|
2023
|
|
|
2 Ildo horretatik, 2017ko azaroaren 14ko Konstituzio Auzitegiaren Autoak (Errek. 3438/ 2017) ezarri
|
duenez
, Tributuen Foru Arau Orokorra jurisdikzio konstituzionalaren esparrutik kanpo geratu da, Arau Orokorrak tributu zehatzik arautzen ez duelako. Hala ere, Auzitegiaren erabaki hori eztabaidatsua izan da Auzitegiaren kide batzuk boto partikularra eman baitzuten. antzeko figura, Zerga alorreko Presazko Foru Dekretu Araua izena zuena, baina gero ere erabili zen tributuen arloan uztailaren 12ko 6/ 2005 Foru arauaren 14 artikuluan oinarrituta.
|
|
|
EKren 97 artikuluaren arabera, Gobernuak bakarrik egin ditzake erregelamenduak, eta Auzitegi Gorenak gogoratu
|
duenez
, ahalmen hori ezin dakieke ministroei eskuordetu. Zernahi gisaz, ministroek Gobernuaren erregelamenduak betearazteko arauak egin ditzakete, baita ministerio barruko zein antolakuntzarako arauak ere.
|
|
|
Horrekin batera, EKren 31.1 artikuluak xedatu du guztiok lagundu behar dugula gastu publikoei aurre egiten, bakoitzak bere ekonomia ahalbidearen arabera, eta progresibitate eta berdintasunaren printzipioak oinarri dituen tributu sistema zuzenaren bitartez; sistema hori ez da inoiz konfiskagarria izango. Eta 31 artikulu horrek 3 atalean jarraitzen
|
duenez
, izaera publikoko prestazio pertsonalak edo ondare prestazioak legearen arabera, ez bestela, ezarri ahal izango dira.
|
|
|
Edu berean, beste zerbitzu publiko batzuk zergen bitartez baino ezin dira finantzatu eta zerbitzu zatiezin deritze. Horren ildotik, Konstituzio Auzitegiak berak adierazi
|
duenez
," Konstituzioarekin bat dator Estatuak edo autonomia erkidegoek ekonomia ahalbideaz besteko ekonomianahiz gizarte printzipioak gogoan izatea zenbait tributu ezartzean".
|
|
|
6 Horiek horrela, urriaren 31ko 126/ 2019 epaian Konstituzio Auzitegiak adierazi
|
duenez
, Hiri lurreko Balio Gehikuntzaren gaineko Zergaren tributu kuotak lurra eskualdatzean benetan lortutako irabazia gainditzen badu, zerga hori bidegabea da ekonomia ahalbidearen eta konfiskaezintasunaren printzipioen aurkakoa delako, hots, ez dagoen errenta baten gainean ezartzen delako. Bi printzipio horiek, hurrenez hurren, tributuaren legitimazio eta muga bezala jardun behar dute edozein kasutan.
|
|
|
Legezkotasun printzipioaren aginduz, izaera publikoko prestazio pertsonalak edo ondare prestazioak legearen arabera, ez bestela, ezarri ahal izango dira. Ildo horretatik, EKren 133 artikuluko 1 atalak ezarri
|
duenez
, Estatuari dagokio tributuak ezartzeko jatorrizko ahala, eta hori lege bidez egingo du.
|
|
|
Lege erreserbaren printzipioak agintzen
|
duenez
, tributuaren oinarrizko osagaiak lege lerruneko arauaren bidez zehaztu behar dira. Espainiako Konstituzioan bi artikuluetan aipatzen da printzipio hori:
|
|
|
TFAOen 21 artikuluak (eta TLOren 22 artikuluak) ezarri
|
duenez
, salbuespen kasuetan, zerga egitatea burutu arren, foru arauak kendu du tributu betebehar nagusia betetzea, osorik ala zati batean. Tributuaren salbuespena gertatzen da arau batek agintzen duenean, berak ezarritako kasuetan bakarrik, ez dela gauzatu behar zerga egitatearen ondorio nagusia, hots, tributua ez dela ordaindu behar zerga egitatea gauzatu arren.
|
|
|
Subjektu pasiboa betebeharraren zordunarekin parekatu zen, Administrazio hartzekodunari begira. Beste urrats bat aurrera eginda, betebeharra zerga egitatea burutzeak sortzen
|
duenez
, subjektu pasiboa zerga egitatea gauzatu duen subjektua izateaz gain, egitateak agertarazi eta tributuak kargatzen duen ekonomia ahalbidearen titularra ere izango litzateke. Subjektu horiei zergadun deritze.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen (eta TLOren) 36.3 artikuluak, eta Bizkaiko TFAOren 35.3 artikuluak, xedatzen
|
duenez
, zergadunaren ordezkoa da foru arauaren (edo legearen) aginduz eta haren lekuan tributu betebehar nagusia betetzera behartuta dagoen subjektu pasiboa, baita betebehar nagusiari datxezkion formazko betebeharrak ere.
|
|
|
betebehar baten egitezko kasuan betebeharpeko bi edo gehiago pilatzean direnean, horiek modu solidarioan daude behartuta prestazio guztiak betetzera Tributu administrazioari begira, foru arauak (edo legeak) aurkakorik xedatu ezean. Solidaritatearen araubidea zerga egitate bakarrak eratortzen
|
duenez
, tributu betebehar bakarra dago, baita Administrazioarekin tributu harreman juridiko bakarrak ere. Eta ondorioz, betebeharpekoetatik edonork gauzatzen dituen egintzak ondorioak dakarzkie gainerako betebeharpekoei (ordainketa, preskripzioa, errekurtsoak jartzea...).
|
|
|
ATFAOk ezarri
|
duenez
, zehapena %30ean murriztuko da oro har (eta ez, ordea, 30 portzentajezko puntuetan) baldin eta betebeharpekoa erregularizazioarekin eta zehapenarekin ados badago. Aurrekoaz gain, zehapenaren eta likidazioaren ondoriozko zorra borondatezko epean ordainduz gero zorra geroratzea edo zatikatzea eskatzeko aukerarik gabe, murrizketa 20 puntutan handituko da, %50ean geratuko dela.
|
|
|
Aurrekoaz gain, arau haustea emaitzakoa da, bestelakoa ezin baita izan (itzurpenaren aurkako klausula definitzean 14 artikuluak jaso
|
duenez
, klausula dago zerga egitatea ez bada osorik edo zati batean gauzatzen edota oinarri zein tributu zorra gutxitzen bada, egintza eta negozio artifiziosoen bidez aurrezpen fiskala lortzeko asmo bakarrekin). Arau haustea gauzatzeko, beraz, honako egoeraren bat dagoela egiaztatu behar da:
|
|
|
Ez dago argi ere noiztik zenbatu behar den betebehar lotuaren preskripzio epea, ezta ondorio geldiarazleak betebehar lotuari eragiten dion zatiaren gainekoa soilik den ala ez, ezta zer gertatzen den ere tributu berari buruz betebehar bateraezinak daudenean, zergaldi edo likidazio aldi ezberdinetakoak izanda denborazko egozpenaren irizpideen gainean desadostasunak badira, eta abar. Arestian Auzitegi Gorenak adierazi
|
duenez
, betebehar lotu batetik datorren zor ez den sarrera eskatzeko preskripzio epea zenbatzen hasiko da, subjektu ezberdinak daudenean, betebeharpeko batek beste betebeharpekoaren betebeharra Administrazioak aldatu duela jakiten duenetik aurrera (2020ko ekainaren 11ko AGE, 3887/ 2017 errek.).
|
|
|
Arabako TFAOk, 78 artikuluaren 5 puntuan, jaso
|
duenez
, bermerik gabe edota etete automatikorako balio ez duten bermeak (kreditu erakunde batek edota elkarrekiko berme sozietate batek emandako abal solidarioa edo kauzio aseguruaren ziurtagiria) eman badira etetea eskatzeko, eskaera izapidetu bitartean tributu zorra ez kobratzeko arrazoizko susmoak egongo balira, kautelazko neurriak har daitezke kreditua kobratzea ziurtatzeko edota dauden neurrien epe...
|
|
|
Kasu bietan babestu nahi den ondasun juridikoa bera da, aldatzen dena babesaren intentsitatea da. Konstituzio Auzitegiak adierazi
|
duenez
, eta, guztietatik, martxoaren 27ko 81/ 2000 Epaian jaso denez: " ekainaren 8ko 18/ 1981 KAE eman zenetik, Konstituzio Auzitegi honek behin eta berriro adierazi duenez, administrazio zehapenei aplikagarri zaizkie Konstituzioaren 25.1 artikulutik eratorritako printzipio substantiboak, hau da, zigor arloko printzipio inspiratzaileak ñabardura batzuekin zehatzeko administrazio zuzenbidean ere aplika daitezke, bi biok Estatuaren zigor antolamenduaren agerpenak baitira(...)".
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak adierazi duenez, eta, guztietatik, martxoaren 27ko 81/ 2000 Epaian jaso denez: " ekainaren 8ko 18/ 1981 KAE eman zenetik, Konstituzio Auzitegi honek behin eta berriro adierazi
|
duenez
, administrazio zehapenei aplikagarri zaizkie Konstituzioaren 25.1 artikulutik eratorritako printzipio substantiboak, hau da, zigor arloko printzipio inspiratzaileak ñabardura batzuekin zehatzeko administrazio zuzenbidean ere aplika daitezke, bi biok Estatuaren zigor antolamenduaren agerpenak baitira(...)".
|
|
|
Aurrekoari lotuta, TFAOen 183 artikuluak (eta TLOren 178 artikuluak) ezarri
|
duenez
, tributuen arloko zehatzeko ahala administrazio arloko zehatzeko ahalak dituen printzipio arautzaileen arabera betearaziko da, foru arau orokorrean, legeetan eta tributuaren arauetan ezarritako berezitasunekin. Horiek horrela, TFAOek (eta TLOk) tributuen arlora ekarri dute orain 40/ 2015 Legearen III. Kapituluan ezarritakoa (25.etik 31.era arteko artikuluak), hots, zehatzeko ahal orokorraren printzipioak bereak egiten dituzte, besteak beste, legezkotasun, tipizitate, erantzukizun, proportziotasun eta jokabide bera birritan ez zigortzeko printzipioak.
|
|
|
Amaitzeko, 39/ 2015 Legearen 63.1 artikuluak ezarri
|
duenez
, organo ezberdinei esleituko zaizkie prozeduraren instrukzioa eta prozeduraren fase zehatzailea. Edozein kasutan, zehapena jartzeko organo eskuduna izan behar da Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 217 artikuluaren eta Bizkaiko TFAOren 218 artikuluaren 5 puntuan aipatutakoen bat.
|
|
|
Bizkaiko TFAOren 217 artikuluko 5 puntuak jaso
|
duenez
, zehapen prozedura hastearekin batera zehapena ezartzeko proposamenean beharrezkoak diren osagai guztiak organo eskudunak baditu, proposamen hori prozedura hasteko komunikazioari gehituko zaio. Une horretatik aurrera, interesdunak esan beharrekoa entzuteko izapidea izan behar du aurreko lerrokadan aipatu dugun hamabost eguneko epean.
|
|
|
Horiek horrela, aldizkako tributuetan zenbatu behar da zergaldi bakoitzean iruzur egindakoa (PFEZ, Sozietateen gaineko Zerga); istanteko tributuetan zenbatu behar da zerga egitatea likidatzeko balio duen kontzeptu ezberdin bakoitza aintzat hartuta (OEEJDZ, Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zerga), tributu horiek dituzten berezitasunen arabera, ulerbidez, halako tributuak aldizka likidatuz gero (BEZ), ikusi baita aitortzeko epealdi bakoitzean iruzur egindakoa, epealdi hori hamabi hilabetetik beherakoa izan ezik, horrelakoetan egutegiko urtean iruzur egindakoa aintzat hartu behar da eta. Edozein kasutan, ziurrenik BEZaren kasuan iruzur egiteko egitura antolatuak gogoan izanik, artikuluak ezarri
|
duenez
, delitua berehala zigortu daiteke baldin eta gutxieneko kopurua aitortzeko edozein epealditan gaindituz gero. Halakoetan, ez da itxaron behar egutegiko urtean zehar iruzur egindako zenbatekoa zehaztu arte baldin eta jokabidea talde edo antolakunde kriminal baten baitan gauzatu bada edota egiazko jarduera ekonomikoan itxuraz ari diren pertsona edo erakundeek gauzatu badute, benetan inolako jarduerarik gauzatu gabe.
|
|
|
Zigor Zuzenbidean, PEREZ ROYOk azaldu
|
duenez
, zigorra ezarriko zaie delitua gauzatzean parte hartu duten subjektu guztiei. Zehatzeko Administrazio zuzenbidean, eta tributuzko zuzenbide zehatzailean, ostera, zehapena bakarra da, urratzaileak bat baino gehiago badira ere.
|
|
|
TFAOen 184 artikuluak (eta TLOren 179 artikuluak) jaso
|
duenez
, gainera, tipifikatutako egite zein ez egiteen ondorioz tributu araua hausteagatik zenbait kasutan ez da erantzukizunik izango. Ikus ditzagun, bada, banan banan. a) Urratzaileak tributuen arloan jarduteko gaitasunik ez duenean.
|
|
|
Nolanahi den ere, FALCON Y TELLAk adierazi
|
duenez
," isilpean eduki behar" hori hautsiko da urtero zordunen zerrendak argitaratzeko, tributu betebeharren inguruko ez betetze esanguratsuak badira. Ez betetzea esanguratsua izango da ordaintzeko dauden tributu zor eta zehapenen zenbateko osoa 600.000 euro baino handiagoa bada ez dira kontuan hartuko geroratuta edo etenda dauden zorrakbetearazpen aldian badaude aurreko urteko abenduaren 31n.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 109 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 111 artikuluak (eta TLOren 113 artikuluak) jaso
|
duenez
, tributu prozeduretan, betebeharpeko baten egoitzan sartu behar bada, horren adostasuna edo epailearen baimena lortu behar da: arrazoitua eta zehatza.
|
|
|
Frogari dagokionez Bizkaiko TFAOk jaso
|
duenez
, baldin eta konpentsatutako edo konpentsatzeko dauden oinarriak edo kuotak edota aplikatutako edo aplikatzeko dauden kenkariak sortu ziren zergaldiei begira Administrazioak iraungita edo preskribituta badu tributu zorra, zor horren jatorria eta zenbatekoa zehazteko ahala, edota halako zergaldiotan konpentsazio, aplikazioa eta itzulketa horiek egiteko eskubidea sortzeko beharrezko egitateak gertat... Baieztapen horiek lotu behar ditugu Administrazioak ikertzeko eta egiaztatzeko duen ahalaren egikaritzaren preskriba ezintasunarekin, baita preskribatu edo iraungi diren zergaldietan ere, TFAOren 64.1 artikuluak aipatu bezala.
|
|
|
Tributu zorra zehazteko aitorpenaren bidez hasitako prozeduretan, zergadunak zerga egitatea gertatu dela adierazi ondoren, Administrazioak likidazio egintza eman behar du ordaintzeko kopurua zenbatuz, edota itzultzeko nahiz konpentsatzeko zenbatekoa aitortuz betebeharpekoaren mesedetan. Autolikidazioaren bidez hasitako prozeduretan, zergadunak zorraren zenbatekoa zehaztu
|
duenez
, likidazio egintza zenbaketa hori zuzentzeko erabiliko da soilik. Edozein kasutan, tributu zorraren definiziotik ondorioztatu badaitekeen arren, zenbatekoa zehazteak ez du esan nahi kuota zehaztea soil soilik, ezpada betebehar osagarriak zehaztea ere bai, berandutze interesak edo errekarguak, kasu.
|
|
|
Prozeduraren iraungitzea gertatuko da autolikidazioa aurkezteko borondatezko epea amaitu denetik sei hilabete baino gehiago igaro badira edota, autolikidazioa epez kanpo aurkeztu denean, berori aurkeztu zenetik sei hilabete baino gehiago igaro badira, eta behin behineko likidazioa ez bada jakinarazi. Bizkaiko TFAOk gehitu
|
duenez
, sei hilabeteko epearen barruan egiaztapen murriztuko ikuskapen prozedura edo balioak egiaztatzeko prozedura hasi bada, autolikidazioaren bidez hasitako prozedura ez da amaituko baina prozedurako epearen zenbaketa
|
|
|
Kontabilitate delitua arriskuko delitua da eta ez da emaitzako delitua, Zigor Kodearen 310 artikuluak arautu bezala. Irizpide zuzenarekin doktrinak azpimarratu
|
duenez
, tipo honen bidez tributu iruzurraren delitua prestatzeko egintzak zigortuko lirateke. Hori dela-eta, delitu bien arteko pilaketa dagoenean, kontabilitate delitua ez da zigortzen, eta iruzurraren delitua soilik zigortuko da, gero azalduko dugun moduan.
|
|
|
Horrenbestez, eta delitua burutzeko ordainketarik ez dela egon behar jakinda, delitu hau tributu iruzurraren delituarekin pilatzen denean, hots, ZKren 305 Artikuluko delituarekin pilatzen denean ordaindu gabeko zorrak 120.000 euroko gutxienekoa gainditu duelako, Ogasun publikoaren aurkako delituaren zigorra soilik ezarriko da, arauen arteko pilaketa gertatzen delako. PEREZ ROYOk adierazi
|
duenez
, pilaketa hori kontsuntzio irizpidearekin konpondu litzateke kontabilitate delitua ezin daitekeelako modu lokabean izan. Osterantzean, tributu iruzurreko delitua ezin bada zigortu ez delako gutxieneko zenbatekora heldu, ZKren 310 artikuluaren ondorioz zigortu daiteke jokabidea.
|
|
|
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako TFAOen (eta TLOren) III. Tituluak" tributuen aplikazioa" izenpean Tributu administrazioaren eta tributu betebeharpekoen jarduketa guztiak jaso ditu kudeaketa, zerga bilketa eta ikuskapenaren arloetan. Zehatz esateko, Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 80 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 82 artikuluak (eta TLOren 83 artikuluak) ezarri
|
duenez
, tributuen aplikazio eremuan ondokoak sartzen dira: Tributu administrazioak tributu betebeharpekoei informazioa eta laguntza emateko jarduerak eta tributuak kudeatzeko, ikuskatzeko eta biltzeko egiten dituenak, bai eta tributu betebeharpekoek euren eskubideez baliatzean edo euren tributu betebeharrak betetzeko egiten dituzten jarduketak ere.
|
|
|
Likidazio berriaren zenbatekoa interes tasa aplikatzeko oinarria izango litzateke. c) Aitorpenak eta autolikidazioak epez kanpo aurkezten direnean aurretiazko errekerimendurik gabe. Bizkaiko Lurralde Historikoan, TFAOk jaso
|
duenez
, ez da berandutza korriturik eskatuko aitorpenak epez kanpo aurkeztean ala autolikidazioak epez kanpo aurkeztu eta ordaintzean, borondatez egin bada eta horiek aurkezteko borondatezko epea amaitu denetik sei hilabete baino gehiago igaro ez badira. Gainerako lurraldeetan, interesik ez eskatzeko, epez kanpo eta aurretiazko errekerimendurik gabe aitortzeagatik ezarritako errekarguekin eta betearazpen aldiko errekarguekin lotu behar dugu, hortaz, errekarguok jorratzean aztertuko ditugu.
|
|
|
Amaitzeko, zor ez den sarrera itzultzeko eskaeretan, arau orokorrak agintzen
|
duenez
, berandutza interesak sortuko dira zor ez den sarrera egin denetik itzulketa agintzen duen erabakiaren datara arte; eta tributuaren arauketaren ziozko itzulketetan, Administrazioak likidazioa emateko duen sei hilabeteko epea amaitzen denetik itzulketa agintzen duen erabakiaren datara arte. Bietan ez dira aintzat hartuko interesdunaren erruz izandako atzerapenak, interesak sortzeko epeari begira.
|
|
|
Azaroaren 16ko 276/ 2000 Konstituzio Auzitegiaren Epaiak adierazi zuenez, epez kanpo aitortzeagatik ezarritako errekargua Konstituzioaren aurkakoa zen, %50ekoa izanda zigor izaera zuelako. Epai horretan Konstituzio Auzitegiak baieztatu
|
duenez
, inori bere asmoa kentzeko helburuarekin batera errekarguaren bidez zigortzeko helburua badago, zehapen bat da eta ez errekargua. Errekarguaren kopurua ikusita, berandutze interesak baino askoz handiagoa denez, errekarguaren itxurarekin" ezkutuko zehapena" ezarri da, bete betean agintzen dena inguruabar objektiboen arabera eta inolako prozedurarik gabe.
|
|
|
Halakoetan, behin betearazpen aldia hasi ondoren, betearazpen aldiko errekarguak ezarri lirateke eta ez ordea, epez kanpo aitortzeagatik ezarritakoak. Horrenbestez, Bizkaiko TFAOren 27 artikuluak jaso
|
duenez
, errekargu hori aitorpenak epez kanpo aurkeztean soilik ezar daiteke, eta ezin da ezarri autolikdiazioak epez kanpo aurkeztean.
|
|
|
Adibidez, horrela gertatzen da betebeharpekoak Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren likidazioa jasoz gero eta bertan ondorengoengatiko kenkaria bidegabe ezabatu bazaio, hilabeteko epea igarotzen uzten duenean errekurtsorik edo erreklamaziorik jarri gabe. Ordainketa ez
|
duenez
egin ere, premiamendu probidentzia jaso duenerako ezin dezake horren aurka egin likidazioaren edukiari buruzko arazoak alegatuz, likidazioa irmo eta onartua izan delako.
|
|
|
TFAOen 171.3 artikuluak jaso
|
duenez
, beraz, premiamendu probidentzia aurkaratzeko hurrengo arrazoiak soilik onartzen dira: a) Zorra osorik azkentzea edo ordainketa eskatzeko ahala preskribatzea.
|
|
|
TFAOen 173 artikuluak ezarri
|
duenez
, zergapekoari gastu hauek estaltzeko beste ondasun eta eskubide enbargatuko zaizkio: a) Ordaindu gabeko zorraren edo zehapenaren zenbatekoa. b) Sarrera egin arte sortutako edo sortuko diren interesak. c) Betearazpen aldiko errekarguak. d) Premiamendu prozeduraren kostuak eta, halakorik badago, kautelazko neurrienak.
|
|
|
Gainera enkantea sistema ordeztailea da arauak ezer ez dion kasuetan, hots, besterentzea enkante bidez egin behar dela ulertu litzateke. Bizkaiko TFAOk onartu
|
duenez
, ondasun enbargatu edota zorrak bermatzeko eratu diren ondasunen kasuan horien jabeek besterendu ditzakete, beti ere enkante publikoan ondasunak besterentzeko arautu diren publizitate baldintza berdinak ematen direnean (176 artikuluaren 7 lerrokada).
|
|
|
Urriaren 1eko Administrazio Publikoen Administrazio prozedura Erkidearen 39/ 2015 Legearen 39.1 artikuluak jaso
|
duenez
, administrazio egintzak baliodunak dira eta ondorioak sortuko dituzte, egintzok eman diren egunetik aurrera. Baliozkotasunaren eta eragingarritasunaren aldeko presuntzio hori, nola ez bada, tributuzko administrazio egintzei ere aplikatzen zaie, bai tributuak aplikatzeko egintzei bai zehapenak jartzeko egintzei ere; hortaz, egintzak deuseztatzeko araubidea ere Administrazio zuzenbide orokorrean ezarritakoa izango da (deuseztasuneta deuseztagarritasun kasuak, etab.). Presuntzio hori aplikatzen denez, tributuak aplikatzeko egintzak zuzenean dira betearazleak (ez ordea, zehapenak jartzeko egintzak, ez direlako betearazleak izango administrazio bidea agortu arte).
|
|
|
51 Arabako TFAOren 139.1 artikuluak jaso
|
duenez
, egiaztapen mugatuko prozedura ikuskapeneko jarduketa eta prozeduren artean ere koka daiteke. Puntu honetan, alabaina, kudeaketa organoena den egiaztapen mugatuko prozedura soilik aipatu nahi dugu. b) Tributu administrazioak bere esku dituen datuak eta aurrekariak aztertu, hain zuzen ere zerga egitatea edo tributu betebeharraren egitezko kasua gertatu dela edo betebeharpekoak tributu betebeharrean eragina duten elementuak ez dituela aitortu edo aitortu dituenekin bat ez datozen elementuak daudela agertzen dutenak.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 135 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 134 artikuluak jaso
|
duenez
, tributu ikuskapena honako administrazio eginkizunak gauzatzean datza52: a) tributu betebeharren egitezko kasuak ikertzea, Administrazioak ezagutzen ez dituenen berri jakiteko; b) betebeharpekoek aurkeztutako aitorpenen eta autolikidazioen benetakotasuna eta zehaztasuna egiaztatzea; c) informazioa lortzeko jarduketak burutzea; d) tributu betebeharrak zehazteko beharrezkoak diren balioak egiaztatzea; e) onura fiskalak edo pizgarriak lortzeko, itzulketak lortzeko eta tributu araubide bereziak aplikatzeko baldintzak betetzen direla egiaztatzea; f) Ikuskapen jarduketak direla-eta betebeharpekoei euren eskubide eta betebeharren inguruko informazioa ematea, eta betebeharrak nola bete behar dituzten azaltzea; g) bere eskumeneko prozeduren ondorioz tributu likidazioak egitea; h) Administrazioaren beste organo batzuei aholkuak zein txostenak ematea; i) tributuen arloko behin betiko zein behin behineko esku hartzeak egitea; j) beste xedapen batzuetan ezartzen direnak edo agintaritza eskudunak agintzen dituenak.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 136 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 135 artikuluak jaso
|
duenez
, Ikuskaritzak edozein jarduketa burutzeko ahalmenak ditu, tributu betebeharrak egiaztatu eta ikertzeko, baita merkataritzako kontabilitatea aztertzeko ere (jarduera ekonomikoei buruzko agiriak, liburuak, kontabilitate orokorra eta lagungarria, fitxategiak, fakturak, egiaztagiriak, informatizatutako datu baseak, programak eta artxibo informatikoak). Bestetik ondasunak, elementuak, ustiapenak ikuskatuko dira, eta tributu betebeharra behar bezala betetzeko Administrazioari eman behar zaizkion informazio guztiak lortuko ditu, horien artean hirugarrenei edo subjektu pasiboari eginiko errekerimenduak, bankuko kontuak ikertzea, eta abar.
|
|
|
Amaitzeko, Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 33 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 32 artikuluak aitortu
|
duenez
, betebeharpekoak abal eta bestelako bermeen kostuak berreskuratzeko eskubidea du, berandutze interesak eta guzti, baldin eta egintzaren betearazpena lortzeko ekarri behar izan baditu, eta epai edo administrazio ebazpen irmo batek egintza hori osorik ala zati batean bidegabekotzat jotzen badu. Bizkaian, itzulketa ofizioz egingo da, baldin eta Administrazioak duen informazioak hori posible egiten badu.
|
|
|
Oro har, prozedura ekonomiko administratiboa doakoa izango da. Alabaina, TFAOen 239 artikuluak ezarri
|
duenez
, erreklamazioa edo errekurtsoa ezezten bada edo onartzen ez bada, eta organo ekonomiko administratiboak ausarkeria edo fede gaiztoa nabaritzen badu, errekurtsogileari pertsonari prozeduraren kostuak ordaintzeko kondenatu ahal izango zaio, fede gaiztoa ezarri eta zenbatzeko irizpideak jar ditzaten berrikuspen erregelamendura igorriz.
|
|
|
Ez da berandutze interesik eskatuko Administrazioak hilabeteko epea bete ez duenetik aurrera. Tributu betebehar lotua ukitzen duen erreklamazioa osorik edo zati batean baiesten duen ebazpen bat betearazten denean, arauak agintzen
|
duenez
, tributu betebehar lotua ere erregularizatu da, baldin eta Administrazioak betebehar lotuari aplikatu badizkio erreklamatu den tributu betebeharraren likidazioaren oinarri izan diren irizpideak edo osagaiak83.
|
|
|
Salbuespenezko izaera
|
duenez
, Araban eta Gipuzkoan hamabost eguneko epea ezarri da errekurtsoa jartzeko, ebazpena jakinarazi denetik zenbatzen hasita, eta hilabeteko epea, gehienez, ebazpena emateko; epe horiek bateragarriak izan daitezke, estu estuan bada ere, Administrazioarekiko auzi errekurtsoa jartzeko bi hilabeteko epearekin, AdAJLren 46 artikuluak ezarri duen epearekin. Bizkaian, ostera, ez da halakorik gertatzen, deuseztatzeerrekurtsoa jartzeko epea hilabetekoa eta ebazteko epea hiru hilekoa baitira; horiek horrela, hala nahi izanez gero, bi errekurtsoak, deuseztatze errekurtsoa eta Administrazioarekiko auzi errekurtsoa, batera jarri lirateke.
|
|
|
TFAOen (eta TLOren) 26 artikuluak jaso
|
duenez
, berandutze interesak eskatzeko printzipio orokorra ezarri da; prestazio osagarria da tributu zorraren osagai dira, kuota eta errekarguekin batera, eta betebeharpekoei eta arau hausleei kasu hauetan eskatuko zaie: batetik, ordainketa bat ez dutenean egiten ezarritako epearen barruan, bestetik, itzulketa bidegabe kobratu denean, eta azkenik, tributu arauketan ezarritako gainerako kasuetako bat gertatzen denean.
|
|
|
Ikuskaritzak informazioa lortzeko jarduketak burutu ditzake prozedura lokabe batean, egiaztapeneta ikerketa prozedura baten barruan eta egiaztapen murriztuko prozedura baten barruan (edo egiaztapen mugatuko prozedura baten barruan, Bizkaian), baita beste administrazio organoek edo organo judizialek eskatuta ere. Edozein kasutan, TFAOen 162 artikuluak ezarri
|
duenez
, Administrazioak informazioa lortzeko jarduketak egin behar baditu eta horretarako bere bulegoetatik kanpo jardun behar badu, jarduketa horiek Ikuskaritzak burutu ditu. Nolanahi den ere, zerga bilketako organoek ere halako jarduketak (bulegoetatik kanpokoak) burutu ditzakete zorra kobratzeko ekintzen artean edo zorra ez ordaintzeagatiko erantzukizuna eskatzeko ekintzen artean.
|
|
|
Lehenago aipatu dugun moduan, ikuskatzeko eginkizuna kontrolerako prozedurarik sakonena izanda, zalantzarik gabe, ahalmen horien artean garrantzi gutxiagoko hauek ere sar zitezkeen. Jaso ere, Erregelamenduaren 54 artikuluak jaso
|
duenez
, prozedura amaitzeko txostenaren aurkako alegazio aldian jarduketen norainokoa handitu (ala gutxitu) daiteke58, eta halakoetan Ikuskaritzako Zerbitzuak gauzatu ditu.
|
|
|
Agindu hori garatzeko Lege Organikoa behar zen. Horrela, apirilaren 27ko 2/ 2012 Lege Organikoa onetsi zen, aurrekontu egonkortasunari eta finantza jasangarritasunari buruzkoa; legeak berak ezarri
|
duenez
, legea apurka apurka aplikatuko da 2020ra arte. Lege Organikoak aurrekontu egonkortasuna baldintza zorrotzagoekin definitzen du Europar Batasunak baino:
|
|
|
Amaitzeko, Aurrekontu Egonkortasunari eta Finantza Jasangarritasunari buruzko 2/ 2012 Lege Organikoak bere azken xedapenetatik hirugarrenean ezarri
|
duenez
, foru araubide berezia izango da Ekonomia Itunean ezarritakoaren arabera. Aurrekoaz gain, Ekonomia Itunaren Batzorde Mistoak eta Batzorde Koordinatzaileak foru araubideari buruzko erregela bereziak onetsi ditzakete.
|
|
|
Ulerbidez, Herri zorraren inguruko kredituekin gertatzen da hori (interesak eta kapitala). Konstituzioaren 135.3 artikuluak ezarri
|
duenez
, Estatuko Herri Zorraren kapitala eta interesak ordaintzeko kredituak sortu badira, beti ulertuko da kreditu horiek aurrekontuen gastu orrian sartzen direla eta horien ordainketa erabateko lehentasuna izango duela; kredituok ezin izango dira zuzendu edo aldatu, jaulkipen legearen baldintzak bete ezean.
|
|
|
Errekurtsoa jartzeko idazkiaz aparte ez dago prozedura honi buruz bestelako arauketarik, hortaz, Organismoak edo Auzitegi Ekonomiko Administratiboak ebatziko du, izapide gehiago egin gabe. Gipuzkoako TFAOk jaso
|
duenez
, ordea, deuseztatze errekurtsoa ez onartzeko arrazoiak izango dira errekurtsoa oinarritzea gorago aipatu ez dugun arrazoi batean, errekurtsoa epez kanpo aurkeztea, edota legitimazioari edo ordezkaritzari buruzko akatsak izatea.
|
|
|
Geroago, abenduaren 16ko Toki Gobernua Modernizatzeko Neurriei buruzko 57/ 2003 Legearen bidez, erreklamazio ekonomiko administratiboa berreskuratu zen toki tributuen gainean erreklamazioa ebazteko organo berezia sortuz baldin eta udalerriak" biztanle kopuru handiko udalerri" izaera bazuen (hots, 250.000 biztanle baino gehiago; 175.000 biztanletik gorako probintziako hiriburuak; probintziako eta autonomia erkidegoko hiriburuak edo autonomia erkidegoen erakundeen egoitzarik duen udalerria; edota 75.000 biztanletik gorako udalerriak, inguruabar ekonomiko, sozial, historiko edo kulturalengatik bereziak badira). Toki Araubideko Oinarrien Legearen 137.1 artikuluak ezarri
|
duenez
, organo horrek udal arloko erreklamazioak ezagutu eta ebazteko eskumena du tributuen eta Zuzenbide publikoko sarreren kudeaketa, likidazio, biltze eta ikuskapen egintzen gainean.
|
|
|
Gipuzkoan, bere aldetik, uztailaren 5eko Toki Ogasunei buruzko 11/ 1989 Foru arauak ezarri
|
duenez
, erreklamazio ekonomiko administratiboa borondatezkoa da Foru Auzitegi Ekonomiko Administratiboaren aurrean (14 artikulua); horiek horrela, berraztertze errekurtsoa ebatzi ondoren, epaitegi eta auzitegietara zuzenean jotzeko aukera dago, betebeharpekoak hala nahi badu. Nolanahi den ere, Toki Araubideko Oinarrien Legearen aldaketarekin, borondatezko izaera dute Foru Auzitegi Ekonomiko Administratiboaren aurrean jarri nahi diren erreklamazioek; ez ordea, udalerrian organo ekonomiko administratiborik badago.
|
|
|
84 Gipuzkoako TFAOren 247 artikuluaren bigarren paragrafoan ezarri zenez, betebeharpekoak auzitegietara zuzenean jotzeko aukera zuen baldin eta tributu egintzaren artikuluak xedatu
|
duenez
, bide ekonomiko administratiboa agortzen duten ebazpenen aurka Administrazioarekiko auzi errekurtsoa jarri ahal izango da, jurisdikzio organo eskudunari zuzenduta. Arabako Organismo Ekonomiko Administratiboak eta Bizkaiko edo Gipuzkoako Foru Auzitegi Ekonomiko Administratiboek emandako ebazpenak aurkaratu daitezke Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiaren Administrazioarekiko Auzi Salaren aurrean.
|
|
|
Barneko erregela orokorren salbuespen bezala, TFAOen 260 artikuluak (eta TLOren 263 artikuluak) ezarri
|
duenez
, administrazio egintza irmoak alda daitezke, baita gauza epaituaren indarra badute ere, Europar Batasuneko Auzitegiak zehaztu duen bezala. Tributu betebeharra dela-eta Tributu administrazioak aurretik ebazpena eman edo likidazioa egin badu eta estatu laguntza berreskuratzeko erabakiak eragina badu betebehar horretan, erabaki horren betearazpenak ekarriko du ebazpen edo likidazio hori aldatu beharra, irmoa izan arren.
|
|
|
Jarraian, AFAOren 43 artikuluak (eta ALOren 39 artikuluak) ezarri
|
duenez
, Ogasun eta Finantzen Sailak (edo lurralde erkidean Ekonomia eta Ogasun Ministerioak) zehaztu behar du gastu eta sarreren barne egitura, betiere, foru sektore publikoaren antolaketa, sarrera nahiz gastuen izaera ekonomikoa eta horien bidez lortu nahi diren helburuak kontuan hartuta.
|
|
|
egin eginean ere, benetako lege erreserbak mugatzen du bai ahalmen erregelamendu emailea, bai eta ahalmen legegilea ere; TFAOek (eta TLOk), berriz, legearen nagusitasuna besterik ez dute ezartzen ahalmen erregelamendu emaileari begira. Gainera, Auzitegi Gorenak 1986ko irailaren 19ko epaian baieztatu
|
duenez
," Konstituzioak berak bakarrik ezar dezake benetako lege erreserba".
|
|
|
Beraz, biltzar legegileek eta erregelamenduak egiteko ahalmena duten administrazio publikoek euren jarduna berrikusi dute, horien titulu edo izenburuetan" tributu arauak barneratzen dira" edo horren antzeko zerbait adierazteko, jardunak tributuen inguruko artikulu edo xedapenak jasotzen dituenean. Ildo bertsutik, Bizkaiko TFAOren 83 artikuluak eta Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 81 Artikuluak (eta TLOren 86 artikuluak) ezartzen
|
duenez
, Administrazioak agindu behar du aurreko ekitaldiari begira tributu arauen testu eguneratuak argitaratzeko, baita administrazio doktrina garrantzitsuena ere. Zehatz esateko, tributuen arloan indarrean dauden foru arauen eta erregelamenduen testuak emango dira testuok aldatu ahala, baita urtero onetsi diren tributu xedapenen zerrenda.
|
|
|
TFAOen 11 artikuluak (eta TLOren 12.1 artikuluak) xedatzen
|
duenez
," tributu arauak Kode Zibilaren 3 artikuluko 1 idatz zatian onartutako irizpideen arabera interpretatuko dira". Kode Zibilaren 3.1 artikulura igortzen gaitu.
|
|
|
Hizpide ditugun horien guztien artean, gizarte errealitatearen irizpidea nabarmendu behar da. Auzitegi Gorenak zenbait epaitan adierazi
|
duenez
, interpretazio irizpide horri esker," jurisprudentzia zaharkiturik" geratzea oztopatu da (1988ko urtarrilaren 22ko epaia) eta, horrez gain, Zuzenbidea aplikatu behar duenak" modu egoki eta malguan joka dezake, kasuan kasuko inguruabar bereziak aztertuta" (1988ko martxoaren 22ko epaia). Ulerbidez, gizarte errealitatearen irizpidearekin lotuta, Nazio Entzutegiak 1996ko uztailaren 2an emandako epaia aipa daiteke, gero eta hedatuago dagoen errealitatea ukitzen baitu epai horrek:
|
|
|
Lokalaren errentamenduaren kasuan, ondasun higiezinen kapitalaren etekinak sortuko lirateke PFEZn eta bigarren kasuan ondasun higigarrien kapitalaren etekinak. Horiek horrela, Euskal Autonomia erkidegoko Auzitegi Nagusiak 2016ko abenduaren 30eko epaian baieztatu
|
duenez
, kalifikatzeko ahalmena ez da orohartzailea eta Administrazioak ezin dezake nahi duena ondorioztatu, agerian jarri den aberastasuna kargatzeko ahalmena baino ez du Administrazioak.
|
|
|
Aldizkako aitortzen diren zergen araberako sailkapenak badu bere garrantzia, esaterako, Ogasun publikoaren kontrako delituetan, delitu fiskaletan, legez kontrako jokabidea kalifikatu nahi denean. Zigor Kodearen 305 artikuluak ezarri
|
duenez
, Ogasun publikoaren aurkako delitua izateko diruzko muga 120.000 eurotik gora izan behar da. Aldizka aitortzen diren zergen kasuan, muga hori gainditu den ala ez ikusteko aintzat hartuko dira aitortzeko epealdi bakoitzean ordaindu gabeko diru kopurua, eta epealdi horiek hamabi hilabetetik beherakoak izango balira, iruzurraren muga egutegiko urtean ordaindu gabeko kopurua da.
|
|
|
Hala ere, bereizketa horrek ez du garrantzi juridikorik. Hori dela eta, SAINZ DE BUJANDAk sailkapen horren ondorio juridikoak argitzeko esan
|
duenez
, zuzeneko zerga metodoaren eta zeharkako zerga metodoaren artean bereizi behar da. Lehenengoetan, legegileak kargapean jarri nahi duen pertsonak benetan ordaintzen du tributua, bestela esanda, pertsona horrek ezin du legez berreskuratu beste pertsona baten kontura erakunde publikoari ordaindu diona, hirugarren hori ez dagoelako harreman juridiko tributarioen betebeharpekoen artean.
|
|
|
Auzitegiak aipatu
|
duenez
, legegileak kategoriei ematen dien izenak ez du garrantzirik, ezpada kategoria horiei aplikatu dien araubide juridikoa. Horregatik, ondare prestazio publiko bati, nahitaezkoa den prestazioari, prezio publiko izena ematen zaion arren, ez da kontzeptu berririk sortzen.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen (eta TLOren) 44 artikuluak, eta Bizkaiko TFAOren 43 artikuluak, ezarri
|
duenez
, Tributu zuzenbidean jarduteko gaitasuna dute Zuzenbidearen arabera gaitasun hori dutenek. Horrez gain, jarduteko gaitasuna dute adingabekoek eta ezgaituek ere, baldin eta tributu harremanetan aritu badezakete guraso ahala duenaren, tutorearen, kuradorearen edo defentsari judizialaren baimenik gabe.
|
|
|
14 Auzitegi Gorenaren 2018ko martxoaren 6ko epaiak (Errek. 931/ 2017) ezarri
|
duenez
, noizean behingo absentziaren kontzeptua ulertzeko irizpide objektiboekin kanpoan egindako denborazehaztu behar da, ez ordea, zergadunaren borondatearen arabera Espainiako lurraldetik kanpo behin behinean ala behin betiko bizi nahi duen aintzat hartuta. ekonomikoen gunea eta aitortu den azken egoitza. Bertan esandakora igorriko zaitugu.
|
|
|
Tributuen arloan, lege erreserbaren printzipioa erlatiboa da, Konstituzio Auzitegiak behin baino gehiagotan adierazi
|
duenez
. Hasteko, lege erreserba tributuaren oinarrizko osagaiei aplikatu behar zaie bete betean, baina Auzitegi horrek, abenduaren 11n emandako 221/ 1992 epaian, tributuen arloan lege erreserbaren printzipioa izugarri malgutu du.
|
|
|
erreserba hori zorrotzagoa edo malguagoa izango da, zerga oinarria osatzen duten osagaien aniztasunaren arabera eta oinarri hori zehazteko eragiketa teknikoen konplexutasunaren arabera. Horrela, bai eragiketa teknikook eta bai osagaien aniztasunak ere aukera ematen diote legegileari lege erreserba saihesteko, batzuekin jaso
|
duenez
, pertsona fisikoek Tributu administrazioari egoitza fiskalaren aldaketa komunikatu behar dute aldaketa gertatu eta hiru hilabete igaro aurretik, eta pertsona juridikoek hilabeteko epean (25 artikulua). zerga oinarria erregelamenduen bidez zehazteko igorpena eginez. Egoera hori oso larria da, botere betearazlearen esku baitago zerga oinarria legez edo halako lerruna ez duen arau batez definitzea.
|
|
|
Kode Zibilaren 1156 artikuluak xedatzen
|
duenez
, betebeharrak azkentzen dira horiek ordaindu edo betetzen direnean, zor den gauza galtzen denean, zorra barkatzen denean, hartzekodun eta zordunaren eskubideak bateratzen direnean, konpentsazioa gauzatzen denean edo berritzea gertatzen denean. Kari horiei guztiei preskripzioa gehitu behar zaie, testu horretako 1930 artikuluak xedatzen duelako eskubide nahiz akzio guztiak (eta, horrenbestez, kasuan kasuko betebeharrak) preskripzioaren bidez azkentzen direla.
|
|
|
Sektore Publikoaren Kontratuen 9/ 2017 Legean oinarrituta. Horren harira, Konstituzio Auzitegiaren 63/ 2019 epaiak adierazi
|
duenez
, tarifak izaera publikoko ondare prestazio ez tributarioak dira, eta zerbitzu publikoen finantzaketa tributuen bidez nahiz tarifen bidez egin daiteke. Arazoa dator figura berri horren ezaugarri nagusiekin, lege erretserba eta hertsagarritasuna, ezin daitezkeelako bereiztu ondare prestazio ez tributarioak eta tributuak (tasak, gehienbat).
|
|
|
Zorpetzeko moduei dagokienez, AEFLOren 14.2 artikuluak ezarri
|
duenez
, bi motakoak izan daitezke: epe laburrekoak (urtebetetik behera) aldi baterako altxortegi beharrizanak estaltzeko; eta epe luzekoak (urtebetetik gora), zorpetzearen agiriak erabiltzen duen forma gorabehera, hurrengo baldintzak betez gero:
|
|
|
Beste alde batetik, Konstituzioaren 158.2 artikuluak ezarri
|
duenez
, lurraldeen arteko desoreka ekonomikoak zuzentzeko eta solidaritate printzipioa eragingarritasunez betetzeko, Lurraldeen arteko Konpentsazio Funtsa eratuko da autonomia erkidegoen inbertsio gastuetarako.
|
|
|
Ekonomia Itunaren 21 artikuluak ezarri
|
duenez
, Ez egoiliarren Errentaren gaineko Zerga tributu itundua da eta Estatuak une bakoitzean ezarrita dituen funtsezko eta formazko arau berberak erabiliko dira hura arautzeko. Hala ere, Euskadin dauden establezimendu iraunkorrei begira hiru Lurralde Historikoek araugintza ahalmenak dituzte, eta Sozietateen gaineko Zergaren inguruan 14 eta 15 artikuluetan arau aplikagarriari eta zerga ordainarazteko Administrazio eskudunari buruz ezarritakoa aplikatuko da.
|
|
|
Ekonomia Itunaren 25 artikuluak ezarri
|
duenez
, betebehar errealaren arabera, zerga ordainarazi eta ikuskatuko du lurraldea dela-eta eskumena daukan foru aldundiak: a) Mortis causa eskurapenetan, eta bizi aseguruen onuradunek aseguratuaren heriotzaren ondoren kopuruak hartzen dituztenean, baldin eta sortzapen egunean kausatzailea Euskadiko ohiko egoiliarra bada.
|
|
|
Ekonomia Itunak, adierazi
|
duenez
, bada, pertsona fisikoa Euskadiko egoiliarra dela ulertuko da honako erregelak aplikatuta, hurrenez hurren:
|
|
|
Ekonomia Itunaren 43 artikuluaren Zortzigarren puntuak jaso
|
duenez
, kontrako frogarik egon ezik, pertsona juridikoen egoitza fiskala ez dela aldatu ulertuko da baldin eta aldaketaren aurreko edo ondoko urtean bat ere jarduerarik egiten ez badute edo jarduera bukatzen badute.
|
|
|
Horren ildotik, Aurrekontuen Legeak muga bat jarri ohi du. Bizkaiari dagokionez, abenduaren 3ko 5/ 2013 Foru Arauak, 119 artikuluan, xedatu
|
duenez
, Aurrekontuen Foru Arauak epe luzeko zorpeketaren gehieneko muga ezarriko dute; eta 118 artikuluak dionez, ekitaldiaren amaieran zor bizia ezin da ohiko sarreren aurrekontua baino 1,5 bider handiagoa izan.
|
|
|
Horiexek dira, hain zuzen, erakunde publikoaren betebeharrak. Horiek horrela, Konstituzioaren 135.3 artikuluak xedatzen
|
duenez
, Administrazioen zor publikoaren interesak eta kapitala ordaintzeko kredituak administrazio horien gastuen egoera orrian egongo direla ulertuko da beti, eta horien ordainketak erabateko lehentasuna izango du. Kreditu horiek ezin izango dute zuzenketarik edo aldaketarik jaso, jaulkipen legearen baldintzetara egokitzen badira.
|
|
|
Hori bai, zuzentaraua epe zehatz batean sartu behar da Estatuaren antolamenduan, ostera, zuzentaraua aplikagarria izango litzatekeelako. Europar Batasuneko Auzitegiak hainbat epaitan adierazi
|
duenez
, zuzentaraua ez bada estatu kidearen barne antolamenduan sartzen edota ez bada ezarritako epean sartzen, orduan zuzentaraua zuzenean aplikatzen da, baldin eta beraren edukia baldintzatu gabea eta behar beste zehatza bada1 Tributuen arloan badugu zuzentarauen adibiderik, Sozietateen gaineko Zergaren alderdi batzuk arautzeko edo Balio Erantsiaren gaineko Zerga arautzeko. Azken kasu horretan, interesgarria izan daiteke Tributuen Zuzendaritza Nagusiak 2009ko abenduaren 23an emandako Ebazpena.
|
|
|
Horrela gertatuko litzateke, ulerbidez, Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zergaren progresibitatea saihesteko, pertsona batek dohaintza bat baino gehiago ematen badizkie etorkizuneko jaraunsleei, dohaintza egitean zerga ordainduz baina aldi berean dohaintzan emandakoa jarauntsitik ateratzeko asmoarekin dohaintza emailea hiltzen denean. Martxoaren 25eko 4/ 2015 Foru Arauak, Bizkaiko Lurralde Historikoaren indarreko Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zergari buruzkoak, 63 artikuluan ezarri
|
duenez
, jarauntsira batuko dira lau urteko epean hil aurretik egindako dohaintza guztiak dohaintza emailearen eta dohaintza hartzaile beraren artean, jarauntsiari aplikatu beharreko karga tasa zehazteko orduan. Ildo horretatik, kausatzailea hil baino bost urte lehenago dohaintzarekin lorturiko aurrezpena zilegi da itzurpenaren aurkako klausula bereziagatik.
|
|
|
Epai horretan ezarri zenez, Kataluniako Parlamentuaren abenduaren 29ko 16/ 2000 Legeak sortutako Merkataritzako Establezimendu Handien gaineko Zerga bateragarria zen Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergarekin; debekatu ere, AEFLOren 6.3 artikuluak ez zuen debekatzen autonomia erkidegoek tributuak sortzea toki tributuetan kargatutako gaien gainean edota zergen iturrien gainean, zerga egitate beraren gainean zergapetze bikoitza sortzea baizik. Era berean, pertsona juridikoen aktibo ez emankorren gaineko Zergari buruz (Kataluniakoa ere), besteak beste, otsailaren 28ko 28/ 2019 KAEk ezarri
|
duenez
, zerga horrek ez du Ondarearen gaineko Zergaren, Ondasun Higiezinen gaineko Zergaren eta Trakzio Mekanikodun Ibilgailuen gaineko Zergaren zerga egitatea partekatzen, ez dituelako merkataritzako entitate batean aktibo guztiak kargatzen ezpada aktibo ez emankorrak.
|
|
|
AEFLOren 12 artikuluak ezarri
|
duenez
, autonomia erkidegoek errekarguak jar ditzakete Estatuko tributuen gainean, tributuak laga badaitezke eta muga zehatz batzuk errespetatzen badira. Nolanahi den ere, errekarguak ez dira erabili, eta neurri handian aukera hori hutsik geratu da.
|
|
|
zergaren autolikidazioa Foru ogasunari aurkeztu behar dio, baina atxikipenak Estatuko Administrazioari ordaindu zaizkio. Halakoetan, Ekonomia Itunaren 12 artikuluak ezarri
|
duenez
, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga likidatzean, lurralde batean zein bestean egin diren konturako ordainketek balioko dute. Baina horrek ez du esan nahi, ordainketa horiek behar ez den Administrazioari eginda ere, beste Administrazio eskudunak berari dagokion kopurua jasotzeari uko egin behar dionik; alderantziz, azken horrek kopurua emateko eskatu ahal izango dio atxikitzaileari.
|
|
|
Nolanahi den ere, Ekonomia Itunaren 24 artikuluak ezarri
|
duenez
, zergadunak bi modutara ordain dezake, egoiliar bezala eta ez egoiliar bezala: a) Betebehar pertsonalaren arabera, zergaduna Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren menpe dagoenean hiru Lurralde Historiko edozeinetan.
|
|
|
Bostgarren Xedapen Gehigarriak adierazi
|
duenez
, Fortuna Handien Elkartasuneko Aldi Baterako Zerga, Ondarearen gaineko Zergaren osagarri, araugintza autonomoko zerga itundua da eta bere indarraldian zehar eskatuko da Ekonomia Itunean Ondarearen gaineko Zergarentzat ezarritako irizpideekin.
|
|
|
Sozietateen gaineko Zerga tributu itundua da, eta arauketa autonomoaren pean egongo da. Ekonomia Itunaren 14 artikuluak ezarri
|
duenez
, zerga arautzeko eskumena Euskadiren eta Estatuaren artean banatuko da honako erregelen arabera.
|
|
|
Langileak lanaldi partzialeko kontratua
|
duenez
, lanaldia urteko aldi jakin batzuetan pila daiteke.
|
|
|
Hala ere, legeak ez
|
duenez
esanbidez eten, kontratu onustearen eginbeharrak indarrean jarraitzen du kontratua etenda dagoen bitartean [ikusi 1989ko abenduaren 11ko (1989/ 11093 EDJ) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Atsedenaldiei dagokienez, 1438/ 1985 Errege Dekretuak ez
|
duenez
ezer jaso, LELTBren 37 artikulua aplikatu da, gutxienez.
|
|
|
LELTBk ez
|
duenez
zehaztu erantzukizun horren izaera, ulertu behar da, Alonso Olea, Barreiro Gonzalez, Palomeque Lopez eta Martinez GiRONekin batera, erantzukizun subsidiarioa dela. Hori berori ondorioztatzen da GSLOTBren 168.1 artikulutik ere, hurrengoa ezartzean:
|
|
|
EKk ez du toki autonomiaren definiziorik ematen, horrek ekarri duen auzitegien interpretazioarekin. ATELA URIARTEk esaten
|
duenez
: " EK-k ez du zehazten toki autonomiaren irismena eta edukia, eta beren beregi aitortzen du bere 137; VIII. titulu bereko II. kapituluak bakarrik eskaintzen ditu udalerrientzako oinarrizko antolaketa jarraibide batzuk 140 artikuluan, eta 142 artikuluan, finantza nahikotasunaren bermearekin, ixten du bere erregulazioa.
|
|
|
Erakunde bermearen izaera aitortu eta gero, Karen 32/ 1981 epaiaren 5 zuzenbideko oinarrian EKren 149.1.18 artikuluaren interpretazioa zehazten da. Epaiak adierazten
|
duenez
,".. konstituzioaren testuan Estatu hitzak erabilera anfibiologiko garbia dauka" 78 eta horrekin Estatuaren adiera guztien errepasoa egiten doa. Azkenean aipatzen du, eta erakunde bermearekin bateratuz, artikulu horrek Estatua aipatzen duenean adiera zabalean egiten du eta horrek esan nahi du erakunde bermeak ere babesteko modukoak direla.
|
|
|
Horrela, kolektibitate bakoitzak interes propioen gainean erabakiak hartzeko aukera izan behar du, inolako injerentziarik gabe. Baina, autoreak ere adierazten
|
duenez
, kolektibitate bakoitza kolektibo handiago batean barneratzen da eta kolektibitateen kolektibo horrek ere interesak ditu, normalean orokorragoak, eta horiek ere errespetatu behar dira.
|
|
|
Udalen antolaketari dagokionez oso garrantzitsuak ziren 74 eta 75 artikuluak. Garcia ARANDAk adierazten
|
duenez
, 1845.eko Konstituzioaren artikulu horietatik udal antolaketaren ildo nagusiak zeintzuk ziren ondoriozta daitezke32 Konstituzioa onartu bitartean 1845.eko urtarrilaren 1eko aginduaren bitartez toki erakundeen antolaketari eta eskumenei buruzko legeak jorratzen hasi zirela (nahiz eta Konstituzioa indarrean egon ez) eta urtarrilaren 8an aldarrikatu ziren. Udalen inguruko legean udalei hiru eginkizun mota ezberdinak aitortzen zitzaizkien:
|
|
|
toki erakundeen antolamendu juridikoaren garapena lege erreserbaren printzipioaren mende dago. VALENZUELA VILLARUBIAk adierazten
|
duenez
, lege erreserbaren printzipioa Zuzenbideko Estatuaren printzipio nagusia da, jardueraren esparru guztietan diharduen printzipioa159 Toki autonomia bera ez da EKn zehazten eta toki erakundeen arauketa guztia, toki erakundeak Administrazio publikoa diren aldetik, lege garapen baten mende geratzen dira. Hori horrela, toki autonomia legearen mende geratzen da eta, toki erakundeek Legea egiteko eskumenik ez dutenez, beste lurralde erakundeen mende geratzen dira.
|
|
|
Horregatik, autoreak berak adierazten
|
duenez
eta ALBERTI ROVIRAri jarraituz, 30/ 1992 Legearen administrazio harremanak ikertzean adierazi zuen bezala, legegileak ez du Administrazioen arteko harremanen gaia behar bezala zehaztu eta eredua mugatu. Administrazio harremanak harremanaren alde bien erabakiaren mende geldituko diren tresna isolatuak bezala eratu dira.
|
|
|
Esangura horretan, ARIAS ABELLAN ek esaten duen bezala, zaintza organoak bere jardueraren bitartez zaintzapeko organoaren gaitasun falta betetzera etorriko da180 Bocanegra Sierrajaunak Martin MATEOren hitzak erabiliz, hurrengoa aipatzen zuen Estatuaren zaintzaren inguruan: ". monarkia absolutuek uste zuten bezala udala zaintza behar duten adintxikiko bezala ulertuz..." 181 Arias ABELLANek adierazten
|
duenez
, gaur egun ezin daiteke zaintzaren kontzeptua modu horretara ulertu toki erakundeek EKren 137 artikuluaren arabera berezkoak dituzten interesen kudeaketarako autonomia eta gaitasun osoa dutelako. Zaintza administrazioen arteko harremanen artean ulertu beharreko kontzeptua izan behar da.
|