|
2000
|
|
|
Carnapen Aufbau a askotan Vienako Zirkuluaren enpirismoaren klabeak ulertzeko oinarrizko testu gisa onartu izan da. 1922 eta 1925 bitartean idatzia eta 1928an argitaratua, II. atalean garatu
|
dugun
corpus teorikoarekin lotzen zuen interpretazioa jantzi zioten berehala. Alabaina, galde dezakegu, non zetzan obra honen garrantzi gailena?
|
|
2008
|
|
|
Aztertu
|
dugun
corpus baliabide bakoitzaren ezaugarriak antolatzeko eta esparru erkagarriak eratzeko, aldagai hauek hartu dira kontuan: egilea, data, iturria (idatzia –argitalpen ‘tradizionalak’ nahiz Internet bidezkoak–, ahozkoa, edo biak), gaia (orokorra, espezializatua), asmoa (deskriptiboa, ereduzkoa), edukia, tamaina, mota (hizkuntza bat baino gehiagoko corpusetarako), hizkuntza, eremu geografikoa (dialektoak edo beste aldaeraren bat kontuan hartu diren), denbora (sinkronikoa, historikoa), prozesatzea (automatikoa, eskuzkoa edo bietatik), etiketatze eredua/ sistema, eskuragarritasuna, emaitzak, tresnak, salneurria, eta metadatuak nondik hartu ditugun (eskuragarritasunaren helbideko informazioa nahikoa ez bada).
|
|
|
Hiztunei ‘ereduzkotzat’ eskaintzen zaizkien testuez osatutako corpusa? Gure iritzia da lehen ideia dela reference corpus terminoaren jatorrizko adierari dagokiona21 baina horrelakoa da gaur egun euskaldunok behar
|
dugun
corpusa. Hizkuntza ‘normalizatuetarako’ egindako definizioak balio du bere horretan normalizazio bidean den hizkuntza minorizatu baterako?
|
|
|
Lau ardatz nagusien azalpena egin baino lehenago, aipa dezagun azterketarako mamitu
|
dugun
corpusa. Egin eginean ere, Larramendiren Hiztegi> Hirukoitza> hustu dugu, lexiko juridiko administratiboaren osaketa egiteko.
|
|
|
Gure lanari buru emateko, HH aren gainean zuzenbidearen ikuspegitik eginda ko hustuketa jarriko dugu. Esan bezala, azterketarako erabili
|
dugun
corpusa da eta irakurleari Larramendiren lanaren nondik norakoak zuzen zuzenean konsultatzeko aukera emango dio.
|
|
|
Ahozko tradizioa, literatura eta bestelako testuak ere, ondo orekaturik, bilduko dituen Corpusa. Baina izango dugu aukera Biltzar honetan behar
|
dugun
corpus berriaz jarduteko.
|
|
|
Horregatik erabaki zen Egungo> raren> Bilketa lan> Sistematikoa> izeneko corpusa sortzea, XX. mendeko euskal testuak, mota guztietakoak (eta ez literaturakoak bakarrik) bilduko zituena. EEBS> laburduraz ezagutzen
|
dugun
corpusa, Orotariko> Euskal> Hiztegia ren osagarri ezin bestekoa izan da Hiztegi Batuko lehen idatzaldia osatzeko.
|
|
|
Transkribatu egin ditugu. Hori da gaurkorako erabiliko
|
dugun
corpusa. Gaurko ahozko ipuin kontalaritzaren eremu hori da guk aztertu gura duguna.
|
|
2010
|
|
|
Orobat erretorikak ber kokatze sasoia bizi du, ez dena osotoro gauzatu, enuntziazioaren barnean. Horregatik gaude berbaldien dimentsio> erretorikoa hurbilpen egokia dela eta ondo erantzuteko gaitasuna duela aztergai
|
dugun
corpusean, bat egiten baitu gure corpuseko sermoiek duten erretorika barreiatu horrekin. Egin dugun ahalegina erretorikaren berrikuntzari begira eginikoa da, beraz.
|
|
2012
|
|
|
Aztergai
|
dugun
corpuseko esatariaren helburua da bere iritzia edo tesia (berak ateratako ondorioa) berak nahi bezala norentzakoarengana iritsarazi (ilokuziozko ekintza) eta haren iritzi usteetan eragitea (perlokuziozko ekintza). Beraz, berbaldi horrek arrakasta izan dezan, norentzakoaren interpretazioa berbalditik bertatik erregulatzen, bideratzen, gidatzen ahaleginduko da.
|
|
|
Pentsa daiteke koordinaziozko juntagailua enuntziatu parentetikoaren aurretik nahiz atzetik joan daitekeela. Bi aukera horiek zilegi izanik ere, azterkizun izan
|
dugun
corpusean, enuntziatu parentetikoaren ondoren agertuko da (ia) beti juntagailua (hiru adibidetan izan ezik); nolabait oinarrizko enuntziatuari berriz eusteko eginkizuna beteko balu bezala. –Berrartze lan?
|
|
|
Honenbestez, aztergai
|
dugun
corpusa kontuan izanik, bost eginkizun komunikatibo nagusi bereizi eta jorratuko ditugu:
|
|
|
Guztira, aztergai
|
dugun
corpusean 311 enuntziatu parentetikok konexio emaileren bat darama. Horietatik guztietatik emankorrena argudiozko operatzaile bezala izendatutakoak gertatzen zaizkio Mitxelenari eta sail horretan, bereziki, eta juntagailu lokailua (artxikonektagailua) buruan izanik sortzen dituen enuntziatu parentetikoak.
|
|
|
Koldo Mitxelenak eta buruan daramaten egitura parentetikoei etekin handia ateratzen die, eta, B tipoa osatzen duten enuntziatu parentetikoei dagokienez, emankorrena baliabide horixe gertatzen zaio; aztergai
|
dugun
corpusean B tipoa osatzen duten 311 adibideetatik 133 mota honetakoak baitira.
|
|
|
Aztergai
|
dugun
corpusa ikusita garbi dago ez dela ezinbestekoa eta eramatea. Garbi ere dago estilo mailako antolatzailea izan daitekeela; hau da, premisa pertsonalei erantzun diezaiokeela.
|
|
|
Aztergai
|
dugun
corpusa kontuan hartuz, eta inoiz ezin da agertu ondorengo egoeretan:
|
|
|
Ez da harritzeko, bada, aztergai
|
dugun
corpusean ere, baitaurrizkibidez sortutako enuntziatuak izatea gehien. Aurrizki hau azalpenak emateko berariazko tresna bilakatzen baitzaio.
|
|
2013
|
|
|
4 Guk tesian (Azpeitia, 2010) azterkizun izan
|
dugun
corpusa Koldo Mitxelenaren kritikak izan dira, liburueta zinema kritikak (edo iruzkinak); hain zuzen, Euskal Editoreen Elkarteak kaleraturiko Klasikoen Saileko 21, 22 eta 23 zenbakiak dituzten liburuxketan jasotakoak.
|
|
|
Guk gertuen ezagutu
|
dugun
corpus ariketan ere binomio horren adar konplexuak landu behar izan ditu euskararen batasunak eta estandarizazioak. Horixe zor diogu kulturgile batzuk akuilatu eta Mitxelenak gidatutako hizkuntzalari eta idazle multzo hari ere:
|
|
2015
|
|
|
Beraz, gure bigarren azterketan, lehen lehenik, hiztegitik erauzitako konbinazioak corpusparalelo batekin alderatu nahi izan ditugu. Erabili
|
dugun
corpusak gaztelaniaz eta euskaraz parekatutako491.853 esaldi biltzen ditu, askotariko iturrietatik jasoak.
|
|
|
Kopuruen datuekin jarraituta, gorrek ikasle entzuleek baino markatzaile espazialgehiago erabiltzen dituzte halaber, ikasle entzuleek eskuzko markatzaile gehiago ekoizten dituzte.Horrez gain, markatzaile espazialen kopurua txikia da eskuzkoen kopurua ikusita. Interesgarria denalderdirik ere bada, gorrek ez dute birformulatzailerik egiten aztertu
|
dugun
corpusean.
|
|
|
corpusa diseinatzerako orduan, testu azterketa egiterako orduan... Euskararen egoera aintzat hartu gabe ez genuke sortu
|
dugun
corpus eleanitza sortukoedo genituzke emaitza asko ulertu.
|
|
2017
|
|
|
Dena dela, kontuan hartu behar da erabili
|
dugun
corpusa esperimentu honetarako sortu dugula espreski, landutako konbinazioen itzulpena aztertzeko. Corpus orokor handiago bat erabiliko bagenu, 92 UFekaskoz ere agerpen gutxiago izango lituzkete, eta, ziur asko, metrika automatikoetan lortutako hobekuntzaoso txikia ia hautemanezina izango litzateke.
|
|
|
Corpusaren tamainari dagokionez, ahalik eta testu gehien aztertzen joatea da gure helburua, corpus etiketatu sendo bat beharrezkoa baita emaitza esanguratsuak lortu ahal izateko. Landuko
|
dugun
corpusaren tamaina, ordea, jasotzen ditugun diru-laguntzen araberakoa izango da. Ondorioz, mende bakoitzeko autore baten edo biren testuekin hasi nahi dugu lanean.
|
|
2018
|
|
|
Oraingoan, ordea, euskal literaturak berak eskainitako irudikapenari erreparatzea dagokigu. Esku artean
|
dugun
corpusa arakatzeak emaitza aski deigarriak eskaintzen ditu. Izan ere, burdinaren irudia eta honi atxikitako estereotipoen iradokitzea ez zaio arrotza diskurtso poetiko euskaldunari.
|
|
2019
|
|
|
Hizkuntza azterketa egiteko erabili
|
dugun
corpusean, orain gutxi aurkitutako eta, beraz, orain arte ezezagunak ziren hamar bat testu ere gaineratu dizkiogu aitzinetik ezaguna zen zerrendari. Azterketa horrek salatzen du euskara idatziz baliatzean terminologia bat bazela, erabat homogeneoa ez izanik ere, eta arau ortotipografiko zenbaiti ere jarraikitzen zitzaizkiela.
|
|
2020
|
|
|
Azpimarratu behar da amaren figura biografikoak Etxamendiren obra narratiboaren ia mende erdiko hedadura hartzen duela, 1968tik 2011 artean zabaltzen baita. Zehazkiago, esku artean
|
dugun
corpusean, berrogeita hiru urtetan luzatzen da.
|
|
|
Arazo hauek kontuan izanda, aztergai
|
dugun
corpuserako analisia sinplifikatzea erabaki da, emaitza ahalik eta modu sistematikoenean eta zehatzenean emateko. Gauzak honela, parametro honetan, corpusean bertan ageri den elkarrizketatzaile elkarrizketatu harremanari erreparatuko diogu, elkarrizketatzaile bat baino gehiago dauden kasuan hauen arteko elkarrekintza alboratuz.
|
|
|
Azkenik, Koch eta Oesterreicherek proposatutako parametro hauek orokorrean ahozkoa eta idatzia bereizteko erabiltzen dituzten arren, komunikazio egoeren deskribapen lausoak gainditzeko lagungarri bilakatu nahi dira, hauen konplexutasuna irudikatuz. Aztergai
|
dugun
corpuseko testuetan hizketa ekintza nagusia ahoz gertatu arren, jarraian ikusiko dugunez parametro hauei jarraiki emaitza ezberdinak lortuko ditugu. Era honetan, corpuseko testuekin gradazio bat egin dezakegu, batzuk berehalakotasun komunikatibotik gertuago egongo direlarik eta beste batzuk distantzia komunikatibotik gertuago egongo direlarik.
|
|
|
Haugenen lau faseko bide hori, bestalde, sarrerako puntuan aipatu
|
dugun
corpus eta estatus plangintzarekin gurutza daiteke: kodetzeak eta elaborazioak hizkuntzaren alderdi linguistikoa lantzen dute, horretan oinarritzen dira.
|
|
|
Haugenen lau faseko bide hori, bestalde, sarrerako puntuan aipatu
|
dugun
corpus eta estatus plangintzarekin gurutza
|
|
2021
|
|
|
Oro har, beraz, López Gasenirena euskarara egindako itzulpenek euskarazko literatur sisteman izandako lekuaz gogoeta egiteko saioa da, itzulpengintzaren betaurrekoak jantzita, itzulpengintzatik itzulpengintzari begiratzeko saioa. Datu kuantitatiboei erreparatzeko egiten duen lana nabarmentzekoa da, Sarasolaren historiografiaz geroztik ez baita halakorik egin aztergai izan
|
dugun
corpuseko historiografietan. Gogoratzekoa da, gainera, Sarasolarenean ez zirela itzulpenei buruzko datuak interpretatzen.
|