|
2003
|
|
|
" superniak niarengan gain erabateko eragina du" esakunea, esaterako, enuntziatu nekez faltsagarria da eta, hortaz, nekez zientifikoa ere. Eta ez
|
dugu
ahaztu behar Popperrentzat behakuntzak teoriaren zama daramala, Feyerabendek geroago sostengatuko zuen moduan.
|
|
2004
|
|
|
Ni horretan aurkitu du instantzia bat beharrezkoa dena edozein ezagutze prozesu razionali ekiteko; baina hori ez da nahikoa izango, berak ez du zalantza prozesua hasi bere Ni hutsean geratzeko eta naturaren munduari bizkarra emateko. Ez
|
dugu
ahaztu behar zientzia errealitate naturalei dagokiela eta zientzia, eta ez fedea, dela, berak oinarritu gura duena. Nia ezagutzaren abiapuntua eta aurrebaldintza izango da; Neuk ezagutuko dut, ez Jainkoak eta ezta obispoak ere, baina egon du niregandik kanpo beste zerbait ezagutzaren gaia izango dena.
|
|
|
Edozein modutan, pisuzkoak diren arren, ez ditu argudiook nahikotzat joko matematikaren indarra auzitan jartzeko bidean, eta urrats bat gehiago eman beharra ikusiko du. Ez
|
dugu
ahaztu behar matematiketan bilatu nahi duela berak eredua, naturaren ulerkuntzarako ez ezik bere filosofiarako ere, eta ez da nahikoa esatea bera erabilgarritasun gutxikoa dela, edo irudiez baliatzen dela, baliogabetzat jo ahal izateko. Azken batean, argudio hauek kontuan dute gizakiek bere garaian matematikez egiten zuten erabilera, eta balio dute erabilera horren baliagarritasuna (praktikoa nahiz teorikoa) auzitan jartzeko.
|
|
|
Ez
|
dugu
ahaztu behar bere arrazoimenean aurrera egiten duenean, Ni horri ere kristautasunaren ereduko arima bakar hilezkor eta unibertsalaren ezaugarriak izendatzen dizkiola. Horrela, giza gogoaren erabateko batasunaren ideia nagusituko da, denongan berdina izango dena eta egitura matematikoak mugatutakoa.
|
|
|
Ez
|
dugu
ahaztu behar dimentsio estetiko eta etikoarekin zerikusia duten zirrarazko eta sentimenduzko bizipenek ere lekua izan luketela arrazoimenaren eremuan, eta, egia esan, ez direla inondik ere sartzen berak eskaintzen duen arrazoimenaren definizioan. Hala ere, alderdiok kontuan hartuko bagenitu, zeharo aldatu litzateke arrazoimenari buruzko ikuspegi hori eta horrekin batera arimari buruzkoa ere.
|
|
|
Esaterako, grabitazioaren legea egiatzat jotzen dugu berari buruz hitz egin digutelako zientziaren izenean, santu batek egindako mirariez berba egin diguten moduan elizetan, ikusi geuk inoiz ikusi ez dugun arren lege fisiko hori, lege bat ez delako inon ikusten; halatan ere, erotzat joko genuke gaur egun gure artean lege horren indarra ukatuko lukeen edonor. Alabaina ez
|
dugu
ahaztu behar Newton bera izututa geratu zela lege horrekin, indar bat aurkitu zuelako kontaktu fisikorik gabe eragiten omen zuena gorputz fisikoetan eta ia Jainkoari berari konpetentzia egiten ziona. Baina ez hori bakarrik, azken batean, elektroiei buruz hitz egin digute sekula ikusi ez ditugun arren eta ontzat jotzen dugu atomoak egon badaudela —haiek inoiz ikusi gabe bururatu zituen Demokritok bezala— eta atomo horiek nukleoz eta elektroiez osatuta daudela.
|
|
2005
|
|
|
Hau dela eta, beraz, aberatsa da pertsona batek hizkuntza bat eta berean aurkitu dezakeena, baina askoz ere aberatsagoa izango da pertsona horrek berak hizkuntza ezberdinetan ikusi eta ikasi ahal izango duena. Norberarenak ez diren bestelako hizkuntzak ikastea, beraz, esanahiz beteriko jarduera bat da, ze hauek" eskuratuz"," berpiztuz" eta" birsortuz" gizakiak bere mundu ikuskera oraindik ere gehiago hornitu ahal izango du134 Ez
|
dugu
ahaztu behar, gorago beste modu batean adierazi bezala," hizkuntza ezberdinak ez direla era berdinean osatutako kontzeptuen esanahikideak" 135, baizik eta" hizkuntza bakoitzak zerbait berria aurkitzen duela beti" 136 Hizkuntza ezberdinen ikaskuntzan, beraz, helburua ez da bakarrik informazio teknikoen edo datu hutsen transmisiorako tresna batez jabetzea, baizik eta gainera pen...
|
|
|
Humboldten obrak, idazlan honetan ikusi bezala, aukera ederra eskaintzen digu gaur ere hezkuntzaren problematikaz, hizkuntzaren fenomenoaz eta bi hauen arteko loturaz pentsatzeko, eta, honengatik, beldurrik gabe esan dezakegu autore aktuala dela. Ez
|
dugu
ahaztu behar, beti ere, ideien balioa orokorrean ez dagoela hainbeste formulatu dituen autoritatearen edo formulatuak izan direneko dataren menpe, baizik eta batez ere ideia horien beraien edukiaren edota horiek guretzat eduki dezaketen esanahiaren menpe. Zentzu honetan, adibidez, eta euskal perspektibatik begiratuta, garrantzitsua da oso berak hizkuntz aniztasunaz egiten duen irakurketa antropologikoa eta, honekin, baita hizkuntzen ikas irakaskuntzari aitortzen dion zeregin hezitzailea.
|
|
2007
|
|
|
Ez
|
dugu
ahaztu behar, bestalde, Homerok berak Jonian —Esmirnatik gertu dagoen Kiosen, agian448— sistematizatzen duela epika mizenikoa eta Jonian bilakatzen duela epika hura helendar guztientzat entziklopedia erraldoia449 izango zena. Grezia Handian eta Sizilian sortuko ziren gainerako eskolak ere, neurri batean, pertsen presiopean ihesi joandako kolonoek sortuko zituzten; esaterako, Pitagorasen eskola, Elean450.
|
|
|
Ez
|
dugu
ahaztu behar lehiaketa atletikoen barruan edertasun lehiaketak ere egon ohi zirela, ziklo erregularretan antolatuak; eta haietan ere, herri batzordeek erabakitzen zuten aurkezten ziren atleten artean nork zeukan gorputzik ederrena, zein gorputzek irudikatzen zuen hoplita idealaren gorputza, hiritar idealaren gorputza368; herri batzorde haietako herritarrek osatzen zuten hiritar onaren errepresent...
|
|
|
gure hizkuntz politika kudeatzeko erak ezberdinak izan daitezke, bai, baina zaila da euskararen normalizazioaren zentzua kolokan jartzea, hain zuzen erabat normala delako batek bere hizkuntzan bizi nahi izatea eta bigarren mailako bezala tratatua izan nahi ez izatea. Ez
|
dugu
ahaztu behar, baina, euskalduntze bidean jarri nahi dugun beste hori ez dela hutsetik hasten —berau bere jatorrizko hizkuntzarekiko lotua dago jada—, eta, horrenbestez, bere eskubide pertsonalak kontuan hartu dira ere euskararen inguruko eskubideak aldarrikatzerakoan. Horregatik, bada, euskararen normalizazio prozesua, neurri handi batean, belaunaldi mailako prozesu gisa ulertu behar da, non euskararen aldeko" presioa" —diskriminazio positiboa— eta" erakarpena" —lotura afektiboa— elkarrekin uztartu diren.
|
|
|
" Hezkuntzaren antropologia", bestela esanda, ezin daiteke" orientazio enpiriko hutseko" planteamendu batean geratu, alderantziz," antropologia pedagogikoak" —Dienelten hitzetan—" filosofikoki legitimatu behar du bere burua" 37 Kontua da, aipatu bezala, hezitzaileak gizakiaren osotasuna kontsideratu behar duela —berori den eta izan daitekeen horretan—; eta, horregatik, ezinbestekoa dirudi" antropologia erreala" eta" antropologia ideala" bezala ezagutzen direnen arteko loturak onartzea eta indartzea38 Hauxe da, orokorrean, antropologia filosofikoak —arrakasta gehiagorekin edo gutxiagorekin39— landu eta proposatu nahi izan duena, alegia, gizakiaren irudi organiko bat, zeinak giza ekintzaren ideia erregulatzaile bezala funtzionatuko duen. Zentzu honetan, gogora ekartzeko modukoa da nola Kantek" antropologiaren" barruan kokatzen dituen bere hiru galdera ezagunak —" zer jakin ahal dut?"," zer egin behar dut?" eta" zer itxaron ahal nezake?" —, horiek beti laugarren galdera bati —" zer da gizakia?" — erreferitzen zaizkion heinean40 Ez
|
dugu
ahaztu behar, hala ere," egungo antropologia filosofikoak", Dienelti jarraituz, oso kontuan hartzen dituela" gizakiaren zientzia enpiriko guztiak" 41, hori funtsezkoa delarik hezkuntzaren antropologiarentzat.
|
|
2010
|
|
|
" Hezkuntza komunikazioa da eta, horregatik, nekez artikulatu ahal izango da hizkuntzarik gabe" 6 Horrekin batera gogora ekarri behar da, bestela, gizakia ez dela pertsona bezala osatzen —ez bere izaeran ez bere garapenean— baldin eta sozializazio eta enkulturazio prozesu batean murgiltzen ez bada, zein egiaz eta nagusiki interakzio linguistikoari esker gauzatzen den. Ez
|
dugu
ahaztu behar, hala ere, hezkuntza bera ez dela agortzen sozializazioan edo enkulturazioan. Hizkuntzaz arduratzen diren beste zientzien artean, hirugarrenik, hizkuntzaren psikologia eta psikopedagogia aipatuko ditugu:
|
|
|
Hizkuntzaren zientziak hizkuntzaren pedagogian izenburuko idazlan honek, egiaz, zientzia ezberdinek hizkuntzaz esaten dutena bildu nahi du, bai, baina esaten duten hori hizkuntzaren bidez hezteko helburua duen pedagogiarentzat garrantzitsua den heinean. Zentzu horretan, ez
|
dugu
ahaztu behar" hizkuntzak", honela Krausser," anthropologikum" bikaina osatzen duela, zeini esker bakarrik posible den gizakiak bere loturak eraikitzea, bai naturarekin bai kulturarekin bai beste gizakiekin8 Horregatik, eta gure" hizkuntzaren pedagogia" ez delako soilik" hizkuntz irakaskuntza", ikuspuntu antropologiko eta humanizatzailetik kontsideratuko dit... Gure hausnarketa guztiek, bestela esanda, horrela ulertutako" hizkuntzaren pedagogia" bat hartzen dute erreferentziatzat, alegia, hausnarketa horiek bertatik sortzen dira eta bertara zuzentzen dira.
|