|
2001
|
|
|
Haurren Munduko Goi bileratik hamaika urte igaro dira, eta herrialde askok Ekintza Planean ezarritako helburuak bete dituzte; beste batzuek, berriz, ez, Bellamyk. “Zalantzarik gabe, munduan,
|
duela
hamar urte baino osasuntsuago daude haurrak; izan ere, txertaketa politikei esker, polioa bezalako gaixotasunak desagerrarazteari esker edo edateko ura eskuratzeko aukera hobetzeari esker, prebenitu daitezkeen arrazoiengatik hiltzen ziren orain”, adierazi zuen. Hezkuntza da Bellamyk aurrerapen batzuk nabarmendu zituen beste alderdi bat; izan ere, mundu osoko eskoletan izena eman zuten haurren kopurua% 78tik% 82ra igo zen 1990ean.
|
|
|
Puleva Fundazioko Omega 3 institutuak sustatu eta gaur aurkeztu duen “Elikadura eta osasun ohiturak” azterlanaren arabera, espainiarren% 42
|
duela
hamar urte baino gehiago arduratzen da osasunaz, eta% 47k uste du elikadura osasuntsua dela osasunerako garrantzitsuena. Ariketa fisikoa egitea eta tabakoa uztea dira espainiarren ustez osasuna zaintzeko giltzarriak diren faktoreak.
|
|
2002
|
|
|
Aurkikuntza horrek geldiarazi egingo du Iberiar Penintsulako espezie autoktono horren pixkanakako desagerpena, azken berrogeita hamar urteetan herena izan baita. Rafael Álvarez Nogal biologoak atzo azaldu zuenez,
|
duela
hamar urte hasi zen “igel berdeari” buruzko ikerketaren aurrerapen handia, “perezi” ere esaten zaiona, hauxe da: “frogatu dugu anfibioak oso txikitatik ikasten duela pentsua arazorik gabe jaten, eta ez da beharrezkoa pentsuak flotatzea edo mugitzea, pentsalariek zioten bezala”.
|
|
|
Espainiako gaixotasun horri buruzko lehen azterketa epidemiologikoa egin eta hamarkada bat geroago, Axarkian (Malaga), komunitate zientifikoak egoki deritzo gaixotasunaren egungo bilakaera zehatz mehatz islatzen ez duten datuak eguneratzeari. “Azterlana
|
duela
hamar urte baino gehiago egin zenez eta espero baino askoz zifra handiagoak agertu direnez, bidezkoa dirudi eguneratzea”, dio Oscar Fernández Carlos Haya Ospitaleko Neurologiako buruak. Adituen datuen arabera, esklerosi anizkoitzak 60 kasu izan ditu ehun mila biztanleko, eta ia laurogei.
|
|
|
Are gehiago, azken hori kartzinogenotzat hartzen da. EZTAINUA, MERKURIOA ETA KADMIOA Eztainu metalikoa ez da oso toxikoa, eta, horregatik,
|
duela
hamar urte erabiltzen da kontserba latak fabrikatzeko. Hala ere, merkurioaren kasurik ezagunenean gertatzen den bezala, haren forma organikoak askoz arriskutsuagoak dira.
|
|
|
Faktore horrek modu negatiboan laguntzen du aurrerapenean, Sginals en artikuluan aipatzen dutenez. Azaldu dute
|
duela
hamar urte baino gutxiago hasi diren ikerketak direla, hau da, lehen urratsak egiten ari direla, eta orain arte lortutako aurrerapena garrantzitsua izan arren, oraindik bide luzea eta ikerketa dagoela helmugara iritsi eta lehen emaitzak lortu arte. Ikerketaren oztopo nagusietako bat lankidetza da.
|
|
|
«Goi bilera paraleloa» NBEko estatu kideen ordezkaritzak biltzen diren egoitzaren ondoan «Goi bilera paraleloa» egiten da, Gobernuz Kanpoko Erakundeen (GKE) ONUk baimendua. GKEek, besteak beste, pentsamendu kontserbazionistaren bi muturrek eta globalizazioaren aurkako borrokek, herrialde pobreenei laguntza eskasa emateaz gain, beste gai batzuen artean,
|
duela
hamar urte egindako Rio de Janeiroko Munduko Goi bilerako akordioak praktikan jartzea bizkortzeaz arduratzen dira. Kalkuluen arabera, ehun estatuburu eta gobernuburu joango dira bilerara, eta, adituen esanean, garrantzitsua da, adituen iritziz, gaur egun, astelehena, puntu pelakideenak konpontzen jarraitzea, neurri handi batean, erantzukizunak banatzea «munduko garapen iraunkorra» lortzeko.
|
|
|
Johannesburg en (Hegoafrika) egiten den Garapen Jasangarriari buruzko Munduko Goi bileraren helburu nagusia da ekintza planak eta egutegi loteslea, Agenda 21 izenekoa, onartzea,
|
duela
hamar urte Rio de Janeiron egindako Goi bileran onartu ziren 2.500 gomendioko deklarazio politikoa. Ordezkariak joan den larunbatean iritsi ziren Hego Afrikako hiriburura, eta ekintza planaren zirriborroa jaso zuten.
|
|
|
Prestige petrolio ontziak fuel olioa isurtzen jarraitu zuen atzo itsasora, tanke batean arraildura bat agertu ondoren, eta Galiziako historiako ingurumen hondamendirik handiena eragiteko mehatxua egin zuen,
|
duela
hamar urte Mar Egeo petrolio ontziak Galiziako kostaldean eragin zuena baino handiagoa. Bien bitartean, epaile batek saltzailearen kapitaina kartzelan sartzea agindu zuen atzo; arrantza sektorea, berriz, beldur da marea beltzak eragindako kalteak “konponezinak” izango ote diren, eta “eremu katastrofiko” izendatzea eskatu du.
|
|
2003
|
|
|
Hurrengo pausoa artikulu bat idaztea izan zen, argitalpen zientifiko batera bidaltzea, kasu honetan Frantziara, eta, era berean, nazioarteko ebaluatzaileen esku utzi zuen, aurkikuntzari oniritzia eman ziezaion. Azkenik, Nizako Lorategi Botanikoaren aldizkariak jakinarazi zuen
|
duela
hamar urte entomologoak aurkitutako intsektua ezezaguna zela eta Madrilen espezie endemiko berri bat zela, patataren kakalardoaren antzekoa. Dedikatuaren izena Espezie berri bat deskribatzen duenak bataiatzeko pribilegioa du.
|
|
|
Irudia: ARS Image Gallery Gurinaren ordez margarina erabiltzea ukaezina da
|
duela
hamar urte baino gehiagotik. Hainbat arrazoik lagundu lezakete fenomeno hori ulertzen, hasi osasunari mesede egiten dionetik eta horrek kontsumitzaileari irudi hobea ematen dionetik eta etxean erabilgarritasun handiagoa izateraino.
|
|
|
Beste batzuk egoera tamalgarrian daude, haiek mantentzeko baliabiderik ez dutelako. Natura Babesteko Elkartearen (ADENA) bozeramailearen arabera, Miguel Ángel, ares,
|
duela
hamar urte Espainian parke zoologikoei buruz egin zen txosten bakarraren arduraduna, ingurumena babesteko erakundeen sorta zabalaren kalkuluen arabera, legeak eskuan dutela, instalazio horien %40 eta %80 artean itxi dute. Horiek guztiek beren ikuskapen lana iragartzen dute, behar izanez gero itxiturak eskatzeko.
|
|
2004
|
|
|
FDAk, Estatu Batuetan osasun segurtasuna zaintzen duen erakundeak,
|
duela
hamar urte baino gehiagotik erabaki du silikonazko bular inplanteen gaineko debekua mantentzea. Bularra berreraikitzeko edo bularra handitzeko kirurgietan erabiltzea gomendatu zuen aditu talde batek, baina inplanteek ez dute azken azterketa gainditu.
|
|
|
“preserbatiboen erabilera zabaltzea da hiesaren epidemia murrizteko ezagutzen dugun metodo bakarra”. UNFPAren txostenak gobernuei eskatzen die, gutxienez,
|
duela
hamar urte Populazioaren Munduko Biltzarra Kairon egin zenean egin ziren inbertsioak ugalketa osasunean sar ditzatela. Zifra kezkagarriak Testuaren arabera, “metodo antikontzeptibo modernoak oraindik betetzeko dituzten munduko 201 milioi emakumeen eskura baleude, milioi eta erdi bizitza salbatuko lirateke urtero”.
|
|
|
Oscar Leiva Espainiako Urologia Elkarteko (AEU) presidentearen iritziz, gure herrialdean bizirik dauden emaileen organo eskasia, besteak beste, gorpuak dohaintzan emateko egun dagoen programa “hain aktiboari” zor zaio. Ildo beretik, adituak argitu zuen dohaintza emailearen profila aldatu egin dela
|
duela
hamar urtetik hona; izan ere, “lehen istripuan hildako gazte batena bazen, orain 60 urtetik gorako odol emaileak dira”. Nolanahi ere, Leivak onartu duenez, “organoa erauzteko teknika laparoskopikoa erabiltzen denetik, bizirik dagoen emailearen giltzurrun transplantea goranzko joeran dago, eta azken hiru urteetan hirukoiztu egin da”.
|
|
|
Ondorio horietara iristeko, Nietoren taldeak koloneko, maskuriko eta bularreko minbiziak eta melanomak eragin zituen karraskarietan eta giza zelula lerroetan. Ikerketa honen aurrekarietan aipatu behar da,
|
duela
hamar urte, Ángela Nietok “Science” lanean iradoki zuela oilaskoaren enbrioi garapenean parte hartzen duten “Slug” gene batzuek prozesu metastasikoen agerpenean eragin handia izango zutela. Orain ateratako ondorioen hasiera izan zen.
|
|
|
Aukeratutako teknikaren izena brakiterapia da eta ez da berria. Prozedura hori bera erabiltzen da Espainian
|
duela
hamar urte inguru prostatako minbizia tratatzeko, batez ere. Unibertsitate Klinikako erradioterapeutek beste aurrerapauso bat egin dute:
|
|
|
Hau da, arrisku handiko pazienteei konplikazioak saihesteko erabiltzen dira, bai eta lehendik ere infartua izan dutenei berriro ez eragiteko ere. Hain da ohikoa, ezen espezialistek ahaztu egin baitute
|
duela
hamar urte eskas agintzen zena. “Erretxina batzuk zeuden, albo ondorio gehiago zutenak…”, gogoratu du Gaztanbidek.
|
|
|
Urtean pertsona bakoitzak 80 kilo hartzea da helburua. Gaur egun,
|
duela
hamar urte baino %35 gutxiago jaten da, hau da, urtean 57 kilo pertsonako. Espainian, herritar bakoitzak, batez beste, egunero hartzen dituen 157 g ak Alemania, Frantzia eta Italiako 230 g ren oso azpitik daude, eta Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) gomendatzen duen kilo laurdenetik urrun.
|
|
2005
|
|
|
Emaitzak ere, batzuetan ez dira espero zitekeen bezain onak, ebakuntzaren prezioa handia da eta epe luzerako onurarik ezin da bermatu, teknika batzuk
|
duela
hamar urte aplikatzen hasi zirenez, goizegi delako oraino balioztapenak egiteko baina, halaz ere, errefrakzioaren ondoriozko trastornoak zuzentzeko kirurgiari esker jendeak betaurrekoak edo ukipen lenteak kendu egiten ditu eta, horrek batzuentzat adierazten duen abantaila estetikoaz gainera, eguneroko bizimoduko jarduerak eta maite dituen kirolak ikusmenaz kezkatu gabe praktikatzeko aukera izaten...
|
|
|
Sendamena, nolanahi ere, luzea da, oso litekeena da kornea lauso bat geratzea eta, gainera,
|
duela
hamar urte hasi zela egiten izan behar du pazienteak gogoan; beraz, epe luzerako emaitzarik ez dugu ezagun oraino.
|
|
|
Lillyren arduradunek bazekiten laurogeiko hamarkadan Prozac ek albo ondorio problematikoak zituela, baina minimizatzen saiatu ziren, sendagaiaren salmentan eraginik izan ez zezan, “British Medical Journal” era bidalitako txostenen eta memorandumaren arabera. Aldizkari britainiarraren arabera, dokumentu horiek
|
duela
hamar urte desagertu ziren prozesu judizial batean. Prozesu judizial horren bidez, laborategiaren ustezko erantzukizuna ezbeharrean, joera depresiboak zituen pertsona bat izan zen protagonista, eta, Prozac ekin tratatu ondoren, zortzi lagun tiroz hil zituen, beste hamabi zauritu zituen bere buruaz beste egiteko.
|
|
|
Atzera begiratuta, gehiago dira atzerapena hautematen dutenak, hezkuntza bikaintasunaren bila aurrera egin beharrean. % 37,1en iritziz, gauzak okerrera egin du azken hamarkadan;% 34 ez da hain ezkorra, eta nolabaiteko hobekuntza ikusten du;% 18,6k uste du egoera
|
duela
hamar urte bezalakoa dela. Autokritika ere badago.
|
|
|
Liliana Spendeler, 38 urtekoa, bere jaioterritik Espainiara
|
duela
hamar urte baino gehiago iritsi zenetik, etengabe ari da lanean ingurumena zaintzeko eta kontzientziatzeko. 2000 urtean, lehen aldiz, labore eta elikagai transgenikoen kanpaina zuzendu zuen Amigos de la Tierra erakundean.
|
|
|
Gainera, aztarnak baino ez dira aurkitu, eta horrek esan nahi du oso kopuru txikiak direla eta ez dutela zertan inolako alarmarik piztu. Nestlék TetraPack enpresa suediarraren ontzi bera erabiltzen du esnerako
|
duela
hamar urtetik. Enpresa horrek brick motako ontzi ia guztiak hornitzen ditu EBn.
|
|
2006
|
|
|
Espainian ugalkortasun tratamenduen emaitzak hobetu egin dira eta konplikazio gutxi sortu dira, nahiz eta etorkizuneko amen adina gero eta handiagoa izan. Haurdunaldien tasa %30 baino handiagoa da,
|
duela
hamar urte baino bi aldiz handiagoa, Espainiako Ugalkortasun Elkartearen Jarduera Erregistroko (SEF) azken datuen arabera. Emaitzak pozgarriak dira, tratamendu horietan parte hartzen duten emakumeen erdiak baino gehiagok 35 urte baino gehiago dituztelako, eta faktore horrek okerrera egiten du.
|
|
|
Une honetan konpainia batzuk pindolarena baino produktu hobeak ateratzen ari dira konbinaziorako, eta beste enpresa batzuek bi jarduerak aldi berean dituzten molekulak diseinatu dituzte. Lehen lanak
|
duela
hamar urte baino gehiago egin zituen. Zergatik hainbeste denbora eta oraindik ez dago kalean?
|
|
|
" El Niño" itzuli da, baina
|
duela
hamar urte baino intentsitate txikiagoarekin
|
|
|
Latinoamerikako zenbait herrialde, “El Niño” delakoak 1997an eragin zituen ondorio suntsitzaileak gogorarazten dituztenak, euri jasetarako edo gerta daitezkeen lehorteetarako prestatzen ari dira dagoen eskualdearen arabera. Hala ere, NOAAk dio fenomenoak ez duela lortuko
|
duela
hamar urte erregistratutako intentsitatea. Urte bukaera hurbildu ahala, “El Niño” taldeak indarra hartuko duela aurreikusten da, eta 2007ko lehen hilabeteetan mantenduko da.
|
|
|
Ez da gaixotasun kardiobaskularrik ohikoena, baina AEBetan. eta
|
duela
hamar urte, sortzetiko kardiopatiek 5.000 pertsona inguru hiltzen zituzten. Heriotza tasa %20 baino gehiago jaitsi da orain arte, eta, hala ere, jaiotako haur guztien %1ek bihotz konplikazio bat du, eta horrek arriskuan jartzen du haien biziraupena.
|
|
2007
|
|
|
Arau garrantzitsuena, ordea, zaharkituta geratu da:
|
duela
hamar urte, 100 kilobytetik gorako mezu elektroniko bat bidaltzeak lagun kuttunenak suntsi zitzakeen.
|
|
|
Bill Gates-ek etorkizunean etxeko tresna guztiak elkarrekin konektatuta egongo direla aurreikusten du. Microsoft eko presidenteak igande gauetan plazaratu zituen bere aurreikuspenak,
|
duela
hamar urte egin duen bezala, CES inauguratu aurreko gauean. Munduko azoka teknologiko garrantzitsuenetako bat da CES, eta gaur Las Vegasen (AEB) irekiko ditu ateak.
|
|
|
“Gaur haur horiek tratatzeko teknologia asko hobetu da. Gaur,
|
duela
hamar urte bizirik iraun ez zuten haurrak salba ditzakegu”, esan zuen adituak.
|
|
|
Sailburuak esan zuen Sevillako portuan ontziek askatzen duten lasta uraren bidez iritsi dela Txinako karramarroa. Asiako hego ekialdetik dator Eriocheir sinensis, estuarioetan eta paduretan bizi da, eta
|
duela
hamar urtetik Guadalquivir ibaiaren bokalean habitat egokia aurkitu du bizirik irauteko. Animaliak bere matxarda sendoak erabiltzen ditu gordelekuen moduko galeriak hondeatzeko, eta horrek ibaiertzen higadura azkarra errazten du.
|
|
|
Objektu horiek guztiek mundu osoko bildumazaletasun merkatu handiak elikatzen dituzte, eta garrantzi handia hartu dute azken urteotan Espainian epe luzeko inbertsio aukera gisa. Merril Lynch ek Munduko Aberastasunari buruz 2006an egindako txosten baten arabera, ondare handiak dituzten partikularrek inbertsio alternatiboetara bideratzen dituzten aktiboen ehunekoa guztizkoaren% 15 izan zen iaz,
|
duela
hamar urte baino% 5 gehiago. Oro har, inbertsio horiek epe luzera errentagarriak dira.
|
|
|
Prozesu itxuraz sinplea da, eta ez du justifikatzen Espainiako bide sareak soilik 300 kilometro asfaltatu izatea erabiltzen ez diren pneumatikoak birziklatzen dituen material horrekin (NFU siglak dira). Lehen zatiak
|
duela
hamar urte baino gehiago eraiki ziren arren, 2002tik aurrera eman zaio bultzada handiena neurri horri, Herri Lanetako Azterlan eta Saiakuntza Zentroaren (CEDEX) arabera. Hori dela eta –eta formula horren bidez eraikitako errepide kilometro gutxi gorabehera–, Espainia punta puntan jarri da teknika horren azterketan.
|
|
|
Gainera, edozein unetan erreskate osoa edo partziala egiteko aukera ematen du, inbertitzaileari zigorrik jarri gabe, eta heriotza gertatuz gero ondarea oinordekoei transmititzeko bermea du. Produktu hau Estatu Batuetatik dator,
|
duela
hamar urte merkaturatu zen eta 2006an 13.000 milioi dolar saldu ziren. Arrakasta horrek eta gure herrialdean horrelako produkturik ez egoteak eta AXAren' Erretiroaren Nazioarteko Azterlana' k ematen dituen datuek ekarri dute AXA Winterthur aseguru kontzeptu berri hori gure merkatuan jartzera.
|
|
|
Inbertitzaile profil guztietara egokitzen den produktua da, kontserbadoreenetatik agresiboenetara, eta eskatzen duten malgutasuna eskaintzen du. Horretarako, funts desberdineko bost saski eta bi kontratazio modalitate ditu, inbertitzaile profil bakoitzaren beharrak asetzeko,' Accumulator Futuro' eta' Accumulator Selección' direlakoen bidez. Estatu Batuetatik dator produktu hori, eta
|
duela
hamar urte merkaturatu zen. 2006an 13.000 milioi dolar saldu ziren.
|
|
|
Brasilgo agintarien kalkuluen arabera, sorta honekin 75.000 gaixo artatu ahal izango dira, hau da, herrialdean dauden hiesdun gaixoen %10 baino gehixeago. “Efavirenz” generikoak
|
duela
hamar urte Espainian abian jarri zen hiesaren aurkako botikak doan banatzeko programarako erabiliko dira. “Lula” da Silvaren Gobernuak maiatzean Mercken patentea bertan behera utzi zuenean, hiru urte iraun zuen farmazeutikarekiko prezioei buruzko negoziazioari amaiera eman zion.
|
|
|
Hazkunde horiek argi eta garbi islatzen dira hezkuntzako datu estatistikoetan. Hala,
|
duela
hamar urte, ikasturtean, gure herrialdean unibertsitatez kanpoko irakaskuntzetan matrikulatutako atzerritarrak ikasle guztien %0, 7 baino ez ziren; gaur egun, Espainiako ikasgeletan dauden 608.040 ikasle atzerritarrak ikasleen %8, 4 dira. Igoera hori batez ere ikasturtetik aurrera gertatu da, eta urte horretatik aurrera 100.000 ikasle inguru sartu dira.
|
|
|
Higiezinen “boomak” eta interes tasen martxa neurrigabeak eragin dute proportzio hori urte gutxiren buruan zabaltzea. Hain zuzen, ratioa
|
duela
hamar urte sei soldatakoa zen “bakarrik”. Etxebizitzak bere eskalada geldiarazi duen arren, moderazio hori berandu iristen da.
|
|
2008
|
|
|
Mahalok, proba fasean, berrogeita hamar editore ditu 50.000 bilaketatarako orriak sortu dituzte desberdinak. Mahaloren editoreek emandako emaitza orriak gida izateko behar den informazio guztia dute gai bakoitzari buruz, adituen gidarien eta esteken direktorioak,
|
duela
hamar urte webean bizi zirenak Nork: adibidea, bilaketa ‘New Web guneetarako estekak dituen orri bat erakutsi du York Cityk ofizialak, hiriari buruzko oinarrizko informazioa, trafikoa, albisteak, gidak… eta horiekin lotutako beste bilaketa batzuk, hotel gisa merkeak New Yorken, edo gida bat mashup baten barruan dauden jatetxeak Google Maps en egina.
|
|
|
Nafarroan, batez beste, 78 euro, eta Granadan eta Gipuzkoan, 93 euro. . lore koroa arruntena (krabelinekin, krisantemoarekin, gladioloren batekin, arrosaren batekin, etab.) batez besteko prezioa 131 eurokoa da (urte sasoiaren eta aukeratutako barietateen arabera),
|
duela
hamar urte baino% 49 handiagoa. Lore koroa merkeena Gipuzkoako ehorzketa etxe batean aurkitu zen (60 euroan), eta garestiena (azpimarratu behar da ehorztetxe bakoitzean merkeena zela), 214 euroan.
|
|
|
Merkeenak Sevillako (110 euro batez beste), Valladolideko (134 euro) eta Malagako (165 euro) egunkarietan argitaratzen dira. Prezioa tanatorioa Kontzeptu oinarrizkoenean (aretoa bakarrik erabiliz, beste zerbitzurik gabe), 325 euro ordaindu behar dira, batez beste(
|
duela
hamar urte baino %77 gehiago), eta hilkutxaren ondoren, ehorzketaren kostu osoaren bigarren handiena da. Hala ere, datuak asko aldatzen dira probintzia batetik bestera:
|
|
|
Pazienteen %15 inguruk alergiaz erreakzionatzen du sendagai baten aurrean, eta egoera hori ospitaleetako alergologia zerbitzuetako hirugarren kontsulta arrazoia da. Alergologia eta Immunologia Klinikoaren Espainiako Elkartearen (SEAIC) datuen arabera,
|
duela
hamar urte kopuru hori %12 ingurukoa zen. Alergia arazo gehien sortzen dituzten sendagaien artean daude analgesikoak, antiinflamatorioak eta antibiotiko betalaktamikoak, hala nola penizilina.
|
|
|
miguel ugalde Zer gertatzen da matematikarako talentu berezia duten haurrekin estimulatzen ez badira? Galdera hori egin zuen
|
duela
hamar urte baino gehiago hil zen Miguel de Guzmán irakasleak, Zientzien Errege Akademiako Analisi Matematiko eta Akademikoko katedradunak. Erantzuna ez zen batere pozgarria; izan ere, ikasle horiek, arreta egokia izan gabe, beren eskola urteak igaro zitezkeen tratamendu egokirik ez izateagatik oharkabean edo zapuztuta; hala ere, matematikari on gisa, Guzmanek arazoari irtenbidea aurkitu zion:
|
|
|
liburu elektronikoa industria teknologikoa eta argitaletxea
|
duela
hamar urte. Hala ere, merkatuan ez da amaitzen inposatzea.
|
|
|
Iktus unitateak Espainiako ospitale publikoetan, iktus unitateen eskaera konstantea da
|
duela
hamar urte. Espainiako Neurologia Elkarteak (SEN) Iktusaren Eguna ospatzen den bakoitzean gehiago sortzen direla eta premia hori azpimarratzen du.
|
|
2009
|
|
|
Orain, Bartzelonako ospitaleko espezialistak tratamendua beste arlo kliniko batzuetara zabaltzeko modua bilatzen ari dira. Teknika berriak “beste ebakuntza kirurgiko batzuk historiara igaroaraziko ditu”,
|
duela
hamar urte eskas aurkitutako tratamenduak “zaharkitzen hasten dira” esan baitzuen Barretek. Parry Romberg en sindromea orain arte inplanteekin, mikrokirurgiekin eta ehun transplanteekin tratatzen zen; metodo horiek, medikuak azaldu zuenez, ondorio ugari eragin dituzte.
|
|
|
Harreman pertsonalak ere ez ziren berandu iritsi. Craigslist en nazioarteko hedapenaren arduradunak zalantza egiten du Espainian plataformak egunen batean negozioa egingo
|
duela
Hamar urte geroago, Craigslist bere auzo handiaren (eBay) alternatiba “aske” eta ez kapitalista bihurtu zen. Estatu Batuetan zehar hedatzen zen.
|
|
|
Goi mailako beste ikastetxe batzuek Open Course Ware plataforma erabiltzen dute beren irakasmateriala sarean argitaratzeko. Apunteen atariak Aztiaren Txokoa Sarean apunteak eta hezkuntza materiala argitaratzen aitzindarietako bat izan zen
|
duela
hamar urte baino gehiago. Iraultza handia informazioa jaso nahi duten ikasleentzat, eguneroko lana errazten baitie.
|
|
|
Lehen iPod a, gaur egun, antidiluviar makina bat da, nahiz eta izan
|
duela
hamar urte baino gutxiago aurkeztu zuten. Aparatu hura iraultzaileak musika besterik ez zuen erreproduzitzen, eta egungo bertsioek, berriz, Internetera konektatzen dira, erabiltzaileak nabiga dezan.
|
|
|
Azken urteotan, aitzinapena 3G teknologiak Interneten sartzeko abiadura ekarri du terminal mugikor batetik segundoko 7,2 megabit baino gehiago izatea (Mb/ s). Hori
|
duela
hamar urte pentsaezina zen, baina muga teknologia horren teorikoa 30 Mbps koa da. Orain, bera gaindi liteke, baldin eta teknologia multzo batek, 4G epigrafea Etorkizuneko protokolo horren ezaugarriak, aipatutakoaz gain, hauek dira:
|
|
2010
|
|
|
Zertan datza Protégelesen lana? Gure erakundea
|
duela
hamar urte sortu zen, gero eta premia larriago bati erantzuteko: teknologia ahalik eta seguruena izan dadin adingabeentzat.
|
|
|
Horrelako gailu batekin, merezi du beste 300 euro gastatzea poltsikoa? iPhone 4 ak bost megapixeleko irudi bereizmena lortu du;
|
duela
hamar urte pentsaezina zen hori. Baliteke etorkizunari begira, eta joera hori orokortzen bada, erantzuna negatiboa izatea.
|
|
|
Baliteke etorkizunari begira, eta joera hori orokortzen bada, erantzuna negatiboa izatea. iPhone 4 ak kamera bat du, eta bost megapixeleko irudia,
|
duela
hamar urte pentsaezina. Baina ez da gomendagarria ezaugarri horrengatik bakarrik gidatzea, argazkigintza digitalaren aurrerapena lasterketak markatu du fabrikatzaileen neurrigabekeria, gailuak merkaturatzeko gero eta bereizmen megapixel gehiago.
|
|
|
Adituek diotenez, gainera, minbizian parte hartzen duten proteinen %80 Berez Desordenatutako Proteinak (PID) kategorian sartzen dira. Proteina horiek
|
duela
hamar urte azaldu ziren genomaren aurkikuntzari esker, baina oraindik ez dakigu nola funtzionatzen duten. Terapia antiangiogenikoak etorkizuneko sendagaiak ere aldatuko ditu.
|
|
|
Gutxienez 30 urte izatea. Motozikletaren A gidabaimena
|
duela
hamar urtetik gutxienez izatea eta azken bost urteetan istripurik izan ez izana (ezbeharrik ez duela frogatzen duen ziurtagiriarekin). Ingelesez hitz egiten jakitea.
|
|
|
Bertan, ehun bat adituk etxebizitza adimendunei buruzko aurrerapen zientifiko nagusien berri eman zuten. NUPek nabarmendu zuen Nafarroa
|
duela
hamar urte baino gehiagotik ospatzen den ekitaldi hau hartu duen Espainiako lehen autonomia erkidegoa dela. Gainera, ikerketa lan horrek Domotikako KNX lehiaketako arkitektura iraunkorreko lanik onenaren saria jaso zuen aurten.
|
|
2011
|
|
|
Orain arte egindako kartografia, batez ere Emma Bardán ikerketa ontzian egina, doitasun handiko informazio batimetrikoa, bionomia bentonikoa eta hondoko kalitateak eskuratzeko lan sistematikoaren emaitza da. Lan hori Itsasoko Idazkaritza Nagusiak
|
duela
hamar urtetik egiten du, eta, batez beste, urtean lau hilabetez landa lanean aritzen da. MARMk nabarmendu duenez, bildutako informazioari esker, 2010ean hamabost kontsulta baino gehiago erantzun dira hainbat proiektutan aplikatzeko, hala nola:
|
|
|
“Asiloaren dinamika orokorra aldatzen ari da. Herrialde industrializatuetako asilo eskaeren kopurua
|
duela
hamar urte baino askoz txikiagoa da, eta zifrak urtez urte handitzen dira herrialde gutxi batzuetan”, adierazi du António Guterres Errefuxiatuentzako Goi Komisarioak. “Aztertu behar dugu zergatik jaitsi den jatorrizko eskualdeetako irteera faktoreak gutxitzeagatik edo asilo herrialdeetan migrazio kontrol zorrotzagoak ezartzeagatik”, gehitu du.
|
|
|
Sarbide eskaintza Europarekiko ekialdeko muturrean hain handia dela ulertzeko gakoak gehiago bilatu behar dira hirien diseinuan eta telekomunikazio azpiegituretan egindako inbertsioetan, merkataritza estrategia agresiboetan baino. Hasteko, haiek zuntz optikozko sare oso bat dute
|
duela
hamar urtetik etxeraino (FTTH), eta hemen hasi dira garatzen.
|
|
|
Urtero milioi erdi familia ukitzen dituen eta, gainera, handitzen ari den arazo bat ikusarazi nahi du jardunaldiak. Osasunari buruzko zenbait estatistika eta profesionalek egiaztatu dutenez, gure herrialdean garaiz aurretik jaiotzen diren haurren ehunekoa %7 baino handiagoa da, eta zifra hori nabarmen hazi da
|
duela
hamar urte baino gehiago gertatzen zenarekin alderatuta. Amaren adinak eta haren osasun egoerak azaltzen dute, hein handi batean, bilakaera hori, nahiz eta garaiz aurreko erditze gehienak kausa ezezagun batek eragin dituen.
|
|
2012
|
|
|
Tratamendu egoki batekin, egoera nabarmen hobetu daiteke. Gaur egun,
|
duela
hamar urte baino informazio gehiago dago alergiei buruz, eta, ondorioz, hobeto eta maizago diagnostikatzen dira. Immunitate sistemak substantzia jakin batzuekiko duen hipersentikortasunak eragindako erreakzioak dira alergiak.
|
|
|
Gariari, txahalari, txerriari, oilaskoari eta esnekiei ere alergia gerta dakieke, baita txakurrentzako pentsuen osagai batzuei, garbiketa produktuei, hautsari edo polenari ere, besteak beste. Gaur egun,
|
duela
hamar urte baino informazio gehiago dago alergiei buruz, eta horren ondorioa da hobeto eta maizago diagnostikatzen direla. Alergiak izateko joera handiagoa duten arrazak daude, besteak beste:
|
|
|
Collserolako Parke Naturala aztertzea (Katalunia), Ozeano Bareko dortokak salbatzea, euri ura gordetzea, fotosintesi artifiziala ikertzea, baso bat suntsitzetik babestea, arteak landatzea eta abar. Musikariak eta zine ekoizleak dira sistema hori erabiltzen lehenak,
|
duela
hamar urte baino gehiago, eta ez dira crowdfunding bidez finantzatzen duten bakarrak.
|
|
|
Hainbat webgunek plataforma zehatzak eskaintzen dituzte lankidetza kolektibo hori errazteko. Musikariak eta zinemagileak izan ziren sistema hori abian jarri zuten lehenak,
|
duela
hamar urte baino gehiago. Horregatik, Kickstarter, Pozible, Ulule edo Verkami bezalako proiektu artistiko eta sortzaileetan oinarritutako crowdfunding-eko web orriak dira ohikoenak.
|
|
|
Espainiako enplegu berdea %200 baino gehiago hazi da
|
duela
hamar urtetik. Nahiz eta azken bi urteetako krisiak moteldu egin duen hazkunde hori, sektore berdea da hobekien mantentzen den sektoreetako bat, eta etorkizuna oso itxaropentsua da.
|
|
|
Irudia: Kjunstorm Urtero milaka galdo sakrifikatzen eta gaizki tratatzen dira Espainian, ehiza denboraldiaren ondoren Espainian,
|
duela
hamar urte bezala jarraitzen du galgoen tratu txarren egoerak, dio Cristina García Galgos Sin Fronteras elkarteko lehendakariak. “Txakur horiek oso pertsona krudelek astakeriak izaten dituzte oraindik, eta korrika egiteko, ehizatzeko eta hazteko makinatzat hartzen dituzte”, erantsi du.
|
|
|
arauak jartzea eta mugak», dio Guiraok. Pitbull baten jabearen profila,
|
duela
hamar urte, honakoa zen: «pertsona baten bila zebilen txakur oldarkorra jendea kalean beldurtzeko edo borrokarako entrenatzeko nahi zuen», dio Zorrillak.
|
|
2013
|
|
|
Jeffreyw Pasta motak eta horien ezaugarriak ENIDEren azken inkestaren arabera, pertsonako 7,5 kilo pasta kontsumitzen dira urtean. Italian baino askoz gutxiago da (ia laukoiztu egiten da zifra hori), baina
|
duela
hamar urte baino askoz gehiago, urtean 4 kilo kontsumitzen zituenean. Izan ere, pasta, prezioagatik, zaporeagatik, zapore onagatik eta aldakortasunagatik, leku propioa irabazi da sukalde guztietan, umilenetatik sofistikatuenetara.
|
|
|
Espainia, Inèdit produktu zuzendariaren esanean, herrialde aitzindarietako bat da ekodiseinuan, edo, gutxienez, bere erregulazioan:
|
duela
hamar urte baino gehiago, UNE 150301 bultzatu zen, diseinuaren nazioarteko arauaren (ISO 14006) oinarria, duela urtebete baino zertxobait gehiago onartutako diseinuaren nazioarteko arauaren oinarria. Gainera, unibertsitateko diseinu eta ingeniaritza gradu gehienek iraunkortasunarekin lotutako irakasgaiak dituzte.
|
|
|
Ama eta ezkongabea izatea Espainian hazten ari den familia eredua da. 132.00 emakume inguruk bakarrik egiten diote aurre amatasunari gure herrialdean; zifra hori
|
duela
hamar urte baino ez da erregistratu. Familia lanak ez dira banatzen, eta laguntza espezifikoak falta zaizkie emakume horiei.
|
|
|
«Hala ere, badakigu laguntzak funtzionatzen duela, biziak salbatzen dituela eta malguki guztiz eraginkorra dela pertsonen bizitza aldatzeko», nabarmendu du erakundeak. Milioika emakume eta haurren bizia salbatzea Txosten horren arabera, «gaur hil egiten dira
|
duela
hamar urte erditu ziren emakumeen erdiak erditu ondoren». UNICEF gaineratu du azken bi hamarkadetan, nazioarteko lankidetzari esker, 73 milioi haurren bizitza salbatu dela.
|
|
|
Alzheimerra diagnostikatzeko joera berria da familia aurrekariak dituzten pertsona osasuntsuek jarraipen azterketetan parte hartzea. Atzerapen diagnostikoa ere azaltzen du Alzheimer gaitza ez jakiteak; izan ere, bere biologiaren mekanismo intimoak hobeto ezagutzen dira
|
duela
hamar urtetik hona. Orain, lehenago diagnostikatzeko joera berria da familia aurrekariak dituzten pertsona osasuntsuek jarraipen azterketetan parte hartzea, CITA Alzheimer Fundazioak egindako ‘Gipuzkoa Alzheimer’ proiektuan, eta 466 boluntario sartu ditu, «gure garuna zientziaren zerbitzura jarri dugu», Koldo Aulestiak dioenez.
|
|
2014
|
|
|
Los Espainian,
|
duela
hamar urte baino maizago joaten gara albaitariarengana txakurrarekin edo katuarekin. . Gure animaliei txertoa jarri eta gehiago berrikusten diegu; gaixorik daudenean tratamenduak ematen dizkiegu, eta albaitariari galdetu etxean hobeto zaindu eta elikatzeko jarraibideak.
|
|
|
Affinity Fundazioko lehendakaria den Isabel Buil jaunak maskotak zaintzeko eta errespetatzeko kontzientziazio kanpainak egiten ditu, eta gomendatzen du: «Gure oporretako zakurrekin joatea, familiako beste kide bat delako eta, gaur egun, hotel eta ostatu eskaintza asko hazi delako; beraz, orain, errazagoa da orain zure animaliarekin oporretara joatea
|
duela
hamar urte baino». Mota horretako hotel eskaintza handiena duten autonomia erkidegoak Katalunia, Andaluzia, Errioxa eta Euskal Autonomia Erkidegoa dira.
|
|
2015
|
|
|
janari anoa handiagoak eskaintzen direnean, gehiago jaten (eta gizentzen) da. Horixe iradoki zuen
|
duela
hamar urte ‘Super Size Me’ dokumentalak, eta berretsi egin du Cochrane zentro ospetsuak egindako berrikuspen zientifiko zabala. Hurrengo artikuluak errazioen tamainaren eta obesitate tasen arteko lotura interesgarria eta estua aztertzen du.
|
|
2016
|
|
|
Irudia: kvkirilloia Gizakiek
|
duela
hamar urte baino denbora gehiago bizi duten bezala, katuak ere bai. «Sei urteko muga gainditzen duen felido kopurua bikoiztu egin da azken hamar urteetan.
|
|
|
Neurri egokiak hartuz gero, nabarmen murritz liteke larruazaleko minbizia izateko arriskua. Hala ere, melanoma Eguzkiaren esposizio ohituren ondorioz ager daiteke,
|
duela
hamar urte baino gehiago babes egokirik izan gabe. Horregatik, aukerarik onena prebentzio neurriak konbinatzea da, azala zaintzearekin batera, gaiztoa izan daitekeen edozein lesio susmagarri garaiz detektatu ahal izateko.
|
|
|
Gure herrialdeko feminizioen kopuruak behera egin du 2016an. Orain dela urtebete, emakume hilak 50 ziren,
|
duela
hamar urte, 61 Baina, edonola ere, zifrek erakusten dute oraindik asko dagoela emakumearen aurkako indarkeriaren aurrean. Espainian, 2016 urtean, 86 emakume hil dira guztira.
|
|
2019
|
|
|
alderantzizko hipoteka, jabetza soilaren salmenta, higiezinen biziarteko errenta eta alokairu bermatua duen salmenta. Lehena finantza produktu bat da, Espainian
|
duela
hamar urte sortu gabea. Finantza Azterlanen Fundazioaren txosten baten arabera (EFF), alderantzizko hipotekak garapen «oso marjinala» izan du, batez ere 60 urtetik gorakoen %77k ez duelako inoiz horren berririk izan.
|
|
|
Antzinako aldarrikapena Dietista nutrizionistak Osasun Sistema Nazionalean egotea, amets bat baino gehiago, profesional horien amu zaharra da. Dietista Nutrizionisten Espainiako Elkarteak (AEDN), adibidez,
|
duela
hamar urte argitaratu zuen dokumentu bat, lehen mailako arretako, arreta espezializatuko eta osasun publikoko diziplina anitzeko taldeetan sartzea justifikatzen duena, eta “Espainian lehentasunezko gaixotasunen sustapenean, prebentzioan, tratamenduan eta errehabilitazioan duen zeregin espezifikoak” garrantzia ematen dio, “herritarren banakako eta taldeko osasunari” mesede egin... Joan den urtean, Dietista Nutrizionisten Elkargo Ofizialen Kontseilu Nagusiak (CGCODN) manifestu bat argitaratu zuen, profesional horiek Osasun Sistema Nazionalean parte har dezatela eskatuz.
|
|
2020
|
|
|
Higieneagatik, erosotasunagatik edo estetikagatik, depilazio intimoa (izterretakoa, pubisekoa eta genitalak) zabaldu egin da gure herrialdean. Treatwell bezalako sektoreko enpresek egindako azterketa batzuen arabera,
|
duela
hamar urte bezeroen %30 inguru depilatzen bazen, gaur egun emakumeek eta gizonek gehien eskatzen duten depilazioetako bat da. Baina badu arriskurik?
|
|
|
Eta nutrizionistek honela baloratzen dituzte: “Jakina, beti bete izan dituzte elikagaien segurtasunerako irizpide guztiak, baina
|
duela
hamar urte kalitate apalagoko produktutzat hartzen ziren”, azaldu du Beatriz Robles dietista nutrizionistak eta elikagaien teknologoak. “Orain, fabrikatzaileen marken kalitate berarekin ez ezik, establezimenduetara ere joaten dira produktu horiek erostera, gustuko ditugulako, horietara ohitu garelako edo kalitate prezio erlazio ona dutelako”, adierazi du.
|
|
|
Tratua eta berrikuntzak azken lekuetan daude. Gaur egun, lokalaren hurbiltasuna gehiago baloratzen da(% 10;
|
duela
hamar urte, berriz,% 7,8) produktuaren kalitatea baino(% 43; 2010ean, berriz,% 53,2). Krisiak dena aldatzen du Atzeraldi ekonomiko bat agertu da horizontean, 19 cobidaren pandemiaren ondoren, eta erreferentzia berri bat dugu.
|
|
|
Every Woman Every Child mugimendua inoiz baino beharrezkoagoa da orain, Garapen Iraunkorreko Helburuen (GJH) Ekintza Hamarkadan sartu baikara, belaunaldi oso baten munduko krisi okerrenaren erdian. Mugimenduaren bultzadak jarraitu egin behar du multilateralismoa defendatzeko, sektore guztietan ekintza mobilizatzeko
|
duela
hamar urte jaurti zutenetik lortu diren inbertsio eta lorpen izugarriei eusteko eta pertsona bakoitzaren osasuna eta ongizatea babesteko, edonon dagoela ere.
|
|
2021
|
|
|
Eta karbohidratoak, osoko pasta edo arroza edo patata frijituak. Duela 10 urteko eskola menua Gutxi aldatu da EROSKI CONSUMER aldizkariak
|
duela
hamar urte egindako bi eskola menuen azterketan ateratako argazkia, Espainian egiten ziren lehenbizikoetatik: 2008an, Espainiako 211 ikastetxetako platerak aztertu ondoren, ikusi zen menuen nutrizio kalitatea hobetu egin zela aurreko urteekin alderatuta,% 17k ez zutela barazkirik eta barazkirik eskaintzen astean behin gutxienez, eta% 10ek ez zutela hartzen astean arrain freskorik.
|
|
|
Hala, 2013/ 14 ikasturtean, egungo programa jarri genuen martxan, eta Espainiako ikastetxe guztien eskura jarri genuen”, azaldu du Eduardo Zifrián EROSKI Fundazioko Elikadura Eskolako arduradunak. Beste ekimen batzuk dira ESenRED hezkuntza programa (SAREKO iraunkortasunerako eskolak), administrazio publikoak
|
duela
hamar urte baino gehiago sortua. Landa Ikasketen eta Nazioarteko Nekazaritzaren Zentroarena ere bada (Cerai), eta 2016 urteaz geroztik ari da lanean “La sostenibilidad al plato” proiektuan, hau da, Valentziako, Madrilgo eta Balearretako eskoletako jantokietan elikadura jasangarria sustatzeko.
|
|
2023
|
|
|
Eragiketa ez da itzulgarria, eta, beraz, begia kolore horrekin geratzen da betiko. Klinika oftalmologikoek ebakuntza hori
|
duela
hamar urte baino gehiagotik egiten dute helburu terapeutikoekin, begi patologikoak dituzten pazienteen itxura estetikoa hobetzeko. Baviera Klinikak (erakunde mediko espezializatua) azaldu duenez, keratopigmentazioaren onuradun nagusiak dira kornea opakutasuna (leukoma) duten pazienteak edo gaixotasun edo istripuren baten ondorioz kornea erabat zuria dutenak.
|