|
2009
|
|
|
Literaturak hartu du Historiak, Nietzschek hainbeste kritikatutako monumentuen Historiak, galdu duen lekua, eta espero zitekeen bezala, Fikzioa gaur egun Historia baino egiatiagoa, benetakoagoa, begitantzen zaigu. Muñozen eleberriak haratago joateko ahalegina egiten du, eta, Estik aipatu
|
duenez
, bertan azaltzen den biolentzia unibertsala ere izan daitekeela iradokitzen digu. Biolentzia guztiek bezala, hemengoak ere boterea suntsitzea du helburu (Arendt).
|
|
|
Medikuek bidaia luzerik ez egiteko gomendatu zidaten. Anek Laia ezagutzen
|
duenez
, barrenak husteko baimena duelakoan dago gizona. Beste batzuetan ere nirekin bertara joandakoa zen Laia eta egitekoak bere gain hartzeko eskaini zuen bere burua.
|
|
2010
|
|
|
Jurgi Kintanaren arabera, horixe izan da Jesu Kristoren aurka inoiz euskaraz idatzi den aurreneko iraina. Ildo beretik, Jurgi Kintanak begien bistan utzi du Nietzsche-ren itzala saio osoan zehar, eta azpimarratu
|
duenez
, behingoagatik euskal literaturak aurrea hartu die Euskal Herriko erdal literaturei: Pío Barojak Jaun de Alzate kaleratu baino dozena bat urte lehenago irudikatu zuen Jean Etxeparek euskal iragan nietzschear mitikoa, guztiz paganoa.
|
|
|
Ekainaren 30ean, pilota partida gehiago, exhibiziokoak barne; berriz ere hitzaldiak Unibertsitatean eta ondotik Club de Valeran («Euzkadi nazio bezala» eta «Euskalerriko erri kirol eta pilota modalidade ezberdinak» gaiez)? Hernandorenak kontatzen
|
duenez
, irlandarrek ez bide zekiten askorik Euskal Herriaren egoeraz, baina azaldu orduko aldekotasuna agertzen omen zuten. Hango prentsa ere euskal «enbaxadaren» oihartzun egin zen, ez ziren falta euskal egoerari buruzko zenbait aipamen (3 eta 4 argazkiak. Karmel Leizaola Eskubiren artxibokoa?
|
|
|
Iheslariak ulertu ahal izan
|
duenez
, Liuba izena zuen liburuko prostitutak, protagonista iraultzailea besoetan hartu eta hari haragiaren bidea erakusten zion neskatila eskuzabalak, Liuba.
|
|
|
Jende multzoa jarrita dago biribilean ezarri aulkietan, baina tartean tartean aulki hutsak ere badirela ikusi
|
duenez
, haietako batean eseri da. Denek ala denek, bera izan ezik, erran gabe doa?, liburu berbera dute esku artean:
|
|
|
Nire auzoak Stoneybatter du izena, eta hiria bera baino zaharragoa izan daitekeen Dublingo parte bat da. Izenak irlandar hizkuntzan aditzera ematen
|
duenez
–Bóthar na gCloch, «harrizko bidea»?, auzo hau errepide zolatu baten parte bat bide zen, Meath Konderriko Tara, irlandar errege handi borrokazaleen egoitza, eta Glendalough lotzen zituena; azken hori monasterio kultura bikain baten sorgunea da, eta Wicklow mendietan dago, hegoaldean.
|
|
2011
|
|
|
Kontu horretan, Jazintok aipatu
|
duenez
, aparteko garrantzia du Josu Penadesek zelan garatu duen bere hizkera literarioa, abiapuntuan Bermeokoa edo edukita. Guztiz eskertzekoa da nobelaren lerroartean igartzen den euskalkiaren erabilera literarioari buruzko hausnarketa astitsua eta, berorren ondorioz, idazleak praxian erdietsi duen jario erraz eta «natural» hori.
|
|
2013
|
|
|
Ospea gorabehera, Jean Etxepare ele ehiztari jarraikia izan zen, argitaraturiko eskutitzetan beha dezakegunez, baina, bildutako materialak Lacomberentzateduki zezakeen interes dialektologikoaz gainera, bazuen garrantzia ere Etxeparerenliteratur hizkera eraikitzeko bidean. Besterik ezean, ataza guztiz atsegingarria bilaka daiteke ele ehiza, Jabier Kalzakortak inoiz aitortu
|
duenez
:
|
|
2015
|
|
|
Harri eta Herri lau zatitan banandu zuen Gabriel Arestik eta badirudi atal bakoitzak poetika egiteko modu desberdinak erabiltzen dituela. Anjel Lertxundik ikusi
|
duenez
, oso esanguratsua da liburuari Gabriel Arestik jarri zion eskaintza, hor euskal kultura literario osoa agertzen baita, bai euskaraz idazten duena (Martin Arrizubieta, Joxe Azurmendi, Antonio Arrue, Luis Mitxelena, Manuel Lekuona, Emanuel deitua, Txomin Peillen, Aurre Apraiz, Mikel Lasa,) bai gazteleraz (José María Basaldua, Vidal de Nicolás, Gregorio San Juan, Julio Maruri, Blas de Otero, Anto...
|
|
|
1940an, hau da, alemanak sartu ziren urte berean, Elissaldek «Theophane Venard dohatsua» testuarenlehen idazketa egin zuen, testuaren hasieran bertanagertzen
|
duenez
. Ez ote da, aldeak alde eta aldiak aldi, Hermann Broch en La muerte de VirgilioDer Tod desVergil(, 1945) eleberriaren antzeko zerbait gertatzen Elissalderen testu honetan ere?
|
|
2016
|
|
|
Hirugarren liburu honetarako, beste bide bat urratu behar izan zuen. Esan berri
|
duenez
, lehenik idazleak eskuz idazten zuen; ondoren, Antoniok makinaz pasatzen zuen garbira; gero, biak biltzen ziren, zalantzak argitu eta kontakizuna nondik nora eraman aurreikusteko. Baina, berehala ikusiko dugunez, ematen duen baino bihurriagoak ziren kontuak.
|
|
2017
|
|
|
Horiek horrela, epilogoa eskainiko zaio transmititu izan ez denari: taldeen bueltan baina taldeetan sartu gabe, kanpoan gelditu diren artistak; Ipar Euskal Herrian egin den arte oraindik ere ezezaguna; gainditu ez den goi artea eta behe artea bereizteko sailkapen konbentzionala; besteek baino garrantzi handiagoa izan
|
duenez
jarrera objektualak, artearen ikerketak bazter utzi dituen bestelako jarrerak; makina bat izan arren, haien arrastorik ia batere geratu ez den emakumezko artistak; eta euskara bera, zeina «baztertzeko joera sumatu da XX. mende osoan» (230 or.). Diot, beste aukera bat izan zitekeela gure historiak baztertutako horiek hemen liburuaren gorputz nagusian integratzea, apendize gisa beste behin bazt... Eta, bainak aletzen hasita, euskal arteak ezagutu dituen bi garai gorenak, XX. mendearen hasierako bi hamarkadak eta 60koa, zabal jorratzen dira bertan, akaso 30eko hamarkada azkarregi haizeztatzen den bitartean (Peio Agirreren Modernitate bakan bat.
|
|
|
Hark eraman gintuen Xabier Lete eta Antton Valverde entzutera. (Geroztik buruz dakizkit Otsoa eta Txanogorritxu, Udazkena joan da eta Gizonak maite
|
duenez
). Geroago Haizea, Errobi...
|
|
|
Berriro lo geratu da eta denbora asko egongo dela ohean dirudi. Ezkonberrien gelan geratzeak zentzurik ez
|
duenez
, gosaltzera joan naiz, ea ezagunen bat topatzen dudan elkarrekin egoteko. Emaztea eta biok une hura elkarrekin ez pasatzea ez zait gustatzen, asko tristatu nau, baina gosaltzera iritsi baino lehen itsasoaren koloreak ikusten ditut eta benetan paradisu batean nagoela sentitzen dut.
|