|
2002
|
|
|
Gaizki ibiliko gara euskara nahitaez, gustatu nahiz ez, beti beti ideologia batekin lotzen baldin badugu eta euskara zaleak baldin bagara ez euskara maite dugulako, baizik herri hau menderatzen duten balizko kate batzuk hautsi nahi ditugulako, berdin dela zein den erabiltzen dugun hizkuntza, nahiz badirudien, euskara ez den beste zerbait baldin badarabilgu ahoan, mingaina hortz artean trabaturik geratzen zaigula. Euskarak ideologia guztietako jendea behar du bere alde egiten dutenen artean, eta hori ulertzen ez badugu, edo hori onartzen ez badugu, euskararen hilobiaren zuloa handiagotu besterik ez
|
dugu
egiten, euskaltzaletasuna itota eta askatasunik gabe gelditzen delako. Gaizki ibiliko gara, eta mesede gutxi egingo diogu denek, nonbait, hain gustukoa dugun hizkuntza honi.
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, aitortu behar dugu ez ginela gu liburu hau idazten hasi ere egingo, Joxerra Garziak hasieran hainbeste zirikatu eta gero apur bat lagundu ez baligu. Azken batean, biziki kezkatzen gaituen gai horrek berak adiskide egin gaitu bi egileok, eta gaiari eskaini dizkiogun ordu luzeotan atera ditugun ondorioetako batzuk idaztea baino ez
|
dugu
egin. Azkenik, Aitor Arangureni ere azaldu nahi diogu geure esker ona, hasieratik gugan konfiantza osoa izan eta beti agertu delako edozertan laguntzeko prest.
|
|
2006
|
|
|
Ez
|
dugu
egin nahi, noski, zuzentasunik gabeko testu edo jarioaren apologiarik. Zuzentasunak badu zentzua, eta hura ere zaindu behar da.
|
|
2008
|
|
|
eta gure senide zein lagunen urtebetetze egunak, zoriontzeko besterik ez bada ere. Bizitza osoa mugarriz beteta dago, denboraren ibilbidean jarritakoak, eta atzera begiratzen dugunean mugarri horietara jotzen
|
dugu
egin duguna eta egin ez duguna ikuste aldera.
|
|
2009
|
|
|
Aurreratu dezagun, halaber, zertxobait gehiago esaten ari garenaren argitan: " Egin dena baino gehiago eta hobeto egin zitekeen" diogunean, batez ere euskara erabiltzeari dagokionez esan nahi
|
dugu
egin zitekeela egin dena baino gehiago eta hobeto; ez dugu, beraz, esan nahi, esate baterako, euskararen ezagutza eskatu dena baino gehiago eskatu behar zenik. Euskara jakin eta lanean ez erabiltzeak kezkatzen gaitu, beren burua euskalduntze prozesutik kanpora utzi duten herri langileek baino gehiago.
|
|
|
Horretarako imajinal berria, hitzarmen berria behar dugu. Eta hitzarmen berri hori euskaldunok baino ezin
|
dugu
egin.
|
|
|
Ahalezkoa eta onuragarria. Zergatik, bada, ez
|
dugu
egiten. Zerk oztopatzen gaitu?
|
|
|
–Zergatik, bada, ez
|
dugu
egiten?
|
|
2010
|
|
|
–Ohea
|
dugu
egin gabe utzi, esan nion.
|
|
|
–Halaxe da, jauna, sartu zen Akiles?. Ezin
|
dugu
egin.
|
|
|
–Sentitzen dugu, jauna, ezin
|
dugu
egin.
|
|
|
Eta, horrekin batera, emandako hitza betetzea. Horrela jokatzen ez dugun neurrian, gizartearengandik urrundu baino ez
|
dugu
egingo.
|
|
|
Gai publikoak kudeatzen ditugunok, eta alderdiek ere, horren jabe izan behar dute. Ikusi baino ez
|
dugu
egin behar, herritarrei ideiak eta proiektuak aurkezten dizkiegunean, gizartearen babesa izaten dugula. Ideiarik eta egitasmorik gabe, gizartea urrundu egingo litzateke gugandik.
|
|
2011
|
|
|
Horregatik guztiagatik, bada, ez zaigu erraza gertatu mitoa berreraikitzea. Guk Cachopinek esandakoa (58, 64, 65, 106 eta 182 koadernoak) antolatu eta bildu baino ez
|
dugu
egin, historia eta mitoa bereiztea historialarien lana izanen da.
|
|
2018
|
|
|
" Zuzengabeko legeak egon, badaude: obeditu besterik ez al
|
dugu
egin behar, ala zuzentzen saiatu. Zuzentzen lortzen dugun arte obeditu behar ditugu, ala besterik gabe hautsi?".
|
|
2019
|
|
|
–Ezin dut hori egin. Faborez, Pepan, ezin
|
dugu
egin.
|
|
|
–Ados... zer
|
dugu
egiteko?
|
|
|
–Emakumea, mesedez, gure lana baizik ez
|
dugu
egiten... armak bazituen, etxean ez badira, non dauden ideiarik baduzu?
|
|
|
Proposamen ttiki bat: Zergatik ez
|
dugu
egiten Internetaren patroi eta zaindari Sanmartin Ttiki inbentore gurea?
|
|
2021
|
|
|
Gisa horretan diruaren gose eta beldur izaten baizik ez du ikasiko. Irrikatzen duen eta guk eros genezakeen bizikletarik gabe utzita, zapuztu baizik ez
|
dugu
egingo haur batentzat bidezkoa den gauza batean, haren haurtzaroan poz gutxiago egotea baizik ez dugu lortuko, errealitatean justifikaziorik ez duen printzipio abstraktu baten izenean. Eta modu tazituan berretsiko dugu haren aurrean hobe dela dirua bizikleta baino:
|
|
|
gure bisaiak galdua du haurtzaroko belusezko fintasuna; miraz pentsatzen dugu haurtzaroaz, orduan lur muinoak egiten baikenituen eta etxean errietan egiten ote zen baikenuen oinaze bakarra; orain, berriz, etxean ez da hain sarri errietan egiten, anai arreba nagusiak alde eginak dira beren kabuz bizitzera, gurasoak zaharrago eta lasaiago bilakatu dira; baina jada etxeko ezerk ez digu ardura; eskola aldera egiten dugu, bakarrik behe lainoan; txikitan, amak eskolara laguntzen zigun, bila etortzen zitzaigun: orain bakarrik gaude behe lainopean, ardura izugarria
|
dugu
egiten dugun guztiaz.
|
|
|
–Zatoz nirekin, hemen jada ez
|
dugu
egitekorik.
|
|
|
Biok batera makina hutsak gara. Zentratu besterik ez
|
dugu
egin behar. Hori, eta gure armairuetako hezurdurak itxita gorde.
|
|
|
–Haren zurigarria egiaztatu besterik ez
|
dugu
egin behar: dioenez, eguerditik iluntzera bere blusa beterano taldearekin egon zen.
|
|
|
Hiltzaileak, edo hiltzaileek, biktimei ahoa ixteko erabili zuten paketatzeko zinta itsasgarriaren aztarnaren osagaiak besterik ez dugu. Itsasgarri akrilikoa zen, baina guztiz arrunta, eta haren jatorriaren segimendurik
|
dugu
egin. Nonbait, paketatzeko zinta mota hori ohikoena da, kasik etxe guztietan dute.
|
|
2022
|
|
|
...iren, eta inoiz ez zuten jakin gorroto nituela ni baino politago ikusten nituelako, zeren ni beti isilka errebelatu nintzen, nire fantasmen erosotasunean, gogamenaren toki batean non posible baita bizirik eta hilik egotea, biak aldi berean, non posible baita maite ditugunak mila aldiz asasinatzea eta familiaren samintasuna antzeztuz suizidatzea, baina zergatik egin ote du bere buruaz beste, ez ote
|
dugu
egin ahal izan dugun dena, ez ote diogu eman guztia eta gehiago, eta mila aldiz irudikatu ditut nire lagunak desitxuraturik, larri errerik, ile grisa matazaka erortzen eta bularrak moztu beharrez min biziak janak dituelako, bular ustelduak, bular muinoiak besoak antxumatuz eta ezkutatuz ibili behar direnak, nire gorrotoa inguruan loratzen zen guztia harrapatzeraino heltzen zen, eskolako anorexiko... Txikitan, neu nintzen ederrena, halaxe nintzen dudarik gabe, nola baitira gona igotzen zaien neska txiki guztiak, artean ez nekien zer zetorkidan, bai, dena pikutara joan zen nerabezaroan, tira, uste dut, eta bigarren hezkuntzan nire lagunak ni baino politagoak ziren, eta inoiz ez zuten jakin gorroto nituela ni baino politago ikusten nituelako, zeren ni beti isilka errebelatu nintzen, nire fantasmen erosotasunean, gogamenaren toki batean non posible baita bizirik eta hilik egotea, biak aldi berean, non posible baita maite ditugunak mila aldiz asasinatzea eta familiaren samintasuna antzeztuz suizidatzea, baina zergatik egin ote du bere buruaz beste, ez ote dugu egin ahal izan dugun dena, ez ote diogu eman guztia eta gehiago, eta mila aldiz irudikatu ditut nire lagunak desitxuraturik, larri errerik, ile grisa matazaka erortzen eta bularrak moztu beharrez min biziak janak dituelako, bular ustelduak, bular muinoiak besoak antxumatuz eta ezkutatuz ibili behar direnak, nire gorrotoa inguruan loratzen zen guztia harrapatzeraino heltzen zen, eskolako anorexikoa nintzen ordurako, zeren nolabait ere nabarmendu beharra neukan, begiratu nola desagertzen naizen eta begiratu nola maite dudan bizia, eta haur izateari uzteko ukoa harro erakutsiz nenbilen ordurako, kiribilean kizkur  tzen nintzen ama, ohetik atera nahi ez eta, murriztu ahala, eta lagunak leial izan balitzaizkit nik ez niekeen makurrik opa izango, gainerako guztia bazterrean uzteraino adoratu izan banindute, niri jarraiki balitzaizkit nola apostoluak jarraiki zitzaizkion Jesu Kristori arrantza sareak jitoan utzirik bihotza esker onez beterik hautatuak izan zirelako, ahalegina egin nukeen nire lagunak bezalakoa izateko, haragi  tsua eta ile uhindua zuena, haien alde jarriko nintzatekeen, baina nire argaltasunak irri eragiten zien, burua atzerantz biratzera behartzen zituen beren bularrak balioan jartzeko, eta haietarik gehienek nire deserritu edertasunik ezertarako ere nahi ez bazuten ere, batzuek nire eraginpean erori ziren, pisua galdu nahi izan zuten, zeren ipurdi txikiak ez al dira, bada, politagoak, femeninoagoak, ezin ote zuten bi egun baino gehiago eraman txokolaterik jan gabe, eta argaltzen hasi zirenean, galdua nintzela ohartu nintzen, galtzera eramango nindutela, hiritik alde egin nuela ohartu nintzen, zeren haiek bat egingo zuten nirekin nik bakarrik egon nahi nuen tokian, ez ahaztu denbora hartan ni goseak nengoela eta hortxe jabetu nintzen zera hark guztiak ez zuela ezertarako balio, eta zertan goseak egon mundu guztia egon badaiteke goseak hiltzen, bihotza gelditzen den arte, baina gero ospitalera eraman eta indarrez elikatzen baldin badute, eta une horretan alde egin nuen, lautada utzi eta hirian bizitzera etorri nintzen, lan egin nahi nuen eta puta egin nintzen, ergelkeria galanta, baina gertakarien segida logikoa, horratik, anorexiatik puteriora ez dago urrats bat baizik, eta artean lan egin behar zuen ahoa neukan, ahora sartu sartu ahal nezakeen guztia, denbora galdua irabazi, kiloz eta zakilez inguratu, eta ez pentsatu asebete naizenik, ez, goseak nago beti, egunero haztatzen dut jaten dudana, hau beste harekin batera jan ote dezaket, ezin ote dut morokil honen heren bat platerean utzi, ez jan azken heren hau nire nerabe gorputz hau ahal den gehiena habitatu ahal izan dezadan, nire pottoki txikitasun hau ahal den gehiena habitatu, ezpainak silikonaz puztea gustatzen baitzaio, ezpainak eta titiak ere bai, eta plater baten herena bider hirurehun eta hirurogeita bost egun, dira ehun eta hogei plater gutxiago digeritu beharrekoak, eta hori baino gehiago, zeren hortxe dago beti ariketa fisikoa ere, gimnasioa, entrenatzeko tokia, non gailu espezializatuak dituzten sabela, ipurdia eta izterrak indartzeko, badituzu atal batzuk zeinetan gorputzeko gantzen ehuneko laurogei baino gehiago kontzentratzen diren, eta astean hiru aldiz joan behar izaten dut, astelehen, asteazken eta ostiraletan, egun bat sabelarentzat, bestea ipurmasailentzat eta hirugarrena izterrentzat, eta neurriz gain entrenatzen dudanean batzuetan oka egiten dut, aldageletan bertan, eta atsegin dut gainerakoen aurrean gaixotzea, ez dakit zer dela-eta, aukeran errukia hobea delako inbidia baino, emakumezkoen aurrean ezin dudalako atzera egin baizik, haien oinetara makurtu barkatu nazaten, barkatu, barkatu nire bekatuak, barkatu maitatua izan naizelako, barkatu hil dudalako, gezurrak esan ditudalako, jan ere dudalako, eta nire bezeroak eta nire psikoanalista bera ere nire isilaldiekin desafiatu baditzaket, gizonezkoekin ausarta eta lotsagabea ere izan baninteke, larba hutsa naiz emakumezkoen aurrean, horra zergatik ez dudan lagunik, alegia egiazkorik batere ez, horra zergatik nahiago dudan emakumezkoak tarte batera eduki, eta neure burua gizonezkoz inguratu eta lubakitu, bai, gorroto ditut emakumezkoak, eskura ditudan baliabideekin ditut gorroto, gogameneko bazter horretako indarrarekin, nire gorputz makurtuarekin eta barkamena eskatzen dien ahoarekin, gogamenean akabatu egiten ditut emakumeak.
|
|
|
Txikitan, neu nintzen ederrena, halaxe nintzen dudarik gabe, nola baitira gona igotzen zaien neska txiki guztiak, artean ez nekien zer zetorkidan, bai, dena pikutara joan zen nerabezaroan, tira, uste dut, eta bigarren hezkuntzan nire lagunak ni baino politagoak ziren, eta inoiz ez zuten jakin gorroto nituela ni baino politago ikusten nituelako, zeren ni beti isilka errebelatu nintzen, nire fantasmen erosotasunean, gogamenaren toki batean non posible baita bizirik eta hilik egotea, biak aldi berean, non posible baita maite ditugunak mila aldiz asasinatzea eta familiaren samintasuna antzeztuz suizidatzea, baina zergatik egin ote du bere buruaz beste, ez ote dugu egin ahal izan dugun dena, ez ote diogu eman guztia eta gehiago, eta mila aldiz irudikatu ditut nire lagunak desitxuraturik, larri errerik, ile grisa matazaka erortzen eta bularrak moztu beharrez min biziak janak dituelako, bular ustelduak, bular muinoiak besoak antxumatuz eta ezkutatuz ibili behar direnak, nire gorrotoa inguruan loratzen zen guztia harrapatzeraino heltzen zen, eskolako anorexikoa nintzen ordurako, zeren nolabait ere nabarmendu beharra neukan, begiratu nola desagertzen naizen eta begiratu nola maite dudan bizia, eta haur izateari uzteko ukoa harro erakutsiz nenbilen ordurako, kiribilean kizkur  tzen nintzen ama, ohetik atera nahi ez eta, murriztu ahala, eta lagunak leial izan balitzaizkit nik ez niekeen makurrik opa izango, gainerako guztia bazterrean uzteraino adoratu izan banindute, niri jarraiki balitzaizkit nola apostoluak jarraiki zitzaizkion Jesu Kristori arrantza sareak jitoan utzirik bihotza esker onez beterik hautatuak izan zirelako, ahalegina egin nukeen nire lagunak bezalakoa izateko, haragi  tsua eta ile uhindua zuena, haien alde jarriko nintzatekeen, baina nire argaltasunak irri eragiten zien, burua atzerantz biratzera behartzen zituen beren bularrak balioan jartzeko, eta haietarik gehienek nire deserritu edertasunik ezertarako ere nahi ez bazuten ere, batzuek nire eraginpean erori ziren, pisua galdu nahi izan zuten, zeren ipurdi txikiak ez al dira, bada, politagoak, femeninoagoak, ezin ote zuten bi egun baino gehiago eraman txokolaterik jan gabe, eta argaltzen hasi zirenean, galdua nintzela ohartu nintzen, galtzera eramango nindutela, hiritik alde egin nuela ohartu nintzen, zeren haiek bat egingo zuten nirekin nik bakarrik egon nahi nuen tokian, ez ahaztu denbora hartan ni goseak nengoela eta hortxe jabetu nintzen zera hark guztiak ez zuela ezertarako balio, eta zertan goseak egon mundu guztia egon badaiteke goseak hiltzen, bihotza gelditzen den arte, baina gero ospitalera eraman eta indarrez elikatzen baldin badute, eta une horretan alde egin nuen, lautada utzi eta hirian bizitzera etorri nintzen, lan egin nahi nuen eta puta egin nintzen, ergelkeria galanta, baina gertakarien segida logikoa, horratik, anorexiatik puteriora ez dago urrats bat baizik, eta artean lan egin behar zuen ahoa neukan, ahora sartu sartu ahal nezakeen guztia, denbora galdua irabazi, kiloz eta zakilez inguratu, eta ez pentsatu asebete naizenik, ez, goseak nago beti, egunero haztatzen dut jaten dudana, hau beste harekin batera jan ote dezaket, ezin ote dut morokil honen heren bat platerean utzi, ez jan azken heren hau nire nerabe gorputz hau ahal den gehiena habitatu ahal izan dezadan, nire pottoki txikitasun hau ahal den gehiena habitatu, ezpainak silikonaz puztea gustatzen baitzaio, ezpainak eta titiak ere bai, eta plater baten herena bider hirurehun eta hirurogeita bost egun, dira ehun eta hogei plater gutxiago digeritu beharrekoak, eta hori baino gehiago, zeren hortxe dago beti ariketa fisikoa ere, gimnasioa, entrenatzeko tokia, non gailu espezializatuak dituzten sabela, ipurdia eta izterrak indartzeko, badituzu atal batzuk zeinetan gorputzeko gantzen ehuneko laurogei baino gehiago kontzentratzen diren, eta astean hiru aldiz joan behar izaten dut, astelehen, asteazken eta ostiraletan, egun bat sabelarentzat, bestea ipurmasailentzat eta hirugarrena izterrentzat, eta neurriz gain entrenatzen dudanean batzuetan oka egiten dut, aldageletan bertan, eta atsegin dut gainerakoen aurrean gaixotzea, ez dakit zer dela-eta, aukeran errukia hobea delako inbidia baino, emakumezkoen aurrean ezin dudalako atzera egin baizik, haien oinetara makurtu barkatu nazaten, barkatu, barkatu nire bekatuak, barkatu ...iren, eta inoiz ez zuten jakin gorroto nituela ni baino politago ikusten nituelako, zeren ni beti isilka errebelatu nintzen, nire fantasmen erosotasunean, gogamenaren toki batean non posible baita bizirik eta hilik egotea, biak aldi berean, non posible baita maite ditugunak mila aldiz asasinatzea eta familiaren samintasuna antzeztuz suizidatzea, baina zergatik egin ote du bere buruaz beste, ez ote
|
dugu
egin ahal izan dugun dena, ez ote diogu eman guztia eta gehiago, eta mila aldiz irudikatu ditut nire lagunak desitxuraturik, larri errerik, ile grisa matazaka erortzen eta bularrak moztu beharrez min biziak janak dituelako, bular ustelduak, bular muinoiak besoak antxumatuz eta ezkutatuz ibili behar direnak, nire gorrotoa inguruan loratzen zen guztia harrapatzeraino heltzen zen, eskolako anorexiko...
|
|
|
–Zergatik epaitzen gaituzte, Samuel? Zergatik ezin
|
dugu
egin bihotzak esaten diguna?
|
|
|
Zeren, azken batean, zer egin dizuegu guk, guk gizaki bezala? Noizean behin gogaitzen bazaituztegu, ez da gure errua; aginduak betetzea besterik ez
|
dugu
egiten. Soldaduak gara.
|
|
|
Egin behar duguna, ordea, estatutik kanpo gertatuko litzateke. Horregatik, imajinatu ere ezin
|
dugu
egin nolakoa izango den iraultza hori.
|
|
|
Iraultza egitera behartuta gaude, baina ez dakigu zertan datzan zorioneko iraultza hori. Estatutik kanpo dagoen komunitate misteriotsu bat bilatzera behartuta gaude, baina imajinatu ere ezin
|
dugu
egin. Gidari bat, gidari on bat, aurkitu dugu, halere.
|
|
|
Denbora luzea igaro ondoren ere, hura entzuten jarraitzen duela iruditzen zaio, eta bere bihotza hunkitu egiten da berriro ere. Melodia horrek adieraz lezakeenari buruz aieru hutsa baino ezin
|
dugu
egin (beharbada, guaranientzat ez zen berezia, askoren artean beste bat baizik). Azpimarratu nahi duguna kristau zibilizatuaren harridura da:
|
|
|
Goreneko zientziak bermatzen duen errealitatearen kontra ezin dugu ezer egin gizon emakumeek. Burua makurtu eta goreneko zientzia horrek dekretatzen duen salbuespen egoera onartu baino ezin
|
dugu
egin. Baldintzarik gabeko sumisio erabatekoa, baina aldi berean arrazionala eta librea.
|
|
2023
|
|
|
" Pentsatzen nuen nire arazoak desagertu egingo zirela, baina ihes baino ez
|
dugu
egiten, arazoek hor jarraitzen dute".
|
|
|
Era berean, errotik eten behar dugu nerabeen artean gero eta hedatuago dagoen deslotura, bakardade eta errotze faltaren sentimendua. Hor asko
|
dugu
egiteko, eskolan eta etxean, kalean, lanean, komunitate eta gizarte gisa. Harreman esanguratsuak, indibidualtasunetik kolektibora, talde lana, subjektuen berezko dohainak eta motibazioak, kultura eta kirol ekimenak, jolas librea eta kohesiorako eta gizarte laguntzarako ekimenak sustatu behar ditugu, bai eta pertsonarengan errotzearen balioa eta bizitzeko motibazioa aldarrikatzen duen oro ere, eta hortik aldentzen gaituztenen presentzia murriztu behar dugu, hala nola pantailen gehiegizko erabilera edo gure gizartean gero eta nabarmenagoak diren joera indibidualista eta nartzisistak.
|