|
2008
|
|
|
Honen bidez esan nahi duguna da burmuinean dituen Gramatika Unibertsalaren arauak eta bere hizkuntza bereizten dituzten parametro aukerak baliatzen dituela. Enuntziatu hori ekoitzi ahal izateko bere senaren barruan dituen kodeetako bat erabili
|
du
nahitaez hiztunak2 Printzipioz, aldaera geografiko bakarra erabiliz, edozein komunikazio egoeratan ari daiteke hiztuna, hizkuntza osoaren sortze ahalmen guztia ezar baitakioke kode horietako bakoitzari. Edonola, ezinbestekoa izango du komunikazio egoera desberdinetara egokitzea eta komunikazio egoera horietan solaskideen arteko konplizitatea funtsezkoa izango delarik, kode jakin bat erabiltzera behartuta egon daiteke askotan hiztuna.
|
|
|
Eta, egia esan, ez zuen aukera handirik, gaztelanian nadie> izenordainarekin eratzen diren per pausek erregela hertsia bete behar dutelako: nadie> aditzaren aurrean jartzen bada, aditzak baiezko eran joan behar du (Nadie> > nadie> dice> eso, > nadie> compra, > nadie> sabe> nada, > a> nadie> se> lo> cuenta...) baina nadie> aditzaren atzean joanez gero, ordea, aditzak ezezko era hartu behar
|
du
nahitaez: no> viene> nadie, > eso> no> lo> dice> nadie, > no> compra> nadie, > no> sabe> nadie> nada, > no> se> lo> cuen > ta> a> nadie...
|
|
2021
|
|
|
Aditz horiek guztiak, bide batez, konfigurazioari dagokionez, egitura inakusatiboetan bakarrik ageri dira, esan nahi baita, aditz intrantsitiboak direla (laguntzailea izan sailekoa), eta duten argumentu bakarra absolutiboan (nor) dutela. Hau da erabilera arrunt eta hedatuena, baina ez
|
du
nahitaez hola izan behar: Denen artean umetu dugu; Haurra nahi baduzu gizondu, altxa zazu gizonki (OEH).
|
|
|
Beraz, hor irakurri behar da ‘Lehendakariak ere asmo bera duela’, ‘Lehendakariak ere Madrilera joateko asmoa duela’ Zernahi gisaz, ere ren erreferentziak ez
|
du
nahitaez eskuinaldean egon beharrik, testuinguruaren arabera aurreko esaldian ere egon baitaiteke. Horiek ditugu bi interpretazioak, bada:
|
|
|
Adizkiaren aspektua prospektiboa izaten da gehienetan, adibide horietan ikus dezakegunez. Baina ez
|
du
nahitaez hala izan behar: Gutienetik bederen balinba bederatzi urte hautan jarraiki zauzkigun irakurtzaileetarik zenbaiti zerbeit onik sartu ahal diotegu buruan (Hiriart Urruti); Gure gaixtakeria guzitik sendatuak giren bezala, munstro eta harramantza guziak suntsitu ahal dira, hek ere, behin betikotz!
|
|
|
Aitak nahi du semea mediku izan dadin; Aitak nahi zuen semea medikua izan zedin. Adizki nagusia alegiazkoa denean, osagarria ere izan daiteke alegiazkoa (isil ledin nahi nuke), baina ez
|
du
nahitaez hala izan behar: Zeren eta ene bizitzari buruzko liburu honek literatur lan bat izan nahi bailuke, konfesione orokor bat baino areago, eta halatan har dezazun nahi nuke (Irigoien); Nahi nuke euskalkiak bizi diten gaur egungo gizartean diren molde berean, jendea mintza dadin bere euskalkietan, bainan pasatzen delarik idazkerara eta pasatzen delarik literaturara, baldin badira ere euskalkietan eginak gehienbat jendea joan dadin euskara batuan idaztera (Oxandabaratz).
|
|
|
39.3.10b Erlatiboaren buruak ez
|
du
nahitaez agertu behar. Ikusi berri dugun adibidea eta honako hau, adibidez, burudunak dira:
|