adibidez, 60 kilometro ere ez daude, eta ez
|
dut
uste Deskargako mendatean ezer erori zenik. Nonbait gertatu zen zerbait.
|
|
|
Bestelako iritzia du, ordea, Inaxio Oliverik berak. . Ez
|
dut
uste EAk bakarrik utzi zituenik ikastolak. Gure proposamenetan eta zuzenketetan, besteak beste, haien posizioak islatu genituen?.
|
|
2012
|
|
|
Zure guthunaren hitzetarik lurralde hurrunetako hizkara hurrunago en ikastean, gaizki dagidala dirudi... Nik ez
|
dut
uste. Ikol ez lizen euskal litteratur baten emaraztekotz, euskaraz idaztea ez da aski:
|
|
|
Bere arazoak literatura bihurtzeko, itzulpenaren bidez, kanpotar ereduak eduki zituen, Poe, Saki, Kafka, Joyce, nahiz gero bere bidea hartu. Asmakizun hutsezko idazlerik badenik ez
|
dut
uste; benetako fikzioa orrialde zuria izango lizateke eta oraino paperak bere errealitate baluke (Peillen 1987: 20).
|
|
|
Irakurketa bakoitza ber idazketa antzeko zerbait da. Hagatik, ez
|
dut
uste testua behin argitaratuz gero amaitutzat eman behar denik, orduantxe hasten da testu horren bizitza, animalia biologikoena jaiotzean hasten den bezala.
|
|
|
Lehen narrazioan, Estazioko Begiradak delakoan, neuk asmatu dut epigrafea eta, bestalde, ez
|
dut
uste Michel Saulaie izena literaturako enziklopedietan aisa aurki daitekeenik. Texto honetan, ipuin bat baino, pertsonaia eta istorio amaraun bat moldatu dut, nahiz eta finean ezer guti utzi (Sarrionandia 1983a:
|
|
|
Ez dut esango Egunkari honen azken zatia baino ederragorik ez dela ondu euskaraz, belles lettres direlakoetatik hagitz urruti gabiltza hemen?, ezta ere gai garaiagorik ez dela ukitu. Baina, baldin nere iritzia estalkirik gabe agertu behar badut, ez
|
dut
uste inoiz gure hizkuntzan entzun denik horrelako hitz larririk, horren zinezko aitorrik, horrenbesteko karraxi sarkorrik. (LIB I:
|
|
|
– Ez dut, gorago esan dudan bezala, sentimenduen jatortasuna ukatzen, inolaz ere, baina ez
|
dut
uste, nahiago nuke oker egon, zuzen baino, jatortasun bizi hori irakurleari aditzera emateko, entzungor egin nahi badu ere, biderik eta modurik aurkitu duenik beti.
|
|
|
– Baina, baldin nire iritzia estalkirik gabe agertu behar badut, ez
|
dut
uste inoiz gure hizkuntzan entzun denik horrelako hitz larririk, horren zinezko aitorrik, horrenbesteko karraxi sarkorrik. (LIB I:
|
|
|
Euskararen alde txarrak eta debekuak, zenbaiten iritziz, bere eskas eta urritik omen datoz. Lehenxeago bai; gaur ez
|
dut
uste. Duela zenbait urte ez baitzen gure artean beste sendabiderik baraua eta odol ateratzea baizik.
|
|
|
Berria gaia. Ez
|
dut
uste ez euskal ez erdal prosa lan askotako tarteki edo parentetikoak aztertu direnik. Azpimarragarria deritzat beste hizkuntzetako bibliografia euskalaritzara ekarri eta gurean etekina ateratzeko egin duen saioari.
|
|
|
Galderak hortxe utzita, nik ere ez
|
dut
uste enuntziatuok, ken daitezkeenik, ondoriorik gabe; ez da prosa bera enuntziatu parentetikoak dituena eta ez dituena, ez du berdin adierazten eta ez du komunikazio modu bera bilatzen irakurlearekin.
|
|
|
Berritasunen errenkadatik atera gabe, bukatzeko besterik ere nahi nuke irakurlearekin konpartitu: ez
|
dut
uste oso aspaldi gerta zitekeenik doktore tesia emakume batek egin, beste batek zuzendu eta aho batez bikaina, cum laude, eman zioten epaimahaikide bat ez beste guztiak ere emakumeak izatea.
|
|
|
– Ez dut, gorago esan dudan bezala, sentimenduen jatortasuna ukatzen, inolaz ere, baina ez
|
dut
uste, eta nahiago nuke oker egon, zuzen baino?
|
|
|
– Ez dut, gorago esan dudan bezala, sentimenduen jatortasuna ukatzen, inolaz ere, baina ez
|
dut
uste, nahiago nuke oker egon, zuzen baino, jatortasun bizi hori irakurleari aditzera emateko, entzungor egin nahi badu ere, biderik eta modurik aurkitu duenik beti.
|
|
2013
|
|
|
Ez ahal dire gureak omonieraren saltzekotan. Ez
|
dut
uste! Hemen gaudenek Eskualdunaren arartekoz eskerrak dazkogu Ruch jaun apezpikuari igortzen, ezin hobea delakotz soldado eskualdunentzat.
|
|
2014
|
|
|
Aresti hil eta hamar urtera (1985ean, beraz), Joxe Azurmendik esaten zuen Jakinen: . Aresti asko aipatzen da. irakurri ere egin go dela espero dut (alegia, ez
|
dut
uste inoiz baztertuta eduki du gunik). Baina hil eta hamar urtetara ez zait iruditzen haren azter ketan asko aurreratu dugunik.
|
|
|
Pentsa liteke, beharbada, Gabriel Arestiren ahalegina eta aurre ko euskal intelektual batzuena berdina edo antzekoa izan zela; baina ez
|
dut
uste horrela denik. Pentsa dezagun, kasu, Manuel Lekuonarengan.
|
|
|
G. sebaldek dio Wal serrek ez ziela utzi gauza handirik ondorengoei, ez zuela zer laga; arestian esan bezala, liburutegirik ez zuela eta idazteko papera bigarren eskukoa zerabilela. Gure Aresti ere txiro hil zen, ez
|
dut
uste ondasun material askorik utzi zienik bere ondorengoei, hiz kuntza bizi bat laga zigun euskaldunoi, hori bai, eta ez da gutxi. Apala izan zen ulertzeko mende batzuk aurretik bera lako munto bat ibili zela euskaraz idazten eta bera ez zela horiek baino gehia go; eta atzetik zetozenei ere, ramon saizarbitoria eta Bernardo Atxagari kasu, erakutsi zien kalitatezko literatura dela euskararen etorkizunari hobekien doakion jantzia.
|
|
2016
|
|
|
... ez
|
dut
uste, teatroari buruz mintzatzen entzuteko hunenbeste jende sekula bildu eta gauza ederragorik erran denik. 536
|
|
|
Erregistro desberdiner mintzo baita, alde batetik mundu zaharra hor da beti, eta etena ere, badu bien artean reglatzen baita beti, mundu zaharra hor baita hizkuntzaren aldetik, ez idealizatzeko baina hor da, menturaz publiko diferente badira, denek zerbait aurkitzen dute, ez
|
dut
uste gozatzen duten, bada komikotasuna ere, ironian gira, pasatzeko pilula bazterretik so garelako, jendea nunbait hunkitzen dudarik gabe.563
|
|
|
Ez
|
dut
uste izan den gizonik, ez batasunik, liburu horrek bezenbat, lur zabalean, Euskal Herriari aipamen eman dionik.143
|
|
|
Sartzen ahal nintzen, armekin, edo armarik gabe. Ez
|
dut
uste holakorik kondena dezaketela, apezak gerlan sartzea Frantziako armadan eta Erresistentzian, onhartu eta ohoratu dutenek
|
|
2021
|
|
|
– Nik, berriz —sartu zen tartean Jonathan, goxo goxo—, ez
|
dut
uste zuk esan bezala gertatu denik kontua. Zuk ez duzu ezertxoren erantzukizunik.
|
|
|
Orain badakite nontsu dabilen Gaizka. Eta patruila mordo bat ibiliko da haren atzetik (Goenkale); Luzexko ez bada, zubiak zer nolako neurriak zituen, eta nolatsu egiten zen, irudipen bat egiteak ere, ez
|
dut
uste kalterik eginen dienik zure zentzu argizale jostari horiei (Perurena). Adberbio horiek ondoren postposizio atzizkiak har ditzakete:
|
|
|
Adizkiaren ondo ondoan egon ez arren, bai adberbioak azpimarra dezake gertaera edo ekintza jakin bat: Joan zen lanera, bai joan, baina ez
|
dut
uste oso lasai joan zenik (Ladron Arana).
|
|
|
Adibidez: Joseba gizon zarpail hark aurkeztu zizkizun haurrekin zihoan emakume argal hark buruan zeramatzan asmo guztiak kanporatzeko gai izango zela hain erraz konbentzituko gintuelakoan agureak esan zituen kontu haiek denak inork sinistu balitu ere, ez
|
dut
uste historian zehar izan diren hainbeste eta hainbeste zorigaitzen erantzuleen aipamena egiteko prest leudekeenetariko inortxok ere beste horrenbeste egingo lukeenik.
|
|
|
Perpaus elkartuetan gainetik ere besarka dezake ez partikulak mendeko perpausari dagokiona, haren mugak gurutzatuz, mendekoa ezezkoa ez bada ere: Ez
|
dut
uste [Josuk lagunik duenik].
|
|
|
23.5.3.4b Beste norbaiti entzundakoa hala dela uste ez denean, bai eta hala dela uste denean ere, erabil daiteke omen: Asko irakurri omen du, baina ez
|
dut
uste hala denik; Asko irakurri omen du, baina nik badakit ez dela egia. Bide ez da bateragarria ziurtasuna izatearekin:
|
|
|
Bide ez da bateragarria ziurtasuna izatearekin: * Asko irakurri bide du, baina ez
|
dut
uste/ baina badakit ez dela hala.
|
|
|
Bereizkuntza bera dugu, oinarrian, zail (a)/ erraz (a) izan predikatuarekin ere, nahiz esanahia bestelakoa izan: Zaila da (bihar/ nik/ hark) tangoa dantzatzea [zaila da hori gertatzea; ez
|
dut
uste dantzatuko dudanik]; Zaila da (jendaurrean) tangoa (ongi) dantzatzea [zaila da jarduera hori].
|
|
|
[uste ez ((e) la)] → ez [uste ((e) nik)]. Hortaz, esanahi bera dute ez
|
dut
uste etorriko denik eta uste dut ez dela etorriko perpausek; errankideak dira. Eta berdin ez dirudi diru asko duenik eta diru asko ez duela dirudi.
|
|
|
Ekialdekoak dira, askotan, horrelako egiturak: Uste dut gure aldekoa den; Ez
|
dut
uste baden inor hori egingo duenik; Nik uste gibeleko atetik joana den (azken adibide honetan uste bakarrik ageri da eta izan aditza isilpean geratu da). Ustez (eta) ere izan daiteke predikatu gobernatzaile:
|
|
|
Haatik, [tu+ ahal+ izan/* edun] ez da hain arrunta izan oraintsu arte: Luisekin lasai egon ahal zara, ze ez
|
dut
uste Rakelen gustukoa izango denik (Zubizarreta); Horretan bai, zerbait esan ahal dute Hemingwayren lagunek (Jimenez). Adibide horiek erakusten duten bezala, orainaldiko ahalera aldi oraineko adizkiaren bidez eratzen da (etorri ahal naiz; ezin du ekarri).
|
|
|
22.9.3.7f Tokiari dagokionez, adizki laguntzailearen edo sintetikoaren aurrean ematen dugu: ez da etorri, ez
|
dut
uste, ez dator. Perpaus nagusietan eta zenbait mendekotan gertatzen da ‘ez+ laguntzailea’ aurreratzea.
|
|
|
Lehen motakoak dira honako hauek: Laguna etorri dela esan didate; Ikusi dugu gazte hori zintzoa dena; Ez
|
dut
uste jende asko etorriko denik; Ikusiko duzue nola primeran ibiliko zareten; Domaia da hura ez baita etorriko. Jokatugabeak dira beste hauek:
|
|
|
Ondoko adibide hauetan menderakuntza dugu: Ez
|
dut
uste joango naizenik; Ez ahaztu atzo esan nizula; Gizon horrek zerbait badakigun galdetzen du; Kalera irten naizenean ohartu naiz euria ari zuela; Zuk urte osoan irabaz dezakezuna baino gehiago gasta dezaket nik egun bakar batean; Ez bazara ongi sentitzen hobe duzu etxera joatea.
|
|
|
Ikus ditzagun ondoko adibideak: Etxea saldu duela esan digu Josebak; Eskerrak ama etorri den; Ez
|
dut
uste Bilbora joango naizenik; Esan didate noiz izango den azterketa; Lan gehiago egin dezagun nahi dute ugazabek; Liburu hori liburutegira itzultzeko eskatzen dizut; Datorren urtean beste nobela bat idaztea espero dut; On da denok zerbait egitea; Lanera joatera behartuta zaude; Liburutegira etortzen ikusi zaitut; Badakit noiz hartu oporrak; Horrexek ematen dit barkatuko didazulako ustea; Gauez be...
|
|
|
30.1.2.1a Gehienetan aditzak izaten dira elementu gobernatzaileak, mendean perpaus jokatua nahiz jokatugabea hartzen dutenak: Garaiz etorriko direla esan dute; Ez
|
dut
uste garaiz etorriko direnik; Afaltzeko garaiz iristea espero dut; Diru guztia xahutu duen galdetu diot; Ez dakit Parisera joateko zein ordutako trena hartu; Azterketa bi orduan egiteko agindu digu irakasleak. Beste batzuetan izen sintagma izaten da elementu gobernatzailea:
|
|
|
30.2.1a Perpaus osagarriak honako hauek adierazteko erabiltzen ditugu, besteak beste: iritziak (ez
|
dut
uste bilerara garaiz iritsiko naizenik), ezaguerak (ezagun du gazteak garena; nora joan diren jakin nahi dugu), jarrerak (eskerrak garaiz etorri zaretela; oporretan nora joan erabaki behar dugu), suposizioak (demagun 1990 urtean gaudela), edo nahiak (lasai bizitzea opa dizuet; bakean bizi zaitezten nahi genuke). Baina norbaitek berariaz esan edo nolabait aditzera eman duena aipatzeko ere erabiltzen da baliabide hori, aipamena komunikazio aditz baten mende ezarrita:
|
|
|
Beraz, partitiboa daramaten izen sintagmak ere izan daitezke mintzagai: Sendagilerik, ez
|
dut
uste inoiz dudanik (de Rijk 1978, 2008). Aurreraxeago itzuliko gara kontu honetara, mintzagai aurreratuez jardutean.
|
|
|
Azken honek beti uzten du atzean, lehenago zegoen lekuan, izenordainen bat ordezkari gisa. Baina euskaraz ezinezkoa zaigu* Sendagile horrekin, behintzat, ez
|
dut
uste berarekin inoiz mendira joango naizenik esatea (adibide honetan berarekin izenordaina litzateke aurreratutako sendagile horrekin postposizioaren aztarnari dagokiona). Bestalde, ezkerreko dislokazioan sintagmak beti determinatuak izaten dira, baina euskaraz sintagma zehaztugabeak ere izan daitezke mintzagai aurreratu:
|
|
|
Bestalde, ezkerreko dislokazioan sintagmak beti determinatuak izaten dira, baina euskaraz sintagma zehaztugabeak ere izan daitezke mintzagai aurreratu: Sendagilerik, ez
|
dut
uste inoiz dudanik (de Rijk 1978). Mitxelenak (1981) ere bere egin zuen de Rijken oharra.
|
|
2022
|
|
|
Baina de jure? Ez
|
dut
uste, eta hona zeren.
|