|
2000
|
|
|
Bost milioi diru asko da: ez
|
dut
beste zuribiderik aurkitzen. Bada, noski, halakorik bere kabuz egiten duenik, bere burua, erakusleihoa edo ganadua bailitzan, gustura erakusten duenik, propaganda edo fama edo nik ahal dakit zeren bila.
|
|
2001
|
|
|
Momentuan momentuko eta beste mugaketatan sartu gabe oraingoz (etorriko baita garaia hori egiteko) hemen hartuko dugu euskal literatura bezala, arrazoi berezirik ez baldin bada, euskaraz idatzirik agertzen den guztia edo gehiena behintzat, eta nahiz idatzirik ez egon, euskaraz esan diren gauza franko. Honetaz uste
|
dut
beste momentu batean mintzatu behar genukeela, baina badakizue badela literatura idatziaren aldamenean edozein hizkuntzatan aho literatura deritzana, ahotik belarrira dabilena, eta aho literatura horrek zenbait literaturatan, direnak direlako, garrantzi eta pisu gehiago duela bestetan baino. Are gehiago, edozein literaturatan garai batzuetan aho literatura horrek pisu gehiago du bestetan baino; esate baterako, inguruko edo hemen gehienbat ezagutzen ditugun literaturetan, aspaldiko garaietako literaturan aho literatura beti askozaz ere nabarmenagoa izaten da gero baino.
|
|
|
Nik âneronen burua hobeki ezagutzen
|
dut
besterena bainoâ zenbait gai ukitzen dituzten idazlanak, ezer balio baldin badute, irakurri  egiten ditut, nahiz euskaraz egon nahiz irispidean dudan edozein erdaratan; beste zenbait sailetakoak, berriz, ez ditut irakurtzen ez erdaraz ez euskaraz, ezin utzizko eginkizunen batek behartzen ez banau. Jende zentzu  dunak horixe berbera egiten zuelakoan nengoen:
|
|
2002
|
|
|
erreakzionatu ezin zuen neska baten izua baliatu, hain zuzen. Eta horri zitalkeria deitzen zaio, ez
|
dut
beste hitz gogorragoren bat erabili nahi.
|
|
2003
|
|
|
Largabistak hara zeratuta. Pelikula ez da egun osoan bukatzen eta, nire bizitza bizi ezinik, gutxienez atsegin har  tzen
|
dut
besteenak bizitzen, haienaren testigu izaten.
|
|
|
Uste
|
dut
beste autobide zati bat irekitzen zutela gaur. Akaso ministroren bat etorriko zen.
|
|
2005
|
|
|
Nik neuk ere izan nuen, ustez, Swann ek jasandako perlesia espiritualaren antzeko zerbait, behin baino gehiagotan. Une honetan ere, kamioia hondarrez mukuru daukat, perlesiak jota, eta hustu beharrean nago; ez
|
dut
beste arrazoirik aurkitzen kontatzen ari naizena kontatzeko; azken batean, historia hau niri neuri dagokit, ni neu naiz kamioia, eta nik neuk sortuak dira gainean dauzkadan hondar tonak. Eta nik neuk irudikatzen ditut usoak errauts haizatuen artean.
|
|
2006
|
|
|
Ez
|
dut
beste inon ikusi halakorik.
|
|
|
Nire azkeneko liburuaren orijinala da. Ez
|
dut
beste kopiarik. Niri zerbait gertatuko balitzait, gorde ezazu, eta garai hobeak iritsitakoan, bidal ezazu Berlingo unibertsitatera.
|
|
|
" Bizitza osoa pasatu
|
dut
besteen nahien aginduetara", esan dio berriz bere buruari. Eta albo batera eta bestera astindu du.
|
|
2007
|
|
|
–Esan nahi
|
dut
beste batzuek ez zutela amore eman, eta Leon, Galizia, Andaluzia edo Extremadurako mendietan Errepublikaren alde borrokan segitu zutela.
|
|
2008
|
|
|
Taxi gidariak ispilurantz jaso ditu begiak. Masaila sikatzekoa egin
|
dut
beste eskuarekin. Badakit hor behean dagoela galtzen zarrastada, zauri bat bezala.
|
|
|
Nik legatza nahi nuen, irinetan eta arrautzetan pasatutako legatz frijitua, jan erraza da eta Tomasek hortzeria hondatu zidanetik ahoan erraz mamurtzen diren jakiak gustatzen zaizkit niri, baina Tomasek esan zidan, hemen nola eskatuko duzu ba arraina, kostatik hain urruti?, baina helburua ez baitzen ondo afaltzea, eta are gutxiago Tomasi ezertan eta ezta ezergatik ere kontra egitea, ba nik esan nion baietz, arrazoi zuela eta beste zerbait eskatuko nuela, eta etxekoandrea nota hartzera etorri zenean, nik esan nion, neuk ere txuleta jango dut senarrarekin batera, horixe esan nion irribarre eginez, eta etxekoandreak nota hartu zuen, eta on egin! esan zigun, ez genuen arazotxorik izan afari guztian ere, alderantziz, alboko mahai batean gizon gorbatadun batzuk zeuden, eta orain bat eta gero bestea, beti neukan baten bat niri begira, eta pentsatzen
|
dut
beste mahaietakoek ere begiratuko zigutela afarian zehar, horixe izaten da normalena jatetxeetan, denek dutela denen berri, niri hala iruditzen zait behintzat, paretari bizkarra emanda jartzea gustatzen zait jendearen nondik norakoak ikusteko, baina egun hartako nire helburua ez zen jendearen kuxkuxean ibiltzea, justu kontrakoa gertatzea nahi nuen nik, helburu bakarra nuen-eta, eta hori zen ez em...
|
|
|
[Neure heriotza III.] Baina, pentsatzen
|
dut
beste batzuetan, zertarako hil behar dut erdi ezkutuan?
|
|
2009
|
|
|
Elinor Wardes hori! Ezin izan
|
dut
beste inor ikusi zuen mahaian. –Gurasoek ez zioten erantzun.
|
|
|
Hilabete askotan zehar, Wardes gaixotu zenetik, eta are gehiago basapiztia zital hori sendatu zenetik, egunero joaten nintzaion bisitan, hain hartzen ninduen onez eta halako buruargitasuna zidan erakusten, ezen txeratu egin nintzen berarekin, errepikatu zuen desesperazioz?. Horra, Clara, ezin
|
dut
beste modu batera azaldu... Ez zara haserretu, Clara?
|
|
|
Gaur goizean, egunotan egiten dudan moduan, amuma bisitatzera joatekotan irten naiz etxetik. Horretarako irten arren, ihes egin
|
dut
beste behin ere, amuma bisitatzera joan beharrean zeu bisitatzera joan bainaiz. Ez neukan pentsatuta halakorik egitea, bat batean hartutako erabakia izan da.
|
|
|
edan
|
dut
beste behin
|
|
|
Eta jardunean jardunean, gertatzen da Manuel Puig argentinarrak aitortzen zuen obsesioak bizi gaituela nobelagile asko: " Ezin
|
dut
besteren nobelarik irakurri, orriari orri nabilelarik obra zuzentzen hasten bainaiz".
|
|
|
Estrategia literario jakin bati erantzuten dio idazkuntzak, eta ez dut ahaztu nahi estrategia falta bera ere estrategia bat dela, kalkulatua eta deliberatua denean. Ordenagailuko pantailaren aurrean hartzen ari naizen milaka eta milaka erabaki txikiek gorde dezatela elkarren arteko koherentzia, ez
|
dut
beste buruhausterik; ekintza txiki horietako bakoitzak lagun diezadala pentsamendua zehazten, sentimenduei bizia ematen, lortu nahi diren efektuak gorpuzten, konkretatzen.
|
|
|
Alfer samar ibili da, baina, berandu batean birigarro bakan bat ere, bakarlari bokazioa nola duen, denen gainetik destakatzen saiatu da. Beranduen, halere, besteak isildu ahala, garaztarroak ekin dio bere fagot soinu monotonoari (ez tonubakar delako, lau tonutxo baititu, kukua bikoizteraino) eta monotematikoari... lau notadun doinu herrena beti berdina besterik ez baitaki... uste
|
dut
beste guztiak aspertzen eta nazkatzen dituela bere" monotema nekagarriaz". Bera da, nekaezin bakarra:
|
|
|
Aloñan gora iritsitakoan, eguzki gozotan, haize bixiaren hatsetan, burua Artasorantz, bi begiak ia itxian... naizen guztiz etzan natzaio lurrari... hats leun xumez barrua beterik... baina lurra ez zait ur egin. Halere, lurraren magala leun laztan topatu
|
dut
beste behin.
|
|
2010
|
|
|
baina hemendik ezin
|
dut
besteena irakurri.
|
|
2011
|
|
|
Ez
|
dut
besteak baino hobea izan nahi; euren onenarekin konformatzen naiz.
|
|
|
zorua labainkorra zen eta lau euri tanta egin orduko lohi likido batez estaltzen zen dena, gure oinetakoak eta soineko barrenak zerri eginda uzten zizkiguna. Ez
|
dut
beste inon ikusi hangoak bezain mariorratz urdin ederrik. Entzuna daukat, gure aita eta ama gazteak zirenean, urmaela, urtero garbitzen zena, garbia eta sakona zela, eta sarritan joaten zirela bertara beren lagunekin meriendatzera, baina bizimodu hura aspaldi amaitu zen eta nik apenas ezagutu nuen.
|
|
|
Ezkontza bat, eta batzuetan ematen du ofizializatutako hori baino ez dela ezkontza, eta ez da, alegia, bi pertsonek elkarrekin bizitzeko hartzen duten konpromiso hori, nahi eta nahi ez, konpromiso horrek urtetan zehar aurrera jarraitzen baldin badu, konpromiso horrek gune eta momentu desberdinak izaten ditu, eta krisialdi handiak izaten ditu. Nire bizitzan izan dira, eta nik uste
|
dut
beste guztien bizitzan ere bai. Matrimonioa, ezkontza, ez da izaten ez gauza... lineala.
|
|
|
Nik abertzalea izateko eta euskalduna izateko, ez dut inoren kontra egon beharrik. Kritikatuko ditut beste batzuek gurekiko egin dituztenak, egin ez dituztenak, kritikatuko dut Espainiaren historia, Estatuaren egitura, eta bilatu nahiko
|
dut
beste antolaketa bat, beste kokagune bat eta nahi duzun guztia, baina ez daukat Espainiaren kontra joan beharrik. Eta nazionalismoak nik uste dut alderdi txar hori daukala, nazionalismoak patrioterismo txar bat darama ondoan, eta patriotismoak badu halako autojustifikazio faltsu batzuen lur ustel hori azpian, eta hori nik uste dut oso arriskutsua dela.
|
|
2012
|
|
|
Bila saiatzen nintzen jendetzaren artean; igandeetako jendetza zen herriko eliz atarian, nekazari jendea beren brusa beltz handiekin. Gogoan
|
dut
beste xehetasun hauxe ere: ez dakit nondik jotzen zuen haize baldar batek brusa haiek puzten zituen belak bailiran.
|
|
|
" Inoiz ez
|
dut
beste gizaki baten aita izaterik". (Imre Kertész, Galerako egunkaria)
|
|
|
Bat batean, argi bat piztu da ia urte osoan hutsik egoten den etxe bateko leihoan. Opari baten moduan hartu
|
dut
beste leihokoaren nondik norakoak imajinatzeko aukera. Emakumea ematen du, nire adin modukoa, ez oso garaia.
|
|
2018
|
|
|
–bitartean ordenagailuko teklatuan zerbait idatzi eta pantaila urdin argi bat zabaldu da, huts hutsa?. Horrelaxe, bai... dilia hemen, eta nik, ikusi, zinta itsaskor honekin eskuan lotuko
|
dut
beste dilista, smartean zerbait bilatu du, braille kodearen antzeko zerbait iruditu zaio Loreari, eta gelara abiatu da.
|
|
|
Odola irakurri dut beroak nabarmenarazi dituen letra kosketan. Harriturik, aiztoari buelta eman, ostera sutan jarri, eta ohorea irakurri
|
dut
beste aldeko ahoan.
|
|
2019
|
|
|
–Ez
|
dut
beste mesederik egingo.
|
|
|
–Oso neska ederra zara, Serena, baina uste
|
dut
beste batena dela nire bihotza.
|
|
|
–E, Tätowierer, diotso?, neskak ez du askorik esaten. Uste
|
dut
beste andregairen bat bilatu zenukeela.
|
|
|
Hobe omen da, haren ustez, datozen egunak familian pasatzea, etxekoekin. Osorik irakurri dut Cien años de soledad eta ez
|
dut
beste libururik.
|
|
|
Eta negarrari eman dio berriz ere. Nik imajinatu
|
dut
beste ekaitz bat sortu dela, tsunami bat, eta itsas zabalera joan naizela barkuan. Alaskako icebergetaraino nabigatu dut, eta gero hegoaldeko itsasoetara.
|
|
|
–Horixe zorigaiztokoak direla! Esan nahi
|
dut
beste horiek lasai bizi direla beren ezjakintasunean eta ez direla ezertaz arduratzen. Gu ere lasai biziko gara egunen batean.
|
|
|
Ez naiz oroitzen erdarazko bertsioan erreparatu ote nion. Seguru asko hiletako kantak euskararekin ekarri dizkidan oihartzunek indar sarkorragoa eragin didate gaztelaniaz irakurrita baino, ez
|
dut
beste esplikaziorik aurkitzen:
|
|
|
Baina topatu
|
dut
beste bat Bizkai aldeko kostan bildua: San Simon eta Judaetan, ontziak ankoraetan.
|
|
|
Orain ez badu lehen halako jaierarik ere, ospatua zuten garai batean San Pedro Nolaskoren eguna. Esana
|
dut
beste batean, nola santutegi oparo eta abarotsua bizi zuen kristau herriak sasoi batean, azken Kontzilioak entresaka eta inausketa kupidagabea egin zuen arte. Horietakoa zen Kataluniar Pedro Nolaskotar hau.
|
|
2020
|
|
|
Ez dakit, esan zuen Connellek. Imajinatzen
|
dut
beste jende batzuekin ibili nahiko duzula orduan, ez?
|
|
|
Zuk ez duzu muntatu, esaten dio Connellek, sentitzen
|
dut
besteak hain ergel portatu badira. Uste dute Pat fenomeno bat dela, batzuetan etxean festak antolatzen dituelako.
|
|
|
Gogo onez gidatuko zaitut. Jauna, ez
|
dut
beste inolako premialdirik.
|
|
2021
|
|
|
Beraz, zapata pare harekin jarraitu nuen, eta, hori gutxi ez eta, euria egiten zuenean, nabaritzen nuen nola ari ziren poliki poliki urratzen, biguntzen eta itxuragabetzen, eta harzolaren hoztasuna sumatzen nuen oinazpietan. Horregatik orain ere beti ibiltzen naiz zapatak urratuta daramatzadala, orduko haietaz gogoratzen bainaiz eta konparazioan iruditzen baitzait hauek ez daudela hain urratuta, eta sosik baldin badut nahiago izaten
|
dut
beste zerbaitetan gastatu, jada ez baitzait iruditzen zapatak behar beharrezkoak direnik. Hasieran gaizki ohitua nindukan bizitzak, beti maitasun samurrez eta adeitsuz inguratua, baina urte hartan hemen, Erroman, bakarrik izan nintzen aurreneko aldiz, eta horregatik maite maite dut Erroma, nahiz historiaz zamaturik egon niretzat, oroimen larriz eta ordu gozo gutxiz zamaturik.
|
|
|
–Begira, nik kasua argitzen laguntza ematerik badut, ez
|
dut
beste aldera begiratu nahi. Ostatua ireki zuenetik, aitaitak etxean ditu gonbidatuen harrera fitxa guztiak, eta oraintxe hitz egin dut berarekin.
|
|
|
Orain ez naiz gogoratzen, baina txartela Burundesakoa zen, Amurriora doan autobus lineakoa. Gezurretan ari zela ohartu nintzen, baina uste
|
dut
beste biak itzuliko ote ziren beldur zela, berari buruz galdetuko ote zidaten, alegia; hortaz, ezjakinarena egin nuen, eta alde egin zuenean, Iruñean zorte ona izateko esan nion.
|
|
|
–Pozten nau, asko pozten nau. Baina... uste
|
dut
beste ahalegin bat gehiago eskatuko dizudala.
|
|
|
Ohartaraztera etorri natzaizu: kontu handiz ibili behar dugu, eta ez
|
dut
beste erremediorik zuk nire haurdunaldia eramatea baino, zeren orain sendagilea aldatuko banu Javierrek susmo txarra egingo bailuke. Haren bi bazkidek jipoiak jaso dituzte ezezagun batzuen eskutik.
|
|
|
hilketa bikoitza, atzokoaren berdin berdina. Zure lankidearen postara bidali
|
dut
beste bi hildakoen autopsiaren txostena. Haien antza dute hauek, xehetasun guztietan:
|
|
|
Ezin izan zuen izu aurpegia harridura keinu baten atzean gorde. Oporretako argazki batzuk erakustera etorri da, gazta eta garagardoa amaitu ditugu, baina aterako
|
dut
beste zerbait, gustura gaude, ezta. Elenek baiezko keinua egin zuen, gustura horren atzean gordetzen zen elkarrizketari behar baino garrantzi gehiago eman nahian.
|
|
|
" Ez al zaitu zarata horrek urduritzen, nire onetik ateratzen nau! Ea noiz konpontzen duzun, ez
|
dut
beste negu bat aguantatuko marmar hori buruan". Erregulatzaileari bira eginez bi aukera zituen:
|
|
2022
|
|
|
Gazta  kontua erakutsi behar diozu, ez?". Eta berak baiezkoa egin zuen eta uste
|
dut
beste zerbait ere esan zidala, baina, egia esan behar badizut, jauna, ez naiz gogoratzen. " Espero dut gaztekin aspertzen zarenean, ez zarela hasiko zerriak hazten, zeren hemen hil egiten ditugu zerriak." Eta bera zer esan nahi nuen galdetzera zihoanean, auzoko andrearen txakurra zaunka hasi zen gogor, nik erakutsita bezala.
|
|
|
Ez dakit. Pentsatzen
|
dut
beste gauza batzuen berri jakingo dudala. Baina garrasi hark saskia botarazi zion amari kanpotarren atera iristen ari zelarik.
|
|
|
Joan nintzen haren logelara eta han zegoen oheari josita, ume handiaren pijama harekin, hogeita bi urteko jaio berriaren pijamarekin. Eta" Hiri gertatzen zainana dun negar gutxi egiten dunala" esaldian pentsatu nuen eta" Bazekinat ahizpa bat daukanala esneko txerrikume bat bezain ezdeusa" esaldian, eta nik esneko txerrikumeen berri gutxi dakit, pentsatzen
|
dut
beste gauza batzuen berri jakingo dudala, baina esaldi horiek urdaileko erremina ekarri zidaten atzera, nire begiak ohituta zeudelako nire ahizpa zen gizakia ikustera, lorez betetzen ez diren loreontziak bezain ezdeusa eta hutsa. Eta Noraren gorputz atrofiatua Marcoren esaldiekin betez, beste era batera begiratu nion ahizpari eta gogoratzen hasi nintzen, jauna, gogoratzen hasi nintzen aitak ezin zuela jasan herri honetan ematen genuen pena, ahizparen aulkia bideetan arrastan generamalarik.
|
|
|
Baina horiek denak alde batera utzirik, apartamentu hauxe, gaurgero ez
|
dut
beste esatekorik, zuk ez zenekien ni literatura ikasten ari nintzela unibertsitatean, eta inondik ere zeure buruari galdetuko diozu nora eramango ote nauten ikasketa hauek, liburu baten orriak bata bestearen ondotik pasatzea, literatura ikasketak, tira inora ere ez eta are gutxiago lan merkatura, neuk hartu nuen erabakia, eta ikasten baldin badut da helburu estetiko bat dudalako, ikasteak ongi em...
|
|
|
Gainera, etxe hain handi eta hain huts honetan ez da hain zaila izango txokoren bat, ezkutalekuren bat aurkitzea. Ez
|
dut
beste irtenbiderik ikusten! Esango didazu harrapatzen bazaituzte kartzela daukazula... agian heriotza...
|
|
|
Akaberaraino defendatu behar zaitut. Ez
|
dut
beste biderik ezagutzen. Egunen batean, eskertu egingo didazu.
|
|
|
Aski dut hitz labur horiekin, ez
|
dut
beste argibiderik behar identitate senaren atzean dagoen beren arteko askatasunaren handia sumatzeko. Hortik aurrera, bikote maitasuneko perlek diskrezioan egiten dute distira gehien, ez soilik eguneroko bizitzan, baita fikzioan ere.
|
|
|
Nere etsimendu beltzean, feminismora jotzen
|
dut
beste askok bezala. Jo dezagun emakume bati buruz ari garela, hark egin dituen edo ez dituen gauzen inguruan, eta norbaitek galdetzen duela:
|
|
2023
|
|
|
Hego Gurutzearen irudian ageri diren llama ama eta llama umeei buruzko mitoa; ondo begiratuz gero, ikusi ere egiten dituzu animalia horiek, izarrek osa  tzen dituzten lerroetan. Zurrungari nazkanteak, azkenean, hara berebiziko oparia egin; egun hartan bezainbateko mendi indarrik ez
|
dut
beste inoiz sumatu; estasi antzeko batean bilduta sentitu nintzen (hobeto esanda, irekita, zabal zabal, infinituraino) eta halako batean lo hartuko nuen inondik ere. Sudurra jelatuta esnatu nintzen.
|